Çağdaş Türk Dünyası Edebiyatları

TÜRK DÜNYASINDAN ÇOCUK ŞİİRLERİ 23 N san 1920, Türk M llet 'n n b nlerce yıllık tar h n n en öneml dönüm noktalarından b r d r. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk ve bu m llet n vatansever evlatlarının "Hâk m-yet Kayıtsız, Şartsız M llet nd r" d yerek Türk ye Büyük M llet Mecl s 'n açtıkları tar ht r, 23 N san 1920. 1924 yılından t ba-ren bayram olarak kutlanmaya başlayan 23 N san'ı, Atatürk çocuklara armağan etm ş, 1929 yılından t baren bu bayram, çocuk bayramı olarak da kutlanmaya başlamıştır. O günden bu güne, 23 N san hem Gaz Mecl s' m z n kuruluşu hem de çocuk bayramı olarak kutlanmaktadır. 23 N san 2020, Türk ye Büyük M llet Mecl s 'n n kuruluşunun 100. yılı. B r asır sonra da büyük b r coşkuyla kutladığımız 23 N san, başta Türk çocuklarının olmak üzere bütün Türk M lle-t 'n n mutluluk ve gurur günüdür. Çocuklara armağan ed len bu özel günün 100. yılı anısına, Türk çocuklarına b r armağan da Türk dünyasından olsun d yerek el n zdek bu eser yayımlamaya karar verd k. Bugün m lyonlarca k lometre karel k b r alanda, 200 m lyonun üzer ndek nüfusuyla Türk dünyası, her alanda let ş m ve etk leş m ç nde, İsma l Gaspıralı'nın D lde, F k rde, İşte B rl k ş arını gerçekleşt rme yolunda hızlı adımlar atmaktadır. Bu b rl ktel ğ n en öneml aşamalarından b r de h ç şüphes z, edeb yattır. Türk dünyası b rb r n n edeb yatını, yazar ve şa rle-r n tanıdıkça, b rb r ne daha da yakınlaşacaktır. Bu bağlamda, çocuk edeb yatının özel b r yer vardır. Yen nesl n b rb r n tanıyıp yakınlaşması, gelecek ç n üm t ver c d r. Türk ye Türk'ü çocuklarımızın Türk dünyasının d ğer bölgeler nde çocuklar ç n yazılmış ş rler tanımaları, okumaları, öğrenme-ler ve kend edeb yatımızla karşılaştırma mkânı elde etmele-r hedef m zd r.

Elinizdeki eser, 1996 yılında Kazan’da basılmış olan « Min Tukayga Kilem » adlı eserde yer alan ünlü Tatar şairi Abdullah Tukay için ölümünden sonra yazılmış şiirlerin Türkiye Türkçesine aktarılmasıyla oluşturulmuştur. Elbetteki Tukay’ın arkasından yazılan veya söylenen şiirler bu kadar değildir. Ama bu kitapta yerli ve yabancı pek çok meşhur şairin Tukay için yazdığı şiirler yer almaktadır. Kitaptaki şiirlerde Tukay’ın sanatıyla birlikte onun yoksulluk içinde geçen hayatı da konu edilmiş, o, çektiği sıkıntılarla da şairlerin odak noktası olmuştur. Özellikle de çektiği sıkıntılara ve hastalığına bakmayarak halkını düşünmesi, halkı için uğraşması, şiir ve yazılarında toplumsal konulara yer vermesi takdir edilecek bir durumdur. Bu yönleriyle de şiirlere konu olmuştur Tukay...

Dala Vilayatınıñ Gazetı, Dala [Bozkır] Vilayeti’nin merkezî şehri olan Omsk’ta Akmolinskiye Oblastnıye Vedomosti [Akmola Eyaleti’nin Haberleri] isimli resmî Rus gazetesine askerî valinin emriyle ek olarak Rus ve Kazak dillerinde 1888-1902 yılları arasında haftalık olarak toplam 704 sayı yayımlanmış bir gazetedir. Dala Vilayatınıñ Gazetı, Kazak Bozkırı, Türkistan, İdil-Ural Boyu, Kırım, Kafkasya ve Sibirya’da takip edilmiş bir yayın organıdır. Yine bu geniş coğrafyada yaşayan birçok Rus ve Türk aydınının yazıları bu gazetede yayımlanmıştır.
Dala Vilayatınıñ Gazetı sayfalarında çıkan haber ve yazılar, Kazak Türkçesinin yazı ve edebiyat dili hâline gelmesine büyük katkılar sağladığı gibi Kazak Türklerinin modernleşme sürecinde de önemli rol oynamıştır.
Dala Vilayatınıñ Gazetı, XIX. yüzyıldaki Kazak Türklerinin kültürü, edebiyatı, dili, eğitimi, medeniyeti, basını, yaşayışı, örf ve âdetleriyle, iktisadî ve ticarî hayatı, ziraat ve hayvancılığıyla ilgili geniş bilgiler ihtiva etmektedir.
Ayrıca o dönemin iktisadî meselelerinden biri olan hayvancılık ve panayır haberleri gazetede işlenen ve tartışılan konulardandır. Bu meselelere hem Kazak hem de Rus yazarlar yazılarıyla çözüm ve öneriler dile getirmişlerdir. Bu makalede Dala Vilayatınıñ Gazetı sayfalarında çıkan Kazak Bozkırı’nın iktisadî hayatı, hayvancılığı ve panayırlarıyla ilgili yazı ve haberler incelenip değerlendirilmiştir.
Anahtar kelimeler: Dala Vilayatınıñ Gazetı, Kazak Bozkırı, İktisadî Meseleler, Hayvancılık ve Panayır Haberleri.
Dala Vilayatınıñ Gazetı is a Kazakh newspaper which was published biweekly by the order of the Russian military governor, in a total number of 704 in Kazakh-Russian between 1882 and 1902. It was published as a complement to the official Russian newspaper of Omsk, the central city of the Steppe province which was founded in the year 1882. It had a circulation throughout the Kazakh Steppe, Volga-Ural region, Crimea, the Caucuses and Siberia. Likewise, many Russian and Turkic intellectuals contributed to it by their articles.
The topics that are covered by the newspaper are in accordance with the official Russian policy toward the region. Its articles and the news pieces contributed to the formation of the Kazakh literary language and played an integral role in the process of Kazakh modernization.
It contains paramount information about Kazakh culture, literature, language, education, civilization, print press, life, customs, economic life, agriculture and livestock farming in the 19th century.
In addition, fairs and livestock news, which were among the popular topics of the era, were among the widely discussed subjects of the newspaper. Both Kazakh and Russian authors offered solutions and recommendations to these issues in their writings. In this article, some writings and news about economic life of the Kazakh Steppe, livestock and fairs, which were published on the pages of Dala Vilayatınıñ Gazetı, are examined and evaluated.
Key words: Dala Vilayatınıñ Gazetı, The Kazakh Steppe, Economic Issues, Livestock and Fair News.