Dil

Öz Her yönüyle dil, gösteren ve gösterilenden meydana gelen göstergelerden olumu bir sistemdir. Göstergeyi oluturan bu iki öe arasındaki ilikiden doan derin anlamları bulup ortaya çıkarmak ise göstergebilimin görevidir. Ancak dilin toplumsal göstergelerden olumu bir sistem olması nedeniyle " dil " in gösterdii her ey, toplumsal göstergebilimin alanına girmektedir. Nitekim göstergeler dünyasını her yönüyle inceleyen göstergebilim, önemli bir ilevini de, göstergebilimin bir alt alanı olarak deerlendirilebilecek olan toplumsal göstergebilim yoluyla, dil-toplum ilikisindeki balantıları ortaya koyma çabası ile gerçekletirmektedir. Dili meydana getiren sözcüklerle bu sözcüklerin göndergeleri arasında doal hiçbir ba bulunmaması, ya da bir baka deyile bu baın buyrultusal ve nedensiz olması, bizi dilin uzlaımsal olduu yani toplumsal olarak anlama üzerine temellenmi olduu sonucuna götürmektedir. Bu uzlaımsallıa göstergelerin oluumunun insani failliin bir sonucu olduu da eklenecek olursa, göstergelerden olumu bir sistem olarak dilin, toplumsal göstergebilim içerisinde önemli bir alan olduu görülmektedir. Nitekim dilin hem bireysel hem de toplumsal boyutta kültürel ve ideolojik okumalara açık bir alan olması, dilsel göstergeleri toplumsal nitelikli bir göstergebilime muhtaç kılmaktadır. Abstract Language, from every aspect, is a system which is composed of signs made up of two parts: the signifier and the signified. It is the role of semiotics to find out and reveal the profound meanings which are arisen from the connection between those two elements. However since language is composed of social signs, everything that language signs/indicates come into the domain of social semiotics. In fact, semiotics, which examines the world of signs, carries out one of its most important functions by its effort to uncover the connections between language and society through social semiotics which can be evaluated as a sub-field of semiotics. Since there is no connection between the words and their referents by nature, or in other words that this connection is arbitrary and unmotivated, this fact paves the way to a conclusion where language is conventional, which means it is based on a social contract and agreement. If we are to add this conventionality to the fact that the constitution of the signs is resulted from human agency, then it is clear that the language, which is made up of signs, is a significant area within the field of social semiotics. As a matter of fact, since the language is open to both cultural and ideological readings, linguistics signs are dependent on a semiotics that has social attributes.

Osmanlı İmparatorluğu XIII. yüzyıl ile XX. yüzyıl arasında Avrupa, Asya, Afrika olmak üzere üç kıtada dünya üzerinde muhteşem bir Osmanlı - Türk medeniyeti olarak var olmuştur. Bu cihan imparatorluğunda, etkisi günümüzde hissedilen kültür ve medeniyet eserleri ortaya konulmuştur. Kuşaktan kuşağa aktarılan bu kültürel zenginliğin oluşumunda dil önemli bir yere sahiptir. Bu etki Balkanlar ekseninde incelendiğinde Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkan coğrafyasına hâkim olduğu dönemde Türkçe’nin, bölgedeki milletlerin dillerini önemli derecede etkilediği, Balkan dillerine Türkçe’den çok sayıda kelime girdiği görülür. Balkan dilleri arasında Türkçe’den en çok etkilenen ve kelime geçişinin en çok olduğu dillerden biri Boşnakça’dır. Günümüzde Boşnakça dilinde Türkçe’den geçen kelimeler, gündelik hayatta sıkça kullanılmaktadır. Kültürlerin farklı coğrafyalarda yaşatılması, böylece mekânlar ve zamanlar arasına köprü kurması anlamında, kullanılan dillerin varlığını sürdürebilmesi için yazılı metinlere dönüştürülmesi zorunluluk arz etmektedir. Bu doğrultuda hazırlanan sözlükler, dillerin kalıcılığında önemli bir alanı kapsamaktadır. Bu bağlamda bu çalışmada Eski Yugoslav dilleri Sırpça - Hırvatça ve özellikle Boşnakça dili konusunda hazırladığı sözlükler ile önemli bir kültür hizmeti sunmuş Şakir Bayhan’ın eserleri incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Kültür, Dil, Türkçe, Boşnakça, Şakir Bayhan.


Ottoman Empire has existed as a magnificent Ottoman - Turkish civilization on three continents, Europe, Asia and Africa between the 13th and 19th centuries. In this world empire, cultural and civilization works, whose influence are even felt today, were emerged. Language has an important place in the formation of this cultural richness that is passed down from generation to generation. When this effect is examined on the axis of the Balkans, during the period when the Ottoman Empire dominated the Balkan geography, it is seen that Turkish significantly affected the languages of the nations in the region, and many words from Turkish entered the Balkan languages. Among the Balkan languages, Bosnian is one of the languages that is most affected by Turkish and has the most word transition. Today, words that pass from Turkish in the Bosnian language are frequently used in daily life. In the sense that cultures are kept alive in different geographies, thus building a bridge between places and times, in order for the languages used to survive, it must be converted into written texts. Dictionaries prepared in this direction cover an important area in the permanence of languages. In this context, in this study, the works of Şakir Bayhan, who provided an important cultural service with the dictionaries he prepared on the Former Yugoslav languages, Serbian - Croatian and especially the Bosnian language, will be examined.
Keywords: Culture, Language, Turkish, Bosnian, Şakir Bayhan.

İslamî anlayış içinde, varlığın, " cemadat, nebatat, hayvanat ve insan " sırası ve bir " tekâmül " süreci içinde yaratıldığına inanılır. Bu yaratılış ve tekâmül sırası, yaratılmışlar arasındaki en mükemmel varlığın insan olduğunu göstermektedir. İnsanın en ayırt edici özelliği ise " dil-akıl " adı verilen ve diğer varlıklarda bulunmayan bir değere sahip olmasıdır. Dolayısıyla insanın insan kimliğini yapan ve temsil eden şeylerin başında dil gelmektedir. Dil insansız, insan ise dilsiz mümkün değildir. Dil, canlı bir varlık olan insanı, sürü olmaktan çıkarıp, kimlik sahibi bir kişiye ve bir dilsel topluluğa dönüştürür. Dilin toplumsal ve anonim olan varlığı (dil), insanın toplumsal kimliğiyle, bireysel olan yanı (söz) ise, bireysel kimliğiyle yakından ilgilidir. Dolayısıyla dil, birbiriyle ilişkili üç kimliğin oluşmasında ve temsil edilmesinde birinci derecede rol oynar. Bu kimliklerden birincisi, varlık kategorileri içinde " insanın " ; ikincisi, " dilsel bir topluluğ " un; bir " etnisite " nin yahut " ulus " un; üçüncüsü ise " birey " in kimliğidir. Abstract It is believed that, in the frame of Islam, essence is created in order of " non-living things, botanic, animal world and human " and in a process of " perfection ". This order of creation and perfection reveals that human being is the greatest essence. The most distinctive feature of human being is " language-reason " and this feature is unique to the human being. Therefore, language is the primary thing that makes the person human and represents him/ herself. Language cannot live without human, and human cannot live without language.

"Hasan Hayri Bey ve M. Şerif Fırat gibi, Ziya Gökalp de ‘Kürtleşme’ hâdisesinden bahseder… Vaktiyle biz de aynı şekilde, bir ‘Kürtleşme’ hâdisesinden bahsediyorduk. Fakat sonraki araştırmalarımızın ışığında, bu kültür değişmesine, böyle bir karşılık bulmanın doğru olmadığı kanaatına vardık... Bundan dolayı biz bu vetîreye (prosese), ‘Yabancılaşma’, ‘Türkçeyi kaybetme’ adını veriyoruz."

Türkiye'deki dillerin konuşulma durumu, oranları, konuşulduğu bölgeler ve haritaları ile Türkiye'deki etnik grupların durumu hakkında bilgi... !935-1965 yılları arasındaki nüfus sayımı verilerinden ve değişik araştırmalardan yararlanılarak hazırlanan bir çalışmadır. Tablo, grafik ve haritalar 1965 yılı nüfus sayımlarına göre hazırlanmıştır.

Özet
Alıntı kelimeler, hemen hemen bütün dünya dillerinde bulunmaktadır. Özellikle günümüz teknolojisinin hızla ilerlediği, genel ağ sayesinde sınırların ortadan kalktığı bir çağda başka toplumlarla ilişki içerisinde bulunmayan bir toplum düşünmek oldukça zordur. İnsanoğlunun var oluşundan başlayıp avcılık, toplayıcılık, tarım, ticari ilişkiler, savaşlar, barışlar, göçler, buluşlar, bilim ve sanat alanındaki değişiklikler ve gelişmeler, felaketler, ekonomik krizler, din değişikliği, teknolojik gelişmeler gibi yeryüzünde yaşanan her olay, dillerin birbirini etkilemesinde önemli rol oynamaktadır. Benzer sebeplerle Batıdan (özellikle Fransızca, İngilizce ve İtalyanca) pek çok spor terimi Türkçeye geçmiştir. Zaman içerisinde bu spor terimleri Türkçe kelimelerle birlikte sıklıkla kullanılarak spor deyimleri haline gelmiştir. Anlatılmak istenilenleri somutlaştırarak anlatmak, anlatımı ilgi çekici hale getirmek, anlatılanı akılda kalıcı hale getirmeye çalışmak amacıyla yaygın olarak kullanılan deyimlere spor alanında da fazlaca rastlanmaktadır. Gol (<İng. goal) yağdırmak, maçın (<İng. match) adamı olmak, depar (<Fr. départ) atmak, şampiyonluğa (<Fr. champion) koşmak gibi. Sporun farklı alanlarında kullanılan deyimler yazılı, sesli ve görüntülü yayınlarda sürekli kullanılmaktadır. Çalışmada, Fanatik gazetesi (1995-devam ediyor) taranarak Batıdan geçen spor terimleriyle oluşturulan spor deyimleri tespit edilmiş ve oluşum şekillerine göre sınıflandırılmıştır. Ortaya çıkan dil malzemesi farklı açılardan değerlendirilmiştir.
Anahtar kelimeler: Dil, Gazete,  Alıntı kelimeler, Spor terimleri, Sporda kullanılan deyimler.
 
Öğretim Görevlisi Dr. Uğur Özgür1
1Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Türk Dili Bölümü, Tekirdağ, Türkiye,                        [email protected]

An Evaluation on Sport Expressions Formed with Sports terms Transferred from West and the Type of Formation of These Expressions
Abstract
Adapted words are used in almost every world language. It is quite difficult to think about a society which is not in relation with other societies in an era where there are no borders because of general network and rapidly improving technology today. Each event on Earth starting from the beginning of human, hunting, collecting, agriculture, commercial relations, wars, peace, migrations, inventions, developments in the fields of science and art, disasters, financial crisis, religion change, technological developments play an important role on the languages affecting each other. Many sport terms have been transferred from the West (especially French, English and Italian) to Turkish for these reasons. These sport terms have been often used with Turkish words and become sport expressions in the course of time. Expressions which are used commonly in order to concretize the subject, make the explaining attractive and catchy are extremely found in the field of sport. For example, Gol (<İng. goal) yağdırmak, maçın (<İng. match) adamı olmak, depar (<Fr. départ) atmak, şampiyonluğa (<Fr. champion) koşmak. Expressions which are used in different fields of sport are often used on written, vocal and visual publications. In this study, the newspaper Fanatik (1995 – still active) is being scanned and sport expressions formed with the sport terms transferred from the West have been determined and classified according to their type of formation. The language material generated has been evaluated from different perspectives.
Keywords: Language, Newspaper, Adapted Words, Sport Terms, Expressions Used in Sport

ABSTRACT

Akkaya, Tarkan Murat. The Presence of English Language and Literature in The Early Period of Modern Age in Turkey, and Their Effects on Modern Turkish Literature Between 1839–1900, PhD Thesis, Ankara, 2019.

This dissertation, aiming to study western sources of Modern Turkish Literature from the date of declaration of Tanzimat until the end of 19th century within the scope of Ottoman modernization process in this period, is to assess and analyse by comparing Modern Turkish Literature as assessed object with Anglo-Saxon literature as comparative criteria. Our main purpose for this comparison is to determine if there is certain presence and effects of Anglo-Saxon Literature on modern Turkish Literature and to what extent these effects went ahead for literary people, texts and events in the era. However, we do not follow up these effects not only on texts translated and/or adapted from Anglo-Saxon literature, or directly related to Anglo-Saxon literature topics, but also on other Anglo-Saxon texts (not only literary, but also philosophical, political and economic texts) non-translated into Turkish, but clearly provable that has a certain effect in a literally way on modern Turkish literature, and originally Turkish texts clearly affected by Anglo-Saxon literature. In the result of our study we are aware that the western resources of modern Turkish literature until end of the 19th century are not uniform and homogenous, but can be meaningfully differentiated. The western source of modern Turkish literature is not French literature alone. But it is also Anglo-Saxon literature that has genuine and specific effects on it. For that matter, we also discuss a certain comparison between Anglo-Saxon and French literatures to some content as a secondary matter in our study. In this dissertation, we accept all English literary or literary-related texts from different Anglo-Saxon originated countries like England, Scotland, Ireland, Wales, USA and Australia as the texts from Anglo-Saxon literature. In this study, based upon five different kind of bibliographies we prepared, we discuss direct and indirect effects of English language and Anglo-Saxon literature on modern Turkish literature, the authors affected by it, and works, attitudes and view of points of translators talked about in the era.

Dil, insanların arasında anlaşmayı sağlayan temel, canlı ve kuralları olan bir varlıktır. İnsanlar ilk önce kendi dilinin içine doğar ve doğduğu dilin değerler dünyasına göre etrafını anlamlandırır. Bu bakımdan dil, insanlığın içine sığındığı ilk tinsel evrendir. İnsan, ontolojik anlamda bu tinsel tabaka sayesinde kendi soylu evrenini kategorilere ayırarak “varlık” ve “eylemleri” adlandırır. Bu açıdan dil, deneyimsel, kültürel ve minimetik bellek mekanlarının özel adı ve aktarım aracıdır. Dünya da
her şeyin bir dili ya da anlatmak istediği mesajı vardır.

A. TEZİN KONUSU, YÖNTEMİ VE AMACI Bu tezde, Ali Kuşçu (ö.879/1474) tarafından kaleme alınan Unkûdu'z-zevâhir fi's-Sarf isimli eserin ilk bölümünü oluşturan ve Kuşçu tarafından Sözlükbilimin ilkeleri şeklinde konumlandırılan meseleler incelenerek değerlendirilecektir. Diğer bir deyişle tezin konusu, özel olarak Unkûdu'z-zevâhir'in söz konusu bölümünde tartışılan meselelerle sınırlandırmıştır. Burada tartışılan meseleler, Adudüddin Îcî'nin (ö. 756/1355) er-Risâletü'l-vaziyyesi ile bağımsız bir literatür haline gelen ve sonraki süreçte bilimleşen vaz bilgisine ilişkin meselelerdir. İnceleme konumuzun, vaz ilminin tarihsel sürekliliği bakımından özel bir anlam taşıması, tezin konusunu oluşturan meselelerin vaz bilimi ile birlikte değerlendirilmesini kaçınılmaz bir zorunluluk haline getirmektedir. Bu nedenle Kuşçu'nun tartıştığı meseleler, sadece sistematik olarak anlatılmayacak, bununla birlikte ait olduğu disiplinle olan irtibatı da gösterilmeye çalışılacaktır. Tezin başlığında da açık bir biçimde ortaya konulduğu üzere bu tez, özel olarak bir metni ve bu metnin bağlı bulunduğu disiplin içerisindeki yerini konu edinmektedir. Dolayısıyla, tezin merkezini Kuşçu'nun şahsı değil eseri ve düşünceleri oluşturmaktadır. Kuşçu'nun hayatı ve eserleri hakkında yapılmış çok sayıda çalışma mevcuttur. Bu çalışmalar içerisinde, Süheyl Ünver'in Türk Pozitif İlimler Tarihinden Bir Bahis -Ali KUŞÇU (Hayatı ve Eserleri) başlıklı çalışması, ayrıntılı ve zengin içeriğiyle öne çıkmaktadır. 1 Bu nedenle tezde Kuşçu'nun hayatı ve eserleri ayrıca anlatılmayacaktır. Vaz tartışması bir süreç olarak ele alındığında, bu sürecin ilk bağımsız adımını Îcî ve er-Risâletü'l-vaziyye oluşturmaktadır. Ancak tartışmanın şüphesiz Îcî öncesine uzanan izleri de mevcuttur. Bu nedenle Tarihsel Arkaplan başlığını taşıyan birinci bölümde öncelikle Îcî öncesi vaz tartışmasını kaynağına ilişkin kimi ipuçlarının izi sürülecektir. Ardından, literatürün ilk bağımsız metni olan er-Risâletü'l-vaziyyenin içeriği ve 1 Süheyl Ünver, Türk Pozitif İlimler Tarihinden Bir Bahis -Ali KUŞÇU (Hayatı ve Eserleri), İstanbul 1948. Bunun dışında, Ali Kuşçu'nun hayatı ve eserleri için bkz. Kuşçu'nun söz konusu eseri, hicrî onuncu asır 4 Osmanlı düşünürlerinden Mevlana Abdurrahim (ö.?) tarafından şerh edilmiştir. Eserin, bilinen tek şerhi budur. Mevlana Abdurrahim, Kuşçu'nun tartıştığı meseleleri, oldukça ayrıntılı bir biçimde takrir etmiş, bu bağlamda metinde atıfta bulunulan görüşleri kimi zaman hayli genişçe ele almış ve değerlendirmiştir. Bu haliyle şerh, vaziye edebiyatının bilinen en kapsamlı eseri niteliğindedir. 5 Dolayısıyla, tezimizin ikinci temel kaynağı Mevlana Abdurrahim tarafından kaleme alınan bu şerh olacaktır. Eserde, nerede ve hangi tarihte basıldığına ilişkin herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Arapça eserlerin basım yeri ve tarihleri hakkında bilgi veren Yusuf Serkis, söz konusu şerhin biri İstanbul diğer Mısır olmak üzere iki taş baskısından bahsetmektedir. Bizim kullandığımız nüsha İstanbul baskısı olup 1866 tarihini taşımaktadır. 6 Kuşçu'nun vaza ilişkin diğer bir metni ise Risâle fî vazi'l-müfredât isimli eseridir. Metin, tahkik edilerek yayınlanmamıştır, dolayısıyla yazma halindedir. Ünver, eserin İstanbul kütüphanelerinde risâle mecmuaları hariç, bağımsız olarak herhangi bir kaydının olmadığını belirtmektedir. 7 Nitekim biz de, eserin Süleymaniye kütüphanesinde bir risale mecmuası içerisinde bulunan nüshasını kullandık. 8 Unkûd'u tahkik edip yayınlayan Afîfî, metne hiçbir yerde rastlamadığını, içeriği hakkında da herhangi bir şey bilmediğini belirtmektedir. Ancak eserin adından hareketle sözlük olması ihtimalinden bahsetmektedir. 9 Eser, yukarıda ifade ettiğimiz üzere, Süleymaniye kütüphanesi Reşid Efendi bölümü 1015 numarada kayıtlı bir mecmua içerisinde bulunmaktadır ve Afîfî'nin tahmin ettiği gibi sözlük değildir. Bilakis lafızların vaz edilmesine ilişkin genel durumların tartışıldığı bir metindir. Eserde öne çıkan sorulardan biri, lafızların anlamların karşılığı olarak vaz edilmesindeki gayeye ilişkin gündeme gelen kısırdöngü iddialarıdır. İkinci olarak, bu metinde Kuşçu, işaret isimleri vb. lafızların vazı tartışmasında Îcî gibi düşündüğünü açık bir şekilde belirtmektedir. Bu haliyle eser, Unkûd'da ayrıntılı olarak tartışılan bazı meselelerin kısa bir özetinden ibarettir.

Karmaşık yapıdaki insan zihninin en hakiki enstrümanı olan dil, insanlara iletişim ile birlikte kolektif bir düzen oluşturma imkânı vermiştir. Felsefe alanında olduğu kadar psikoloji alanında da araştırmalara konu olan dil, insanın olduğu her yerde mevcudiyetini sürdürmektedir. Dilin karmaşık yapısı üzerine beyan edilmiş görüşler, ne olup ne olmadığı üzerine tartışmalar, nasıl edinildiği üzerine deneyler ve dil tanımları bu alanda bir literatür ortaya çıkmasını sağlamıştır. Dil hakkında zihinci yaklaşım ve davranışçı tutum arasındaki görüş ayrılıkları, bu yaklaşımlarla ortaya atılan teoriler özellikle büyük çoğunluğu 20. yüzyılda olmak üzere hatırı sayılır derecede veri sağlamıştır. Bu çalışmada dil felsefesi ve dil edinimi üzerine ifade edilen görüşlere yer verilmiş, bu görüşlerin dayanak noktalarından bahsedilmiştir. Dil edinim kuramlarının yanı sıra bu görüşlerin dayandırıldığı dil felsefesi alanındaki görüşler açımlanarak farklı noktalardan yaklaşımlar da ele alınmıştır. Başka paradigmalardan beyan edilen görüşlerin derlenmesiyle diyalektik bir süreç gerçekleştirip kayda değer bir sentez elde edilmesi amaçlanmıştır.

Şehirlerin demografi ve topolojisinde şehirlerin—kuramsal olarak—yarısını oluşturan kadınlar suskun
kalmışlar veya bırakılmışlarsa, zaten bu tür şehirleri klasik filozofların anladığı şekliyle ‘diyalog ortamı’ olarak
nitelemek nasıl mümkündür? Şayet bu soru, tarihsel gerçekliğe ayna tutabilecekse, bu durumda doğrudan
felsefenin, şehrin en yüksek dili olarak, kendisini ve şehri algılaması sorunlu olacaktır. Bu tebliğimizde şehirkadın
ilişkisinin belirlenmesi ve yönlendirilmesinde felsefi düşüncenin rolünü bazı klasik ve modern
yaklaşımlara atıflar eşliğinde tartışmaya çalışacağız.

Özet Antik çağlardan 20. yüzyıla kadar klâsik dil çalışmaları; metin inceleme tekniklerine, tenkitli metin, üslup incelemesi, gramer özellikleri, köken bilim, sözlük bilim ve stilistik gibi edebî eserleri inceleme yöntemleri kazandırmıştır. 20. yüzyılda Saussure ile birlikte dilbilim çalışmaları klâsik dil anlayışından ayrılmıştır. Bu yeni anlayışın getirdiği teknikler çok kısa bir sürede edebiyat inceleme ve eleştirilerine yansımıştır. Saussure'den sonra, Sapir, Bloomfield, Trubetskoy, Guillaume, Tesniere, Hjelmslev, Jakobson, Martinet, Harris, Chomsky gibi dilbilim uzmanları, bu disiplini geliştirmişlerdir. Dilbilim, dili bir sistem olarak görür ve birimin bu sistem içinde anlamlı olduğuna inanır. Dilbilimin dil çalışmalarına en önemli katkısı işlevsel araştırmaları geliştirmesidir. Yâska ve Aristo'dan günümüze kadar gelen klâsik dil çalışmalarının amacı genelde eski metinlerin anlaşılamayan dil unsurlarını açıklamaya yöneliktir. 20. yüzyıla kadar dil çalışmaları felsefenin bir alt kolu olarak incelenmiştir. 20. yüzyıldan itibaren dil çalışmaları ayrı bir disiplin olarak incelenmeye başlamıştır. Bu anlayış dilbilim çalışmalarının doğmasına da sebep olmuştur. Bu makalede dilbilimsel çözümleme yöntemlerinin genel özellikleri üzerinde durulacak ve bu tekniklerin klâsik edebiyat incelemelerine yansımaları araştırılacaktır.

Özet Erken Cumhuriyet dönemi, kadınların cinsiyet rollerinde ve toplumsal konumlarında önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Kadınlar özellikle İkinci Meşrutiyet döneminde güçlenen kadın hareketinin ve Batılılaşmanın son adımı olarak görülen yeni rejimin kadın konusundaki perspektifinin bir sonucu olarak kamuda görünürlük kazanmış ve geleneksel rollerinin dışındaki rol ve yükümlülükler üstlenmişlerdir. Hal böyleyken kolektif bilinçaltını yansıttığını söyleyebileceğimiz edebiyatta oldukça farklı bir manzara hâkimdir. Kadınların toplumda değişen rollerine ilişkin kuvvetli bir direnç, tehdit ve hizalama ve nihayet gülünçleştirme ve alay şeklinde görünürlük kazanır. Bu makalenin amacı, erken Cumhuriyet dönemi romanlarındaki kadın imgesini, dil ve cinsiyet ilişkisi merkezinde ortaya koymaktır. Bu kapsamda romanlarda cinsiyete bağlı konumlandırmalar tespit edilmiş, cinsiyetçi dil kullanımları ortaya konmuştur. İnceleme kültürde ve onun içinde bir yapı olarak dilde cinsiyetçiliğin cinsiyetinden ya da ideolojisinden bağımsız olarak hemen bütün yazarları az ya da çok etkilediğini ancak bu değişkenlere bağlı olarak farkı şekillerde dışavurulduğunu göstermektedir.

Öz: Metaforik söylem Varlığa ait farklı ifade biçimleridir. Geleneksel felsefi düşüncedeki ötekilik alanında yapılan dilsel bir soruşturmayla bu söylemler tarih boyunca dilleri, düşünce sistemlerini, yaşamları ve kimlikleri belirleyen sözcük dağarları olarak karşımıza çıkar. Bunların ortaya çıkmasının olanağı Rorty ve Derrida'da figüratif dildir. Dilde, gerçek anlam ve metaforları bir arada yedekleyerek onları taşıyan différance, geleneğe karşı içsel bir dil stratejisiyle epistemenin baskıladığı olumsal sözcük dağarlarını gün yüzüne çıkarır. Sonuçta geleneksel sözcük dağarlarına yönelik dilsel ilgi, düşünce tarihinin ve yaşamın kendisinin epistemolojik temellere ihtiyaç duymaksızın metaforik söylemlerle bir arada olabildiğine dikkat çekmiştir.

İnsanlık tarihine baktığımız zaman, insan ve dil gerçeğinin birbirinden ayrılmayan iki önemli unsur olduğunu görürüz. Çünkü birinin varlığı diğerini gerektirmektedir. İnsanda ne varsa onun tezahürü (ortaya çıkması) ancak onun iletişim sistemi dil ile gerçekleşmektedir.

Damgalar, bir dilin alfabeleri ve aynı zamanda ait oldukları sosyal grupların kendileri için tarihe miras bıraktığı ilk anlatı metinleri biçiminde tanımlanabilirler. Bu sebeple damgalar, sosyo-kültürel araştırmalarda başvurulması gereken öncelikli vesikalardır. Tabiat bilimlerinde olayları ve nesneleri görme veya onlara bakma eylemi, bazen araçların ve özel bilgilerin varlığını zaruri kılar. İnsan ve kültür bilimlerinde ise, insanlar her baktıklarını bilmiş, dahası anlamış sanırlar. Oysa durum hiç de sanıldığı gibi değildir; zira her görülenin bütünüyle anlaşılması mümkün olmamaktadır. Örneğin, insanların kullandıkları "semboller, kolektif amaçları ve değer biçimleri belirtmeleri sebebiyle, düşüncenin kişisel olma-yan ve emir kipli (imperative) belirleyicileridirler". Bu durumda sembol, ferdî olmanın ötesinde sosyal bir hizmet de görür. Sosyo-kültürel bir değeri anlamak; araç kullan-maktan öte, derin bir sezgi gücünü, empati (duygudaşlık) kurabilme becerisini ve uygun yöntemlerin kullanılmasını zorunlu kılar. Mesela, bir kültür unsuru sadece tarih, antropoloji, halk bilimi, sosyoloji ve benzeri bilim dallarından biri esas alınarak yeterince anlaşılamaz; çünkü kültür unsurları tarihî süreç için-de sosyal ve fziki coğrafyada oluşur ve değişir. Bu süreçte onları etkileyen amiller daima birden daha fazladır. Dolayısıyla, sosyo-kültürel olaylar zannedildiğinin aksine en zor anlaşılan olguların başında gelir. Damgaların kullanımı açısından bakıldığında, halı ve kilim yapımı/dokuması, ilk bakışta belki düşünüleceği gibi basit bir sosyal faaliyet değildir. Bunlar, bir sosyal grubun veya bir milletin sosyal tarihini açıklayabilme gücüne sahip bilgiler ve deneyimlerin yanı sıra, duygu ve düşüncelerin ifadesini, bireylerin ve sosyal grupların estetik/beğeni algılamasını bünyelerinde taşırlar. Dolayısıyla, damgalar, birer sanat eseri olmaktan öte, her biri bir duygunun, bir sosyo-kültürel hayatın/hayatların, başka bir ifadeyle, sosyal yapıların dile getirildiği yazılı anlatı metinleri, yazılı tarih vesikaları kıymetindedir. Bu belgeler resmi kurumlar tarafından değil, bizzat halk tarafından meydana getirildiği için de, bu tür metinler, halkın en sade duygu ve düşüncelerini ifade ederler. Dolayısıyla, tarih yazıcılarının, sanatla ilgilenenlerin ve sosyo-kültürel kavramlar hakkında çalışanların, etnografya eserlerindeki damgaları dikkate almamaları düşünülemez. Türkiye'de halı, kilim konusunda yazılan eserler-de damga kavramı yerine sembol, özellikle de motif kavramı kullanılmıştır.

ii iii ÖZ Dil ve dilsel sistemlerin insan hayatındaki rolünün öneminden dolayı konusu insanla ilgili olan bilimler açısından önemi büyüktür. İnsan dilinin varoluşu günümüzde cevaplanmış bir problem olmamakla birlikte çalışmalar hız kazanmıştır. Bu noktada dilin ve dille bağlantılı kavramların tanımının net şekilde yapılması önemlidir. Konuşmak ses çıkarmak için kullanılan birçok sistemden biridir ve dil konuşmadan bağımsız düşünülemez. Konuşma sisteminin her birine dil ismini verebiliriz. Canlıların birbirleriyle konuşarak iletişim kurabilmeleri için ortak bir dil bilmeleri gerekir. Bununla birlikte dilin insana özgü bir yeti olduğu konusunda kesin bir yargıda bulunmak oldukça zordur. Primatlar üzerinde yapılan çalışmalar ve elde edilen veriler pek çok farklı yorumu beraberinde getirir. Durum ne olursa olsun insanın kompleks vokal becerisiyle diğer canlıların iletişim sistemlerinden farklı bir yetiye sahip olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Bu farklılığı nitel ve nicel yönden açıklamak tartışmanın sağlıklı bir zemine oturmasını sağlayacaktır. Günümüzde süren bu tartışmaların kökenleri çok eskiye dayanır. Tartışmaların orjinini bilmek konuya olan yaklaşımımızda olumlu bir pay sahibi olacaktır. Bu tartışmaların dönemini eski çağa kadar uzatmak kolaydır. Dilin tabiat mı yoksa insan kaynaklı mı olduğu konusunda süren hararetli tartışmaların o zamanın verileriyle kesin sonuca varamaması çok normaldir. Yine de 18. Yüzyıla kadar gücünü koruyan inanca dayalı dini görüşlerin yanında önemlidir. 18. Yüzyıldan sonra bu dini görüşlere alternatif olarak yakın zamanda spekülatif görüşlerin varlığından da söz etmek mümkündür. 1950'lerden sonra bilim dallarındaki ihtisaslaşma ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte verilerin artışı sonucunda kazanılan bilimsel bakış açıları konuya ilgiyi umutlandırmıştır. Beyin ve dil arasındaki ilişkiyi araştıran nöroloji, dilsel bozukluklar ve diğer hayvanların çalışmalarının ağırlıklı olduğu "dil geni" arayışlarıyla alandaki önemini sürekli koruyan genetik, konuşmanın mekaniğini anlamamıza yardımcı olan anatomi ve fizyonomi, dil ediniminde koşullanmaya ve davranışa önem veren psikoloji, insanın sosyokültürel evriminin ışığıyla dille ilgili açıklama yapan kültür bilimleri ve yakın dönemde konuya ilgili olan linguistik bu bilim dallarından bazılarıdır. Lisans dönemindeki katkılarından dolayı Dr.

Adnan Oktar (Harun Yahya)

Hayatınız boyunca kokladığınız güzel kokuları hafızanızda canlandırmaya çalışın. Aklınıza pek çok koku gelecektir: Güller, karanfiller, leylaklar, yaseminler, lavantalar, çimenler ve değişik bitkilerin bahar aylarında çevreye yaydıkları çarpıcı kokular; çiçek açmış portakal, mandalina ve limon ağaçlarının etrafı çepeçevre saran kokuları; çeşitli parfümlerin etkileyici kokuları; muhtelif baharatların nefis kokuları; sabah kalktığınızda, henüz bir şey yiyip içmemişken mutfaktan gelen taze veya kızarmış ekmek, domates, yumurta, zeytin, çay, kahve veya sütün cazip kokuları, mangalda pişen bir etin kokusu ya da bir sabunun tertemiz kokusu...

birds and flowers
Bunlara ek olarak, şimdiye kadar tattığınız enfes tatları aklınızdan geçirin. Çeşit çeşit yemeklerin, tatlıların, etlerin, balıkların, sebzelerin, çorbaların, salataların, pastaların, böreklerin, meyvelerin, içeceklerin, reçellerin, dondurmaların, şekerlemelerin ve diğer besinlerin şahane tatlarını...

Her insanın belleğinde kalıcı bir yer edinen, unutulmayan birçok hoş koku ve tat vardır. Hatta bunlardan bazılarını bir anlığına düşünmek bile insanı heyecanlandırmaya yeter. Şüphesiz sözü edilen güzelliklerin her biri, üzerinde derin derin düşünülmesi gereken eşsiz nimetlerdendir.    Allah'ın yarattığı nimetlerle ilgili olarak Kuran'da şu açıklama yer alır:

Eğer Allah'ın nimetini saymaya kalkışacak olursanız, onu bir genelleme yaparak bile sayamazsınız. Gerçekten Allah, bağışlayandır, esirgeyendir. (Nahl Suresi, 18)

Allah, bu sayılan nimetlerin yanında, bunların her birinin farkına varmamızı ve onlardan zevk alabilmemizi sağlayan sistemleri de vücudumuzda yaratmış, sonsuz merhametinin bir tecellisi olarak bu nimetleri insanların hizmetine sunmuştur. Bu sistemlerden ikisi, bizim için son derece önemli olan "koku ve tat alma"dır. Koku ve tat dünyalarının zenginliklerini ancak onların aracılığıyla  keşfedebilirsiniz. Düşünün ki, onlar olmasaydı, tat, koku, lezzet gibi kavramlar sizin için bir anlam ifade etmeyecekti. Yediklerinizin ve içtiklerinizin güzel kokularını ve tatlarını alamadığınızı varsayın; ne kadar önemli olduklarını hemen kavrarsınız. Örneğin, çileği çilek yapan onun kokusu ve tadıdır; bunları hissedemezseniz, çileğin ne demek olduğunu da bilemezsiniz.

Dünyaya geldiğinizden bu yana koku ve tat alma duyularınızı kullanıyor, on binlerce kokuyu ve tadı hiçbir güçlük çekmeden algılayabiliyorsunuz. Çünkü bunu mümkün kılan harikulade sistemlere sahipsiniz. Koku ve tat alma duyularınız bir ömür boyu durup dinlenmeksizin, tek bir hata yapmaksızın sizin adınıza faaliyet gösterirler. Üstelik bunlar için herhangi bir bedel ödemediniz; böyle bir beceriyi elde etmek için hiçbir eğitim almadınız, özel bir çaba harcamadınız.
Elbette bahsedilenler, üzerinde derin düşünülmesi gereken gerçeklerdir. Bu gerçekler karşısında, akıl ve vicdan sahibi her insanın kendi kendine şu soruyu sorması gerekir: Sahip olduğu mükemmel koku ve tat alma mekanizmaları nasıl var olmuştur?

smell cells, glomerulus, mitral cells

Konuyla ilgili tıp ve biyoloji kitaplarında, koku ve tat almamızı burnumuz, dilimiz ve beynimizin varlığına borçlu olduğumuz yazar. Bu organlar aracılığıyla koku ve tat aldığımız elbette doğrudur. Ancak burada bilinçli veya bilinçsiz olarak ihmal edilen çok önemli bir nokta daha vardır. Genellikle gündeme getirilmeyen, oysa asıl yanıtlanması gereken soru şudur: Dilimizin, burnumuzun ve beynimizin varlığını kime borçluyuz?

Çoğu insan burnu ile koku, dili ile tat aldığını bilmesinin yeterli olduğunu; bundan ötesinin kendisini ilgilendirmediğini düşünür. Oysa bu büyük bir hatadır. Koklamak ve tatmak her insanın hayatının vazgeçilmez, ayrılmaz parçalarıdır; bu gerçeğin farkında olan bir insanın yukarıdaki soruları göz ardı etmesiyse tarifsiz bir gaflettir.

Şüphesiz, sahip olduğumuz herşey gibi, bu harika nimetleri de alemlerin Rabbi olan Allah'a borçluyuz. Koku ve tat alma sistemleri incelenirse, bu kusursuz sistemlerin hayranlık uyandıran yaratılış delilleriyle dopdolu olduğu açıkça görülür. Elinizdeki kitabın amacı, bu sistemlerdeki yaratılış gerçeklerini ortaya koymak, Allah'ın sınırsız ilmini ve kudretini tefekkür etmeye, O'nun sayısız lütuflarını gereği gibi kavramaya yardımcı olmaktır. Kitap boyunca, Rabbimizin verdiği nimetler anılacak ve hatırlatılacaktır. Aynı zamanda, sözü geçen harika sistemlerin tesadüflerin ürünü olduğunu iddia eden evrim teorisinin ne kadar akıl ve mantık dışı olduğu bir kere daha gözler önüne serilecektir.

Allah'ın yaratışındaki kusursuzluk Kuran'da şöyle tasvir edilir:

O Allah ki, yaratandır, (en güzel bir biçimde) kusursuzca var edendir, 'şekil ve suret' verendir. En güzel isimler O'nundur. Göklerde ve yerde olanların tümü O'nu tesbih etmektedir. O, Aziz, Hakimdir. (Haşr Suresi, 24)

I. Uluslararası Din Ve İnsan Sempozyumu "Din, Dil Ve İletişim" Tebliğler Kitabı, 10-12 Ekim 2019 Eskişehir, s. 907-919.
I. INTERNATIONAL RELIGION AND HUMAN SYMPOSIUM“RELIGION, LANGUAGE AND COMMUNICATION”, 10-12 OCTOBER 2019 Eskişehir-Turkey, s. 907-919.

Kendiliğinden doğan düzen anlayışı ve insani gelişimin kendiligindenligi uzerine olan bu çalışma bir dönem ödevi olarak hazırlanmasına rağmen genis bir yelpazenin ürünüdür. Üzerine çalışmaya devam etmeyi düşündüğüm bu çalışma konusu anarşist yaklaşımın felsefi temelleriyle kendisinden daha geniş bir kitleye sahip olan ideolojilere bir armağanıdır.

Öz Edebi eseri anlamak, anlamlandırmak, yorumlamak veya tahlil etmek öncelikle söz konusu eserin malzemesini tanımak ve bu malzemenin mahiyetini gerektiği gibi bilmekle mümkündür. Edebiyatta ve özellikle de şiir alanında kullanılan dil, alışılagelmiş ve an-lama noktasında herkesin üzerinde hemfikir olduğu " dil " den (langue) farklılık arz eder. Bu edebi dil, muhataplarının her birinin üzerinde çok sayıda birbirinden değişik anlam ve algı çeşitliliğine fırsat veren ve bu anlamda daha değişken yapıdaki " söz " e (parole) yakın bir durum arz eder. Şiir dilinin inşasında büyük önem arz eden sembol ve imge gibi kavramlar günlük dil içerisinde kullanılan sözcüklerin, sıradan kullanım alanından çıkarak içerisinde bu-lundukları bağlam içerisinde farklı anlam kazanmalarıyla ortaya çıkmaktadır. Klâsik Türk şiirinde kullanılan dil malzemesi gelenek içerisinde yetişen şairlerin önceden belir-lenmiş sembol ve mazmunları kullanmalarını bir dereceye kadar zorunlu tutmaktadır. Bu yönüyle klâsik Türk şiiri, dilin şaire sunduğu imkânlar noktasında muhafazakâr bir yapı arz etmektedir. Ancak her dönemde öne çıkmayı başarabilmiş usta şairler söz konusu dil malzemesini kendi bireysel tercihleriyle geliştirip zenginleştirmişlerdir. Bu çalışmada, klâsik Türk şiiri bağlamında ele alınan " dil " ve " söz " kavramlarının şiir dilindeki yerleri tespit edilmeye çalışılmış ve böylelikle şiir dilini günlük dilden farklı kılan sembol, imge, mecaz ve teşbih gibi mefhumların dile ait bu iki ayrı alana katılma süreçlerinin örneklerle tahlil edilmesine gayret edilmiştir.

Dil, bir varlık olarak insanın hafızasında duran soyut bir sistemdir. Bu soyut sistemin somuta dönüştürülmesi ve varlık alanı içindeki bilme ve bildirişme işlevini üstlenmesi, onun benzerlerinden farklılaştığı kullanım alanına çıkmasıyla mümkündür. Dil, ancak ve sadece ferdi tasarruf içinde kullanım alanına çıktığı için, yozlaşma ferdi kullanımla ilgili bir durumdur. Yani dil değil, dili kullananlar ve dilin ferdi kullanımı yozlaşmaktadır. Başlangıçta bireysel kullanımlarda ortaya çıkan yozlaşma, zamanla genelleşip yaygınlaşabilir.
Dildeki her değişme bozulma anlamına gelmez. Yozlaşma "ölçünlü" yapıya aykırı biçimlerin kullanılması ile ilgilidir. Ölçünlü yapı kendi doğal gelişimi içinde zamanla değişir ve gelişir bunları yozlaşmanın dışında tutmak gerekir. Dilin temel birimleri dediğimiz beş birimde, ayrıca yazı dili haline gelmiş diller için altıncı olarak da yazımda yozlaşma görülebilir. Yozlaşma dış etkilerle de, dilin kendi konuşucularının özensiz ve yanlış kullanımlarıyla da oluşabilir. (3. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı, Lefke Avrupa Üniversitesi (25-28 Eylül 2008, Kıbrıs)

Bread is one of the main staple foods for the centuries, has played an important role in many nations’ history. In many cultures bread was regarded as a holy commodity for centuries. In parallel with many cultures and other cultures, bread in Russian folklore has also a unique place and represents abundance, prosperity and wealth. This article is devoted to the study of the cultural concept of bread in Russian folklore texts. Purpose of work: 1) to show the Central nature of the concept of bread in the conceptosphere of the Russian language; 2) to study peculiarities of linguistic realization of the cultural concept bread in Russian folklore texts and 3) to present a cultural interpretation of the concept in modern linguistics. The figurative components were explanations, grammatical translation dictionaries, linguistic and cultural descriptions such as Russian proverbs, words, phraseology, and signs related to the concept of bread. Research methods used in the work were observation, description, semantic analysis, linguistic and cultural analysis, and elements of the comparative method. The novelty of the research is conducted on a variety of folk culture materials.

Dil, kavram olarak bir bölgede ya da bir coğrafya da yaşayan
insanlar arasındaki iletişimi sağlayan temel iletişim vasıtasıdır.
Milletleri sınıflandırırken, esas alınan en başat unsurlardan birisi
dil olmakla beraber coğrafya da önem arz etmektedir. Belli bir
coğrafyanın üzerinde yaşayan toplumu oluşturan bireyler arasında
anlama, anlaşma ve aktarma dil üzerinden sağlanırken, aynı
coğrafyada kader ortağı olan insanlar arasında dil vasıtasıyla, ortak
anlayış ve yaşayış olarak adlandırabileceğimiz kültür meydana
gelmektedir.

Klasik Zaza edebiyatının önemli eserlerinden biri olan Diwon Cebexçuri, Molla Abdulaziz Beki tarafından kaleme alınmış ve 2015 yılında yayımlanmıştır. Eser on yıllık bir çabanın ürünü olup, Molla Abdulaziz Beki’nin yayımladığı eserleri arasında tek Zazaca eserdir. Eserde her ne kadar Türkçe ve Arapça şiirler yer alsa da ağırlıklı olarak Zazaca şiirler yer aldığından dolayı, Zazaca divan olarak bilinmektedir. Klasik edebiyatta edebi sanatlar, şairin şiir yeteneğini gösteren en temel ölçütlerden biridir. Anlam bakımından iyi yoğrulmuş bir klasik metin, edebi sanatlar ile zenginleştirilmekte, daha etkileyici bir hale getirilmektedir. Bu çalışmada; Molla Abdulaziz Beki’nin hayatı ve ilmî kişiliğine yer verilecek, Diwon Cebexçuri adlı divanındaki edebi sanatlar incelenecek ve bunlara dair örnekler sunulacaktır.

Anahtar kelimeler: Divan, Edebi Sanatlar, Klasik Edebiyat, Zazaca.

Böyle bir sahayı keşfetmek, ondaki sonsuz kelimeleri ve yazılım dosyalarını deşifre etmek aslında 5–10 cilt kitap ister. Bu ise, hem zaman hem maddi imkân hem bedeni yetenek olarak beni aşıyor. Fakat insanlığın ruhunu, kültürünü, temel niteliğini yansıtan bu deryadan 12 harflik damıtma kabilinden bir kısım notlar yazacağız. Belki gelecek nesil bu konuyu tamamıyla aydınlatır; insanlık etrafındaki tartışmalar, bir anlam ve bir fayda sağlar; Sartre gibi nihilistlerin değersizliğine mukabil tarihe, varlığa, dile, dine bir açıklama olur.

Abhazya Karadeniz'in kuzeydo¤u k›y›s›nda, 240 kilometrelik sahil fleridi boyunca uzanan küçük bir ülke. Kuzeyde Rusya, güneyde Gürcistan'›n Svanetya ve Megrelya bölgeleriyle komflu. Da¤lardan denize do¤ru inen dik yamaçlar ormanlarla kapl›. Ülkenin yüzde 74'ü da¤l›k. Karl› zirveleriyle ihtiflaml› Kafkas Da¤lar› ülkeyi sert kuzey rüzgârlar›ndan korur. Baflkent Sohum. Ülkede 7 rayon (ilçe), 7 flehir, 5 flehir tipi yerleflim var. fiehir nüfusu yüzde 50'nin üzerinde. Para birimi olarak Rus rublesi kullan›l›yor. Yüzölçümü 8600 kilometrekare. Ülkede Abaza nüfustan baflka Ruslar, Gürcüler, Megreller, Türkler, Ermeniler, Svanlar ve Yahudiler yafl›yor. Ortodoks H›ristiyanlar ço¤unlukta, az say›da Abaza ile Türklerin tamam› Müslüman. Abhazya Parlamentosu, 26 Kas›m 1994'te "egemen Abhazya devleti"nin yeni anayasas›n› kabul etti. Parlamento, ilk devlet baflkan› olarak Vladislav Ardz›nba'y› seçti (1994). 1999'da bir kez daha devlet baflkanl›¤›na seçilen Ardz›nba'n›n 2004'te yap›lacak seçimlerde sa¤l›k durumu nedeniyle yeniden aday olmayaca¤› söyleniyor. Abhazya ba¤›ms›z ve egemen bir devletin bütün ku-rumlar›na sahip. Parlamento befl y›ll›¤›na seçilen 35 milletvekilinden olufluyor. Abazalar d›fl›nda üç Rus, üç Ermeni, üç Gürcü, bir Türk, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti'nden gelip yerleflen bir de Çerkes milletvekili bulunuyor. Türkiyeli Abazalardan biri de teamülen parlamentoya seçiliyor. Önceki dönem Oktay Çkotua milletvekiliymifl, flimdi ise Raci Ayüzba. Abhazya bugün fiilen ba¤›ms›zl›¤›n› koruyor; ancak hukuki olarak henüz hiçbir devlet taraf›ndan tan›nmad›. Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Abhazya d›fl›nda Abazalar›n yaflad›¤› Karaçay-Çerkes, 1990'da Rusya Federasyonu'na ba¤l› federal cumhuriyet oldu. Güneydo¤uda Kabardey-Balkar Cumhuriyeti, güneyde Abhazya, bat›da Krasnodar, do¤uda Stavropol ile s›n›r. Abazalar›n atalar› ilk olarak 13.-14. yüzy›llarda Kafkas Da¤lar›'n› afl›p buraya yerlefltiler. Tapanta veya Basha¤ olarak adland›r›lan bu grubu, 17.-18. yüzy›llarda soydafllar› Aflharuvalar (Da¤l›lar) izledi. Çerkeslerle yüzy›llarca iç içe yaflad›klar›ndan, özellikle Ta-pantalar›n önemli bir bölümü Çerkesleflti. 1864'te sona eren Kafkas-Rus Savafl› s›ras›nda ve sonras›nda yaflanan sürgünle Abazalar›n nüfusunun ço¤u Osmanl› top-raklar›na göç etmek zorunda kald›. Abazalar, 400 bin nüfuslu Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nde 27 bin 475 nüfusa sahipler (yüzde 6,6). Bunlar›n tamam› Müslüman. Büyük ve Küçük Zelençuk ile Kuma nehirleri boyundaki köylerde ve cumhuriyetin baflkenti Çerkessk'te yafl›yorlar. Abazalar cumhuriyette Çerkesler, Karaçaylar, Nogaylar ve Ruslarla birlikte resmi olarak tan›nm›fl befl halktan biri. Kendi dillerinde temel e¤itim ve yay›n haklar› var.

Sosyal bir varlık olan insanın kimlik oluşumunda, kendini ait olarak hissettiği yakın
çevresinin büyük etkisi vardır. Birey ve toplum arasındaki karşılıklı etkileşim, bireyin
konuştuğu dilin oluşumunda etkilidir. Bireyin kültürünün ürünü olan dil, toplumsal
kültürün de taşıyıcısı, tercümanı ve en önemli oluşturucusudur. Aile içi iletişim yoluyla
bireyin kimliği, yaşamının ilk yıllarından itibaren olgunluk çağına gelinceye kadar, ait
olduğu toplumun kültürünün etkisiyle şekillenir.
Bireyin kimliği, kültür ve dil ile iç içedir; bu etkileşim ekseninde, içinde büyüdüğü
kültürle yoğrulan bireyin kimliği, ait olduğu grubun “aynası”dır. Çocuk, büyüdüğü ailede
gördüklerini ve öğrendiklerini sosyal ilişkilerine yansıtır, başkalarında gördüğü ve
kabullendiği davranışları kopyalar ve tekrarlar. Bireyin kişiliği dış dünyayla olan
etkileşimiyle değişime uğrar. Aile ve toplumdan sağlıklı veriler toplayan “ben”lik sahibi
birey, kendi ayakları üzerinde durabilen güçlü bir kişilik sahibi olur. Ailenin kendisine
sağladığı bu özgüvenle kimliğini geliştiren birey, farklılıklardan korkmaz. Farklılıkların
zenginlik olduğuna inanır, farklı kültürlerden insanlarla kolayca iletişim sağlayabilir.
Hızlı gelişen iletişim teknolojisinin kimlik oluşumunda etkisi gün geçtikte artmaktadır.
Diğer kültürleri tanıyan, kültür taşıyıcısı diğer insanlara önyargısız yaklaşan, iç
dünyasıyla barışık, farklılıklarla yaşamayı ve iletişim sanatını öğrenen insanlar, “Küresel
Köy”de başarılı olur. Baskı, korku kültürüyle büyüyen, dar kimlik sahibi ve önyargılı
insanlar, başarısız olmaya aday bireylerdir.

Sosyal bir varlık olan insanın kimlik oluşumunda, kendini ait olarak hissettiği yakın
çevresinin büyük etkisi vardır. Birey ve toplum arasındaki karşılıklı etkileşim, bireyin
konuştuğu dilin oluşumunda etkilidir. Bireyin kültürünün ürünü olan dil, toplumsal
kültürün de taşıyıcısı, tercümanı ve en önemli oluşturucusudur. Aile içi iletişim yoluyla
bireyin kimliği, yaşamının ilk yıllarından itibaren olgunluk çağına gelinceye kadar, ait
olduğu toplumun kültürünün etkisiyle şekillenir.
Bireyin kimliği, kültür ve dil ile iç içedir; bu etkileşim ekseninde, içinde büyüdüğü
kültürle yoğrulan bireyin kimliği, ait olduğu grubun “aynası”dır. Çocuk, büyüdüğü ailede
gördüklerini ve öğrendiklerini sosyal ilişkilerine yansıtır, başkalarında gördüğü ve
kabullendiği davranışları kopyalar ve tekrarlar. Bireyin kişiliği dış dünyayla olan
etkileşimiyle değişime uğrar. Aile ve toplumdan sağlıklı veriler toplayan “ben”lik sahibi
birey, kendi ayakları üzerinde durabilen güçlü bir kişilik sahibi olur. Ailenin kendisine
sağladığı bu özgüvenle kimliğini geliştiren birey, farklılıklardan korkmaz. Farklılıkların
zenginlik olduğuna inanır, farklı kültürlerden insanlarla kolayca iletişim sağlayabilir.
Hızlı gelişen iletişim teknolojisinin kimlik oluşumunda etkisi gün geçtikte artmaktadır.
Diğer kültürleri tanıyan, kültür taşıyıcısı diğer insanlara önyargısız yaklaşan, iç
dünyasıyla barışık, farklılıklarla yaşamayı ve iletişim sanatını öğrenen insanlar, “Küresel
Köy”de başarılı olur. Baskı, korku kültürüyle büyüyen, dar kimlik sahibi ve önyargılı
insanlar, başarısız olmaya aday bireylerdir.

Yabancı Dil Öğrenim ve Öğretim Yöntemleri

İletişim biçimi ve insan varlığının en önemli özelliklerinden olan dil ve bununla birlikte öğrenim ile öğretimi insanlık tarihi kadar eskidir. Yabancı dil bağlamında en temel özellik ise konuşmak ve anlamaktır. Ötekini anlamanın ve öteki ile iletişim kurmanın dayanılmaz cazibesi, gerekliliği ve de zorunluluğu nedeniyle yüzyıllardır öteki dilleri öğrenmenin en hızlı, en etkili ve en iyi yolunu bulmak için insanoğlu sürekli bir arayış içine girmiş ve değişen koşullarla birlikte bu arayış devinimsel bir süreç halini almıştır. İnsanoğlu ve dilleri var olduğu sürece bu arayış, diğer deyimle dil öğrenim ve öğretim yöntemleri de var olacak ve her yeni koşula göre yeniden şekillenecektir. Zamanla değişen koşullarla birlikte teknolojinin gelişimi de hemen her alanda olduğu gibi dil öğrenimi ve öğretiminde de etkili olmuş ve olmaya devam edecektir. Günümüzde yaşadığımız teknolojik çağ ve yeni medyalar döngüsünde dil öğretim yöntemleri de kendi payına düşeni fazlasıyla almakta, dil öğrenimi ve öğretimi giderek daha fazla bireysel öğrenme yoluyla ve uzaktan eğitim olanakları ile sağlanır duruma gelmiştir. Ayrıca olağanüstü koşullar ve içinde bulunduğumuz Pandemi koşulları nedeniyle eğitimin her alanı olduğu gibi dil öğrenimi de etkilenmiş ve uzaktan eğitim olanaklarını daha fazla kullanmaya başlamıştır. Bu kitapta da geçmişten günümüze dil öğrenimi ve öğretiminde kullanılan başlıca yöntem ve tekniklerin yanı sıra güncel olarak uzaktan eğitim, e-öğrenme, webinar, eşzamanlı canlı anlatım, Apps / uygulamalar aracılığıyla yabancı dil öğrenimi ve öğretiminde kullanılmaya başlayan yeni yöntem ve tekniklere de yer verilmiştir. Almanca öğretimi örneklemesinden yola çıkılarak tüm diller için uygulanan yöntem bilgisi sayesinde dil öğrenimi ve öğretimi ile ilgilenen herkese, koşullarına uygun yöntem seçmesinde yardımcı olabilecek temel başvuru kaynağı olacağı düşünülmektedir.

Duygu UÇGUN 1 ÖZET İnsanın iletişim sürecinde karşısındaki kişiyle düşünce alışverişinde bulunması dil kazanımları yoluyla olur. Bu yönüyle dil, aynı zamanda bütün öğrenme alanlarının da aracı durumundadır. Türkçe öğretmenlerinin bu bilinçle hareket etmesi, Türkçenin kurallarını sezdirme ve benimsetme noktasında öğrencilerinin ilgisini bu konulara yoğunlaştırabilmek için gayret göstermesi gerekir. Bu çalışmada "motivasyon" kavramı üzerinde durulmuş, literatür tarama yöntemiyle Türkçe öğretiminde motivasyonu artırmaya yönelik uygulamalar incelenmiş ve bunların derste daha etkili bir şekilde kullanılabilmesi amacıyla bazı önerilerde bulunulmuştur.

Üsküp), bu el kitabının kullanılırlığının faydalarını görmemizi sağladılar. Ek örneklerin ve öğretim derslerinde aktivitelerin sağlanmasında bu öğretmenlerin vermiş oldukları öneriler, yeni içeriklerin hazırlanmasında yeni açılımlar olarak kullanılacaktır. El kitabının dil ve terminolojik açıdan düzenlenmesinde yapmış oldukları inanılmaz uğraşılarından dolayı Prof. Radiça Nikodinovska ve kıdemli okutman Gordana Aleksova'ya, bir de el kitabını İngilizceden çeviren Mariya Todorova'ya teşekkür ederiz.

İletişim sanatı tarih boyunca birçok aşamadan geçmiş, insanın, çevreyi, doğayı ve kendinde bulunan yetileri keşfetmesi ile gelişmiştir. Gün geçtikçe mesajların daha büyük kitlelere iletilmesi gerekmiş ve insanoğlu bunun için çeşitli araçlar yaratmıştır. Biz, alıcı ve verici arasında olan, iletiyi aktarmaya yarayan ve araç durumunda bulunan bu nesneye “medium”, bu yolla iletilen içeriğe de “media” diyoruz. Bu içeriğin iletilmeden önce üretilmesi gerekmektedir ki üretilen her şeyde olduğu gibi üreten kişi veya kurum kâr amacı gütmekte ya da çıkar gözetmektedir. Bu da üretilen içeriğin, sermayenin çıkarlarına göre manipüle edilmesi anlamına gelir. Bu durumda gerçeğin önemi kalmamıştır. Gerçek olana alternatif bir paradigma üretimi söz konusu olmuştur ve bu “gerçeklik” burjuvanın çıkarlarına göre sürekli olarak kitlelerin zihinlerinde yeniden üretilmiştir. Bu metinde, bahsi geçen olgu tartışılacak, değerlendirme yöntemi olarak Lacanyen Psikanalitik Kuram kullanılacak ve incelenmek üzere, George Miller’ın yönettiği Mad Max serisi esas alınacaktır.

The art of communication has gone through many stages throughout history, and has evolved with the discovery of people, the environment, nature and their own abilities. As the days passed, the messages had to be delivered to larger audiences, and mankind created various tools for this. We call these means “medium” and the intermediary object, which is used to transfer the content between the receiver and the transmitter, "media". This content must be produced before it is transmitted, as is the case with everything produced, the producing person or organization pursues profit or pursues interest. This means that the content produced is manipulated according to the interests of the capital. In this case, the truth is not important. There has been an alternative paradigm production to the real one, and this "reality" is constantly reproduced in the minds of the masses, According to the interests to the bourgeoisie. In this text, the aforementioned case will be discussed; thus, Lacanian Psychoanalytic Theory will be used as an instrument, and Mad Max series directed by George Miller will be taken as the subject.

Toplum olarak pek çok problemle karşı karşıyayız; sosyal, kültürel, ekonomik, siyasi vs. Üstelik bütün bu alanlardaki temel sıkıntılara bile “sadra şifa” olabilecek çözümler üretebiliyor değiliz. Yabancı dil meselesi de on yıllardır içinde boğulduğumuz girdaplardan sadece birisi. İlk cümlede sayılan problemler kadar derin, acı ve acıtıcı değil belki; ama meseleye yaklaşımımız şayet bir metot çerçevesinde olursa bütün bu sıkıntılara bakış açımızı değiştirebilecek kadar önemli bir madde bu.

Michel Foucault eserlerinde dil ve dünya arasında karşılıklılık bulunduğu
şeklindeki temsilci dil görüşünü ve bu görüşün nesnelci anlayışını reddetmektedir. Her şeyden önce dil tarihsel olarak düzenlenmektedir ve dilin varlığı üzerinde iktidar biçimleri belirleyicidir. Her tarihsel dönemde belirli söylemler temelinde belirli doğruluk biçimleri üretilmektedir. İnsan ve toplum bilimleri modern dönemde söylemlerin ve doğruluk biçimlerinin üretilmesinde başat rol oynamaktadır. Bu bağlamda Foucault bilgi ve doğruluğun evrensel değil keyfi olduğunu dile getirmektedir. Foucault’nun bilgi ve doğruluk anlayışı hümanist
geleneğin tümüyle karşısındadır. Bu düşünce geleneğinin köken, özne, nedensellik ve süreklilik anlayışını temelden sarsmaktadır. Belirli bir epsiteme içinde ortaya çıkan söylemler ve doğruluklar keyfi olarak üretilmelerinin yanında anonimdir. Söylemlerin oluşumu ve işleyişi asla bir bilince ya da yetkin bir özneye bağlanamaz. Aksine, bilinç ve özne söylemsel düzenler içinde belirlenmektedir. Aynı şekilde süreklilik ve ilerleme gibi kavramlar modern bilgi/iktidar ilişkisini anlamaktan yoksundur. Söylemsel oluşumlar, bilgi/iktidar ilişkisi çerçevesinde
imkân bulmaktadır ve evrensel yasalara dayanmazlar. Söylemlerin ortaya
çıkışlarında ve dönüşümlerinde süreksizlik ve kopuş etkilidir. Belirli bir dönemde hâkim olan söylemlere maruz kalan bireyler kendileri için uygun görülen doğrulukların sadece taşıyıcılarıdır. Söylemler ve doğruluk biçimleri bireylerin bedenleri ve düşünceleri üzerinde egemenlik kurmaktadır. Bu açıdan Foucault biyopolitik kavramını geliştirmiştir. Bireyler kendi bedenleri ve yaşantıları üzerinde hâkimiyet kuran iktidarın gönüllü taşıyıcılarıdır. Belirli bir bilgi biçimine dayalı olarak üretilen söylemler, bireylerin bedenlerini ve düşüncelerini disipline edici bir işlev görür. İktidar belirli grupların veya bireylerin kontrolünde değildir.
Genel olarak dil özel olarak söylemsel doğruluklar bedenler üzerinde egemenlik  kurar; onları tanımlar, sınıflandırır ve yönlendirir. Bu anlamda Foucault’nun görüşleri, Batı düşüncesinde hâkim olan baskıcı iktidar kavrayışının karşısında yer alır. Foucault, söylemlerin oluşumunu ve değişimini arkeolojik bir kazıyışı bakış açısı temelinde irdeler ve söylemsel oluşumdaki değişimleri, dönüşümleri ve kırılganlıkları soybilimsel bir açıdan inceler.

ÖZET

Tanzimat’la başlayan ve 1908’den sonra zirveye çıkan konulardan bir tanesi eğitimin yaygınlaştırılması için Arap harflerinin düzenlenmesi ve yazımı olmuştur. Bu fikri savunan kişilerin başında Doktor Milaslı İsmail Hakkı gelmektedir. Yazarın amacı hem yayınlarıyla hem de konuşmalarıyla Arap harflerini yazarken birtakım yeni kuralların getirilmesi hususunda bir kamuoyu oluşturmaktır. Yazar; çabalarının sonucunda amacına ulaşmış ve Islah-ı Huruf Cemiyeti, Tamim-i Maarif ve Islah-ı Huruf Cemiyeti, Yeni Yazı Öğretme Derneği gibi birkaç cemiyet kurulmuştur. Cemiyetlerin; yazarın ve dönemin aydınlarının gayretleriyle de harflerin ayrı yazılması fikri Enver Paşa tarafından kabul görmüş ve I. Dünya Savaşı sırasında ilk olarak askerî alanda kullanılmaya başlanmıştır. Fakat yanlış bir zamanda tercih edilen huruf-ı munfasıla fikrinin ömrü, çok kısa sürmüştür. Ayrıca Enver Paşa; Doktor Milaslı İsmail Hakkı’nın önerdiği huruf-ı munfasıla fikrini değil, Tanin Gazetesi’nde neşredilen sistemi kabul etmiştir. Buna rağmen İsmail Hakkı Bey, belki de kendi önerdiği sistemin kabul edilmemesinden olacak, önerdiği ve savunduğu huruf-ı munfasıla fikrini 1914 yılından sonra da yazılarıyla müdafaaya devam etmiştir.
Doktor Milaslı İsmail Hakkı; harflerin ıslahı, düzeni ve yazımıyla ilgili pek çok kitap ve makale neşretmiştir. Neşrettiği yazılardan birisi de Yeni Yazının El Yazısında Da Bitişmemesi Büyük Meziyettir adlı makalesidir. Yazar bu makalesinde; harfleri bitişik yazmanın hız, kolaylık, açıklık ve bütünlük açısından ayrı yazmaya göre daha zor olduğunu, birleşik yazmanın iyi bir şey olmadığını, şu an için amaçlarının köylülere varıncaya kadar herkese okuma yazma öğretmek olduğunu, bu yüzden harfleri bitiştirmeden yazmak gerektiğini verdiği örneklerle teorik ve pratik olarak ispat etmeye çalışmaktadır.
Doktor Milaslı İsmail Hakkı’nın literatürde kaydedilen hayatı ve eserleri hakkında bilgilerin bazıları eksik ve yanlıştır. Tespit edilen yeni bilgi ve belgelerle bunlar da düzeltilecek ve zenginleştirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Doktor Milaslı İsmail Hakkı, Arap Harfleri, El Yazısı, Yazım, Yazı

ABSTRACT

One of the topics that began with Tanzimat and peaked after 1908 was the breeding and therefore spelling of letters for the dissemination of education. Dr. Milaslı Ismail Hakkı is the head of the people who advocate this idea. The author’s goal has been to create a public opinion with both his publications and his conferences. As a matter of fact, as a result of his efforts, he achieved his goal and several societies were established, such as the Islah-ı Huruf Cemiyeti, Tamim-i Maarif ve Islah-ı Huruf Cemiyeti, Yeni Yazı Öğretme Derneği. The idea of writing letters separately with the efforts of societies, authors and intellectuals of the period was also accepted by Enver Pasha and first used in the military field during the World War I. The life of the idea of huruf-ı munfasıla, which was preferred at the wrong time, was very short. In addition, Pasha accepted not the idea of huruf-ı munfasıla proposed by Dr. Milaslı Ismail Hakkı, but the system promoted in the newspaper Tanin. Despite this, Dr. Milaslı Ismail Hakki continued to defend the idea of huruf-ı munfasıla, which he proposed and defended, perhaps due to the lack of acceptance of his proposed system, with his writings after 1914.
Dr. Milaslı Ismail Hakkı has published many books and articles about the breeding, layout and spelling of letters. One of the articles he wrote is his article called great virtue that the new letter does not end in handwriting. In this article, the author tried to prove theoretically and practically that writing letters adjacent is more difficult than writing separately in terms of speed, convenience, clarity and integrity, that writing together is not a good thing, that their goal is to teach everyone to read and write until they reach the villagers, so it is necessary to write letters without merging. Some of the information about the life and works of Doctor Milaslı Ismail Hakkı recorded in the literature is incomplete and incorrect. These will also be corrected and enriched with the new information and documents identified.
Keywords: Doctor Milasli Ismail Hakkı, Arabic Letters, Handwriting, Spelling, Writing.