‘Pasif ev’ den ‘aktif ev’ e’

ISSN 1308-4054 Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi Süreli Yayını / 2010 / Sayı 4 EKOLOJİK BİNALAR VE YERLEŞİMLER ÖZEL SAYISI İÇİNDEKİLER ISSN 1308-4054 2010 / Sayı 4 Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi ve Sağlık Araştırmaları Merkezi yayınıdır. Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği tarafından hazırlanmıştır. Sahibi Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın Editör Murat Çekin Sorumlu Müdür Ahmet Özdemir Koordinatör Fatoş Altuncan Redaktör Efsun Sertoğlu Fotoğraf Abdüsselam Ferşatoğlu İllustrasyon Reza Hemmatirad Yapım Fotografika Ltd. Adres Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi Merkezefendi Yeniçiftlik yolu 1 . İstanbul 34015 0212 6644155 . 0533 2062338 . faks 0212 4164576 www.ztbb.org . [email protected] Dergide yeralan yazılardan yazarları mesuldür. © Yayın hakları yayıncıya aittir. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Geridönüşüm oranı yüksek kağıda, bitki esaslı mürekkeplerle basılmıştır. Pergel Yere Düşünce 2 Suyu Bitiriyoruz 3 Tehdit Altında Bir Bitki, Gentiana Lutea 6 Isparta Gülü 9 Kudretnarı 12 İdrar Yolu Hastalıklarında Bitkilerle Tedavi 14 Yaygın Kullanılan Bitkisel İlaçlar 16 Doğal Kozmetikler - IV 19 Doğal Boyamacılık - II 20 Evde Doğaya Yer Ayırmak - II 24 Aromaterapi - II 27 Yerel Bilgilerin İzinde - III, Bozdağlar Flora Gezisi 28 Geleneksel Evlerimiz: Gerçek “Akıllı Binalar” 31 Bir Eko-Şehrin Özellikleri 33 Enerji Mimarlığı, Çelik Erengezgin* ile Röportaj 39 Şehirlerde Karbon Salımını Azaltma 46 Yeşil Binalar 48 Çevreye Duyarlı Bir Ev, Zeynep Bilgi Buluş ile Röportaj 50 ‘Pasif Ev’den ‘Aktif Ev’e 56 İstanbul’da Bir Saman Ev, Can İkizler* ile Röportaj 58 Kerkenes Eko-Merkezi 62 Yapı Biyolojisi 66 Dünya Yeniden Bir Bahçe Olabilir 68 Sakinşehir 70 ‘PASİF EV’DEN ‘AKTİF EV’E İyi yalıtılmış olan konut sadece güneş enerjisi ve jeotermal enerji ile değil, ev aletleri ve beden sıcaklığı ile de ısınmakta ve klasik ısıtma sistemlerine gerek kalmamaktadır. Fotoğraf 1. İngiltere’deki ilk sıfır karbonlu ev: Barratt Yeşil Ev Doç.Dr. Arzu Kocabaş ğ İ  ş Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Çevre dostu konutların temel ilkeleri, enerji etkinliğini arttırarak enerji talebini en aza indirmek, bu enerjiyi yenilenebilir kaynaklardan sağlamak, su kullanımını ve atıkları azaltmak ve bio-çeşitliliği korumaktır. Az ısıtma isteyen, iyi yalıtılmış konutlar düşüncesi yeni olmamakla birlikte, tasarımda kaydedilen son gelişmeler “pasif konutları” daha pratik hale getirmiştir. Mekan, kalın yalıtım malzemesi ve kompleks kapı - pencereler kullanılarak hava geçirmeyen bir kabukla sarıldığında çok az ısı kaçağı ve soğuk hava sızıntısı olmaktadır. Böylece konut sadece güneş enerjisi ve jeotermal enerji ile değil, ev aletleri ve beden sıcaklığı ile de ısınmakta ve klasik ısıtma sistemlerine gerek kalmamaktadır. Konutun enerji tassarrufu potansiyelini gerçekleştirebilmesi için, güneşi tam olarak alabileceği güneye yönlendirilmiş olması gerekir. Avrupa’da sıfır karbonlu prototip konutlar mevcut konutlardan pahalı olup bu evler için pirim ödemeye razı kesim için bir niş pazar niteliği taşımaktadır. Ancak yakın gelecekte kitlesel pazar için, klasik yöntemlerle inşa edilmiş evlerden pahalı olmaması amaçlanmaktadır. 56 / Sağlık Çevre Kültürü / 2010 / Sayı 4 İngiltere’de sıfır karbonlu konutlar ve Barratt Yeşil Ev İngiltere’de hükümet, 2007’de yayınladığı Sürdürülebilir Konutlar Genelgesinde altı kademeli çevresel standartlar tanımlamıştır. Resmi tanım şöyledir: “Sıfır karbonlu yapılaşma, yıllık enerji tasarrufu ve yenilenebilir enerji kullanımı temelinde (rüzgar, güneş, deniz dalgası ve bio-kütle) arsadaki enerji kullanımının net sıfır karbon emisyonlu olmasını sağlayan inşaattır.” Kademe 1’de mevcut inşaat yönetmeliklerinin gerekleri yerine getirilirken, Kademe 6 sıfır karbondur. Genelgenin hedefi konutların standartlarını 2010’a kadar Kademe 3’e, 2013’e kadar Kademe 4’e ve 2016’ya kadar da Kademe 6’ya çıkarmaktır. Hükümet, genelge kademelerini önceden hazırlayıp yayınlayarak inşaat şirketlerini, yönetmelikler zorunlu kılmadan önce kendi standartlarını gönüllü olarak iyileştirmeleri için teşvik etmektedir. İnşaat şirketleri ancak çevre performanslarını dramatik biçimde arttırmışlarsa hükümetin sübvanse ettiği konutların yapım ihalelerini kazanabilmektedir. Hükümet değişimi teşvik etmek için örnek konutlar inşaa edilmesini de desteklemektedir. İngiltere’nin ilk sıfır karbonlu ko- nutu, G. Francis mimarları tarafından Kademe 6’ya göre tasarlanan, Barratt İnşaat şirketi tarafından inşa edilen, 2007’de Geleceğin Evi yarışmasını kazanan ve 15 mayıs 2008’de Konut Bakanı C. Flint tarafından açılan The Barratt Green House’dur. Watford BRE Innovation Park’taki bu ev, önümüzdeki yıllarda tasarımı, inşaatı ve malzemeleri açısından sıkı bir teste tabi tutulacak ve sıfır karbon performansı açısından değerlendirilecektir. Almanya’da pasif ev: WeberHaus Pasif Ev Almanya - Darmstad’da pasif konut konusundaki öncü çalışmaların ardından 1960’lardan beri 29 binden fazla pa- sif konut üreten WeberHaus inşaat şirketinin inşa ettiği WeberHaus Pasif Ev, klasik konutlardan %90 daha az enerji harcamaktadır. Bunu mümkün kılan, güneş enerjisi, jeotermal enerji, elektrikli ev aletleri ısısı ve vücut ısısı gibi “pasif” enerji kaynaklarının birlikte kullanılmasıdır. Evde güneş enerji sistemi, kontrollu havalandırma ısıtması ve ısı geri kazanımı ile bütün ışıklandırma ve stor perdelerde otomatik kontrol bulunmaktadır. Pasif evin inşaat maliyeti klasik bir evinkinden sadece %5-7 oranında fazladır. Danimarka’da aktif ev: Sverre Simonsen evi Çevre dostu konut tasarımında gelinen en son noktayı, içinde yaşayanların kullanacağı enerjiden fazlasını üreten “aktif ev” temsil etmektedir. Danimarka’nın Aarhus kentinde inşa edilen aktif evin güneye bakan çatısı 50m2 lik güneş panelleri ve foto voltaik güneş pilleri ile kaplıdır. Güneş panelleri döşeme altı radyatörler için sıcak su sağlar, ancak güneş ışığının yeterli olmadığı durumlarda elektrik pompası devreye girer. Ev tabandan ısınmalıdır. Sadece güneye yönlenmiş pasif evden farklı olarak, her yönden evi çok aydınlatan büyük pencereleri vardır. Üç camlı pencereleri çok yalıtılmış duvarları kadar enerji etkin olmasa da, bu durum elektrikle aydınlatma ihtiyacının daha az olması ile dengelenmektedir. Pencereler; sıcaklık, mevsim ve günün saatine bağlı olarak termostata bağlı bir bilgisayar kontroluyla açıp kapanmaktadır. Ev sakinleri mekanik olarak da pencereleri açıp kapatabilirler, ancak bilgisayarlı sistem onlara bunun enerji etkin olup olmadığını bildirecektir. Evde, düşük enerjili çamaşır makinası, buz dolabı, düz ekran televizyon gibi ev aletlerini çalıştırmaya yeterli enerji üretilmektedir. Kurutma makinası bulunmamaktadır. Akülü arabalar yapıldığında garaj içinde arabayı şarj etmek de mümkün olabilecektir. Bu du- Fotoğraf 2. Almanya’daki pasif ev: WeberHaus Pasif Ev rumda dahi konut, ihtiyaçtan fazlasını üretecektir. Yılda sekiz ay güneş pillerinin üretim fazlası şebekeye satılır. Ev sakinleri, yenilenebilir kaynaklardan üretilen elektriği kışın şebekeden satın alırlar. Yıllık enerji tüketim hedefi 4000 KW/saat’tir ki bu, Danimarka ortalamasından biraz azdır. 30 yılda ğ evden Danimarka’nın ulusal şebekesine iletilecek elektrik fazlası evin inşaat maliyetini karşılayacaktır. Böylece konutun karbon ayak izi sıfır olacaktır. Aktif evin inşaat maliyeti, ortalama 480 bin Euro olan standart üç odalı ayrık nizam Danimarka evi inşaatınınkine göre biraz daha pahalıdır. Aktif ev bugünlerde test edilmekte, dokuz adet yeni aktif ev inşa edilmektedir. Türkiye’de durum Türkiye’de, Mimar Çelik Erengezgin’in tasarladığı Diyarbakır’daki Güneş Evi gibi, sınırlı sayıda örnek eko-binalar bulunmaktadır. ABD’nin LEED uluslararası çevresel standartları ile uyumlu ilk büyük ölçekli karma kullanımlı proje olan Ataşehir Varyap Meridian, yüksek kalitede, maliyeti yüksek, düşük karbonlu konutlar içermektedir. Fotoğraf 3. Danimarka’daki ilk aktif ev: Sverre Simonsen Evi ğ Sağlık Çevre Kültürü / 2010 / Sayı 4 / 57