VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP

BỘ K HO CH VÀ ĐẦU T C C PHÁT TRI N DOANH NGHI P Chuyên đ VĂN HOÁ DOANH NGHI P (Tài li u dành cho đào t o, bồi d ỡng nguồn nhân lực cho các doanh nghi p nhỏ và vừa) Biênăso n:ăPGS.ăTS.ăNguy năM nhăQuân HÀăN Iă- 2012 1 M CăL C CH NGăI.ăVĔNăHOÁăVÀăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P .................................................. 1 I/ VĔNăHOÁăLÀăGỊ? ............................................................................................................ 1 1. T ngăquanăv ăvĕnăhoá .......................................................................................................... 1 2. V năd ngăkháiăniệmăvĕnăhoáăvàoădoanhănghiệp ............................................................. 4 II/ VĔNăHOÁăDOANHăNGHI P ............................................................................................ 4 1. Địnhănghƿa ........................................................................................................................... 4 2. Vaiătròăc aăvĕnăhoáădoanhănghiệpătrongăqu nălỦ ................................................................. 5 III/ CÁCăD UăHI UăĐ CăTR NGăC AăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P .......................... 7 1. Cácăbi uătr ngătr căquan ..................................................................................................... 7 2. Cácăbi uătr ngăphi-tr căquan ............................................................................................. 17 CH NGăII.ăTRI NăKHAIăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P ................................................ 19 I/ QUÁăTRỊNHăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P ................................................................ 19 1. Quáătrìnhăphátătri năVĕnăhoáădoanhănghiệp ....................................................................... 19 2. Tri năkhaiăVĕnăhoáădoanhănghiệp...................................................................................... 21 II/ M TăS ăPH NGăPHÁPăPHỂNăTệCHăV VĔNăHOÁăDOANHăNGHI P ............. 22 1. Ph ơngăphápăphânătíchănh ngăng iăh uăquană(stakeholders‘ăapproach) ........................ 22 2. Ph ơngăphápăph năh iă3600 ............................................................................................... 29 CH I/ 1. 2. 3. NGăIII.ăXÁCăĐ NHăGIÁăTR ăVÀăTRI TăLụăTRONGăQU NăLụ......................... 32 TRI TăLụăLÀăGỊ ? ......................................................................................................... 32 Tri tălỦăđ ođ c,ătri tălỦăkinhădoanh,ătri tălỦăqu nălỦ .......................................................... 32 Giáătrị ................................................................................................................................. 33 Nguyênătắcăv năd ng ......................................................................................................... 34 II/ L AăCH NăTRI TăLụăĐ ăTHEOăĐU I ..................................................................... 36 1. Tri tălỦăVịăk ..................................................................................................................... 36 2. Tri tălỦăVịăl i ..................................................................................................................... 37 3. 5. 6. Tri tălỦăĐ oăđ căHànhăvi ................................................................................................... 38 Tri tălỦăĐ oăđ căCôngălỦ ................................................................................................... 39 Tri tălỦăĐ oăđ căNhânăcách ............................................................................................... 40 III/ TRI TăLụăTRONGăM TăS ăMỌăHỊNHăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI PăăĐI Nă HÌNH ................................................................................................................................ 41 1. Các d ngăvĕnăhoáăt ăch căc aăSethia và Klinow .............................................................. 41 2. Cácăd ngăvĕnăhoáăt ăch căc aDaft .................................................................................... 43 3. Vĕnăhoáăquy năl că(powerăculture)- Harrison/Handy ....................................................... 44 4. 5. 6. Vĕnăhoáăvaiătròă(roleăculture)- Harrison/Handy ................................................................ 44 Vĕnăhoáănamănhiăă(tough-guy, macho culture) - Deal và Kennedy ................................... 45 Vĕnă hoáă việcă làmă raă làm/chơiă raă chơiă (work-hard/play-hard culture) - Deal và Kennedy ............................................................................................................................. 46 7. 8. Vĕnă hoáă kinhă t ă hayă vĕnă hoáă thịă tr ngă (ratională hayă marketă culture)ă - Quinn và McGrath ............................................................................................................................. 46 Vĕnăhoáătri tălỦăhayăvĕnăhoáăđặcăthùă(ideologicalăhayăadhocracyăculture)- Quinn và McGrath ............................................................................................................................. 47 CH NGăIV.ăXỂYăD NGăPHONGăCÁCHăV ăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P .............. 49 I/ B NăS CăVÀăGIÁăTR .................................................................................................. 49 1. B năsắcălàăgì? ..................................................................................................................... 49 2. B năsắcăvĕnăhoáădoanhănghiệp .......................................................................................... 50 II/ XỂYă D NGă PHONGă CÁCHă LÃNHă Đ Oă MANGă Đ M B Nă S Că VĔNă HOÁă DOANHăNGHI P ........................................................................................................... 50 1. Lưnhăđ oăvàăphongăcáchălưnhăđ o ..................................................................................... 50 2. Phátătri năt ăch tădoanhănhânăvàăphongăcáchălưnhăđ o ...................................................... 64 3. Phátăhuyăvaiătròălưnhđ oătrongăqu nălỦ .............................................................................. 69 I/ 1. 2. 3. QU NăLụăB NGăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P ........................................................ 84 Th ănàoălàăQu nălỦăBằngăVĕnăhoáădoanhănghiệp? ............................................................ 84 Cácăn iădungăcơăb năc aăQu nălỦăBằngăVĕnăhoáădoanhănghiệp ....................................... 85 T păh păthôngătinăđ ăxâyăd ngătàiăliệuăVĕnăhoáădoanhănghiệp ......................................... 87 II/ XỂYăD NGăăN IăDUNGăTÀIăLI UăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P .......................... 89 1. T mănhìn ............................................................................................................................ 89 2. S ămệnh ............................................................................................................................. 90 3. Giáătrịăc tălõi ...................................................................................................................... 91 4. Nguyênătắcăhànhăđ ng,ăphongăcáchălưnhđ o ..................................................................... 92 5. Chu năm căhànhăvi,ăB ăquyătắcă ngăxửă(COCăậ Code Of Conduct) ...................................... 94 6. Các tiêuăchu năgiaoă c .................................................................................................... 95 7. Khuônăm uăhànhăvi ........................................................................................................... 96 8. Ph ơngăchâmăđi uăhành .................................................................................................... 96 9. Biệnăphápăqu nălỦ .............................................................................................................. 97 III/ XỂYăD NGăăCH NGăTRỊNHăĐ OăĐ CăVÀăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P ...... 99 1. Vaiătròăc aăch ơngătrìnhăđ oăđ căvàăvĕnăhoáădoanhănghiệp ............................................. 99 2. Xâyăd ngăch ơngătrìnhăđ oăđ căvàăvĕnăhoáădoanhănghiệp ............................................. 100 3. Hiệuăl căc aăch ơngătrìnhăđ oăđ căvàăvĕnăhoáădoanhănghiệp ........................................ 101 CH NGăI.ăVĔNăHOÁăVÀăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P I/ VĔNăHOÁăLÀăGỊ? 1. T ngăquanăv ăvăn hỊá Vĕnăhoáălàăm tăph mătrùăr tăr ng,ăph năánhămọiămặtăc aăđ iăs ngăconăng i.ăVĕnă hóaă vừaă làă s nă ph mă sángă t oă c aă loàiă ng i,ă vừaă làă giáă trịă t oă nênă cu că s ngă c aă conă ng iăvàăs ăti năb ăc aănhânălo i.ăBi uăhiệnăc aăvĕnăhoáătrongăcu căs ngăr tăphongăphú;ă Tuyănhiên,ăcóăth ănh năraăvàăphânăbiệtăthôngăquaănh ngăd uăhiệuăđi năhình,ăđặcăđi măb nă sắcăđặcătr ngăv lịchăsử,ăđịaălỦ,ătônăgiáo,ătruy năth ngăphongăt cănghiăl ,ăbi uăt ng,ălinhă v t,ătruy năthuy t,ăhuy nătho i,ăs ătích,ănhânăv tăanhăhùng,ăngônăng ,ăch ăvi t,ăvĕnăhoáă ph m,ă năph măl uătruy n.ăVĕnăhoáălàăm tăch ăđ ăđ cănghiênăc uăr tănhi uăvàătừăr tălâu. Hình 1.1: D u hi u nh n di n vĕn hoá B¶n s¾c v¨n hãa thÓ hiÖn qua... • • • • • LÞch sö, ®Þa lý T«n gi¸o TruyÒn thèng, phong tôc, nghi lÔ BiÓu t îng, linh vËt TruyÒn thuyÕt, huyÒn tho¹i, sù • • tÝch, anh hïng, Ng«n ng÷ V¨n hãa ph m, ch vi t, Ên phÈm Cóănhi uăcáchăti păc năkhiănghiênăc uăv ăvĕnăhoáăvàăv ăvaiătròăc aăvĕnăhoáăđ iăv iă đ iăs ngăconăng i.ăChínhăvìălẽăđó,ăcóăr tănhi uăđịnhănghƿaăv ăvĕnăhoá,ăph năánhăcách tiếp cận khác nhau, mục đích nghiên c u khác nhau, phạm vi, đối tượng nghiên c u xácăđịnhă và phương pháp nghiên c u khácănhau.ăTheoă đó,ă văn hoá doanh nghiệp là cách nghiên c uăph năánhăcáchăti păc nătừăgócăđ ăquản lý thực hành trong doanh nghiệp v iăt ăcáchă m tăcông cụ quản lý v năd ngăđ ăđiều hành doanh nghiệp ho tăđ ngătrongăn năkinh tế thị trường toànăc uăhoáăngàyănay. Quană niệmă c aă ng iă ph ơngă Tâyă vàă ng iă ph ơngă Đôngă v ă vĕnă hoáă cóă nh ngă đi măchungănh ngăcũngăcóănh ngăđi măkhácănhau,ăHìnhă1.2.ăĐi măchungăgi aăhaiăquană đi mă th ă hiệnă ă ch ă vĕnă hoáă baoă g mă nhi uă t ng,ă l pă th ă hiệnă nh ngă giáă trịă khácă nhauă đ căbi uăhiệnăbằngănh ngăd uăhiệuăkhácănhauăv ăkh ănĕngănh năbi t. 1 Hình 1.2-a:ăQuanăni măđ cătr ng ph C UăTRÚCăVĔN HOÁăTHEOăQUANăNI MăPH ngăTây NGăTÂY...ă Hình 1.2-b:ăQuanăni măđ cătr ngăph VĔNăHOÁ:ăQuanăni măcủaăng ờiăph ngăĐông ng Đông... • Đ oăNhơnă ậ ậ ậ ậ ậ Nhân: Triết lý Nghƿa:ăPhương châm L :ăPhương pháp Trí: Phương tiện Tín: Mục đích - Hệ quả • Thuy tăĐ cătr ă NGHĨA TÍN TÍN NHÂN L TRÍ TÍN ậ Tu Thân - T ăGiaă- TrịăQu că- BìnhăThiênăh ậ nhăh ngăquanătr ngăđ năhƠnhăviăxƣăh iă(đ oăđ c)ăc aă conăng iăvƠătrongăkinhădoanhăhi năđ iă(đ oăđ căkinhă doanh, VHDN). Theoăcáchăti păc năc aăng iăph ơngăTây,ăvĕnăhoáăhìnhăthànhăg măbaăl p.ăTh ăgi iă quan,ă nhână sinhă quană vàă ni mă tină hìnhă thành từă đóă nằmă ă h tă nhân.ă Nh ngă giáă trịă nàyă đ căth ăhiệnăraăthànhănh ngă cămơ,ăhoàiăbưo,ătri tălỦ,ănguyênătắcăhànhăđ ngă ăl pătrungă gian.ă ăl păngoàiăcùngălàănh ngăbi uăhiệnăđặcătr ngă(bi uătr ngătr căquan),ănh ăm cătiêu,ă hànhăđ ng/hànhăvi,ătháiăđ ,ăk tăqu .ăCácănhàăqu nălỦăđưăv năd ngăr tăkhéoăléoănh ngăđặcă đi mănàyăvàoăth căti năxâyăd ngăvĕnăhoáădoanhănghiệpă ăcácădoanhănghiệp,ăt ăch c.M tă 2 trongănh ngăt ăt ngăcóă nhăh ngăr tăquanătrọngăđ năđ iăs ngăc aăng iăph ơngăĐôngă làăthuy tăĐ c trị c aăKh ngăTử.ăTrênăn năt ngăĐ oăNhânăv iănĕmăch :ăNhânăậ Nghƿaăậ L ăậ Trí ậ Tín,ăthuy tăĐ cătrịănh năm nhăđ năvaiătròăc aăconăng iăvàănhânăcách:ătu thân làă ch ă đ uă tiênă đ iă v iă m iă ng iă đ ă làmă nênă nghiệpă l n.ă N uă môă t ă t ă t ngă c aă đạo nhân thànhăc uătrúcăbaăl p,ăch ă―nhân‖ăsẽănằmă ăvịătríă ătrungătâmăv iăvaiătròătriết lý chi ph iănh năth căvàăhànhăviăconăng i,ăcácăch ă―nghƿa‖,ă―l ‖ăvàă―trí‖ă ăl păgi aăth ăhiệnă phương châm hànhăđ ngăvàă―tín‖ă ăl păngoàiăcùngăth ăhiệnămục đích và hệ quả c aăhànhă vi.ăV ăph ơngăchâm,ătrong baăch ,ăă―nghƿa‖ălàăth ăhiệnăphương châm hànhăđ ngăc aăcáă nhân,ă ―l ‖ă gắnă v iă phương pháp,ă thóiă quen,ă kinhă nghiệmă hànhă đ ng,ă vàă ―trí‖ă gắnă v iă phương tiện, tri th c.ă Ch ă ―tín‖ă th ă hiệnă m că đíchă b iă th ă hiệnă điều mình theo đuổi, nh ngăl iăth ăhiệnăhệăqu ădoăđ cănh năth căvàăđánhăgiáăb iănh ngăng iăkhác.ăV năd ngă đ iăv iăm tăt ăch c/doanhănghiệp,ă―nhân‖ăđ căhi uălàătri tălỦăkinhădoanh,ătri tălỦăqu nă lỦ;ă―nghƿa‖ăđ căhi uălàătri tălỦ,ăkinhănghiệm,ăchu năm căhànhăviăc aătừngăcáănhân;ă―l ‖ă làăquyăđịnh,ănguyênătắc,ăph ơngăphápăđi uăhànhăvàăraăquy tăđịnh,ămôiătr ngălaoăđ ng;ă ―trí‖ălàăph ơngătiệnăcôngănghệ,ăđi uăkiệnătácănghiệp;ăvàă―tín‖ălàăm cătiêuăkinhădoanhăvàă k tăqu ăth căhiệnăm cătiêu.ăTuyăch aăđ căkháiăquátătrongălỦăthuy tăqu nătrịădoanhănghiệpă hiệnăđ i,ăt ăt ngănàyăđưăđ căv năd ngătrongăcácădoanhănghiệpătừătr căđ nănayăkhôngă chỉă ăph ơngăĐông,ămàăcònă ănhi uădoanhănghiệpăph ơngăTâyăhiệnănay. V iăng iăViệtăNam,ăH ăCh ăTịchăcóăcâuănói n iăti ngăv ăvĕnăhoá, [2]: ―Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích c a cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đ c, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương th c sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó t c là văn hóa.‖ Trongă câuă nóiă trên,ă ―vĕnă hoá‖ă đ că Bácă nóiă đ nă vừaă mangă Ủă nghƿaă kháiă quátă vừaă gắnăv iătừngănhómăng i,ăxưăh i,ăqu căgia,ădânăt căậ vĕnăhoáădânăt c.ăBácăcũngăđưăchỉăraă b năch tăc aăvĕnăhoáălàăl iăs ngăđặcătr ngămangăphongăcáchăriêng,ăđ căsinhăraătừănh ngă tháchăth căc aăcu căs ng,ăc aăs ăti năb ăvàăphátătri n:ă ―Văn hóa là sự tổng hợp c a mọi phương th c sinh hoạtcùng với biểu hiện c a nó mà loài người đã sản sinhra nhằm thích ng với những yêu cầu đời sốngvà đòi hỏi c a sự sinh tồn‖. Phong cách, l iă s ngă nàyă - t că làă vĕnă hoáă - đ cth ă hiệnă quaă nh ngă d uă hiệuă đặcă tr ng,ăđi năhìnhănh ăngôn ngữ, đạo đ c (tri tălỦ,ăchu năm căhànhăvi),ălu tăphápă(quyătắc,ă hệă th ngă xưă h i),ă tôn giáo (ni mă tin),ă văn học, nghệ thuật, phương tiện sinh hoạtvàcác phương th c sử dụng (thóiăquen,ătruy năth ng)ătrongăcu căs ngăhằngăngàyăc aăconăng i.ă Đóălàănh ngăcơăs ăđ ăcóăth ănh nădiệnă―b năsắcăvĕnăhoá‖. 3 2. V năd ngăkháiăni măvăn hỊá vƠoădoanhănghi p V năd ngăcâuănóiătrênăc aăBácăchoădoanhănghiệp,ătrongăb iăc nhăn năkinhăt ăthịă tr ngătoànăc uăhoáăngàyănay,ăchúngătaăcóăth ăđ aăraăđịnhănghƿaăVHDNăv ăb năch tă nh ăsau: Văn hóaDoanh nghiệp là sự tổng hợp c a mọi phương th c hoạt động cùng với biểu hiệnc a nó mà một tổ ch c, doanh nghiệpđã sáng tạora nhằm thích ng với những yêu cầu môi trường hoạt độngvà đòi hỏi c a sự cạnh tranh‖. Từăđịnhănghƿaătrênăđâyăcóăth ărútăraănh ngănh năxétăsau:ăv ăb năch t,ăvĕnăhoáădoanhă nghiệpălàăph ơngăphápăqu nălỦ (phương th c hoạt động)ăriêngămàăt ăch c,ădoanhănghiệpă l aăchọnăvàăsửăd ngăđ ăti năhànhăcác ho tăđ ngăkinhădoanh,ănghiệpăv ăhằngăngày,ătrongă đóăcóăs ăthamăgiaăc aăt tăc ămọiăthànhăviênătrongăquáătrìnhăxâyăd ngăvàăth căhiệnă(do tổ ch c, doanh nghiệp sáng tạo ra),ămangăd uă n,ăb năsắcăriêngăv ăphongăcáchăvàăđ căth ă hiệnă bằngă nh ngă hànhă vi,ă d uă hiệuă cóă th ă nh nă bi tă vàă phână biệtă đ că v iă cácă t ă ch c,ă doanhănghiệpăkhácă(cùng với biểu hiện c a nó).ăNh ngăbi uăhiệnănàyătr ănênănh ngăd uă hiệuă nh nă diệnă ậ thương hiệu ậ c aă t ă ch c,ă doanhă nghiệpă vàă đ că sửă d ngă trongă ho tă đ ngăhằngăngàyănh ăm tăph ơngătiệnăgiúpăcácăđ iăt ngăh uăquanănh năbi t,ăđánhăgiá,ăsoă sánhăvàăl aăchọnătrongăquáătrìnhăsửăd ngă(yêuăc uăc aămôiătr ngăho tăđ ng).ăTrongămôiă tr ngăkinhădoanhătoànăc uăhoáăngàyănay,ănh ngăđặcătr ngănàyăcóăth ăđ căsửăd ngănh ă m tăl iăth ătrongăkinhădoanhă(đòi hỏi c a sự cạnh tranh). Nh ăv y,ăvăn hoá doanh nghiệp là một phương pháp quản lý kinh doanh được xây dựng và thực thi bởi tất cả các thành viên, thể hiện một bản sắc, phong cách riêng, có thể nhận biết nhờ những dấu hiệu đặc trưng, thể hiện những ý nghĩa, hình ảnh và giá trị nhất định đối với các đối tượng hữu quan, và được tổ ch c, doanh nghiệp sử dụng để tạo lập lợi thế cạnh tranh bằng thương hiệu khi hoạt động trong nền kinh tế toàn cầu. II/ VĔNăHOÁăDOANHăNGHI P 1. Đ nhănghĩa Cóănhi uăđịnhănghƿaăkhácănhauăv ăvĕnăhoáădoanhănghiệp,ăb iăđâyăcũngălàăm tăch ă đ ăđ cănhi uăđ iăt ngăquanătâmănghiênăc u.ăXétătừăgócăđ ăquản trị tác nghiệp,ăvĕnăhoáă doanhănghiệpăcóăth ăđ căđịnhănghƿaănh ăsau: Vĕnăhoáădoanhănghiệpăbaoăg măm tăhệăth ngănhững ý nghĩa, giá trị, niềm tin ch đạo, cách nhận th c và phương pháp tư duy đ cămọiăthànhăviênătrongăm tăt ăch căcùngă thống nhất vàăcóă nhăh ngă ăph măviăr ngăđ nănhận th c và hành động c aătừngăthànhă viên, [4]. Từăđịnhănghƿaătrên,ăcóăth ărútăraăbaăđi măđángăghiănh ăv ăn iădung,ăm c đíchăvàătácă d ngăc aăvĕnăhoáădoanhănghiệpăvàăm iăliênăhệăgi aăchúng,ăHìnhă1.3.ăCóăth ănh năth yărõ,ă tri năkhaiăvĕnăhoáădoanhănghiệpătrongăm tăt ăch călàăh ngăđ năs ăăth ngănh tăv ă nhận th c/ý th c gi aăcácăthànhăviênăvàăphátătri nănăng lực hành động/hành vi th ngănh tăchoă họăkhiăhànhăđ ng.ă 4 Hình 1.3: Đ nh nghĩa Vĕn hoá Doanh nghi p 3ăđi măc năghiănh • N iădung,ăg m: ậ Hệăth ngăgiáătr làm th căđo, tri tălỦ làm đ ngăl c ậ Cáchăv năd ngăvàoăviệcăraăquy tăđịnhăhàng ngày • M căđích,ănhằm: ậ Đ tăđ căs ăth ngănh tătrongănh năth c ậ Hình thành nĕngăl căhƠnhăđ ng • Cóătácăd ng,ăgiáătr ,ăỦănghĩa,ăgiúp: ậ Chuy năhóaănh năth căthành đ ngăl căvà ậ Chuy năhóaănĕngăl căthành hƠnhăđ ng Nh ăv y,ăxâyăd ngăvĕnăhoáădoanhănghiệpăth căch t:ă (1) V ănội dung,ălàăxâyăd ngăvàăđ tăđ căs ăđ ngăthu năv ăm tăhệăth ngăcácăgiáătrị,ă tri tă lỦă hànhă đ ngă vàă ph ơngă phápă raă quy tă địnhă đặcă tr ngă choă phongă cáchă c aă doanhă nghiệpăvàăc năđ cătuânăth ănghiêmătúc;ă (2) V ămục đích,ălàăthi tăk ăvàătri năkhaiăcácăch ơngătrìnhăhànhăđ ngănhằmăđ aăhệă th ngăcácăgiáătrịăvàăph ơngăphápăhànhăđ ngăvàoătrongănh năth căvàăphátătri năthànhănĕngă l căhànhăđ ngăc aăcácăthànhăviênăt ăch c;ăvàă (3) V ă tác độngmong muốn,ă làă h ă tr ă choă cácă thànhă viênă đ ă chuy nă hoáă hệă th ngă cácăgiáătrịăvàătri tălỦăhànhăđ ngăđưănh năth căvàănĕngăl căđưăhìnhăthànhăthànhăđ ngăl căvàă hànhăđ ngăth căti n.ă 2. Vaiătròăc aăvĕnăhoáădoanhănghi pătrongăqu nălỦ VHDN trong qu nălỦăth ăhiệnăhaiăvaiătròăquanătrọngăsau:ă(1)ăVHDNălàăcôngăc ătri nă khaiăchi năl c,ăvàă(2)ăVHDNălàăph ơngăphápăt oăđ ngăl căchoăng iălaoăđ ngăvàăs că m nhăđoànăk tăchoăt ăch c,ădoanhănghiệp. Th nhất, VHDN là công cụ triển khai chiến lược.Mọiădoanhănghiệpăđ uăbắtăđ uăs ă t ơngă laiă c aă mìnhă bằngă m tă b nă k ă ho chă phátă tri nă chi nă l c,ă trongă đóă chỉă rõă địnhă h ngăkinhădoanhămàădoanhănghiệpăsẽătheoăđu iăđ căc ăth ăhoáăbằngăđịnhăh ngăv ăthịă tr ngă m că tiêuă (khácă hàng,ă thịă tr ng,ă nhuă c u,ă lƿnhă v că ho tă đ ngă ch ă y u)ă vàă địnhă h ngăs năxu tă(chínhăsáchăs năph m,ăch tăl ng,ăgiáăc ,ădịchăv ăvàăl iăth ăc nhătranh).ă Thànhăcôngătrongăviệcăxâyăd ngăchi năl c,ănh ngănhi uădoanhănghiệpăl iăkhôngăthànhă côngătrongăviệcătri năkhaiăchi năl c.ăĐóălàădoănh ngăkhóăkhĕnătrongăviệcăphátătri năcácă côngăc ăqu nălỦ,ăđi uăhànhăviệcăth căhiệnătrênăcơăs ăb năk ăho chăchi năl căđưăxâyăd ng.ă Thamăgiaăth căhiệnăchi năl călàăt tăc ămọiăthànhăviênăc aăt ăch c,ădoanhănghiệp.ă Đángă l uă Ủă là,ă m iă ng iă thamă giaă vàoă m tă t ă ch că vàă ho tă đ ngă c aă t ă ch că đ uă cóă 5 nhiệmăv ăriêng,ăc ơngăvịăkhácănhauăvàăs ăh uănh ngăk ănĕng/nĕngăl căhànhăđ ngăkhôngă gi ngănhau.ăHọălàănh ngăbánhăxeăkhácănhauăc aăcùngăm tăc ăxe.ăKhácănhauălàăv y,ănh ngă họăph iăth ngănh tătrongăhànhăđ ngăvàăph iăh păhànhăđ ngăđ ăđ aăc ăxeăti nătheoăcùngă m tăh ngăđ năđíchăđưăđịnh.ăĐi uăđóăchỉăcóăth ăđ tăđ căbằngăcáchăxâyăd ngănh ngăquyă tắcă hànhă đ ngă th ngă nh tă cóă tácă d ngă h ngă d n,ă chiă ph iă việcă raă quy tă địnhă vàă hànhă đ ngăc aămọiăthànhăviên.ăĐ iăv iădoanhănghiệpăxâyăd ngăth ơngăhiệu, đi uăđóăcònăcóăỦă nghƿaăl năhơnăn aătrongăviệcăđịnhăhìnhăphongăcách.ăCóăth ăchoăth yărõăvaiătròăc aăvĕnăhoáă doanhănghiệpătrongăviệcăxâyăd ngăcácăbiệnăpháp,ăcôngăc ăđi uăhànhăviệcăth căhiệnăchi nă l căthôngăquaăcácăbiệnăphápăqu nălỦăconăng iă(nhânăl c)ăvàăxâyăd ngăth ơngăhiệuăbằngă phongăcáchătrongăsơăđ ătrìnhăbàyătrongăHìnhă1.4.Hưyăthửăhìnhădung,ăn uăthi uđi uđó,ăviệcă tri năkhaiăvàăth căthiăchi năl căsẽăkhóăkhĕnănh ăth ănào. Th nhất, VHDN là phương pháp tạo động lực cho người lao động và s c mạnh đoàn kết cho tổ ch c, doanh nghiệp. LỦăthuy tăVHDNăđ căphátătri năd aătrênăhaiăy uăt :ă giá trị và con người. Trong VHDN, giá tr làănh ngăỦănghƿa,ăni mătin,ăđ căth ăhiệnătrongă triết lý hành động g măquanăđi mă(cáchănh năth c),ăph ơngăphápăt ăduyăvàăraăquy tăđịnh màănh ngăng iăh uăquanăbênătrongăcôngăty,ăt ăch căquy tăđịnhăl aăchọnăsẽăsửăd ngălàmă th căđoăđ ăđánhăgiáăcácăquy tăđịnh,ăngu năđ ngăl căđ ăhànhăđ ngăvàăm cătiêuăđ ăph nă đ u.ăGiáătrịăvàăcácătri tălỦăđ căt ăch c,ăcôngătyăl aăchọnălàăchu năm căchungăchoă mọiă thànhăviênăt ăch căđ ăph năđ uăhoànăthành,ăchoănh ngăng iăh uăquanăbênăngoàiăsửăd ngă đ ă phánă xétă vàă đánhă giáă v ă t ă ch c.ă Giáă trịă vàă tri tă lỦă c aă cáă nhână khôngă làmă nênă s că m nh,ăchúngăchỉăgâyămâuăthu n.ăChỉăcóăgiáătrịăvàătri tălỦăth ngănh tăm iăt oănên s căm nhă t păth . Hình 1.4: VHDN trong vi c tri n khai chi n l c kinh doanh VHDN = TriÓn khai chiÕn luîc + X©y dùng Thu¬ng hiÖu XỂY D NG CHI N L ỢC Đ NH H NG NG Đ NH H NG S N XU T L PK HO CH TỄC NGHI P HI UăQU ă CH TăL NG CHUYÊN NGHI P Đ NH H NG KINH DOANH HO CH Đ NH CHI N L ỢC KINH DOANH Đ NH H TH TR TRI N KHAI CHI N L ỢC QU N LÝ NGU N NHÂN L C NG QU N Lụ PHỄT TRI N VĂN HOÁ DOANH NGHI P CAM K T TH TR NG GIAO C N IB XỂY D NG CHU N M C HÀNH VI S N PH M TH NG HI U 6 PHONG CÁCH HÌNHă NH B NS C VĂN HOỄ Giáătrịălàănh ngăđóngăgópăc aădoanhănghiệpăđ iăv iăcácăđ iăt ngăh uăquan,ăhayăxưă h iăv ăphúcăl i,ăv ăs ăph năvinhăvàăphátătri năc aăxưăh i,ăv ăviệcăgìnăgi ăvàăphátătri năcácă giáătrịăđ oăđ căvàănhânăvĕnăc aăconăng i.ăGiáătrịăđ căxácăđịnhătrênăcơăs ănh ngăchu nă m că vàă giáă trịă đ oă đ că xưă h iă vàă kinhă doanh.ă M iă t ă ch c,ă doanhă nghiệpă l aă chọnă choă mìnhătrongăs ănh ngăgiáătrịăvàătri tălỦămàăxưăh iăcoiătrọngălàmăgiáătrịăvàătri tălỦăch ăđ oă c aămình.ăKhôngăchỉăv y,ăhọăcònăth ăhiệnănh ngăcamăk tăc aăt tăc ăcácăthànhăviênăt ăch că trongă việcă t ă nguyệnă ph nă đ uă vìă nh ngă giáă trịă vàă kiênă trìă theoă đu iă nh ngă tri tă lỦă đó.ă Chínhăvìăgiáătrịămàăt ăch căvàăcácăthànhăviênăt ăch căcamăk tătônătrọngăth ăhiệnăs ăc ngă hi năchoăconăng i.ăGiáătrịălàăch tăliệuăt oănênăhìnhă nhăc aăt ăch c.ăVàăchínhănh ănh ngă c ngăhi năđóămàăt ăch căvàăcácăthànhăviênăt ăch căđ căxưăh iăđánhăgiáăcaoăvàăsẵnăsàngă traoătặngănh ngăph năth ngătinhăth nă(thương hiệu) vàăv tăch tă(lợi nhuận)ăt ơngăx ng. M uăch tăc aăVHDNălàă về cỊn người, vì cỊn người;ădoanhănghiệpkhôngălàmăchoă VHDNăcóăhiệuăl cămàăchínhălàăconăng i:ăng iălưnhăđ oăđóngăvaiătròăkh iăx ng,ăthànhă viênăt ăch căđóngăvaiătròăhoànăthành.ăChínhăconăng iălàmăchoănh ngăgiáătrịăđ cătuyênă b ăchínhăth cătr ăthànhăhiệnăth c.ăNg căl i,ăgiáătrịălàmăchoăhànhăđ ngăvàăs ăph năđ uă m iăcáănhânătr ănênăcóăỦănghƿa.ăConăng iăth ăhiệnăgiáătrị;ăGiáătrịănângăconăng iălên.ăGiáă trịălàăth ăduyănh tăcóăth ăthuăhútămọiăng iăđ năv iănhau.ăGiáătrịăliênăk tăconăng iăl iăv iă nhau. Giáă trị t oă nênă đ ngă cơă hànhă đ ngă choă conă ng i.ă Giáă trịă làmă choă m iă ng nguyệnăcamăk tăhànhăđ ngăvìăm cătiêuăchung. Qu nălỦăbằngăVHDNălàăqu nălỦăbằngăỦăth c,ă―t ăqu nălỦ‖. iă t ă III/ CÁCăD UăHI UăĐ CăTR NGăC AăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P Vĕnă hoáă doanhă nghiệpă cóă th ă đ că th ă hiệnă thôngă quaă nh ngă d uă hiệu,ă bi uă hiệnă đi năhình,ăđặcătr ngăgọiălàăcácă―bi uătr ng‖. Biểu trưng là bất kỳ th gì có thể được sử dụng làm phương tiện thể hiện nội dung c a văn hoá công ty – triết lý, giá trị, niềm tin ch đạo, cách nhận th c và phương pháp tư duy – nhằm hỗ trợ các thành viên trong quá trình nhận th c hoặc để phản ánh m c độ nhận th c c a thành viên và c a toàn tổ ch c. Bi uătr ngăvĕnăhoáădoanhănghiệpăth ăhiệnăd iănhi uăhìnhăth căkhácănhau,ăphongă phú,ăđaăd ngătuỳătheoăs ăsángăt oăc aăm iăt ăch c,ădoanhănghiệpănhằmăhaiăm căđíchăsau:ă (1)ăth ăhiệnănh ngăgiáătrị,ătri tălỦ,ănguyênătắcămàăt ăch c,ădoanhănghiệpmu năth ăhiệnăvàă mongămu năđ căcácăđ iăt ngăh uăquanănh năbi tăm tăcáchăđúngăđắn;ăvàă(2)ăh ătr ăchoă nh ngăđ iăt ngăh uăquanăbênătrongătrongăquáătrìnhănh năth căvàăth căhiệnăkhiăraăquy tă địnhăvàăhànhăđ ng. 1. Cácăbi uătr ngătr căquan Cácăbi uătr ngăđ căsửăd ngăđ ăth ăhiệnăn iădungăc aăvĕnăhoáăcôngătyăgọiălàăcácă nh ngă biểu trưng trực quan;chúngă th ngă làă bi uă tr ngă đ că thi tă k ă đ ă d ă nh nă bi t bằngăcácăgiácăquană(nhìnăth y,ăngheăth yăhoặcăs ăth y).ă 7 Cácăbi uătr ngătr căquanăđi năhìnhăbaoăg m:ă(1)ăđặc điểm kiến trúc - là phong cách, màuă sắc,ă ki uă dángă ki nă trúc,ă thi tă k ;ă (2)ă nghi th c đặc trưng,ă hànhă vi,ă trangă ph c,ă l ă nghi,ăquyăđịnh,ăn iăquyầ; (3) biểu trưng ngôn ngữ,ăkh uăhiệu,ătừăng ăđặcătr ng;ă(4)ăbiểu trưng phi-ngôn ngữ,ăbi uăt ng,ălo-gô,ălinhăv tầ;ă(5)ămẩu chuyện, tấm gương, giaiătho i,ă huy nătho i,ănhânăv tăđi năhìnhầ;ă(6)ăấn phẩm,ătàiăliệuăVHDN,ăch ơngătrìnhăqu ngăcáo,ă t ărơi,ăb oăhành,ăcamăk tầ;ă(7)ătruyên thống, giáătrị,ăn ăn p,ăhànhăvi,ăt măg ơngầătrongă quáăkh ăc năgìnăgi ,ătônăt o,ăphátăhuy. Đặcđi nă vàă n iă dungă vĕnă hoáă doanhă nghiệpc aă m tă t ă ch că cóă th đ că th ă hiệnă thôngăquaănh ngăd uăhiệuăđặcătr ng,ăđi năhìnhă- nh ngăbiểu trưng trực quan. Cách phân lo iăvàăhìnhăth ccácăbi uătr n gătr căquanălàă r tăphongăphúăvàăsángăt o.ăĐi năhìnhăbaoă g m(1)ă lịchă sửă phátă tri nă vàă truy nă th ng,ă (2)ă đặcă đi mă ki nă trúc,ă (3)ă nghiă l ,ă (4)ă giaiă tho i,ă(5)ăbi uăt ng,ă(6)ăngônăng ,ăvàă(7)ă năph măđặcătr ng,ăqu ngăcáo. a- Đặc trưng kiến trúc Nh ngăd uăhiệuđặc trưngkiến trúc c aăm tăt ăch căg măki nătrúcăngo iăth tăvàăthi tă k ăn iăth tăcôngăs . Ph năl nănh ngăcôngătyăthànhăđ tăhoặcăđangăphátătri nămu năgâyă năt ngăđ iăv iămọiă ng iăv ăs ăkhácăbiệt,ăthànhăcôngăvàăs căm nhăc aăhọăbằngănh ngăcôngătrìnhăki nătrúcđặtă biệtăvàăđ ăs .ăNh ngăcôngătrìnhăki nătrúcănàyăđ căsửăd ngănh ăbi uăt ngăvàăhìnhă nhăv ăt ă ch c.ăCóăth ăth yătrongăth căt ănh ngăvíăd ăminhăho ă ăcácăcôngătrìnhăki nătrúcăl năc aăcácă nhàăth ,ătr ngăđ i họcầă ăM ăvàăChâuăÂu.ăCácăcôngătrìnhănàyăr tăđ căcácăt ăch c,ăcôngătyă chúătrọngănh ăm tăph ơngătiệnăth ăhiệnătínhăcáchăđặcătr ngăc aăt ăch c. Minhăho ă1.1:ăụănghĩaăc aăcácăy uăt ăki nătrúc Tr ăs ăc aăcôngătyăABV,ăm tăhưngăth uăkhoánăhàngăđ uăc aăThu ăđi n,ăđưăđ cătrangătríă bằngă màuă h ngă ch ă đ o,ă v iă m tă đ iă s nhă m ă r ngă r tă hi uă kháchă d nă thẳngă vàoă m tă khuônăviênăđ căbaoăbọcăb iăcácăl păkínhănh ăm tă căđ oăgi aăxaăm căchoăkháchăvưngă lai,ă măkháchăvàănhânăviênănghỉăchân.ăNhi uăvĕnăphòngăvàăh uăh tăcácăphòngăhọpăđ uăcóă cửaăh ngăraăkhuônăviênănàyănhằmăđ aăhơiăth ăvàăs ăs ngăđ ngăc aăbênăngoàiăvàoăcácă ho tăđ ngătrongăcácăvĕnăphòngăđó.ăHệăth ngăc uăthangăđiệnăcóăth ăgiúpănhânăviênăcũngă nh ăkháchăthamăquanănh năth yăngayăs ăth ngănh t vàăs ăs ngăđ ngătrongătoànăcôngăty. Round Office,ăm tăhưngăđ ăg ăhàngăđ uăc aăThu ăđi năđưăl ngăghépănhi uătri tălỦăc aă hưngăvàoăthi tăk ăn iăth tăc aătr ăs ăchínhă ăOberoănh ăbànăbán-xoay,ămáiăvòmăcu năv iă cácăgócăl năđ ăth ăhiệnăt ăt ngă―vĕnăphòngăhìnhătròn‖ă(‗roundăoffice‘)ăvàătri tălỦăăbìnhă đẳngăc aăkháiăniệmă―bànătròn‖ă(‗roundătable‘). McDonald khôngăchỉălàăng iăbánămónăhamburger thu nătuỦămàăcònălàăng iăbánămónă hamburger c a McDonald khôngă th ă nh mă l nă v iă cácă hưngă khácă quaă nh ngă thi tă k ă màuăsắc,ăbànăgh ,ăbàiătríăn iăth t,ăbi năhiệuăvàăbi uăt ngăqu ngăcáoătiênăchu năhoáăm tă cáchăth ngănh t.ăUyătín,ăhìnhă nhătrênăbaoăbìăvàăkhôngăkhíătrongăcửaăhàngăcũngălàăth ă ―s năph m‖ăth căkháchămu năh ngăth ă ăcácăcửaăhàngăc aăMcDonald. 8 Nh ngăthi tăk ănội thất cũngăr tăđ căcácăcôngăty,ăt ăch căquanătâm.ăTừănh ngă v nă đ ăr tăl nănh ătiêuăchu năhoáăv ămàuăsắc,ăki uădángăc aăbaoăbìăđặcătr ng,ăthi tăk ăn iăth tă nh ămặtăbằng,ăqu y,ăbànăgh ,ăphòng,ăgiáăđ ăhàng,ăl iăđi,ălo iădịchăv ,ătrangăph cầăđ nă nh ngăchiăti tănh ănhặtănh ăđ ăĕn,ăvịătríăcôngătắcăđiện,ăthi tăbịăvàăvịătríăc aăchúngătrongă phòngă vệă sinhầă T tă c ă đ uă đ că sửă d ngă đ ă t oă nă t ngă thână quen,ă thiệnă tríă vàă đ că quan tâm. Thi tăk ăki nătrúcăđ căcácăt ăch căr tăquanătâmălàăvìănh ngălỦădoăsau: Ki nă trúcă ngo iă th tă cóă th ă cóă nhă h ngă quană trọngă đ nă hànhă viă conă ng iă v ă ph ơngădiệnăcáchăth căgiaoăti p,ăph nă ngăvàăth căhiệnăcôngăviệc.ăVíăd ănh ăki năthúcă nhàăth ăt oă năt ngăquy năl c,ăthâmănghiêm;ăchùaăchi năt oă năt t c;ăth ăviệnăgâyă năt ngăthanhăb ch,ăthoátă ngăthôngăthái,ăt pătrungăcaoăđ .ă Côngătrìnhăki nătrúcăcóăth ăđ căcoiălàăm tă―linhăv t‖ăbi uăthịăm tăỦănghƿa,ăgiáătrịă nàoăđóăc aăm tăt ăch c,ăxưăh i.ăVíăd ,ăthápăEiffelăc aăPháp,ăThápăĐôiăc aăM ăhayăc aă Malaysia,ăthápătruy năhìnhăc aăm tăs ăn c,ăV năLỦăTr mi u,ăChùaăM tăC tầăđưătr ăthànhăhìnhă nh,ăbi uăt ngăThànhăc aăTrungăqu c,ăVĕnă ngăv ăm tăgiáătrịătinhăth năqu căgia,ă địaăph ơng. Ki uădángăk tăc uăcóăth ăđ căcoiălàăbi uăt ngăchoăph ơngăchâmăchi năl căc aă t ăch c.ă Côngătrìnhăki nătrúcătr ăthànhăm tăb ăph năh uăcơătrongăcácăs năph măc aăcôngăty.ă Trongăm iăcôngătrìnhăki nătrúcăđ uăch aăđ ngănh ngăgiáătrịălịchăsửăgắnăli năv iă s ăraăđ iăvàătr ngăthànhăc aăt ăch c,ăcácăth ăhệănhânăviên. b- Nghi lễ, nghi thức M tă trongă s ă nh ngă bi uă tr ngă c aă vĕnă hoáă côngă tyă làă nghi th c(rituals) vànghi lễ(cereminies).ă Đóă làă nh ngă ho tă đ ngă đư đ că d ă ki nă từă tr că vàă chu nă bịă k ă l ngă d iăhìnhăth căcácăho tăđ ng,ăs ăkiệnăvĕnăhoá-xưăh iăchínhăth c,ănghiêmătrang,ătìnhăc mă đ că th că hiệnă địnhă kỳă hayă b tă th đ căt ăch căvìăl iăíchăc aănh ngăng ngă nhằmă thắtă chặtă m iă quană hệă t ă ch că vàă th iăthamăd .ăNh ngăng ngă iăqu nălỦăcóăth ăsửăd ngăl ă nghiănh ăm tăcơăh iăquanătrọngăđ ăgi iăthiệuăv ănh ngăgiáătrịăđ căt ăch căcoiătrọng.ăĐóă cũngă làă dịpă đặcă biệtă đ ă nh nă m nhă nh ngă giáă trịă riêngă c aă t ă ch c,ă t oă cơă h iă choă mọiă thànhăviênăcùngăchiaăsẻăcáchănh năth căv ănh ngăs ăkiệnătrọngăđ i,ăđ ănêuăg ơngăvàăkhenă tặngănh ngăt măg ơngăđi năhìnhăđ iăbi uăchoănh ngăni mătinăvàăcáchăth căhànhăđ ngăc nă tônătrọngăc aăt ăch c.ăMinhăho 1.2. 9 Cóăb nălo iăl ănghiăcơăb n:ăchuy năgiao,ăc ngăc ,ănhắcănh ăvàăliênăk t,ăB ngă1.1. Minhăho ă1.2: Nghi l ,ănghiăth cătrongăvĕnăhoáădoanhănghi p ă m tă ngână hàng,ă việcă b uă chọnă choă m tă ch că v ă lưnhă đ oă đ că coiălàă m tă s ă kiệnă quană trọngăđánhăd uăs ăthànhăđ tătrongăngh ănghiệp.ăM tălo tăho tăđ ngăđ căti năhànhăkèmătheoăviệcă b ănhiệmăm tăch căv ălưnhăđ o,ăbaoă g măc ăcáchăth căghiănh năđặcăbiệt,ăng iăm iăđ căb ă nhiệmăđ cătrịnhătrọngăd năđ năphòngăĕnăl năđ uătiênă ăc ơngăvịăm i,ă ăđóăng iăm iăđ căb ă nhiệmăsẽăchínhăth căm iămọiăng iătrongăđơnăvịău ngăc căr uămừngăvàoăcu iăgi ăchi uăth ă Sáu sau khi quy tăđịnhăb ănhiệmăđ căchínhăth căcôngăb .ăCóăth ăcoiăđóălàăm tăbu iălễ ra mắt hayă―chuy năgiao‖. Nh ngăng iăbánălôngăcừuăth ngăt ăch căcácăcu căthiăhàngătu nătrongăđóăthànhătíchăv ălngăbánăđ cătuyênăd ơngătừăth pănh tăđ năcaoănh t.ăS ăkiệnănày đ căth căhiệnăđ ngăth iăv iă nh ngăl iătuyênăd ơngăvàătungăhô.ăNh ngăbu iăl ănh v yăcóătácăd ngăkhẳngăđịnhăl iăm cătiêuă v ădoanhăs ăc aăcôngăty.ăĐóăchínhălàăm tăhìnhăth că―c ngăc ‖. M tă s ă kiệnă quană trongă hàngă nĕmă đ că McDonald ti nă hànhă làă việcă bìnhă chọnă nhómă làmă mónăHamburgerăngonănh tătrênătoànăqu c.ăViệcăbìnhăchọnăđưăkhíchălệăt tăc ăcácăcửaăhàngăc aă McDonald ki mătraăl iăchiăti tăcáchăth călàmămónăHamburger.ăBu iăl ălàmărõăthêmăvàăchuy nă đ năt tăc ănhânăviênăc aăhưngăthôngăđiệpăv ăgiáătrịămàăMcDonaldămu nănh năm nh,ăđóălàăch tă l ngăc aămónăHamburger.ăĐóălàăm tăhìnhăth că―nhắcănh ‖. ăm tăăhưngăkháăl nă ăvùngătrung-tâyăn căM ,ăvàoăm iădịpăl ăgiángăsinh,ăvịăch ătịchăcôngă tyăđ uăr iăvĕnăphòngăc aămìnhă ăt ngăth ngăvàăđiăb ăxu ngăcácăvĕnăphòngă ăcácăt ngăd iăđ ă gặpăg ,ăbắtătayăvàăchúcămừngătừngăcánăb ,ănhânăviênăc aămình.ăS ăxu tăhiệnăc aăôngătaălàăm tă bi uăhiệnăv ătri tălỦăgia đình trongăt ăch c.ăĐóălàăm tăhìnhăth că―hoàănh p‖. Ngayăsauăkhiăchuy nătừăIBMăsangăDigitalăEquipmentăCorporationă(nayălàăm tăđơnăvịăthu că Compaqă Computeră Corp.)ă vàiă nĕmă tr c,ă Peteră DeLisiă đưă nh nă th yă rằngă nhână viênă Digitală ―chi năđ u‖ăv iănhauăr tăth ngăxuyên.ă―Nh ngăcu căđ uăkh uădi năraăth ngăxuyênăvàătôiănh nă raăchẳngăaiă aăai‖,ăvịăgiámăđ cămarketingănàyătuyênăb ănh ăv y.ăSauănày,ăDeLisiăđưănh năraărằngă nhânăviênăDigitalăkhôngăph iăkhôngăthíchănhauămàăhọăđangăthamăgiaăvàoăm tănghiăl ă―pushingă back‖ă(―ch tăv năng c‖)ă— đ ăb oăvệăỦăt ngăchoăđ năkhiăs ăth tăđ căchỉăraărõăràng.ăCôngă khaiăxungăđ tăđưătừngălàănghiăth căđ căsửăd ngăđ ăc ngăc ăgiáătrịăc aăhưngăs năxu tămáyătínhă bằngă―xungăđ tăm tăcáchăquyăc ‖.ăNghiăth căđ căthi tăk ăthànhăthóiăquenăhằngăngàyăđ ă―kịchă b n‖ăhoáăvĕnăhoáăt ăch c.ăCùngăv iănh ngăcu căđ uăkh uă ăDigital,ăăcácănghiăl ăkhácăcũngăđ că thi tăk ăm tăcáchăk ăl ng,ănh ănghiăth căchàoămừngăkháchăthĕmăquan,ăt năsu tăc pătrênăđ nă thĕmăc păd i,ăcáchăth cămọiăng iăgiaoăti păv iănhau,ăth iăgianănghỉătr aăđ căquyăđịnhầ T tăc ă75ănhânăviênăc aăcôngătyăFitzgeraldăCommunications,ăInc.,ăđưăđ cătraoănh ngăt păthẻă ghiărõănh ngăgiáătrịăc tălõiăc aăcôngătyănh :ăhợp tác chân thành (true partnerships), không bao giờ từ bỏ lòng chính trực (never compromising integrity), và luôn thông tin trực tiếp (engaging inădirectăcommunication).ăM iănĕmăhaiăl n,ăhưngăQuanăhệăc ngăđ ngă ăCambridge,ă Massachusetts,ănàyăti năhànhăl ătraoăph năth ngăvinhădanhănh ngănhânăviênăđưăđ tăđ căthànhă tíchăxu tăsắcătrongăviệcăđ ăcaoăcácăgiáătrịăc tălõiănàyăc aăcôngăty. 10 Nghiăl ăth ngăđ căti năhànhătheoăm tăcáchăth cănh tăđịnh,ăcácănghi th c th ngă đ căthi tăk ăm tăcáchăk ăl ngăvàăsửăd ngănh ănh ngăhìnhăth căchínhăth căđ ăth căhiệnă nghiăl .ăĐặcăđi măv ăhìnhăth căvàăn iădungăc aănghiăth căkhôngăchỉăth ăhiệnănh ngănh ngă giáătrịăvàătri tălỦăc aăvĕnăhoáăcôngătyămàăt ăch cămu nănh năm nh,ăchúngăcònăth ăhiệnă quanăđi măvàăcáchăti păc năc aănh ngăng iăqu nălỦ.ăM căđ ănghiêmătúcătrongăviệcăth că hiệnănghiăth călàăd uăhiệuăph năánhănh năth căc aăcácăthànhăviênăt ăch căv ăỦănghƿaăvàă t măquanătrọngăc aăcácăgiáătrịăvàătri tălỦănàyăđ iăv iăhọ. B ngă1.1.: B nălo iăl ănghiătrongăt ăch căvƠătácăđ ngăti mănĕngăc aăchúng Lo iăhình Minhăho Tácăđ ngăti mănĕng Chuyển giao Khaiăm c,ăgi iăthiệuăthànhă T oăthu năl iăchoăviệcăthâmănh păvàoă viênăm i, ch căv ăm i,ăl ăraă c ơngăvịăm i,ăvaiătròăm i mắt C ng cố L ăphátăph năth Nhắc nhở Sinhăho tăvĕnăhoá,ăchuyênă môn,ăkhoaăhọc Duyătrìăcơăc uăxư h iăvàălàmătĕngăthêmă nĕngăl cătácănghiệpăc aăt ăch c L ăh i,ăliênăhoan,ăT t Khôiăph căvàăkhíchălệăchiaăsẻătìnhăc măvàă s ăc măthôngănhằmăgắnăbóăcácăthànhă viênăv iănhauăvàăv iăt ăch c Liên kết ng C ngăc ăcácănhânăt ăhìnhăthànhăb năsắcă vàătônăthêmăvịăth ăc aăthànhăviên c- Biểu tư ng, lô-gô M tăcôngăc ăkhácăbi uăthịăđặcătr ngăc aăvĕn hoáăcôngătyălàăbi uăt ng.ăBiểu tượng làăm tăth ăgìăđóăbi uăthịăm tăth ăgìăđóăkhôngăph iălàăchínhănóăvàăcóătácăd ngăgiúpămọiă ng iănh năraăhayăhi uăđ căth ămàănóăbi uăthị.ăCácăcôngătruìnhăki nătrúc,ăl ănghi,ăgiaiă tho i,ăkh uăhiệuăđ uăch aăđ ngănh ngăđặcătr ngăc aăbi uăt ng,ăb iăthôngăquaănh ngăgiáă trịăv tăch t,ăc ăth ,ăh uăhình,ăcácăbi uătr ngănàyăđ uămu nătruy năđ tăm tănh ngăgiáătrị,ăỦă nghƿaă ti mă nă bênă trongă choă nh ngă ng iă ti pă nh nă theoă cácă cáchă th că khácă nhau.ă M tă bi uăt ngăkhácălàălogo hayăm tătácăph măsángăt oăđ căthi tăk ăđ ăth ăhiệnăhìnhăt ngă v ăm tăt ăch c,ăm tădoanhănghiệpăbằngăngônăng ănghệăthu tăph ăthông.ăCácăbi uăt ngă v tăch tănàyăth ngăcóăs căm nhăr tăl năvìăchúngăh ngăs ăchúăỦăc aăng iăth yănóăvàoă m tă(vài)ăchiăti tăhayăđi mănh năc ăth ăcóăth ădi năđ tăđ căgiáătrịăch ăđ oămàăt ăch c,ă doanhănghiệpămu năt oă năt ng,ăl uăl iăhayătruy năđ tăchoăng iăth yănó.ă Logo làălo iă bi uătr ngăđơnăgi nănh ngăl iăcóăỦănghƿaăr tăl nănênăđ căcácăt ăch c,ădoanhănghiệpăr tă chúătrọng.ăTrongăcácăMinh ho ă1.3ăvàă1.4ălàăm tăs ăvíăd ăđi năhìnhăv ăbi uăt ngă ăcáct ă ch c,ăcôngătyătrênăth ăgi i. 11 Minhăho ă1.3:ăBi uăt ngătrongăvĕnăhoáădoanhănghi p CửaăhàngăbáchăhoáăNordstrom chọnăbi uăt ngăth ăhiệnăt măquanătrọngăc aăs ăh ătr ătừăc pă caoăchoănh ngănhânăviênăc păd iăbằngăm tăsơăđ ăt ăch căng că(hìnhăvẽăd iăđây).ăChọnăbi uă t ngănày,ăcôngătyămu năcôngăb ăvàănh năm nhăcamăk tăv ătri tălỦăqu nălỦăch ăđ oăc aăcôngătyăcho ng iă qu nă lỦ,ă nhână viên,ăkháchă hàngă vàă mọiă đ iă t ngă h uă quan.ăTừă đóă Nordstrom tr ă nênă n iă ti ngă v ă ch tăl ngă dịchă v ă kháchă hàngă đặcă biệtă vàăv ă bi uăt ngă ―sơă đ ă t ă ch că bi uăthịă ng iă qu nălỦăh ătr ănhânăviênăthayăvìăqu nălỦăhọătrongăviệcăcungăc pădịchăv ăchoăkháchăhàng‖ănày. T iăcôngătyăChick-fil-A,ăm tăcửaăhàngăđ iălỦăthịtăgà,ăng iăqu nălỦăcửaăhàngăsẽănh năđ căm tă ch ngănh nămàuătrắngăCấp VII Xuyên Lục địa (ContinentalăMarkăVII)ăn uăđ tăm cătĕngădoanhăs ălàă 40%.ăAnhătaăsẽăđ căgiaoăquy năsửăd ngăm tăchi căxeăhơiătrongăvòngăm tănĕm,ăvàăn uăanhătaăti pă t căđ tăm cătĕngădoanhăthu,ăchi căxeăsẽăhoànătoànăthu căs ăh uăc aăanhăta.ăCôngătyăcũngăsửăd ngă haiămàuăđenăvàăđ ăđ ătrangătríăchoănhưnăhiệuăChick-fil-A trênăn năch ăContinental làmăbi uăt ngă qu ng cáoăvàăbi uăt ngăchoănĕngăsu tăbánăhàngăcao. d- Mẩu chuyện, giai thỊ i, t n gương điển hình Minhăho ă1.4: Bao bì, màu s c bi uăt ngătrongăvĕnăhoáădoanhănghi p MặcădùăhưngăCasinođưăcóăđ căgi yăphépăs năxu tămặtăhàngăl iădaoăc oăcóăth ălắpăchoăs nă ph măc aăhưngăGillette,ăcu iănĕmă1995,ăhọăv năph iăđ iăđ uăv iăcơnăthịnhăn ăc aăGillette vìăbịăchoă rằngă baoă bìă s nă ph mă l iă daoăc oă c aă Casino quáă gi ngă v iă s nă ph mă t ơngă đ ngă c aă Gillette. Nh ăv y,ăng iătiêuădùng,ădoăkhôngăphânăbiệtăđ căs ăkhácănhauăgi aăhaiăs năph m,ăcóăxuăh ngă chọnăs năph măcóăgiáărẻăhơnăc aăhàngăCasino. Gillette đưăkiệnăraătoà,ănh ngăthuaăkiện.ăToàăánăcácă c pă đ uă phánă quy tă rằngă Casino đưăthi tă k ă nhưnă hiệuă trênă baoă bìă choă s nă ph mă c aă mìnhă ―theoă phongă cáchă riêngă r tă rõă ràng‖,ă vàă cácă màuă sắcă đ că sửă d ngă khôngă g iă nh ă đ nă màuă sắcă c aă Gillette. M tăcâuăchuyệnăt ơngăt ăđưălặpăl iăv iă Gillette vàoănĕmă2001.ăTuyănhiên,ătrongătr ngăh pă này Gillette đưăthắngăkiệnăkhiăkiệnăhưngăMonoprixv ăs năph măl iădaoăc oănhưnăhiệuă―Country‖ă c aăhưngănàyăđưăsửăd ngămàuăsắcăc aăGillette. [Anăninhăth gi i, số 286, th Năm mồng 4 tháng Bảy năm 2002, trg 13] Khiătri năkhaiăcácăho tăđ ngătrongăth căti n,ăth ngăxu tăhiệnănh ngăs ăkiện,ăt mă g ơngă đi nă hìnhă choă việcă th că hiệnă thànhă côngă hayă th tă b iă m tă giáă ă trị,ă tri tă lỦă màă t ă ch c,ădoanhănghiệpăcóăth ăsửăd ngălàmăbàiăhọcăkinhănghiệmăhayăminhăho ăđi năhình,ăm uă m c,ăd ăhi uăv ăvĕnăhoáăcôngăty.ăMẩu chuyện làănh ngăcâuăchuyệnăth ngăđ căthêuădệtă từănh ngăs ăkiệnăcóăth căđi năhìnhăv ănh ngăgiáătrị,ătri tălỦăc aăvĕnăhoáăcôngătyăđ căcácă thànhăviênătrongăt ăch căth ngăxuyênănhắcăl iăvàăph ăbi nănh ngăthànhăviênăm i.ăM tăs ă m uăchuyệnătr ăthànhănh ngăgiai thoại doănh ngăs ăkiệnăđưămangătínhălịchăsửăvàăcóăth ă đ căkháiăquátăhoáăhoặcăh ăc uăthêm.ăTrongăcácăm uăchuyệnăk ăth ngăxu tăhiệnănh ngă tấm gương điển hình,ăđóălàănh ngăm uăhìnhălỦăt ngăv ăhànhăviăphùăh păv iăchu năm că 12 vàăgiáătrịăvĕnăhoáăcôngăty.ăT măg ơngăđi năhìnhăcóăth ăđ cănhânăcáchăhoáăthànhăhuyền thoại v iănh ngăph măch t vàătínhăcáchăc aănhi uăt măg ơngăđi năhìnhăhayăkỳăvọngăv ă nh ngăgiáătrịăvàăni mătinătrongăt ăch c.ăCácăm uăchuyệnăcóătácăd ngăduyătrìăs căs ngăchoă cácăgiáătrịăbanăđ uăc aăt ăch căvàăgiúpăth ngănh tăv ănh năth căc aăt tăc ămọiăthànhăviên.ă Minhăho ă1.5ălàăm tăvíăd ăv ăcácăm uăchuyệnăcóăth ă nhăh ngăđ năviệcăhìnhăthànhăvĕnă hoá công ty. Minhăho ă1.5:ăGiaiătho iătrongăvĕnăhoáădoanhănghi p T iă côngătyă 3M (Minesota Mining & Manufacturing),ănh ngăng iălưnhă đ oăc păcaoă c aăcôngătyăluônătìmăcáchălàmăs ngăđ ngănh ngăm uăchuyệnăv ănh ng đ ăánăsángăt oăđưă từngăbịă nh ngăng iălưnhăđ oăb ăl .ăM tă ng iă hùngătrongăcácăm uăchuyệnăđưă âmă th mă theoăđu iăm tăđ ăánănh ăv yăvàăđưăch ngăminhăđ căs ăsaiăl măc aănh ngăng iălưnhăđ oă bằngăviệcăđ aăraăm tăs năph măm iăr tăthànhăcông.ăNh ngăm uăchuyệnănàyăđưăđ cănhắcă điănhắcăl iăb iăcácăth ăhệănh ngăng iălưnhăđ oăcaoăc păc aăcôngătyănhằmănh năm nhătinhă th nălàmăch ă ăcôngătyă3M vàăgửiăđ năcánăb ăcôngănhânăviênăc aăcôngătyăm tăthôngăđiệpă rằng,ăn uăbịă th tăvọngăvàăc mă th yă chánăn n,ăthìăhọăc năph iă hi uă rằngăhọăkhôngăph iă làă nh ngăng iăđ uătiênăvàăc năph iăbi tăv tăquaănh ngăkhóăkhĕn,ăth tăb iătrongăquáătrìnhă sángăt o. Haiăm uăchuyệnăth ăhiệnăhìnhăt ngăphong cách HP c aăHewlett-Packard nóiăv ăhaiă nhână v tă anhă hùng,ă nh ngă ng iă đưă l pă raă côngă ty,ă Davidă Packard và Bill Hewlett. Sau nhi uăngàyăđêmătìmătòiăv tăv ,ăm tăđêmăkhiăđangăđiăd oăquanhăphòngăthíănghiệmăPaloăAlto,ă Packardăđưăphátăminhăraăm uăs năph măm iăcóăth ăđ căt oăthànhătừănh ngănguyênăliệuărẻă ti n.ăTh ănh ng,ăôngăđưăl păt căhu ăm uăs năph măm iănàyăvàăt ănh ărằngăĐó không phải là phong cách c a HP, Dave ạ.ăT ơngăt ,ăng iătaăđưăkhuyênăBillăHewlettăđ năthĕmăm tă nhàămáyăvàoăth ăB y.ăKhiăđ nănơi,ăth yăcửaăkhoăc aăphòngăthíănghiệmăkhoáăchặt,ăôngăđưă pháă khoáă vàă đ ă l iă l iă nhắnă Đừng bao giờ khoá cánh cửa này lại. Cảm ơn. Bill. Hewlett mu năcácănh ngăng iăk ăs ăcóăth ăhoànătoànăt ădoăkhiăti păc năv iăcácănguyênăliệuăvàălinhă kiệnătrongăkhoăc aăphòngăthíănghiệm,ăth măchíăcóăth ămangăv ănhà,ăđ ăkhíchălệăs ăsángăt o,ă m tănhânăt ăđ căcoiălàăphong cách c a HP. e- Ngôn ngữ, khẩu hiệu M tăd ngăbi uătr ngăquanătrọngăkhácăth ngăđ căsửăd ngăđ ăgâyă nhăh ngăđ nă vĕnăhoáăcôngătyălàăngôn ngữ.ăNhi uăt ăch c,ădoanhănghiệpăđư sửăd ngănh ngăcâuăch ăđặcă biệt,ăkh uăhiệu,ăvíăvon,ă năd ăhayăm tăsắcătháiăngônătừăđ ătruy năt iăm tăỦănghƿaăc ăth ă đ nănhânăviênăc aămìnhăvàănh ngăng iăh uăquan.ăMinhăho 1.6. Khẩu hiệu làă hìnhă th că d ă nh pă tâmă vàă đ că khôngă chỉă nhână viênă màă c ă kháchă hàng vàă nhi uă ng iă khácă tríchă d n.ă Kh uă hiệuă th ngă r tă ngắnă gọn,ă hayă sửă d ngă cácă ngônătừăđơnăgi n,ăd ănh ;ădoăđóăđôiăkhiăcóăvẻă―sáoăr ng‖ăv ăhìnhăth c.ăKh uăhiệuălàăcáchă di năđ tăcôăđọngănh tăc aătri tălỦăho tăđ ng,ăkinhădoanhăc aăm tăt ăch c,ăm tăcôngăty.ăVì v y,ăchúngăc năđ căliênăhệăv iăb nătuyênăb ăs ămệnhăc aăt ăch c,ăcôngătyăđ ăhi uăđ că Ủănghƿaăti mă năc aăchúng. 13 Minhăho ă1.6:ăNgônăng ătrongăvĕnăhoáădoanhănghi p T.J.Watsonă (con),ă conă traiă c aă ng iă sángă l pă côngă tyă International Business Machines (IBM)ăđưăsửăd ngăcáchă năd ă―vịt trời‖ăđ ămôăt ănh ngălo iănhânăviênămàăIBM c nătuy n.ăQuanăđi măc aăôngălàă―B năcóăth ăbi năvịtătr iăthànhăvịtănhà,ăch ăkhôngăth ăbi nă vịtă nhàă thànhă vịtă tr i‖.ă Hìnhă nhă ―vịtă tr i‖ă đ că sửă d ngă đ ă th ă hiệnă quană đi mă c nă tônă trọngăcáchănhìnăt ădoăvàătránhănguyăcơăthu năhoáăcácănhânăviênăgiàuăsángăt oă ăIBM. Satisfaction Guaranteed Eateries, Inc. sửăd ngăm tăkh uăhiệuălàmăkimăchỉănamăchoă hànhăđ ngăc aănhânăviênă―Côngăviệcăc aăb năđ căđ măb o.ăMưiămưi‖ă(YourăEmploymentă Guaranteed. Always. - YEGA).ăTừăvi tătắtăYEGAăđ căinăvàoăt tăc ăcácăt ăth căđơn,ăséc,ă m uăbáoăcáo,ătàiăliệuăhọcăt p,ătiêu đ ăth ătừ,ăkẹpăgài,ăb ngătreoătrênăt ng,ăbi nătên,ăáoăđ ngă ph c.ăM iăng iătrongăs ăsáuătrĕmănhânăviênăc aăhưngăkỦăh păđ ngăv iăđi uăkho năđ că quyền lựa chọn YEGA. Minhăho ă1.7: Ngôn ng trong vĕn hoá doanh nghi p Texas Instrument: ―Nhânăviênăkhôngăchỉ thêmăđôiăbànătayămàăc ăkh iăóc‖. Speedy Muffer: ― ăSpeedyăb năsẽătr ăthànhăm tăng iăkhác‖. British Petroleum: ―Liênăt căphátătri n‖. Schlitz Brewing: ―Khôngău ngăSchlitzăcóănghƿaălàăkhôngău ngăbia‖. British Airway: ―Hưngăhàngăkhôngăc ăth ăgi iăyêuăthích‖. Rouse Company: ―T oămôiătr ngăt tăchoămọiăng i‖. Cóăth ănh năth yătừănh ngăvíăd ătrongăMinhăho ă1.7ănh ngăỦănghƿaăch ăđ oăsauăđây.ă Tri tălỦămàăTexas Instrument mu nănhânăviênăvàănh ngăng iăqu nălỦăcoiătrọngăđóălàătinhă th năphátăhuyăsángăt o.ăSpeedy Muffler (Canada)ămu nănh năm nhăv ăs ătônătrọngănhână viên,ătínhăt ăch ,ătinhăth năsángăt o,ămôiătr ngălaoăđ ngăvàăcơăh iăphátătri năngh ănghiệpă vàănhânăcáchăc aănhânăviên làănh ngăgiáătrịăch ăđ oătrongăchínhăsáchăc aăcôngăty.ăCôngătyă xâyăd ngăvàăki nătrúcăcácăcôngătrìnhăcôngăc ngăRouse Company cũngănh năm nhănh ngă giáătrịănàyănh ngăti păc nătheoăcáchăkhácătrongăđóănh năm nhăkhôngăchỉănhânăviênămàăc ă nh ngăng iăsửăd ngăcác tácăph măc aăhọăvàăxưăh iăr tăđ căcoiătrọngătrongăchínhăsáchă vàăho tăđ ngăsángăt oăc aăcôngăty.ăTrongăkhiă British Airways và Schlitz nh năm nhăđ nă ch tăl ng,ăBP l iăcoiătrọngăs ăđ iăm iăkhôngăngừngătrongăcơăc uăt ăch căvàăqu nălỦăc aă công ty. f- n ịhẩm điển hình Nh ngăấn phẩm điển hình làăm tăs ănh ngăt ăliệuăchínhăth căcóăth ăgiúpănh ngă ng iă h uă quană cóă th ă nh nă th yă đ că rõă hơnă v ă c uă trúcă vĕnă hoáă vàă c aă m tă t ă ch c.ăChúngăcóăth ălàăb nătuyênăb ăs ămệnh,ăbáoăcáoăth ngăniên,ă―brochures‖,ătàiă 14 liệuă gi iăthiệuăv ă t ă ch c,ă côngăty,ă s ă vàngătruy nă th ng,ă nă ph mă địnhă kỳă hayă đặcă biệt,ătàiăliệuăqu ngăcáoăgi iăthiệuăs năph măvàăcôngăty,ăcácătàiăliệu,ăh ăsơăh ngăd nă sửăd ng,ăb oăhànhầ Nh ngă tàiă liệuă nàyă cóă th ă giúpă làmă rõă m că tiêuă c aă t ă ch c,ă ph ơngă châmă hànhă đ ng,ăni mătinăvàăgiáătrịăch ăđ o,ătri tălỦăqu nălỦ,ătháiăđ ăđ iăv iălaoăđ ng,ăcôngăty,ăng iă tiêuădùng,ăxưăh i.ăChúngăcũngăgiúpănh ngăng iănghiênăc uăsoăsánh,ăđ iăchi uăs ăđ ngă nh tăgi aănh ngăbiệnăphápăđ v iănh ngăđ iăt căápăd ngăv iănh ngătri tălỦăđ căt ăch cătônătrọng.ăĐ iă ngăh uăquanăbênăngoàiăđâyăchínhălàănh ngăcĕnăc ăđ ăxácăđịnhătínhăkh ă thiăvàăhiệuăl căc aăvĕnăhoáăcôngăty;ăđ iăv iănh ngăng iăh uăquanăbênătrongăđâyălàănh ngă cĕnăc ăđ ănh năbi tăvàăth căthiăvĕnăhoáăcôngăty.ă Cácăbi uătr ngătr căquanăluônăch aăđ ngănh ngăgiáătrịăti mă nămàăt ăch c,ădoanhă nghiệpămu nătruy năđ tăchoănh ngăng iăh uăquanăbênătrongăvàăbênăngoài.ăNh ngăbi uă tr ngăbênăngoàiănàyăc ălàmăn iăb tănh ngăgiáătrịăti mă năv ăvĕnăhoá.ăChínhăvìăv y,ănh ngă ng iă qu nă lỦă th ngă sửă d ngă nh ngă bi uă tr ngă nàyă đ ă th ă hiệnă nh ngă giáă trịă ti mă nă trongăviệcăph căv ăkháchăhàngăvàăs ăquanătâmădànhăchoănhânăviên. S căm nhăc aăvĕnăhoáăcôngătyăđ căđặcătr ngăb iăs ăth ngănh tăgi aăcácăthànhă viênătrongăt ăch căv ăt măquanătrọngăc aăcácăgiáătrịăc ăth .ăN uăcóăs ăđ ngăthu n,ăvĕnă hoáăcôngătyălàmăchoăcácăthànhăviênătr ănênăgắnăk tăv iănhauăvàăt oăraăm tăs căm nhă t ngăh p.ăKhiăđóăt ăch căcóăm tăn năvĕnăhoáăm nh.ăM tăn năvĕnăhoáăm nhăđ căth ă hiệnăquaăviệcăsửăd ngăth ngăxuyênăvàăcóăk tăqu ăcácăbi uătr ng.ăNh ngăy uăt ănàyă làmătĕngăthêmăs ăquy tătâmăc aăcácăthànhăviênăph năđ uăvìăcácăgiáătrịăvàăchi năl că chungă c aă doanhă nghiệp.ă Vĕnă hoáă côngă tyă th ă hiệnă nh ngă giáă trịă màă m iă thànhă viênă c năcânănhắcăkhiăquy tăđịnhăhànhăđ ng.ăTrongănh ngăvíăd ătrongăMinhăho ă 1.5ă ătrên,ă nh ngă giaiă tho iă v ă Hewlett-Packardă cóă tácă d ngă c ngă c ă đặcă tr ngă vĕnă hoáă n iă b ă côngătyălàăluônăph iănh tăquánăv iăphong cách HP làă―kiênătrìătheoăđu iăm cătiêuăch tă l ng,ăkhíchălệăăti năb ,ăvàătônătrọngătừngănhânăviênă - đóălàănh ngăgiáătrịăt oănênăs ă thànhă công‖.ă Cácă l ă nghiă đ că ti nă hànhă ă Côngă tyă McDonald‘să làă nhằmă nhắcă nh ă nhânăviênăcũăvàăt păhu năchoănhânăviênăm iăv ănh ngăgiáătrịăch ăđ oăc aăcôngătyălàă ―ch tăl ng,ădịchăv ,ăs chăsẽăvàăx ngăđáng‖. g- L ch sử ịhát triển và truyền thống Lịch sử phát triển và truyền thống c aăm tăt ăch călàănh ngăbi uătr ngăv ănh ngăgiáă trị,ătri tălỦăđ căchắtălọcătrongăquátătrìnhăho tăđ ngăđưăđ căcácăth ăhệăkhácănhauăc aăt ă ch cătônătrọngăvàăgìnăgi ;ăchúngăđ căt ăch căsửăd ngăđ ăth ăhiệnănh ngăgiáătrịăch ăđ oă vàăph ơngăchâmăhànhăđ ngăc năđ căkiênătrìătheoăđu i.ăMặcădù,ăkhôngăcóăth ăcoiălịchăsửă phátătri năvàătruy năth ngălàăm tănhânăt ăc uăthànhăc aăvĕnăhoáăcôngăty,ăb iălẽăchúngăcóă tr căvàăt năt iăb tăch pămongămu năvàăquanăđi măthi tăk ăc aăng Tuyănhiên,ăkhôngăth ăph ănh năvaiătròăquanătrọngăvàă nhăh 15 iăqu nălỦăhiệnănay.ă ngăc aăchúngăđ năviệcăxâyă d ng,ăđi uăchỉnhăvàăphátătri nănh ngăđặcătr ngăvĕnăhoáăcôngătyăm iăc aăm tăt ăch c.ăVaiă tròăc aălịchăsửăphátătri năvàătruy năth ngăvĕnăhoáăđ iăv iăviệcăxâyăd ngăcácăđặcătr ngăvĕnă hoáăm iăchoăt ăch căth ăhiệnă ăviệcăchoăchúngătaăhi uăđ căđ yăđ ăquáătrìnhăv năđ ngăvàă thayăđ iăc aăcácăđặcătr ngăvĕnăhoá,ănh ngănguyênănhânăvàă nhăh ngăc aăchúngăđ năquáă trìnhăv năđ ngăvàăthayăđ iăv ăvĕnăhoáăt ăch c.ăTh căt ăchoăth y,ănh ngăt ăch căcóălịchăsửă phátătri nălâuăđ iăvàăb ădàyătruy năth ngăth ngăkhóăthayăđ iăv ăt ăch căhơnănh ngăt ă ch că m i,ă nonă trẻ,ă ch aă địnhă hìnhă rõă phongă cáchă hayă đặcă tr ngă vĕnă hoá.ă Nh ngă truy nă th ng,ăt păquán,ănhânăt ăvĕnăhoáăđưăđịnhăhìnhăvàăxu tăhiệnătrongălịchăsửăvừaălàăch ăd a,ă nh ngăcũngăcóăth ătr ăthànhănh ngă ―ràoăc nătâmălỦ‖ăkhôngăd ăv tăquaătrongăviệcăxâyă d ngăvàăphátătri nănh ngăđặcătr ngăvĕnăhoáăm i.ă Ng iăqu nălỦăcóăth ăcóănh ngăđóngăgópăquanătrọngăvàoăviệcăphátătri năvàăduyătrìă m tăn năvĕnăhoá côngătyăm nh.ăSửăd ngăcácăbi uătr ngătr căquanăm tăcáchăh uăhiệuălàăr tă quanătrọng.ăTuy năchọnăthànhăviênăm iăcóănĕngăl c,ănhiệtăhuy t,ăỦăth c,ăgắnăbóăv iăcôngă việcăvàăgiúpăhọănhanhăchóngăhoàănh păv iăvĕnăhoáăcôngătyălàăm tăyêuăc uăđ iăv iăng iă qu nălỦăđ ăxâyăd ngăm tămôiătr ngăvĕnăhoáătíchăc c.ăCôngătyăProcteră&ăGambleăgiaoă choănhânăviênăm iăbắtăđ uălàmăviệcănh ngăcôngăviệcăvặtăvưnhăvàăyêuăc uăhọăt ătìmăhi uă vàăxácăđịnhăchu năm căhànhăvi,ăni mătin,ăgiáătrịăch ăđ oăc aăcôngătyăvàăth ă uătiênăđ iăv iă chúng.ăHọăcũngăđ căyêuăc uăph iăthamăgiaăvàoăcácăho tăđ ngăkinhădoanhăđ ăhọcăcáchă làmăch ,ăt ăch ăvàăđ căl p.ăBằngăcáchăđóăcácănhânăviênăcóăđi uăkiệnăđ ăhoàăđ ngăni mătină vàăquanăđi măgiáătrịăc aăhọăv iăni mătinăvàăgiáătrịăchungăc aăcôngăty.ăXétătừăgócăđ ăqu n lỦ,ăcácăth ăt cănàyăchínhălàănh ngăcơăh iăcôngătyăcóăth ăsửăd ngănhằmăhoàănh păs căm nhă cáănhânăv iăvĕnăhoáăcôngătyăthànhăvũăkhíăchi năl c. Nh năth călàăm tăquáătrình,ănh ngăbi uătr ngătr căquanăchỉălàăm tăb ăph nătrongăcácă ph ơngătiệnăvàăcôngăc ăh ătr quáătrìnhănh năth căc aăthànhăviênăt ăch căv ăvĕnăhoáăcôngă ty.ă B ă ph nă quană trọngă khácă làă cácă chương trình đạo đ c đóă làă nh ngă ho tă đ ngă đ că thi tăk ăvàătri năkhaiănhằmăh ătr ăchoăcácăthànhăviênăt ăch cătrongăquáătrìnhănh năth căvàă chuy năhoáăthànhăỦăth căvàănĕngăl căhànhăđ ng.ăTuỳăthu cătừngătr ngăh p,ăm căđ ănh nă th c/chuy năhoáăđ tăđ că ăm iăcáănhânăcóăth ăđ tăđ călàăr tăkhácănhau. 16 2. Cácăbi uătr ngăphi-tr căquan Nh năth căvàăs ăthayăđ iănh năth cădi năraăth ngăxuyênătrongăm iăcáănhân,ăchúngă r tăkhó nh năth yăđ căbằngănh ngăbi uăhiệnătr căquan;ăChúngăchỉăcóăth ăc mănh năđ că thôngăquaănh ngăbi uăhiệnăv ătr ngătháiătìnhăc măvàăhànhăvi.ă Các biểu trưng phi-trực quan làă nh ngă d uă hiệuă đặcă tr ngă th ă hiệnă m că đ ă nh nă th căđ tăđ că ăcácăthànhăviênăvàănh ngăng iăh uăquanăv ăvĕnăhoáăcôngăty.ă Tuỳătheoăm căđ ănh năth c,ătr ngătháiăbi uăc măvàătínhăch ăđ ngătrongăhànhăvi,ăcácă bi uătr ngăphi-tr căquanăcóăth ăđ căchiaăthànhăb năc păđ ătừăth păđ năcaolà:ă (1) Giá trị, bi t nh ngăviệcăc năph iălàm,ănh ngăyêuăc uăc năđáp ng,ănh ngăhànhăviă c năth căhiện,ănh ngăquyăđịnhăc nătuânăth ;ă (2) Thái độ, hi uă đ că Ủă nghƿa c aă nh ngă việcă c nă ph iă làm,ă nh ngă yêuă c uă c nă đáp ng,ănh ngăhànhăviăc năth căhiện,ănh ngăquyăđịnhăc nătuânăth ;ă (3) Niềm tin, th yăđ căl iích/giáătrị c aănh ngăviệcăc năph iălàm,ănh ngă yêuăc uă c năđáp ng,ănh ngăhànhăviăc năth căhiện,ănh ngăquyăđịnhăc nătuânăth đ iăv iăb năthânăvàă mọiăng i; (4) Nguyên tắc, coiăviệcăth căhiện c aănh ngăviệcăc năph iălàm,ănh ngăyêuăc uăc nă đáp ng,ă nh ngă hànhă viă c nă th c hiện,ă nh ngă quyă địnhă c nă tuână th làă cáchă hànhă đ ngă đúngăđắn,ăt tănh tăđ iăv iăb năthân. Tuỳăthu căvàoăm căđ ăchuy năhoáăv ănh năth c,ăhànhăviăsẽăđ căth căhiệnăv iăm că đ ăch ăđ ngăkhácănhau.ă ăm căđ ăth p,ătínhăch ăđ ngăcònít,ăhànhăviăcònăth ăđ ng;ă ăm că đ ăcaoănh năth cđưăđ căchuy năhoáăthànhăn iăl că(đ ngăl c),ăvìăv y,ăconăng iỦăth căvàă t ăgiác,ătửăch ăhơnăkhiăhànhăđ ng.ăC ăth ănh ăsau:ă (1) Giá trị,ăch pănh nănh ngăgìăyêuăc uăph iălàmă- mi năc ng,ă- hànhăđ ngăkhiăc năthi t;ă (2) Thái độ,ăbắtăđ uăcóăs ăphánăxétă- dèădặt,ătr iănghiệm,ăchiêmănghiệmă- đôiălúc/thửă nghiệm/ph nă ng;ă (3) Niềm tin,ăỦăth căđ căđịnhăhìnhăậ tíchăc c,ănhiệtătình,ăhĕngăháiă- t ngăxuyên,ăt ăgiác;ă (4) Nguyên tắc, hình thành thói quen ậ cână bằng,ă ki mă soátă - tr ă thànhă n pă s ngă hằngăngàyăc aăb năthân. 17 CỂUăH IăTH OăLU NăCH NGă1 1. Hưyă môă t ă đặcă đi mă môiă tr ngă vĕnă hoáă địaă ph ơng,ă nơiă cácă anh/chịă đangă s ngă và/hoặcăđangătri năkhaiăho tăđ ngăkinhădoanh,ăthôngăquaănh ngăd uăhiệuăđặcătr ngă (bi uătr ng)ăđưătrìnhăbàyă ătrên. 2. Theoăanh/chị,ănh ngăđặcăđi măvĕnăhoáăđịaăph ơngăcóă nhăh ngăhayăđ căph nă ánhătrongăs năph m,ăho tăđ ngăkinhădoanhăc aăcácăanh/chịănh ăth ănào?ăNêuăvíăd ă c ăth ăđ ăminhăho . 3. Hưyă choă bi t,ă nh ngă m cđ ă bi uă tr ngă phi-tr că quană cóă th đ că th ă hiệnă thôngă quaănh ngăd uăhiệu,ăbi uăhiệnnàocóăth ănh nădiệnđ c ănhânăviên? 4. Anh/chịăhưyăthửăthi tăk ăm tăm uăkh oăsátă(phi uăh i)ăđ ăxácăminhăm cđ ănh nă th că (bi uă tr ngă phiă tr că quan)ă c aă nhână viênă trongă doanhă nghiệp/t ă ch că c aă mình. 5. Theoăanh/chị,ăphongăcách,ăl iăs ng,ăthóiăquenăhiệnănayăc aăanh/chịăth ăhiệnănh ngă đặcă tr ngă gìă v ă môiă tr ngă vĕnă hoáđịaă ph ơngă vàă môiă tr ngă vĕnă hoáă doanhă nghiệp?ăHưyănêuăvíăd ăc ăth đ ăd năch ng.ăPhongăcách,ăl iăs ng,ăcácăthóiăquenăđóă cóătácăd ngătíchăc căhayăgâyătr ăng iăchoăanh/chịătrongăcôngăviệcăkinhădoanh? 18 CH NGăII.ăTRI NăKHAIăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P I/ QUÁăTRỊNHăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P 1. Quáătrìnhăphátătri năVĕnăhoáădoanhănghi p Tri năkhaiăvĕnăhoáădoanhănghiệpălàăm tăquáătrìnhăphátătri năv ănh năth căvàănĕngă l căhànhăđ ng.ăQuáătrìnhănàyădi năraăđ iăv iăm t t ăch c,ădoanhănghiệpăcũngănh ăđ iăv iă từngăcáănhân,ăthànhăviênăc aăt ăch c,ădoanhănghiệpăđó.ăQuáătrìnhădi năraătheoăm tătrìnhătừă g măb năb căcơăb n,ăHìnhă2.1.ăBắtăđ uătừăviệcăt ăch căti pănh n,ăsàngălọcăthôngătinătừă môiătr ngăs ngăv ăđ iăt ngăm cătiêu,ăgiáătrị,ămongămu năvàăkỳăvọngăđ căhọătônătrọng.ă Ti năđ nălàăquáătrìnhăphânătích,ăl aăchọn,ăchắtălọcăvàăchuy năhoáăcácăgiáătrị,ăkỳăvọngăc aă đ iăt ngăh uăquanăthànhăgiáătrị,ătri tălỦăvàănh năth căc aăt ăch c/doanhănghiệp.ăNh ngă giáătrị,ătri tălỦ,ăm cătiêuăvàănh năth cănàyăti păt căđ căchuy năhoáăthànhănh ngăn iădungă vĕnăhoáădoanhănghiệp,ănhằmăt oăthu năl iăchoăquáătrìnhăchuy năhoáăthànhănh năth căc aă cácăcáănhân,ăthànhăviênăc aăt ăch c,ădoanhănghiệp.ăQuáătrìnhăchuy năhoáă ăcácăcáănhân,ă thànhă viênă t ă ch c đ că th că hiệnă v iă s ă h ă tr ă vàă h uă thu nă c aă cácă chínhă sách,ă biệnă phápăqu nălỦ,ănhằmăgiúpăm iăcáănhânăvàăthànhăviênăt ăch cănh năth căđúngăvàăhìnhăthànhă nĕngăl căhànhăđ ngăphùăh păđ ăth ăhiệnăcácăgiáătrị,ătri tălỦ,ănh năth căc aăt ăch c/doanhă nghiệpăthànhăhànhăđ ngăc ăth ătrênăc ơngăvịăc aămìnhătrongăm iătr ngăh păkhiăđ iăđ uă v iăth căt ăcu căs ng. Hình 2.1: Các b c c a quá trình Vĕn hoá doanh nghi p QUỄ TRỊNH PHỄT TRI N VHDN Hỗătr ăcácăthƠnhăviênă trongăhƠnhăđộngă chuyênămônăhằngăngƠy XơyădựngănộiădungăVĕnă hóa doanh nghi p Tổ ch c, doanh nghi p Hỗătr ăcácăthƠnhăviênă trong quá trình nhậnă thức Môi tr ng s ng Xácăđịnhăsứăm nhămụcă tiêu,ătriếtălý kinh doanh t Nhậnăthứcăvềăđốiă ngăphụcăvụă(Đốiă t ngăhữuăquan) QUÁăTRỊNHăTHAYăĐ IăNH NăTH CăVÀăHÀNHăVI Từng cá nhơn, thành viên Môi tr ng s ng Quáătrìnhăphátătri năv ănh năth cătrongăth căti nădi năraăr tăph căt p,ătrongăđóăcóă nhi uănhânăt ăliênăk tăv iănhau,ăcùngătácăđ ng.ăTi nătrìnhăphátătri năvĕnăhoáădoanhănghiệpă vàoănh năth căvàỳăth căc aătừngăcáănhânăđ căth ăhiệnănh ătrênăHìnhă2.2.ă 19 Hình 2.2: Vĕn hoá doanh nghi p và ti n trình phát tri n v nh n th c Quá trình phát tri n VHDN QUÁăTRỊNHăTHAYăĐ IăNH NăTH CăVÀăHÀNHăVI ngăhữuă quan Triếtălýă ă kinh doanh Vĕnăhóaă Doanhănghi p Biểuătr ngă Trựcăquan Chuẩnă mực,ă quyătắcă hành vi đ oăđức Lô-gô, biểuă t ng Giai tho i,ă t mă g ng Hành viătựă giác Ni m tin Ph n ánh P/p Ra quy t đ nh Nghiăl Giác quan Giá tr Tri t lỦ Nhân cách Phong cách Thái đ Hành viăthụă động Khẩuă hi u Chuẩnă mực,ă quyătắcă hành vi đ oăđức B L i s ng Đặcă điểmă kiếnătrúc V H D N Hành vi – Ho tăđộng TH Truyềnă thống Chuẩnă mực,ă quyătắcă hành vi đ oăđức Môi tr C păđộăăăăă nhậnăthức Quá trình Nhậnăthức Nh n th c Đốiăt T cách Giá tr nă phẩm Tổ ch c, DN ng s ng Cá nhân Môi tr ng s ng că đ uă tiênă c aă quáă trìnhă nh nă th cbắtă đ uă từă c pă t ă ch c/doanhă nghiệp.ă Bằngă việcăphânătích,ăđánhăgiáăv ăthịătr ngăậ phân tích chi năl că- nh ngăng iăqu nălỦăcóăth ă nh năraăcácđối tượng hữu quan khôngăchỉăkhácănhauăv ănhuăc u,ămongămu năvàăm iăquană tâmă liênă quană đ nă ho tă đ ngă kinhă doanhă vàă s nă ph mă c aă doanhă nghiệp,ă màă cònă khácă nhauătrongăcáchăquanăniệmăv chuẩn mực hành vi vàquy tắc ng xử.ăTrênăcơăs nh ngăphátă hiệnănày,ănh ngăng iă đ iădiệnăt ăch c/doanhă nghiệpăti nă hànhăxâyăd ngăn iă dungăvĕnă hoáădoanhănghiệp,ătrongăđóăxácđịnhărõgiátrịmàăt ăch c/doanhănghiệpăcóăth đóngăgópăchoă xưăh iă- nh ngăng iăh uăquan,ăcáctriết lýsẽápăd ngătrongăho tăđ ngăkinhădoanhăvàătrongă qu nălỦ.ăNh ngătri tălỦănàyăđ căth ăhiệnăthànhănh ngănguyênătắcăcơăb năápăd ngătrongăt ă ch că đ ă t oă thu nă l iă choă cácă thànhă viênă trongă quáă trìnhra quyết địnhvàă tri nă khaiă ho tă đ ngă tácă nghiệp.ă Đ ă h ă tr ă choă cácă thànhă viênă t ă ch că trongă quáă trìnhă nh nă th c,ă giúpă họđ tăđ căs ăth ngănh tăvàănhắcănh ăhọăluônăkiênătrì,ănh tăquán,ătrungăthànhăv iănh ngă nguyênătắc,ăph ơngăphápăđưăđ ăraătrongăcácăquy tđịnhăvàăhànăđ ngătácănghiệpăhằngăngày,ă n iădungăvĕnăhoáădoanhănghiệpăđ căth ăhiệnăd iăhìnhăth ccác biểu trưng trực quan m tă cáchă đaă d ng,ă phongă phúă vàă sángă t o.ă Quaă việcă sửă d ngă nhi uă hìnhă th ctruy nă thông,ă truy năđ tănhắcătácăđ ngăđ ngăth iăđ nănhi uăgiác quan,ăk tăh păv iăhọcăt p,ărènăluyệnăvàă th că hànhă th ngă xuyên,ă cácă giáă trị,ă nguyênă tắc,ă ph ơngă phápă raă quy tđịnhă đ ch c/doanhănghiệpăl aăchọnăd năchuy năhoáătừngăb că t ă căvàoătrongănhận th c thành các giá trị,ă nguyênă tắc,ă ph ơngă phápă raă quy tđịnhă c aă cáă nhân,ă vàă chuy nă thànhă nĕngă l c,ă thóiă quen.ăK tăqu ăc aăquáătrìnhănh năth c vàărènăluyệnăđ 20 căph năánhăthôngăquaăhànhăviăcáă nhână khiă t ơngă tácă v imôi trường s ngă th ă hiệnă m că đ ă chuy nă hoáă c aă cáă nhână ă cácă m căđ ăkhácănhauăquaăcácbiểu trưng phi-trực quan,ănh giá trị (ti pănh n,ăti păthuăch aă chuy năhoá)ăậ tháiđộ(b căđ uăchuy năhoá,ătr iănghiệm,ătíchălu )ă- niềm tin (chuy năhoáă thànhăcóăchọnălọc,ăphánăxétăgiáătrịăb năthân,ăgiàuăkinhănghiệm)ă- lối sống(chuy năhoáăhoànă toànăthànhăgiáătrị,ănguyênătắc,ăph ơngăphápăc aăb năthân,ătr ăthànhăthóiăquenăhằngăngày).ă Khi nhận th cđ tă đ c ă c pă đ ă ―ni mă tin‖ă vàă ―l iă s ng‖,ă động lực đ că hìnhă thànhă từă tínhă nh tă thi tă ph iă coiă trọngă vàă tuână th ă nh ngă giáă trị,ă nguyênă tắc,ă ph ơngă phápă đưă chuy nă hoá,ă s tự nguyện, tựgiácxu tă hiện,ă ý th c đ hànhăđ ng,ănh ngăng că hìnhă thành.Thôngă quaă hànhă vi,ă iăh uăquanăbênăngoàiăc mănh năđ c aăt ăch c/doanhănghiệpăvàăth ăhiệnăđ căv ăgiáătrị,ătri tălỦ,ănguyênătắcă căth ăhiệnăbằngănh năth c,ăphong cách, cá tính c aăcáănhân.ăHìnhă nh,ăthương hiệu c aăt ăch c/doanhănghiệpănh đóămàăcũngăđ hìnhătrongănh năth căc a ng cđịnhă iăh uăquan. 2. Tri năkhaiăVĕnăhoáădoanhănghi p Tri năkhaiăvĕnăhoáădoanhănghiệp,ăv ămặtătácănghiệp,ălàăti năhànhăcácăb căcôngăviệcă nhằmăxâyăd ngănh ngăn iădung,ăcôngăviệc,ăho tăđ ngăhayăk ăho chăhànhăđ ngăcóăth ăti nă hànhătrongăth căti năđ ăth căthiăcácăn iădungăc aăquáătrìnhăvĕnăhoáădoanhănghiệpăvàăthúcă đ yăquáătrìnhăphátătri năm tăcáchăcóăk tăqu ănh t. Việcătri năkhaiăvĕnăhoáădoanhănghiệpăg măbaăb vàă―tri năkhai‖.ăB că1:ăxácăđịnhăgiáătrị;ăvàăGiaiăđo nă―th căhiện‖ăăg măB đ tăvàăquánătriệt,ăvàăB căc aăvĕnăhoáădoanhănghiệpăbaoăg mă căph iăh p,ăl ngăghépăđ ăth căhiệnănh ngăm cătiêuănh tăđịnh Sơăđ ămôăt ătrênăHình2.3.ăchoăth yănh ngăn iădungăch ăy uăc aăcácăb th că ch tă làă b că2:ătruy nă că3:ăChuy năhoáăthànhăđ ngăcơăvàăhànhăđ ng.ăNh ăv y,ătri năkhaiă vĕnăhoáădoanhănhiệpăchínhălàăt oăđ ngăl c.ăM iăb c ăhaiăn iădungăđ căv iăhaiăn iădungăl n:ă―thi tăk ‖ă că phână tíchă h uă quan.ă B ch ơngătrìnhăvàătri năkhaiăchúng.ăB c.ăB că1ă că 2ă thi tă k ă cácă bi uă tr ngă tr că quan,ă cácă că3ăti năhànhăxâyăd ngăcácăhệăth ngăt ăch c,ăbiệnă pháp,ăchínhăsáchăqu nălỦăđ ăh uăthu n,ăthúcăđ y,ăh ătr ăcácăthànhăviênăvàănhómăthànhăviênă trongăquáătrìnhăchuy năhoáăthànhănh năth căvàăhànhăviăcáănhânăvàăc aănhóm. 21 Hình2.3:ăCácăb cătri năkhaiăVĕnăhoáădoanhănghi p B C 1:ăXÁCăĐ NHăGIÁăTR Ch ăs ăh u,ăcácăc ăđông Qu nălỦăchung,ăbanălưnhăđ oăcaoăc p Qu nălỦăchuyênămôn,ăch cănĕng Nhânăviên,ăng iălaoăđ ng Khách hàng Đ iădiệnăcácăđ iăt ngăh uăquan khác B C2: TRUY NăĐ TăVÀăQUÁNăTRI T Cácăs ăkiệnăvĕnăhoáă- xưăh i,ăl ănghi,ăcácăho tăđ ngăđ oăđ c Lô-gô,ăbi uăt ng,ăkh uăhiệu M uăchuyệnă(th ăđiệnătử,ătinănhắnăđiệnătho iầ) Cácă năph măchínhăth că(poster,ăbrochure,ăb nătinầ),ăn iăb ă (báo 뀶 B HÀNH VI CÁ NHÂN Ki măsoátăvàărènăluyệnăb năthân Hoànăthiệnăph ơngăphápăraă quy tăđịnhăvàăgi iăquy tăv năđ Phátăhuyăkh ănĕngălưnhăđ o T ăhoànăthiệnănhânăcách ng,ăthẻăcôngătácầ) Cácăch ơngătrìnhăđ oăđ c C 3: CHUY NăHOÁăTHÀNHăĐ NGăL CăVÀăHÀNHăĐ NG HÀNHăVIăC AăNHịM HÀNHăVIăT ăCH C H pătácăvàăhoàănh păc aăcáănhân Địnhăh ngăchungăvàăhìnhăthànhă m iăliênăk tănhóm Xâyăd ngăđ ngăcơ,ătri tălỦăchung Ph iăh păvàăh ătr ăhànhăđ ng Qu nălỦăvàătri năkhaiăchi năl c Xâyăd ngăhệăth ngăvàăquáătrình Qu nălỦăngu năl căvàăy uăt Ki măsoátăt ăch că(đánhăgiá,ă khenăth ng) TI PăT CăC IăTHI N Th ngăxuyênăràăsoátăbi năđ ng Phânătíchăvàăđánhăgiáăl iăv ănhânăt ,ă v ăs ăthayăđ iăvàăxuăth Ho chăđịnhăcácăho tăđ ngăđi uăchỉnh Đ ăviệcătri năkhaiăvĕnăhoáădoanhănghiệpđ tăk tăqu ămongămu n,ăcácănhânăt ăthamă giaăquáătrìnhăc năđ căphânătíchăk ăl ng. II/ M TăS ăPH NGăPHÁPăPHỂNăTệCHăV VĔNăHOÁăDOANHăNGHI P 1. Ph ngăphápăphơnătíchănh ngăng iăh uăquană(stakeholdersẲăapproach) a- Những người hữu quan Những người hữu quan (stakeholders),ăcònăgọiălàăcácđối tượng hữu quan,ălàănh ngă ng iă chịuă nhă h ng,ă tr că ti pă hoặcă giánă ti p,ă b iă m tă quy tă định/ho tă đ ngă s nă xu tă kinhădoanhăc aăm tădoanhănghiệp,ăhayălàănh ngăng iăcóăquanătâmăhoặcăràngăbu căv ăgiáă trị,ăv tăch t/tinhăth n,ăv iădoanhănghiệp,ăv iăho tăđ ngăhayăquáătrìnhăth căhiệnăm cătiêuă 22 c aădoanhănghiệp.ăNh ngă nhăh ngăvàăràngăbu cănàyăcóăth ămangăl iănh ngăhệăqu ăcóă l iăhoặcăthiệtăh iăchoăhọ.ăBằngăm iăquanăhệăkhácănhauăv iădoanhănghiệp,ănĕngăl căhành đ ngăkhácănhau,ăhọăcóăth ăth ăhiệnătháiăđ /hànhăđ ngăph nă ngăc aămìnhătheoănhi uăcáchă khácănhauăđ ătácăđ ngătr ăl iădoanhănghiệpănhằmălàmă―lái‖ăquy tăđịnh/ho tăđ ngăhayăti nă trìnhă th că hiệnă m că tiêuă theoă h ngă mongă mu n.ă Tácă nhână d nă đ nă nh ngă nhână t ă b tă th ngă- ―r iăroăkinhădoanh‖ă- xu tăhiệnătừăđóălàăch ăy u.ă Cóăr tănhi uăđ iăt ngăquanătâm/liênăquanăđ năcôngăviệcăkinhădoanhăc aăm tădoanhă nghiệp.ă Cácă đ iă t ngă làă r tă khácă nhauă v ă m iă quană hệă v iă doanhă nghiệp,ă kh ă nĕngă vàă cáchăth căbịătácăđ ng,ăl iăích/m iăquanătâmăvàăkh ănĕngăph nă ngăc aăhọ.ăăCóăth ăx păcácă đ iăt ngăh uăquanătheoăcácăđặcăđi mătrênăthànhă6ănhómăch ăy uăsau:ăkháchăhàngăậ ng iă laoăđ ngăậ nhàăcungăc păậ ch ăđ uăt ăậ c ngăđ ng/xưăh iăăậ cơăquanăqu nălỦănhàăn c.ă Đâyălàăsáuăvịăkháchătrongă―bànătiệcăxưăh iăc aădoanhănghiệp‖,ăHìnhă2.4.ăCóăth ămôăt ătómă tắtăđặcăđi măc aăcácă―vịăkháchă- đ iăt ngăh uăquan‖ătrongăm iăquanăhệăv iădoanhănghiệpă ho tăđ ngătheoăcơăch ăkinhăt ăthịătr ngănh ăsau. Hình 2.4: Cácăv ăkháchătrongăắbƠnăti căxƣăh iăc aădoanhănghi pẰ ắBƠnăti căxƣăh iẰăc aăDOANHăNGHI P Cộngăđồng,ă địaăph ng C ăquanăqu nă lýănhƠăn ớcăXƣăhội Cổăđông Đốiăt ngă nhơnăđ oă xƣăhội Đốiătác,ă cungăc p Doanhănghi p (đ iădi n,ăng ờiă laoăđộng) Khách hàng Khách hàng làăđ iăt ngăcóănhu cầu và mong muốn đ cătho ă mưnă nhuăc uăbằngă việcătiêu dùng các sản phẩm/dịch vụ.ăDoăkh ănĕngăt ăcung,ăt ăc păs năph m/dịchăv ălàăr tă h năch ăhoặcăkhôngăcó,ăhọăc năđ năng iăcungăc păậ doanhănghiệpăậ vàăsẵnăsàngătr ăgiáă x ngăđángăchoăviệcăgiúpăhọătho ămưnănhuăc u/mongămu n.ăĐ iăv iăkháchăhàng,ămối quan tâmhàngăđ uălàăs ăthoả mãn m tăcáchăthuận lợi, an toàn và ít tốn kỨmnhất.ăM tăkhiănh ngă mongă mu nănàyă khôngăđ tăđ c,ă phản ng c aăhọălàătừăch i/t yă chayăhayăchuy năsangă tiêuădùngăcácăs năph m/dịchăv ăkhác. 23 Doanh nghiệp làăch ăth ăkinhăt ăđ căthànhăl păv iăm căđíchăch ăy uălàăcung ng (s năxu tăvàăcungăc p)ăs năph m/dịchăv ăcóăkh ănĕngă tạo ra giá trị gia tăng choăng iă tiêuă dùngă (s ă tho ă mưn)ă vàă choă doanhă nghiệpă (l iă nhu n).ă Thayă mặtă choă doanhă nghiệpă trongăm iăquanăhệăv iăkháchăhàngălàăng iăđ iădiện,ăngười lao động,ănhânăviênăgiaoădịchă c aădoanhănghiệp.ă ăcácăc ơngăvịăkháchănhauătrongăt ăch c,ăv iănh ngănhiệmăkhácănhauă trongă quáă trìnhă cungă c pă s nă ph m/dịchă v ă choă thịă tr ng,ă m iă thànhă viênă trongă doanhă nghiệpătham gia vàoăquáătrìnhăcungă ngăhàngăhoáăvàăt oăgiáătrịăgiaătĕngăchoăhàngăhoáătheoă cáchăkhácănhauăbằngăviệcăđóngăgópăcôngăs c,ănĕngăl căc aămìnhătrongăviệcăth căhiệnămục tiêuc a doanh nghiệp.ă Làă nh ngă ng thuận lợi (môiătr c aăhọăđ ng,ăđi uăkiệnălàmăviệc)ăđ ăcóăth ăc ngăhi năđ căđánh giá m tăcáchăcông bằng,ăvàăđ gópăc aăhọ.ăCôngălaoăc aăhọăđ (l ơng,ăth iă cóă nĕngă l c,ă họă mong muốn đ că t oă điều kiện cănhi uănh t,ăs ăn ăl că cătrả côngx ng đáng choănh ngăđóngă căđ năđápăkhôngăchỉăbằngănh ngăph năth ng)ăămàăc ăs ăghiănh năv ătinh thần (đ ngăviên,ăkhenăth t o,ăcơăh iăphátătri năngh ănghiệp).ăM tăkhiămongămu năkhôngăđ tăđ ngă vật chất ng,ătônăvinh,ăđàoă c,ăhọăth ăhiệnăphản ng bằngă việcă gi mă b tă s ă n ă l c,ă thi uă t ă giác,ă néă tránhă tráchă nhiệm,ă lơă làă nhiệmă v ,ă th măchíăđìnhăcông,ăb ăviệc. Cung ng làănh ngăt ăch c/doanhănghiệpăkhácăđ cădoanhănghiệpăl aăchọnălàmăđ iă tácă đ ă cungă c pă nh ngă ph ơngă tiệnă (máyă móc,ă thi tă bịă côngă nghệ),ă y uă t ă s nă xu tă (nguyên,ănhiênăliệu,ăv tăt ầ)ănhằmăt oămôiătr ng ngăvàăđi uăkiệnălaoăđ ngăthu năl iăchoă iălaoăđ ngăđ ăth căhiệnăcóăk tăqu ănh ngănhiệmăv ăvàăm cătiêuăđưăxácăđịnh.ă Mong muốn c aă cácă doanhă nghiệpă ậ cungă ngă làă tham gia nh ă m tă ―mắtă xích‖ă trongă m tă ―chu i‖ăcácăho tăđ ngăs năxu tăậ kinhădoanhăđ ăcùngăchia sẻ l iăích/ph năgiáătrịăgiaătĕngă thuăđ c.ăChuy năhoáăy uăt ă―đ uăvào‖ăthànhăs năph mă―đ uăra‖ăvàăthànhă―hàngăhoá‖ătiêuă dùngălàăm tăquáătrìnhăc nănhi uăth iăgian.ăMongămu năgi măthi uăth iăgianăvàăr iăroăliênă quanăđ năcácămặtăxíchăkhácăbu căcácăhưngăcungă ngăđòiăh iăcácădoanhă nghiệpăs năxu tă ph iăhoàn trả ngay s ăti năt ơngă ngăgiáătrịăhàngăhoá,ăv tăt ăđưăcungă ngăc ngăthêmăm tă kho năthặng dư đ ăh păd n.ăViệcănh ngăyêuăc uăkhôngăđ căđápă ng,ădoădoanhănghiệpă că hàngă hoặcă doă bịă chi nă d ng,ă nhàă cungă c pă cóă th sẽă phản ng s nă xu tă ch aă bánă đ bằngăcáchăgâyăs căép,ăhoặcăngừngăviệcăcungăc păchoăđ năkhiăthuăh iăđ căn ,ăth măchíă ch măd tăm iăquanăhệăhayărútăkh iă―chu i‖ăđ ătìmăđ iătácăkhác. Ch đầu tư làăng iăgiúpădoanhănghiệpăbằngăcáchă ngăraăs ăti nă(v n)ăbanăđ uăc nă thi tăchoăviệc thi tăl păhệăth ngăs năxu t,ăxâyăd ngăcơăs ăs năxu t,ăduyătrìăcôngăviệcăkinhă doanhăchoăđ năkhiăcóă―dòngăti n‖ăhoặcăđ ăm ăr ng,ăphátătri năs năxu t.ăHọăsawxnbăsàngă ch ăđ iăvàăchiaăsẻănh ngămayăr iătrongăcôngăviệcăkinhădoanhăc aădoanhănghiệp.ăR iăroă gắnăv i việcă― ngăv n‖ăc aăhọălàăkháăl n.ăĐ ăđápăl iăs ăhyăsinhăvàăr iăroăph iăgánhăchịu,ă doanhănghiệpă- ng iăsửăd ngăv năc nătho ămưnămong muốn/kỳ vọng c aăcácăch ăđ uăt ă 24 v ăviệcăbảo toàn và phát triển tài sản c aăhọ,ăthực hiện những cam kết và tôn trọng thiệnă chíăvàăs ăhyăsinhăc aăhọ.ăM tăkhiămongămu n/kỳăvọngăchínhăđángăc aăhọăkhôngăđ căđápă l iăm tăcáchăt ơngăx ng,ăhọăsẽăphản ng bằngăcáchăgâyăs căépăbu cădoanhănghiệpăth că hiệnăcamăk tăhoặcărútăv năđ uăt ăkh iădoanhănghiệp,ăchuy năthiệnăchíăvàătàiăs năsangăgiúp doanhănghiệpăkhác. Đ ă th că hiệnă camă k t,ă doanhă nghiệpă c nă thuă h iă đ ă ti nă từă kháchă hàngă bằngă cáchă cungă ngăhàngăhoáăcóăgiáătrịăgiaătĕngăcaoăđ iăv iăhọ.ăS ăti nănàyăph iăđ ăđ ăhoànătr ăchoă ch ăđ uăt ,ăt oăraăthặngăd ăchoădoanhănghiệpăsauăkhiăđưătr ăcôngăđ yăđ ,ăx ngăđángăchoă ng iălaoăđ ng.ăNh ăv y,ăb năđ iăt ngătrênălàăb nă―mắtăxích‖ăgắnăli năv iănhauătrongă m tăquáătrìnhăt oăraăgiáătrịă- chuỗi giá trị - trongăđóădoanhănghiệpăđóngăvaiătròăquy tăđịnhă trongăviệcăt oăraăgiáătrịăgiaătĕngăc aă―chu i‖.ă―Chu i‖ vàăm iăquanăhệătrongăchu iăsẽăt nă t iăchừngănàoăgiáătrịăgiaătĕngăcònăđ căt oăraăvàăđ căchiaăsẻăcôngăbằngăgi aăcácă―mắtă xích‖ătrongă―chu i‖. Ho tăđ ngăs năxu tăkhôngăchỉăt oăraăsản phẩm mong muốn,ămàăcònăt oăraănh ngăph ă th i,ăđóălàăph ăliệu,ăch tăth iăcácălo iădoăquáătrìnhăgiaăcông,ăxửălỦănguyênăliệu,ăđ tăch tă nhiênăliệuầăCácăsản phẩm không mong muốn nàyăt năt iăb tăch păquanăđi măvàătháiăđ ă c aăcácăđ iăt ngăh uă quanăđ iăv iăchúng.ăĐángăchúăỦ,ăkhôngăph iăaiăcũngătránhăđ việcă―tiêuădùng‖ăchúng.ăĐ iăt ngăph iă―tiêuădùngăc că ngăb c‖ănh ngă―s năph măkhôngă mongămu n‖ănàyăậ ch tăth iăcôngănghiệpăvàătiêuădùngăậ làăc ngăđ ngănh ngăng iăs ngă g nănơiăphátăsinhăraăchúng.ăCộng đồng baoăg mănh ngănhómădânăc ăs ngăg năcácăngu nă phátăsinhăch tăth i.ăMặcădùăkhôngăthamăgiaăvàoăchu iăgiáătrịăvàăkhôngăđ cácă ho tă đ ngă s nă xu tă kinhă doanhă c aă doanhă nghiệp,ă họă l iă làă ng căh ngăl iătừă iă ph iă gánhă chịuă nh ngătácăđ ngăb tăl iă doăquáătrìnhăs năxu tăkinhădoanhăgâyăra.ăViệcă ―tiêuădùngăc ngă b c‖ă cácă ―s nă ph mă - ch tă th i‖ă đòi h iă họă ph iă chiă nh ngă kho nă chiă tiêuă nh tă địnhă đ ă phòngă trừ,ă ngĕnă chặnă tácă h iă c aă chúngă đ iă v iă s că khoẻă vàă cu că s ngă c aă họ.ă Trongă nh ngăhoànăc nhănh ăv y,ămối quan tâm và mong muốn chínhăđángăc năđ cătônătrọngă c aă họă làă cóă m tă môi trường sống trong lành, điều kiện phát triển thu nă l i,ă tăng trưởngkinhăt ăvàăphúc lợi xưăh iăc aăđịaăph ơngăđ căc iăthiện,ăđ măb oăcông bằng, văn minh.ăKhiăm iăquanătâm/mongămu năc aăhọăkhôngăđ th căđápă ng,ăcáchăphản ng thông ngăc aăhọălàăgâyăápăl căđ iăv iădoanhănghiệp thôngăquaăviệcăph năđ iătr căti p,ăcôngă khaiă hayă sửă d ngă hệă th ngă phápă lu tă hoặcă giánă ti pă thôngă quaă s ă cană thiệpă c aă cácă cơă quanăqu nălỦ/chínhăsáchăcanăthiệp/đi uăti tăc aăchínhăph .ăHọăcóăth ătr căti păyêuăc uăs ă canăthiệpăc aăchínhăph ăhoặcăgiánăti păthôngăquaăcácăt ăch căqu năchúng,ăt ăch căxưăh i,ă t ăch căphátătri năhayăb oăvệămôiătr ngầ 25 Hình 2.5: Phân b l iích trong ắbƠnăti căxƣ h iăc aădoanhănghi pẰ CHIA SẺ LỢI ÍCH… Giáătr ă gi măđi - CHÍNH PH C NG Đ NG + CUNG TIÊU GIA CÔNG HOÀN THI N QU N LÝ D CH V NG I NGHÈO Giáătr ă đi uăti t + BÁN HÀNG KHÁCH HÀNG HÃNG KHÁC + CH ăĐ U T Giáătr ă tĕngălên Chính ph baoăg măcácăcơăquanăhànhăpháp,ăl păphápăvàăt ăphápă ăcácăc pătrungă ơngă vàăđịaăph ơngăcóăch cănĕng,ănhiệmăv ăhoặcăđịnhăvàăqu nălỦăphátătri năkinhăt ă- xưăh i,ăqu nă lỦădoanhănghiệp,ăth căthiăphápălu t.ăM cătiêuăvàămong muốn c aăchínhăph ăth ăhiệnătrongăcácă mong muốn/kỳ vọng c a các cộng đồng,ăb ăph nădânăc ,ăxưăh iăkháchănhauănh ngăở phạm vi rộng hơn.ăHơnăth ăn a,ăm cătiêuăc aăcácăchínhăsáchăvàăs ăđi uăti t/canăthiệpăc aăchinhăph ă cònănhằmăđảm bảo sự phát triển cân đối và bền vững c aăcácăb ăph n,ăkhuăv cătrongăn nă kinhăt ăvàăc aătoànăb ăn năkinhăt .ăM cătiêuănàyăcóăth ăđ căth căhiệnăv iăs ăthamăgiaăvàă ph iăh păgi aăcácăkhuăv căkinhăt ă- xã h iăkhácănhau.ăS ăcan thiệp c aăchínhăph ăđ ăđi uăti tă ho tă đ ng,ă s ă thamă giaă vàă đóngă gópă c aă cácă đ iă t ng/thànhă ph nă xưă h iă đ că th că hiệnă thôngăquaăviệcăbanăhànhănh ngăcơăch ,ăchínhăsách,ăquyăđịnhănh ngănghƿaăv ăđóngăgópăvàăchiă tiêuăc aăchínhăph .ăS ăcan thiệpănàyăcóăth ănhằmăvàoăm tăs ăđ iăt ng,ănh ngăcũngăcóăth ă baoăhàmăt tăc ămọiăđ iăt ngăh uăquan.ă Bênă c nhă 6ă đ iă t ngă h uă quană ch ă y uă nêuă trên,ă doanhă nghiệpă ngàyă nayă cũngă th ngăti năhànhănh ngăho tăđ ngăchiaăsẻăhoặcălàmăl iăchoănh ngă đối tượng bất lợi thế trong xã hội c năđ că c uă mang.ă Mặcădùăkhôngăph iălàă m tăđ iăt ngăh uă quană chínhă th c,ăhọăluônălàă―kháchăm iădanhăd ‖ătrongă―bànătiệcăxưăh iăc aădoanhănghiệp‖.ăHìnhă1.6ă môăt ăm iăquanăhệă―mắtăxích‖ăgi aăcácăđ iăt ngăh uăquan,ătìnhătr ngăphânăph i giáătrịă gi aăcácăđ iătr ngătrongă―chu i‖ăvàăkh ănĕngăcanăthiệpăc aăchínhăph . b- Phương ịháị ịhợn tích những người hữu quan Đ iă t ngă h uă quană làă nh ngă ng iă khácă nhau,ă chịuă tácă đ ngă theoă nh ngă cáchă khácă nhauă b iă việcă tri nă khaiă ho tă đ ngă kinhă doanh.ăTácă đ ngă cóăth ă phùă h pă mongă mu nă hoặcă nằmă ngoàiă s ă mongă mu nă c aă họ;ă vìă v yă họă luônă tìmă cáchă vàă sửă d ngă nh ngă ph ơngă tiên,ă biệnă phápă cóă th ă sửă d ngă vàă phùă h pă kh ă nĕngă c aă họă đ ă ph nă nghayă tácă đ ngă tr ă l iă doanhă nghiệpă đ ă đi uă trìnhă quáă trìnhă th că hiệnă hayă k t qu ăă theoă h ngă phùă h pă v iă mongă mu nă c aă họ.ă Doă v y,ă họă luônă quană tâmă đ nă nh ngă quy tăđịnhăvàăhànhăđ ngăc aădoanhănghiệp.ă 26 Doămongămu năvàăm iăquanătâmăc aăcácăđ iăt ngăh uăquanălàăkhácănhau,ănĕngăl că vàăbiệnăphápăph nă ngăcũngăkhácănhau,ăhànhăđ ngăc aăhọăcóăth ăd năđ nănh ngătácăđ ngă tráiăng cănhauăd năđ năxungăđ t,ăgâyănhi uăkhóăkhĕnăchoădoanhănghiệpătrongăviệcăth că thiăvàăki măsoátăquáătrìnhătri năkhaiăvàăk tăqu ăđ tăđ c.ăNh ăv y,ăr iăroăkinhădoanhăti mă năngayătrongănh ngăquy tăđịnhăvàăhànhăđ ngăthi uăcânănhắcăc aădoanhănghiệp.ăĐ ăgi mă thi uănh ngătácăđ ngătráiăng căvàăr iăroăđ nă từăhànhăđ ngăph nă ngăc aănh ngăng iă h uă quan,ă c nă hi uă rõă m iă quană tâm,ă mongă mu nă vàă kh ă nĕngă hànhă đ ngă c aă cácă đ iă t ngăh uăquanătr căm tăquy tăđịnhăc aădoanhănghiệp. Hình 2.6. Phânătíchănh ngăng iăh uăquanălàăph ơngăphápăphânătíchăcácăđ iăt ngăh uăquană đ năm tăquy tăđịnhăhayăhànhăđ ngăd ăki năđ ăphátăhiệnănh ngăxungăđ t,ămâuăthu năti mă năgi aăhọăcóăkh ănĕngăd năđ năph nă ng.ăTrênăcơăs ăđó,ăl aăchọnăquy tăđịnh,ăhành đ ngă cóăth ătho ămưnănhi uănh tămongămu năc aăhọăhoặcăd năđ năhànhăđ ngă ngăh ănhi uănh tă hayăph nă ngăch ngăđ iăítănh tăcóăth .ăPh ơngăphápăphânătíchăh uăquanăcóăth ăđ căth că hiệnătheoăm tătrìnhăt ăbaăb căsau. Bước th nhất là xác minh đối tư ng hữu quan.Liênă quană đ nă m tă ho tă đ ng,ă quy tăđịnhăc ăth ăcóăth ăcóănh ngăđ iăt ngăkhácănhau,ătr căti păvàăgiánăti p,ăbênătrongăvàă bênăngoàiădoanhănghiệp.ăTrongăkinhădoanh,ăng iăraăquy tăđịnhăth ngăchỉăchúăỦăđ năcácă đ iă t ngă tr că ti p;ă Trongă s nă xu t,ă ng iă qu nă lỦă th ngă chỉă chúă Ủă đ nă cácă đ iă t ngă thamăgiaăcácăho tăđ ngătácănghiệp.ăVíăd ,ăng iăbánăhàngăquanătâmăđ năkháchăhàng,ămàă quênănh ngăng iămuaăhàngăti mănĕng,ădoanhănghiệpăđ iăth ;ăng iăs năxu tăquanătâmă đ năcôngănhân,ămàăquênăv năđ ămôiătr ng.ăB căphânătíchănàyăđòiăh iăph iăliệtăkêăđ yă đ ăt tăc ăcácăđ i t ngăh uăquanăti mănĕngăc aăm tăho tăđ ng,ăquy tăđịnh.ă Hình 2.6:ăĐ i t Nh ng ng Đ IăT TT ng h u quan - M i quan tâm, kǶ v ng i h u quan NG THÀNHăPH N iămua iătiêuădùngă iăsửăd ng MONGăMU N KǵăV NGă- YểUăC U •Tho ănhuăc u •Giáătrịătĕngălên •Côngăviệcăthu năl i •T/gian,ăchiăphí,ăch tăl ng,ăgiáăc •Hìnhă nh,ăphongăcách •Giáăc ,ăch tăl ng,ătiệnăd ng 1 KHÁCH HÀNG •Ng •Ng •Ng 2 NG IăLAOă Đ NG •Đ ngănghiệp •C pătrên •C păd i •Thànhăviênăchu iăgiáătrị,ă chu iăcungă ng •Tráchănhiệm •Tinhăth năh pătác •Nĕngăsu t,ăhiệuăqu •M iăquanăhệăthânăthiện •B uăkhôngăkhíălànhăm nh •Quy trình rõ ràng •Quy nă l căt ơngăx ngăv iătráchănhiệm •Tráchănhiệm,ăcôngăviệcăc ăth •Đi uăkiệnălàmăviệcă 3 Đ IăTÁC,ă Đ IăTH •Hãng khác •B ăph n •Cá nhân •S năph m,ădịchăv •M iăquanăhệăb năv ng,ălâuădàiă (chu iăgiáătrị) •Nĕngăl căđ căphátăhuy •Đóngăgópăđ căghiănh n •Giáătrịăđóngăgóp •Giáătrịăgiaătĕng •Vịăth ăthịătr ngăvàătrongăchu i 4 CH ăS ăH U •Ngân hàng •T ăch cătàiăchính •C ăđông •Ng iălaoăđ ngă •Tàiăs năđ căb oătoànăvàăphátă tri n •Sửăd ngăđúngăm căđích •Minhăb ch,ătrungăth c •Giáătrịăgiaătĕng •Quy nă ki măsoát •Công khai •Đúngăl iăh a,ăcamăk t 5 C NGăĐ NG •Môiătr ngăt ănhiênăậ xã h iăậ kinhăt •Dânăc ătrongăvùng •Môiătr ngăs ngătrongălành,ătíchă c c •Đ iăs ng,ăphúcăl iăc iăthiện •Hìnhă nh,ă năt ng •Ôănhi mămôiătr ng,ătệăn n •Việcălàm,ăthuănh p •Dânătrí,ătrìnhăđ ăphátătri n 6 CHệNHăPH •Thu •CơăquanăQLNNăv ăcácă lƿnhăv c •Côngăbằng,ăbìnhăđẳng •Phátătri năb năv ng •Vĕnăminhăti năb •Th căthiăđ yăđ ăcácănghƿaăv ăXH •Vaiătròătíchăc cătrongăviệcăth căthiăTNXHă c aăDN 7 XÃăH I •Nh ngăng •Côngăbằng,ăbìnhăđẳng •Nhânăvĕn,ăti năb •Đóngăgópăxưăh i iăy uă th 27 Việcăxácăminhăcóăth ăđ căth căhiệnăquaăcáchătr ăl iăcâuăh i:ăAi là những người có thể được hưởng lợi hay phải chịu thiệt hại khi triển khai hoạt động, quyết định? Hay Ai là những người có thể có hành động hoặc phản ng khi hoạt động hay quyết định được thực thi? Tại sao? Doăph nă ngăc aăhọăcóăth ăgâyă nhăh ngăkhácănhauăhọăđ căđánhăgiá,ăphânălo iă theoăm căđ ăt măquanătrọngăkhácănhau.ăDanhăsáchăcácăđ iăt ngăh uăquanăcóăth ăđ că rútăgọnăđ ăchỉăbaoăhàmănh ngăđ iăt ngăh uăquanăquanătrọngăc năthi tăph iăquanătâm.ă Bước th hai là xác minh mối quan tợm, mỊng muốn của các đối tư ng hữu quan liên quan đến sự việc, tình huống, v n đề, quyết đ nh đang xem xét.ăLiênăquanăđ năm tă s ăvi t,ăv năđ ,ăquy tăđịnh,ăm iăđ iăt ngăh uăquanăđ uăcóănh ngămongămu n,ăkỳăvọngă th ăhiệnăthànhănh ngăm cătiêuănh tăđịnh.ăHơnăth ,ămongămu n,ăkỳăvọngăc aăhọăcònăth ă hiệnă ăcáchă ngăxửăc aăhọăđ iăv iăđ iăt ngăkhácăvàăc aăđ iăt ngăkhácăđ iăv iăhọ.ăVíă d ,ăng iăbánăhàngăcóămongămu nănh tăđịnhă ăng iămuaăhàngăvàăng căl i,ăng iămuaă hàngă cóă nhuă c uă c nă đ că ng iă bánă hàngă tho ă mưn;ă Ng iă qu nă lỦă cóă nh ngă yêuă c uă nh tăđịnhăv ăhànhăviăvàăk tăqu ăc năđ tăđ că ăng iălaoăđ ng,ătrongăkhiăng iălaoăđ ngă cũngăcóănh ngăyêuăc uăc nătho ămưnăv ăđi uăkiện,ăph ơngătiệnălàmăviệcăvàăv ăviệcăđánhă giáăvàătr ăcôngăx ngăđángăchoăđóngăgópăc aăhọ.ăGi aănh ngăng iăcôngănhân,ănhânăviên,ă b ăph năphòngăbanătácănghiệpăcũngăcóănh ngăyêu c u/mongămu năc năđápă ng/tho ămưnă l nănhauăđ ăđ măb oăs ăh pătác,ăph iăh păhànhăđ ng. Việcă xácă minhă cóă th ă đ că th că hiệnă quaă cáchă tr ă l iă câuă h i:ă Mục tiêu/mong muốn/kỳ vọng c a họ liên quan đến một hoạt động/quyết định/vấn đề/sự việc là gì? và Hành vi họ kỳ vọng/mong muốn ở những người khác là như thế nào? ―Đi uăAămongămu nă ăBălàăgì?‖ăvàă―Đi uăBămongămu nă ăAălàăgì?‖ Bước th ba là xác đ nh những xung đột, mợu thuẫn tiềm ẩn.ăXungăđ tăvàă mâuă thu nă sẽă xu tă hiệnă khiă việcă th că hiệnă m că tiêu/mongă mu n/kỳă vọngă c aă m tă (s )ă đ iă t ngăcóăth ăd năđ năc nătr ăviệcăth căhiệnăm cătiêu/mongămu n/kỳăvọngăc aăm tă(s )ă đ iă t ngă khác.ă Nóiă cáchă khác,ă n uă th că hiệnă đi uă ―Aă mongă mu nă ă B‖ă thìă cóă th ă sẽă khôngăth ătho ămưnăđ căđi uă―Bămongămu nă ăA‖.ăS ăkhôngătho ămưnăsẽăd năđ năph nă ngăngĕnăchặnă ăm tă(s )ăđ iăt ngăđápă ng.ăH uăqu ălàă―n ăl căthìăl n,ăk tăqu ăl iănh ,ă h uăqu ănghiêmătrọng‖.ăNguyăcơănàyăc năđ căphátăhiệnăvàălo iătrừăhoặcăh năch . Việcăxácăminhăcóăth ăth căhiệnăthôngăquaăviệcătr ăl iăcâuăh i:ăThực hiện một quyết định có thể thoả mãn mong muốn/kỳ vọng/mục tiêu c a đối tượng nào? Không thể thoả mãn đối tượng nào? Đ ătìmăgi iăphápăcóăth ăđặtăcâuăh iăsauăđ ătr ăl i:ăCó (những) cách th c hành động nào có thể thoả mãn đồng thời nhiều/tất cả các đối tượng? Th căti n,ădoă cácăđ iăt ngăh uăquanăcóămongămu n/kỳăvọng/m căđíchăkhácănhau,ăviệcătìmăraănh ngă gi iăphápăkhácănhauătho ămưnăhọălàăhoànătoànăkh ăthi. 28 2. Ph ngăphápăph năh iă3600 Trongăph măviădoanhănghiệp,ăcáchăti păc nănh ngăng iăh uăquanăcũngăđ căv nă d ngănh m tăcôngăc ăqu nălỦănhânăs ăhiệnăđ iăv iăm tăvàiăđi uăchỉnhăv ăđ iăt ngăvàă đ cămangătênă―ph ơngăphápăph năh iă3600‖.ăCóăth ămôăt ăngắnăgọnănh ăsau.ă Phản hồi 3600làă ph ơngă phápă đánhă giáă d aă trênă Ủă ki nă ph nă h iă từă nhi uă h ngă khácă nhau,ă từă cácă nhână viênă thu că cácă nhómă khác,ă s pă tr că ti p,ă nhână viênă thu că c p,ă thànhăviênăbanăgiámăđ căđ năkháchăhàngăvàănhàăcungăc pầăĐâyălàăph ơngăphápăhiệuăqu ă nh tă đ ă thuă th pă nh ngă thôngă tină liênă quană đ nă cácă khíaă c nhă khóă đoă l ngă trongă cáchă th căhiệnăcôngăviệcă(cáchă ngăxử,ăhànhăviălưnhăđ o,ăv.v.).ăPh ơngăphápănàyăgiúpăng iă qu nălỦănh năđ căthôngătinăph năh iătừănhi uăngu năkhácănhau v ăcácăhànhăviăc aăm tă ng iăt iănơiălàmăviệc.ăV ămặtănguyênătắc,ătrongăph ơngăphápănàyănh ngăng iăđ căh iă làă cácă ―đ iă t ngă h uă quan‖ă c aă m tă ng i.ă ụă ki nă ph nă h iă c aă họă làă th ă hiệnă nh ngă mongămu n/kỳăvọngăc aănh ngăng iăh uăquanăđ iăv iăm tăcáănhân.ăăHìnhă2.7. Hìnhă2.7:ăCácăđ iăt N uăđ ngăh uăquanătrongăph ngăphápăph năh iă3600 căth căhiệnăđúngăcách,ăđúngăquyătrình,ăphương pháp phản hồi 3600 cóăth ă mangăl iănhi uăl iăíchăl năcho doanhănghiệp: Phản hồi từ đồng nghiệp – Đaăs ămọiăng iăchoăỦăki nănh năxétăth ngăc măth yă khôngătho iămáiăkhiăph iăđ aăraăỦăki nănh năxétăv ăm tăng iăkhác.ăHọăcàngăkhôngămu nă xúcăph măhayălàmăbu nălòngăđ ngănghiệpăbằngănh ngănh năxétătiêuăc c.ăPh năh i 3600 có th ă gi iă quy tă nh ngă eă ng iă trênă thôngă quaă việcă cungă c pă m tă ph ơngă th că ană toànă v iă tínhăch tă nădanhăvàăb oăm tăđ ămọiăng iăcóăth ănêuălênăỦăki năchânăthànhăc aămìnhăv ă cáchăth călàmăviệcăc aăđ ngănghiệp. Phản hồi từ nhiều nguồn –Ph nă h iă từă m tă ng i,ă dùă ng iă đóă làă c pă trên,ă cũngă khôngătránhăkh iătínhăphi nădiện.ăPh năh iăc năph iămangătínhătoànădiệnăvàăđángătinăc yă đ ăcóăth ăgiúpăng iănh năph năh iăv tăquaătr ăng iătâmălỦăđ ăthayăđ iăcáchăc ăxửăvàă hànhăviătheoăchi uăh ngătíchăc căhơnănhằmăđ tăđ căhiệuăqu ăcaoăhơnătrongăcôngăviệcă 29 vàătrongăgiaoăti păv iănh ngăng iăxungăquanh.ăVìăth ,ăph năh iăth ngăxuyênăvàăliênăt că từănhi uăngu năkhácănhauăluônăluônămangăl iăhiệuăqu ăcaoăhơn. Thông tin khách quan về các kỹ năng mềm – K tă qu ă kh oă sátă theo ph ơngă phápă ph nă h iă 3600 đ că t ngă h pă từă nhi uă ngu nă Ủă ki nă khácă nhauă vàă t pă trungă vàoă nh ngă khíaăc nhăchiăti tăc aăhànhăviă ngăxửănênăcóăth ăb oăđ măcungăc pănh ngăthôngătinăv ăk ă nĕng,ănĕngăl căvàătháiăđ ăc aăng iăđ cănh năxétăliênăquanăđ năcôngăviệc. Xây dựng kế hoạch phát triển cá nhân – Ngu năthôngătinăkháchăquanăvàăphongăphúă màăph năh iă3600 cungăc păcóăth ăgiúpăcácăcáănhânăth yărõănh ngăđi măm nhăcũngănh ă đi măc năhoànăthiệnăc aăb năthânăđ ătừăđóăxâyăd ngăk ăho chăphátătri năt ơngă ng. 30 CỂUăH I TH OăLU NăCH NGă2 1. Nghiênăc uăk ăsơđ ăquáătrìnhăvĕnăhoáădoanhănghiệp,trìnhăbàyătrênăHìnhă2.2,sauă đóth căhiệnăcácăyêuăc uăsau: a. Trìnhăbàyăquáătrìnhătheoăcáchădi năđ tăquenăthu căc aăanh/chị,ăbằngăl iăhoặcăbàiă vi t.Theoăanh/chị,ăsơăđ ănàyăc năđ cătrìnhăbày hayă đi uăchỉnhănh ăth ănàoălàăphùăh pă nh t?ăGi iăthích. b. Anh/chịă hưyă choă bi t,ă đ ă tri nă khaiă trongă th că ti n,ă c nă ph iă ti nă hànhă nh ngă côngăviệcăgì? 2. Nghiênă c uă k ă sơđ ă cácă b că tri nă khaiă vĕnă hoáă doanhă nghiệp,trìnhă bàyă trênă Hìnhă2.3,ăsauăđóăth căhiệnăcácăyêuăc uăsau: a. Trìnhăbàyăquáătrìnhătheoăcáchădi năđ tăquenăthu căc aăanh/chị,ăbằngăl iăhoặcăbàiă vi t.Theoăanh/chị,ăsơăđ ănàyăc năđ cătrìnhăbàyăhayă đi uăchỉnhănh ăth ănàoălàăphùăh pă nh t?ăGi iăthích. b. Anh/chịă hưyă choă bi t,ă đ ă tri nă khaiă trongă th că ti n,ă c nă ph iă ti nă hànhă nh ngă côngăviệcăgì? 3. Anh/chịă hưyă liệtă kêă danhă sáchă nh ngă đ iă t ngă h uă quană ch ă y uă trongă côngă việcăkinhădoanhăc aămình.ăSauăđó: a. Ghiăl iănh ngăthôngătinămàăanhăchịăbi tăv ăhọ,ăđặcđi m,ă s ăthích,ăđi uălàmăhọă hàiălòngăvà/hayăkhóăchịuăkhiăgiaoădịch/quanăhệăv iădoanhănghiệpăc aăanh/chị. b. Phânăchiaăhọăthànhănhómătheoăcácđặcđi măv ăt năsu t,ăkh iăl ng,ăgiáătrịăgiaoă dịchă(theoătu n,ătháng,ănĕm)ăvàđặcđi măv ăs ăthíchă ătrên. c. Sửăd ngănh ngăthôngătinăt păh p ătrên,ăanh/chịăhưyănêuăraăt iăthi uă3ăcáchăth c hayăsángăki nătrongăho tăđ ngăkinhădoanhăđ ăcóăth ălàmăhàiălòngăhọănh t.ăHưyăchoăbi t,ă làmăth ănàođ ăth căhiệnăthànhăcôngăcácăsángăki nănày? 4. ―Aiătrongămắtăai‖ălàăl iănóiăvĕnăvẻănh ngăcũngănhi uỦănghƿaătrongăquanăhệăconă ng i.ăBaoăquanhăm iăcáănhân,ănh tălàănh ngăng iăqu nălỦ,ălưnhđ oăluônăcóănh ngă―giaiă tho i‖,ă c ă hayă l nă d ,ă ph nánhă hình nhă c aă họă ―trongă mắt‖ă ng iă khác.ă Anh/chịă cóbi tă hayă ngheă th yđi uđóă baoă gi ă ch a?ă Anh/chịă cóă mu nă bi tă hình nhă c aă mìnhă trongă mắtă nh ngăng iăkhácănh ăth ănàoăkhông?ăHưyăthửăth căhiệnănh ngăyêuăc uăsau: a. Hưyđ ngătr căt măg ơngăl n,ălàmăvàiăđ ngătácăquenăthu căhằngăngàyă(điăl i,ă vungătay,ănói,ăc iầ),ăquanăsátăk ăvàăt ăphánăxétă―ng iătrongăg ơng‖ăm tăcáchăkháchă quanănh ăm tăng iăkhác,ătheoătiêuăchíăv ă―m tăng iălànhđ ođi năhình‖ătheoăcáchăquană niệmăchungăc aănh ngăng iăxungăquanh,ăvàătheoăcácătiêuăchu nVHDNăc ađơnăvị.ăThửă ng măxem,ămình―thích‖ămìnhđ nđâu,ă ănh ngđi uăgìăvàt isao.ăAnh/chịă(có)ăth yăc năthayă đ iđi uăgìă(hayăkhông)ă ăb năthân? b. Quanăsátăhànhăviăng iăkhác(c pătrên,ăc păd i,ăđ ngănghiệp)ăvàthửphánăxétăv ă họă theoă ―t mă g ơngđi nă hình‖ă (theoă quană niệmă chung,ă theoă chu nă m că hànhă viă trongă VHDNă c ađơnă vị)ă đ iă v iă vịă trí/c ơngă vịă c aă họ.ă Hưyă choă bi tđi uă gìă làmă anh/chịă hàiă lòng/khôngăhàiălòng.ăTheoăanh/chị,ălàmăcáchănàođ ăhọăthayăđ iăvàăhoànăthiệnăhơn. 31 CH NGăIII.ăXÁCăĐ NHăGIÁăTR ăVÀăTRI TăLụăTRONGăQU NăLụ I/ TRI TăLụăLÀăGỊ ? 1. Tri tălỦăđ ođ c,ătri tălỦăkinhădoanh,ătri tălỦăqu nălỦ a- ắriết lý đ Ị đức Tri tălỦăđ oăđ clàănh ngănguyênătắc,ăquyătắcăcĕnăb năconăng iăsửăd ng đ ăxácăđịnhă th ănàoălàăđúngăth ănàoălàăsaiăvàăđ ăh ngăd năconăng iătrongăviệcăxácăđịnhăcáchăth că gi iăquy tăcácăv năđ ăn yăsinhătrongăcu căs ngăconăng iătrongăm iăquanăhệăv iăt ănhiênă vàăv iăcácăthànhăviênăkhácătrongăxưăh i.ă Khiăđ iădiệnăv iăm tăv năđ ătrongăth căti n,ăconăng iăph iătìmăcáchăxửălỦ;ăcóăth ă tìmă raă r tă nhi uă gi iă pháp,ă nh ngă đ ă xácă địnhă gi iă phápă nàoă làă ―đúng‖ă hoặcă ―sai‖,ă conă ng iăsửăd ngănh ngă―th căđo‖ănh tăđịnhăvàă―v năd ng‖ătheoăcáchăriêngăc aămình.Kháiă niệmă ―tri tă lỦ‖ă hànă ch aă hai n iă dungă chính:ă triết lý bao hàm giá trị đ că sửă d ngă làmă th căđoăvàănguyên tắc áp dụng khiăv năd ngătrongăth căt ăđ ăraăquy tăđịnhăhànhăđ ngă hoặcă phánă xétă v ă m tă hànhă viă hayă hànhă đ ngă nàoă đó.ă Cóă th ă di nă đ tă kháiă niệmă tri tă lỦbằngăbi uăth cănh ăsau: Triết lý = (Ảiá tr làm thước đỊ + Nguyên t c áị d ng)* Cá nhợn Nh ăv y,ăb năch tăc aăs ăkhácăbiệtăgi aăcácăcáănhânătrongăviệcăraăquy tăđịnhăvà/hayă phánăxétăv ăm tăquy tăđịnhăchínhălàăs ăkhácăbiệtăv ăgiáătrịăsửăd ngălàmăth nguyênătắcăápăd ngăkhi raăquy tăđịnh. căđoăvà/hoặcă b- ắriết lý kinh dỊanh Trongă kinhă t ă thịă tr ng,ă ho tă đ ngă kinhă doanhă th ngă đ că coiă làă cungă ngă s nă ph m,ă hàngă hoáă choă thịă tr ngă đ ă ki mă l iă nhu n.ă Th că ch t,ă hàngă hoáă chỉă làă ―ph ơngă tiện‖ăđ ăng iăs năxu tăti păc năvàăgiaoădịchăv iăkháchăhàngăvàăcácăđ iăt ngăh uăquană khác;ăl iănhu nălàănh ngăkho năl iăíchăkinhăt ăkháchăhàngăvàăđ iăt ngăh uăquanăkhácăt ă nguyệnă b ă raă đ ă ―th ng‖ă choă ng iă cungă ng.ă Nh ă v y,ă b nă ch tă c aă ho tă đ ngă kinhă doanhălàăxâyăd ngăvàăphátătri năm iăquanăhệăt tăđẹpăgi a doanhănghiệpăvàănh ngăng iă h uăquan. Từăđóăcóăth ăđiăđ năđịnhănghƿaăsau : Triết lý kinh doanh là triết lý đạo đ c vận dụng trong hoạt động kinh doanh để xây dựng và phát triển mối quan hệ kinh doanh tốt đẹp với các đối tượng hữu quan. Từăđịnhănghƿaănêuătrênăv ătri tălỦăđ oăđ c,ăcóăth ăbi uădi năkháiă niệmătri tălỦăkinhădoanhăbằngăbi uăth cănh ăsau : Tri t lý kinh doanh = (Giá trị m c tiêu + Nguyên tắc áp d ng)*Đối t ng hữu quan Tri tălỦăkinhădoanhăth ăhiệnăcáchănhìnăc aăm tăt ăch c/doanhănghiệpăv ăth ăgi i,ăt ă nhiênăvàăxưăh i,ătheoăconămắtăc aănh ngăng iăh uăquan.ăCâuăh iăthíchăh păv ătri tălsyă kinh doanh là: Theo những người hữu quan, thế nào là đúng? Là sai? 32 c- ắriết lý qu n lý Qu nălỦăgắnăv iăviệcăđi uăhànhăm tăt ăch căvàăkhíchălệ,ăđ ngăviênămọiăthànhăviênăt ă ch căth căhiệnăt tănhiệmăv ăđ căgiaoătrongăs ăph iăh păv iăcácăthànhăviênăkhácăđ ăđ tă đ căm cătiêuăchung.ăNh ăv y,ăqu nălỦăbaoăg mănh ngăcôngăviệcănh ăxácăđịnhăm cătiêu,ă xâyăd ngăm tăcơăch ăph iăh păhànhăđ ngăth ngănh t,ăh ngăd năvàăt oăđ ngăl căcho các thànhăviênăt ăch c/doanhănghiệpăđ ăph iăh păvàăth căhiệnăm cătiêuăđưăđịnh.ă Xétătừăgócăđ ăđ oăđ c,ătri tălỦăqu nălỦălàătri tălỦăđ oăđ căv năd ngătrongăqu nălỦă m tăt ăch c/doanhănghiệpăvàăđ căth căhiệnăb iăcácăthànhăviênăt ăch cănhằmăth căthiă tri tălỦăkinhădoanhăbằngăm tăphongăcáchă ngăxửăđi năhìnhăchoăcácăgiáătrịăđưăđ căxácă địnhă c aă t ă ch c/doanhă nghiệp.ă Tri tă lỦă qu nă lỦă làă tri tă lỦă đ oă đ că c aă m tă t ă ch c/doanhă nghiệptrongă m iă quană hệă v iă bênă ngoàiă vàă đ că th ă hiệnă quaă cácă thànhă viênăbênătrongăt ăch c/doanhănghiệp.ăă Cóăth ăbi uădi năkháiăniệmătri tălỦăqu nălỦăbằngăbi uăth căsau: ắriết lý qu n lý = (Ảiá tr cốt lõi + Quy t c ứng xử)*ắhành viên tổ chức Tri tălỦăqu nălỦăth ăhiệnăcáchănhìnăc aăt ăch c/doanhănghiệpăv ăth ăgi i,ăt ănhiênăvàă xưăh i,ătheo conămắtăc aănh ngăng iăqu nălỦăvàănhânăviênă(nh ngăng iăh uăquanăbênă trong).ăCâuăh iăthíchăh păv ătri tălỦăqu nălỦălà:ăVì những người hữu quan, chúng ta hành động thế nào cho đúng? Cho hay? Giáătr ă Giáă trịă làă nh ngă th 2. că đoă đ că conă ng iă sửă d ngă đ ă phánă xétă hànhă viă vàă đ ă raă quy tăđịnh.ăConăng iăcóăth ăsửăd ngănhi uă‗th căđoăậ giáătrị‘ăkhácănhau. Cácăth căđoăgiáătrị,ăv ăcơăb n,ăđ căchiaăthànhă3ănhóm theo tiêu chí sau: • l yăkết qu làmăth căđo ậ ―hành vi được coi là đúng đắn khi có thể mang lại kết quả tốt hay lợi ích nhiều nhất‖; Th căđoă―k tăqu ‖ălàăr tăth căti năvàăr tăc ăth ănênăđ cănhi uăng iăch pănh n.ă M iăng iăcóăth ăl aăchọnăcáchăriêngăđ ăđ tăđ căk tăqu ămongămu n.ă Mọi ngả đường đều dẫn đến thành Roma. Quană đi mă vàă cáchă ti pă c nă theoă quană đi mă nàyă đ că gọiă làă quană đi mă hayă cáchă ti pă c nă ―vị lợi‖ vàă r tă ph ă bi nă trongă cácă ph ơngă phápă phână tíchă kinhăt ,ăphânătíchăhiệuăqu .ăH năch ăc aăviệcăsửăd ngăth cđoănàyănằmă ăch ătínhăđúngă đắnăc aăhànhăviăchỉăcóăth ăxácăminhăđ căsauăkhiăhànhăviăđưăk t thúc. • l yăcáchăhànhăviăđ căthực hiện làmăchu năm căậ ―hành vi được coi là đúng đắn khi nó được thực hiện theo cách th c có thể mang lại kết quả tốt hay lợi ích nhiều nhất‖; và K tăqu ăt tăchỉăcóăth ăđ tăđ cănh ă ―cáchăth căhiện‖ăh pălỦ.ă Trong số những con đường đến thành Roma, luôn có một con đường ngắn nhất. Quanăđi măvàăcáchăti păc nă ―cáchăth căhiện‖ăđ căgọiălàăquanăđi măhayăcáchăti păc nătheoă―hành vi‖.ăCáchăti păc nă nàyăr tăđi năhìnhătrongăcácăph ơngăphápăphânătíchăquáătrình.ăTr ăng iăl nnh tăc aăcách 33 ti păc nănàyălàă―(quan)ăđi măxu tăphát‖ăc aăm iăcáănhânăkhôngăgi ngănhau;ăVìăth ,ăconă đ ngă―ngắnănh t‖ădànhăchoăm iăng iăkhóăcóăth ăkhẳngăđịnh.ă • l yăgiáătrịătinh thần/nhân cách làmăth căđoăậ ―hành vi được coi là đúng đắn khi nó thể hiện được nhiều nhất những giá trị tinh thần đặc trưng cho con người‖. Đi măkhácăbiệtăcơăb năgi aăconăng iălàăcácăloàiăđ ngăth căv tăkhácălàăbi tăhyă sinh,ăc ngăhi năđ ăđ tăđ căs ăhoànăthiệnăv ă―nhânăcách‖.ă Con đường ngắn nhất đến với thành Roma, không phải là bằng bất kỳ phương tiện nào mà là con đườnghành hương.Cáchăti păc nănàyănh năm nhăvàoăkhíaăc nhălỦătríăc aăhànhăviăvàăn ăl căhoànă thiệnăb năthân.ăTr ăng iăduyănh tăc aăcáchăti păc nănàyălàăgiáătrịătinhăth năr tăkhóăxácă minh,ăth ăhiện;ăĐi uăđóălàmăchoăviệcăđánhăgiáătr ănênăkhóăkhĕn,ăvìăth ălàmăgi mătínhă khíchălệăđ iăv iăng iăth căhiện. Trongăcùngăm tăb iăc nh,ămôiătr ngăs ng,ă cácăcáănhânăkhácănhauăphátătri nă tính cách khácă nhau.ă Đi uă đóă choă th yă cácă giáă trịă chungă đ că ti pă nh nă vàă địnhă hìnhă thànhă nh năth c,ăquanăđi măni mătinăvàăchu năm că ăm iăcáănhânădi năraătheoăcáchăkhácănhau.ă Từăđó,ăm iăcáănhânăl iăphátătri năkinhănghiệm,ănĕngăl căhànhăđ ngătheoăcácăh ngăkhácă nhau,ăd năđ năs ăhìnhăthànhăphong cách khácănhauă ăm iăcáănhân.ăĐángăl uăỦălà,ădùăkhácă nhau, tính cách vàăphongăcáchăc aăcácăcáănhânăđ uăđ căđịnhăhìnhătrênăn nănh ngăgiáătrịă cĕnăb n. 3. Nguyênăt căv năd ng S ăkhácănhauăgi aăcácăcáănhânăkhôngăchỉă ăviệcăl aăchọnăthước đo giá trị, màăcònă ă cáchăth căsửăd ngăth căđoăvàoăth căti n.ăĐiềutốt cóăth ăđ căch pănh nălàmăth căđoă hànhăvi,ănh ngăcâuăh iă―Đi uăt tălàădànhăchoăai,ăvìăai?‖ăhayă―Aiălàăđ iăt ngăh ngăth ă k tăqu ăt tăđẹpăc aăhànhăvi?‖ăhoặcă―Ph iăđoăl ngăđi uăt tăđóă ăđâu?‖ăcóăth ălàmăchoăs ă th ngănh tătr ănênăxungăđ t.ăNg iăđ căh ngăcái tốt cóăth ălàăm t cáănhân,ăm tănhómă cáănhânăhayăcàngănhi uăng iăcàngăt t. N uăđ iăt ngăh ngă―đi uăt t‖ chỉălàăm tăcá nhân,ătrongăph năl năcácătr ngăh p,ă cáănhânăđóăkhôngăaiăkhácăchínhălàăb năthân.ăQuanăđi mănày,ăvìăth ,ăđ căgọiălàăquanăđi mă ―vịăk ‖ă(hayă―íchăk ‖khiăđi uăt tăđ căđoăl ngăbằngăl iăích).ă Một số đối tượng h uăquanăquanătrọngănh tăcóăth ăcũngăđ căquanătâmăvàăchiaăsẻă phúcăl i.ăĐi uănàyăcóăth ăgiúpăgi măb tăr iăroătừănh ngăph nă ngăc aăhọăkhiăl iăíchăbịătràă đ păhoặcăhyăsinh.ăMặtăkhác,ăl iăích,ăgiáătrịăđ c chiaăsẻăcũngăt oănênăs ăgắnăbóăgi aăcácă cáănhân,ăđi uăđóăcóăth ăd năđ nătìnhătr ngăcùngă―chungăvaiăgánhăvácătráchănhiệm‖.ă LỦăt ngăsẽălàătr ngăh pămọi đối tượng đi uăđ căxétăđ n.ăĐâyălàăcáchăth căđ mă b oăđ căs ăcôngăbằng,ăbìnhăđẳngănh t.ăMâuăthu n,ăn uăcó,ăchỉăcònăxu tăhiệnăgi aăcácăđ iă t ngădoăs ăkhôngăth ngănh tăv ăkháiăniệmăbìnhăđẳngăvàăcôngăbằng.ă 34 K tăh păgi aăhaiătiêuăchí,ăgiá trị và nguyên tắc vận dụngcóăth đ cđịnhăhìnhăthànhă 6ătri tălỦăcơăb n,ăchiaăthành3ănhómăkhácănhauănh ăđ cătrìnhăbàyătrên Hìnhă3.1ăv iănh ngă n iădungăcơăb năđ cătómtắtătrongăB ngă3.1.ă Hình 4.1: Các tri t lỦđ ođ c c b n C¸c nèt nh¹c ®¹o ®øc c¨n b¶n Gi¸ trÞ tinh thÇn nh©n c¸ch c«ng lý tu¬ng ®èi “Cao ®é” = Gi¸ trÞ tham chiÕu Sù thõa nhËn hµnh vi vÞ lîi vÞ kû NG.M¹NH QU¢N Lîi Ých vËt chÊt C¸ nh©n Mét sè nguêi RÊt nhiÒu nguêi Truêng ®é = ®èi tuîng tham chiÕu ®¹o ®øc kinh doanh vµ v¨n ho¸ c«ng ty 28 Hình 3.1:ăB ngăt ngăk tăv ăcácătri tălỦăđ oăđ căc ăb n C¸ch tiÕp cËn TriÕt lý Tu tuëng chñ ®¹o Quan ®iÓm ®¹o ®øC Tinh thÇn Virtue ethics (thuyÕt ®¹o ®øc nh©n c¸ch) •Qu nălỦăb ngănhơnăcách,ăl iăh a,ăcamăk t •QẰ N LÝ B NẢ ẢẤÁ ắR (MBV) •LọNGăT ăTỌN,ăNHỂNăVĔN,ăTI NăB Justice (thuyÕt ®¹o ®øc c«ng lý) •Qu n lỦăb ngăs ăcơnăđ i,ăđi uăti t,ăphơnăb •Đ MăB OăCỌNGăB NG,ăBỊNHăĐ NG Quan ®iÓm ph¸p lý vÞ thÕ Quan ®iÓm vÞ lîi VËt chÊt Relativism (chñ nghÜa ®¹o ®øc tu¬ng ®èi) •Qu nălỦăb ngăs ăthíchă ng,ăđi uăch nhălinhăho tătheoă nhómă uătiên •N ăN P,ăT PăQUÁN,ăTRUY NăTH NG Deontology (thuyÕt ®¹o ®øc hµnh vi) •Qu nălỦăb ngăUỷăquy nă+ Lu tă+ăTráchănhi m •QẰ N LÝ ắảEO QẰÁ ắRÌNả (MBP) •T ăDOăTRONGăKHUỌNăKH ăVÀăTRÁCHăNHI M Utilitarism (chñ nghÜa vÞ lîi) •Qu nălỦăc ăch ăđi uăti tăkinhăt ăth ătr ngă(vĩămô) •QẰ N LÝ ắảEO M C ắẤÊẰ (MBO) •HI UăQU ăVÀăPHỎCăL IăCAOăH N Egoism (chñ nghÜa vÞ kû) •Qu nălỦ c ăch ăkinh t ăth ătr ngăt ădoă(vi mô) •QẰ N LÝ ắảEO M C• ắẤÊẰ (MBO) •CịăL IăLÀăLÀM 35 Minhăho ă4.4:ăM tăs ătínhăcáchătíchăc c,ăc năthi tăkhiăkinhădoanhătrongă n năkinhăt ăth ătr ng Lòng tin.Thiênă h ngă luônă tină t ngă ă ng iă khác,ă ngayă c ă khiă l iă h aă c aă ng iăkhácăcóăth ălàăhưoăhuy n.ă Lòng tin giúpăconăng iăc ă gắngăth căhiệnănh ngă đi uăđưăcamăk t,ătho ăthu n,ăngayăc ăkhiăchúngăkhôngăđ căchínhăth căhoáăbằngăvĕnă b n,ămàăchỉălàănh ngăl iăh a.ă Bi tăki măch .ăThiênăh ngăsẵnăsàngăb ăquaăhayăhyăsinhănh ngănh ngăl iăíchă tr că mắt,ă t mă th iă đ ă dànhă đ că l iă íchă lâuă dài.ă Tìnhă bi tă ki mă ch ă th ă hiệnă kh ă nĕngătránhăviệcăt năd ngăcơăh iăđ ăm uăl iăriêng. C mă thông.ă Kh ă nĕngă chiaă sẻă c mă giácă vàă c mă xúcă v iă ng iă khác.ă S ă cảm thông r tă cóă íchă choă việcă d ă đoánă nhuă c uă vàă tho ă mưnă kháchă hàngă vàă ng iă laoă đ ng.ăS ăc măthôngălàăngu năg căc aăs ăchân thành và trân trọng,ănh ngăy uăt ăcóăỦă nghƿaăquanătrọngăđ ăthànhăcôngătrongăviệcăthi tăl păm iăquanăhệăb năv ngătrongăkinhă t ăthịătr ngăkhiăm tăng iăluônăcóăcơăh iăl aăchọnăh pătácăv iănhi uăng iăkhác. Công bình.ăThiênăh ngăcóăph nă ngăkhiăchoărằngăcóăs ăb tăcông.ă Công bình (côngăbằng)ălàăbi uăhiệnăc aătri tălỦă―doingătheărightăthing‖ă(gánhăl yătráchănhiệmătiênă phong) trong đạo đ c vĩ mô vàă th ă hiệnă thànhă ph ơngă châmă ―WINă ậ WIN‖ă trongă hànhă đ ng.ă Tínhă cáchă nàyă luônă chúă trọngă cână nhắcă mọiă khíaă c nhă ngayă c ă đ iă v iă nh ngăđi uălặtăvặtăvìăth ăth ngăthànhăcôngătrongăviệcăgâyăd ngăm iăquan hệăkinhă doanh lâu dài. Trungăth c.ăThiênăh ngăcungăc păcácăs ăkiệnăhayăthôngătinăbi tăđ căm tă cáchăđ yăđ ăvàăchínhăxác.ă Nói sự thật giúpălo iătrừăs ălừaăg tăđ ăkhôngărơiăvàoă tìnhătr ngălu năqu năkhóăxửăvàăgópăph năxâyăd ngăm iăquanăhệăkinhădoanhălànhă m nh,ăb năv ng. II/ L AăCH NăTRI TăLụăĐ ăTHEOăĐU I 1. Tri tălỦăV ăkỷ a- ắư tưởng cơ b n T ăt ngăcơăb năc aă triết lý vị kỷ đ căth ăhiệnăthôngăquaă định nghĩa sau: những người theo triết lý vị kỷ luôn cho rằng một hành vi được coi là đúng đắn và có thể chấp nhận được về mặt đạo đ c là khi nó có thể mang lại điều tốt hay lợi ích cho một ai đó cụ thể.ăTrongăh uăh tăcácătr ngăh p,ă―cáănhân‖ăđ că uătiênăh ngăl iălàăb năthân,ăvìăth ăt ă t ngănàyăcóătênăgọiălàă―vịăk ‖ă(vì/choăb năthân). Cóăth ănh năraăs ăhiệnădiệnăc aătri tălỦăvịăk ăthôngăquaănh ngăkhẩu hiệu hành động nh :ă―Có lợi thì làm‖ăhayă―Miễn là có lợi‖. b- Ảiá tr của triết lý khi vận d ng trỊng kinh dỊanh và qu n lý Chọnă tri tă lỦă vịă k ă làmă tri tă lỦă kinhă doanh,ă doanhă nghiệpă khôngă chỉă đ că h ngă nh ngăl iăth ănóiătrênămàăcònăph iăgánhăchịuănh ngăbất lợi về hình ảnh/ấn tượng gây ra doăs ăthiển cận, tầm thường và kỨm hiệu quả. Tính thiển cận trongăcácăquy tăđịnhă―vịăk ‖ă th ăhiệnă ăviệcnh ngăng iătheoăt ăt ngănàyăth ngăchỉăchúătrọngăđ nănh ngă―cáiăt tăcóă th ăđo,ăđ măđ c‖ă- th ngălàănh ngălợi ích kinh tế, lợi ích vật chất - màăb ăquaăcácăgiáă 36 trịătinhăth n,ăphi-v tăch t,ăphi-l ngăhoá.ăTìnhătr ngănàyăcàngătr ănênătr mătrọngăkhiăxétă ă ph măviăđ iăt ngăr ngăhơnăthayăvìăm tăcáănhân.ăĐi uănàyălàmăchoăcácăquy tăđịnhă―vịăk ‖ă tr ănênătầm thường trongăcáchănhìnăc aăm tăxưăh iăđangăphátătri n.ăS ăt măth ngăc aăcácă hànhăviăvịăk ăcũngăth ăhiệnă ăviệcăchúngăcóăth ăgây ra mâu thuẫn,ăxungăđ tăgi aăcácăcáă nhân,ăthànhăviênăxưăh iăvàăkhôngăđóngăgópătíchăc căvàoăviệcăphátătri năm iăquanăhệăc ngă đ ngăt tăđẹpăđ ăxâyăd ngăm tăxưăh iăti năb ,ămangăđ mătínhănhânăvĕn.ăTínhăt măth ngă c aătri tălỦăvịăk ăcònăth ăhiệnă ăch ăt ăt việcăđ tăđ ngănàyăh cănh ngăl iăíchăv tăch tăt măth ngăhànhăvi,ăn ăl căc aăconăng iăvàoă ngăc aăcáănhân,ăvàăl yăđóăđ ăxâyăd ngăhìnhă nhă―mang đậm nỨt thực dụng‖.ăĐ tăđ căl iăíchăbằngăcáchătràăđ pălênăl iăíchăhoặcăgâyă thiệtăh iăchoăng iăkhácăt tăsẽăph iăđ iăđ uăv i nh ngăph nă ngăt ăvệ;ătệăh iăhơnăn aăn uă nh ngă ng iă khácă cũngă hànhă đ ngă theoă tri tă lỦă vịă k .ă Tìnhă tr ngă sẽă tr ă nênă b tă l iă vôă cùng,ă gi ngă nh ă ― ă m tă ngưă t ă vàoă gi ă tană t mă khôngă cóă tínă hiệuă giaoă thôngă kẹtă c ngă ng i,ăvàăaiăcũngăc ăgắngălen,ăláchăđ ăđiăconăđ ngăv tăquaăđámăđông.‖ăNỗ lực c a mỗi cá nhân là rất lớn nhưng kết quả đạt được là rất ít.ăĐóăchínhălàălỦădoăd năđ năviệcăcácă quy tăđịnhăvịăk ătr ănênăkỨm hiệu quả (ngắnăh năvàădàiăh n)ăđ năm cănào.ăDoanhănghiệpă thuăđ căl iănhu nă ăm tă―bànătiệcăxưăh i‖ăbằngăcáchă―vơăvét‖,ăsẽărất vất vả khi tìm kiếm những ―bàn tiệc‖ khácăđ ă―ki măl i‖. 2. Tri tălỦăV ăl i a- ắư tưởng cơ b n T ăt ngăcơăb năc aătriết lý vị lợi th ăhiệnătrongăđịnh nghĩa sau: những người theo triết lý vị lợi cho rằng một hành vi đúng đắn và có thể chấp nhận được về mặt đạo đ c là khi nó có thể mang lại được nhiều điều tốt, nhiều lợi ích cho nhiều người cùng hưởng. Cóă th ă nh nă raă s ă hiệnă diệnă c aă t ă t ngă vịă l iă thôngă quaă nh ngă khẩu hiệu hành động nh ă:ă―Hành động vì lợi ích xã hội‖, ―Hành động để tăng thêm phúc lợi xã hội‖ hay ―Hiệu quả là trên hết‖. Đ iăv iăhọ,ăhiệu quả (xã hội) khôngăchỉălàăth căđoăk tăqu ăc aă hànhăviămàăcònălàăm cătiêuăđ ăph năđ u. b- Ảiá tr của triết lý khi vận d ng trỊng kinh dỊanh và qu n lý L aăchọnătri tălỦăvịăl iălàmătri tălỦăkinhădoanh,ădoanhănghiệpăkhôngăchỉăđ căh ngă nh ngăl iăth ănóiătrênămàăcònăph iăgánhăchịuănh ngăbất lợi về hình ảnh/ấn tượng gây ra doăs ăthiển cận, thực dụng và thiếu nhân văn.ăMặcădùăđưăcóănh ngăc ăgắngăbằngăviệcăbaoă quátăm tăph măviăr ngăcácăđ i t ngăh uăquanăvàăkhíaăc nhăgiáătrịă(l iăích,ăthiệtăh i;ăv tă ch t,ătinhăth n)ătrongăcácăphépătính,ănh ngătínhăthiển cận v năkhóălo iătrừădoănh ngăkhóă khĕnătrongăviệcăxácăđịnhăcácăgiáătrịănàyă ăcácăđ iăt ngăkhácănhau.ăHệăqu ălàăbài toán chỉ xuất hiện dưới hình th c các chỉ tiêu kinh tế,ăđi uăđóăd năđ năxuăth ăhànhăđ ngă―vịăl i‖.ă K tăqu ăxácăđịnhăđ căchỉăph năánhăm tăph năhệăqu ăc aăhànhăviă- ph năđoăđ căbằngăchỉă tiêuăkinhăt ă- sẽălà không đầy đ ;ăviệcăraăquy tăđịnhăd aătrênăcĕnăc ă―khôngăchínhăxác‖ăsẽă d năđ năk tălu năsai.ăQuy tăđịnhăsẽă―thiênăvị‖ăchoăcácăgi iăphápăkinhăt .ăTriết lý vị lợi giản 37 đơn [JeremyăBentham]ănêuătrênăđưă―đánhăđ ng‖ăcácăgiáătrị,ăỦănghƿaăvìăv yăcóăxuăth ăd nă đ nătìnhătr ngăl aăchọnă―sống sung sướng, thoả thuê (nhục dục) như một chú lợn thay vì sống đau khổ, trăn trở (vì nhân loại) như Socrates‖ă[JohnăStuardăMill].ăS ătônăsùngăc aă m tăb ăph nădânăchúngătrongăxưăh iăđưăbi năthuy tăvịăl iăthànhăm tăth ăch ănghƿaă- ch ă nghƿaăvịăl iă(utilititarialism). Ngoàiăra,ătrongăcácătri tălỦăvịăk ăvà vịăl icònăti mă năm tăhạn chế cố hữu đóălà:ăchỉ có thể phán xỨt hành vi sau khi hành vi đã được thực hiện.ă―C ăt t‖ălo iănàyăb căl ătrongă cácă ph ơngă phápă phână tíchă sửă d ngă cácă chỉă s ă ă tàiă chínhă (sửă d ngă s ă liệuă quáă kh ),ă ph nánhtìnhătr ngă―s ăđưăr i‖,ă―ph nă ngămu n‖.ăTrongăn năkinhăt ăthịătr ngăđ yăbi nă đ ngăđ yăb tăth ngănh ăngàyănay,ăviệcăd ăbáoăd aăvàoăs ăliệuăquáăkh ăkhôngăcònăđ ătină c yăđ ăraăquy tăđịnhăđ iăv iăng iăqu nălỦ.ăPh nă ngănhanh,ăhànhăđ ngăkịpăth i,ăphânătíchă vàăki măsoátă―có tính cảnh báo sớm‖ălàănh ngăk ănĕng,ăph ơngăphápăđ căphátătri năđ ă ho tăđ ngăm tăcáchăk tăqu .ă 3. Tri tălỦăĐ oăđ căHƠnhăvi a- ắư tưởng cơ b n T ăt ngăcơăb năcơăb năc aătriết lý đạo đ c hành vi đ căth ăhiệnăthôngăquaăđịnhă nghƿaăsau:ănhững người theo triết lý hành vi thường đánh giá tính đạo đ c hay hợp lý c a hành vi thông qua cách hành vi được thực hiện.ăTri tălỦănàyăđ căhoànăthiệnăbằngănh ngă nguyênătắcăd iăđâyăđ ăđ măb oătínhăkh ăthiătrongăth căti n. Cóă th ă nh nă raă s ă hiệnă diệnă c aă tri tă lỦă đ oă đ că hànhă viă thôngă qua các khẩu hiệu hành động sau:ă―Tôn trọng quyền tự do cá nhân + Trong khuôn khổ pháp luật + Làm tròn nghĩa vụ bổn phận c a mình đối với xã hội‖ăhayă―Trao quyền tự do hành động + Phù hợp trách nhiệm quyền hạn + Tham gia, đóng góp cho tập thể‖.ăĐ ăth căhànhătri tălỦănày,ă―b ă ba‖ă nguyênă tắcă ph iă đ că đ mă b o.ă Thi uă m tă nguyênă tắc,ă nguyă cơă viă ph mă hoặcă kémă hiệuăl căsẽăr tăcao. đ b- Ảiá tr của triết lý khi vận d ng trỊng kinh dỊanh và qu n lý L aăchọnătri tălỦăđ oăđ căhànhăviălàmătri tălỦăkinhădoanh,ădoanhănghiệpăkhôngăchỉă căh ngănh ngăl iăth ănóiătrênămàăcònăph iăgánhăchịuănh ngă bất lợi về hình ảnh/ấn tượng gây ra do thiếu tinh thần đoàn kết, ch nghĩa cá nhân hẹpăhòiăvàăch nghĩa hình th c.ă Mặcă dùă đưă cóă nh ngă biệnă phápă ngưnă chặnă xungă ð t,ă nhỦngă nguy cơ vẫn tiềm ẩn trongăm iăquanăhệăvàăhệăth ngăt ăch c,ădoăs ăkhácăbiệtăgi aăcácăcáănhân.ăDoănghƿaăv ăđ iă v iăcáănhânăđ căquyăđịnhăr tăc ăth ,ătrongăkhiănghƿaăv ăđ iăv iăt păth ,ănh ngăng iăh uă quanăvàăxưăh iăth ngăkhôngărõăràngăvàăh năch ,ăxuăth ăhànhăđ ngălàăluônăưu tiên hoàn thành nhiệm vụ cá nhân mà xem nhẹ, thậm chí phớt lờ nghĩa vụ đối với tập thể vàănh ngă ng iăkhácăvàăv iămôiătr ngăbênăngoài.ăĐi uăđóăth ngăd năđ năch nghĩa hình th c khi ―chỉălàmăchoăcó‖ăhoặcă―làmăchoăxongăviệc‖.ăT ăt ngăcáănhânăch ănghƿaătrongăsuyănghƿă 38 vàă hànhă viă nêuă trênă d ă d nă đ nă tìnhă tr ngă thi uă tinhă th nă t ơngă tr ,ă tinhă th nă đ ngă đ i,ă nh ngăy uăt ălàmăxóiămònăm iăquanăhệăconăng iătrongăt ăch c.ă 4. Tri tălỦăĐ oăđ căT ngăđ i a- ắư tưởng cơ b n Việcăt năt iăs ăkhácănhauăgi aăcácăcáănhân/nhóm cáănhânălàăth căt ăvàăhi nănhiên.ă Đi uăđóăluônăgâyăraănh ngăb tăđ ng,ăxungăđ tăgi aăhọ,ăgâyăkhóăkhĕnăchoăviệcăxâyăd ngă quanăhệăt tăđẹpăgi aăhọ.ăMặtăkhác,ăconăng iăcũngăbịăthôiăthúcăb iănhuăc uăhoàănh păđ ă t năt iăvàăphátătri n.ăNhuăc uăđóăthôiăthúcăconăng iătìmăcáchăhọcăh i,ăhoàănh p.ăNh ngă ng iătheoătriết lý đạo đ c tương đối choărằngămột hành vi có thể được coi là phù hợp đạo đ c và có thể chấp nhận được là khi nó phản ánh được các chuẩn mực nhất định c a nhóm xã hội đại diện.ăChu năm căđ căth ngănh tătrongănhómăvàăhànhăviăđi năhìnhăc aă cácăđ ibi uănhómăđ căsửăd ngălàmăchu năm căchoănh ngăaiămu nătr ăthànhăthànhăviênă c aănhóm.ăĐóăcũngălàăcáchăm tăcáănhânăhayăt ăch căraăquy tăđịnhăkhiărơiăvàoăhoànăc nhă cóănhi uăỦăki n,ăquanăđi m,ătiêuăchu năkhácănhau. Cóăth ănh năraăs ăhiệnădiệnăc aătriết lý đạo đ c tương đối thôngăquaănh ngănguyênă tắcă th ă hiệnă trongă cácă khẩu hiệu hành động sau:ă ―Tônă trọngă truy nă th ng‖,ă ―Duyă trìă n ă n p‖,ă―Hoàănh păvàăgi ăgìnăb năsắc‖. b- Ảiá tr của triết lý khi vận d ng trỊng kinh dỊanh và qu n lý Chọnătri tălỦăđ oăđ căt ơngăđ iălàmătri tălỦăkinhădoanh,ădoanhănghiệpăcóăth ăph iă gánhăchịuănh ngăbất lợi về hình ảnh/ấn tượng gâyăraădoăs ăthiếu nhất quán,ă―ba phải‖, thiếu bản sắc riêng.ăNh ngăng iătheoăthuy tăđ oăđ căt ơngăđ iăkhôngăchoărằngăcóă―cáiă đúngătuyệtăđ i‖,ă―cáiăsaiătuyệtăđ i‖.ă―Đúng/sai‖ăchỉălàăt ơngăđ i,ătuỳăthu căvàoătừngăhoànă c nh,ătừngăđ iăt ng.ăLập luận và quyết định c a họkhông được xây dựng trên một nền tảng lý luận vững chắc c aăriêngămìnhămàătuỳăthu căquanăđi măc aănh ng đ iăt ngăh uă quan.ăCáchăti păc nănh ăv yăd ăd năđ năviệcăđ aăraănh ngăý kiến không thống nhất, thậm chí trái ngược, mâu thuẫn v ăcùngăm tăv năđ ătrongănh ngăhoànăc nhăkhácănhau.ăĐi uăđóă khôngănh ngălàmăsóiămònăni mătină ăcácăđ iăt ngăh uăquan,ămàăcònăt gâyăkhóăchoăb nă thânăkhiăth căhiện.ă ―Làmătheo‖ăvàă ―c ăchi uălòng‖ăcácăđ iăt ngăh uăquanăcũngăcóăth ă d nă đ nă việcă thụ động, mất uy tín,ă nh tă làă khiă cácă đ iă t ngă h uă quană đangă c nă s ă tr ă giúp,ăl iăkhuyênăvàăch aătìmăraăl iăgi i.ăNĕngăl căhànhăđ ngăxu tăsắcăc aădoanhănghiệpă khiăđóăcàngătr ănênă―vôăduyên‖ătrongăcáiănhìnăc aăđ iăt ngăh uăquan.Thi uădũngăc mă trongăviệcăđ aăraăquanăđi m,ăỦăki năc aămìnhălàăcáchăt tănh tăđ ătr ănênămờ nhạt,ăm tăvịă th ăvàăs mărơiăvàoălưngăquên. 5. Tri tălỦăĐ oăđ căCôngălỦ a- ắư tưởng cơ b n V ăt ăt ngăcơăb n,ătriết lý đạo đ c công lý khôngăkhácănhi uăsoăv iătri tălỦăđ oăđ că hànhăvi.ăS ăkhácăbiệtăquanătrọngăc aătri tălỦăđ oăđ căcôngălỦăđ căth ăhiệnă ăhaiăđi măsau:ă 39 (i)ăchúătrọngăvàănh năm nhăỦănghƿaăxưăh iăc aăhànhăvi,ăvàă(ii)ăcoiătrọngăs ăkhácăbiệtătrongă cânăbằng.ăNh ngăng iătheoătri tălỦăđ oăđ căcôngălỦăchoărằngămột hành vi có thể được coi là đạo đ c và có thể chấp nhận được là khi hành động vì lợi ích c a những người khác, nhất là những người bất lợi thế. Cóăth ănh năraăs ăhiệnădiệnăc aătri tălỦăđ oăđ căcôngălỦăthôngăquaănh ngăkhẩu hiệu hành động nh ă―Hành động vì sự công bằng và bình đẳng‖,ă―Đảm bảo quyền có cơ hội việc làm ngang nhau giữa mọi người‖ăhayă ―Bình đẳng về việc làm‖,ă ―Công bằng trong phân phối‖,ă―Làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởnng ít‖. b- Ảiá tr của triết lý khi vận d ng trỊng kinh dỊanh và qu n lý Chọnătri tălỦăđ oăđ căcôngălỦălàmătri tălỦăkinhădoanh,ădoanhănghiệpăkhôngăchỉăđ că h ngănh ngăl iăth ănóiătrênămàăcònăph iăgánhăchịuănh ngăbất lợi về hình ảnh/ấn tượng gây ra do tính phi thực tế vàăth măchíăsáo rỗng doănh ngălúngătúng,ăkhóăkhĕn,ăb tăl căx yă raăkhiăxửălỦăb tăđ ng.ăMặcădùăđ căthừaănh nălàălỦăt ng,ăviệcăth căhànhăv năgặpăph iă nh ngă tr ă ng iă nh tă định:ă ―Th ă nàoă làă côngă bằng?‖,ă ―Th ă nàoă làă bìnhă đẳng?‖ă S ă khácă nhauă trongă cáchă địnhă nghƿaă làă nguyênă nhână d nă đ nă việcă khôngă th ă tìmă đ că gi iă phápă tho ămưnămọiăquanăđi m,ăđ iăt ng.ăQuanăđi măc aăcácănhómăkhácănhauăcóăth ăd năđ nă hìnhăthànhănh ngă―nhómăl iăích‖ăđ iăchọiănhau.ăM căđíchăcaoăc ăv ăcôngăbằng,ăbìnhăđẳngă không cònăđ căquanătâm,ătrênăh tălàăb oăvệăl iăíchănhóm.ăTri tălỦăv ăcôngălỦăcóăth ăbịăl iă d ng,ăcôngăbằngăvàăbìnhăđẳngăbịăcoiălàă―mơăh ‖,ă―vi năvông‖.ăụănghƿaăt tăđẹpăc aătri tălỦă chỉăcònăl iălàăỦăt ng. 6. Tri tălỦăĐ oăđ căNhơnăcách a- ắư tưởng cơ b n T ăt ngăcơăb năc aăTriết lý Đạo đ c Nhân cách nh năm nhăđ năvaiătròăc aănhână cáchăvàăs ăhìnhăthànhănhânăcáchătrongăviệcăhoànăthiệnătínhăcáchăconăng i.ăT ăt ngănàyă đ că th ă hiệnă quană địnhă nghƿaă sau:ă một hành vi được coi là đạo đ c và đáng được coi trọng không phải là chỉ làm tốt những gì xã hội yêu cầu, mà hơn thế nữa, còn phải làm những gì mà một người có nhân cách tốt cho rằng cần phải thực hiện. Nhânăcáchăt tălàă ng iăluônăcóăgắngăhoànăthiệnămìnhăbằngăcáchătìmăraănh ngăđi uămọiăng iămongămu n,ă h ngăt iăvàăt ăgiác,ăt ănguyệnăth căhiệnăkhôngăph iăđ ătr ăthànhă―th năt ng‖ăc aămọiă ng i,ămàăchỉălàăs ăn ăl căv ơnălênăhoànăthiệnăb năthân. Cóăth ănh năraăs ăhiệnădiệnăc aătriết lý đạo đ c nhân cách thôngăquaănh ngăphương châm hành động nh :ă―Vì lòng tự trọng‖,ă―Vì tinh thần tự tôn‖,ă―Luôn rứn luyện, tu dưỡng bản thân‖. Tri tă lỦă đ oă đ că nhână cáchă nhanhă chóngă đ că ti pă nh nă vàă chuy nă hoáă vàoă trongă cu că s ngăvàăho tăho tăđ ngăqu nălỦăb iănh ngă s c mạnh nóăcóăth ă tạo ra những hình ẩnh/ấn tượng v ăs ăphùăh păv iăxu thế phát triển và sự tiến bộ c a nhân loại,ăkh ănĕngă hoàn thiện tính cách, nhân cách c aăconăng i/t ăch c,ătínhătíchăc cătrongăviệc xây dựng 40 con người và mối quan hệ con người, và giúp định hình phong cách mang bản sắc riêng. Xưă h iă càngă ti nă b ,ă càngă phátă tri nă v mặtă triă th c,ă nhuă c uă tâmă lỦă b că caoă (Maslow)ă càngăm nh.ă ăb căcaoănh tălàăvìălòngăt ătôn.ăMọiăn ăl cădànhăchoăm cătiêuănàyăcàngălàmă conăng iătr ngăthànhăvàăhoànăthiện,ănhuăc uăv ălòngăt ătônăcàngăm nh.ăSu tăđ iăconă ng iătheoăđu iăm cătiêuăngàyăcàngăcao.ă(Đi uănàyătráiăng că ăcácătri tălỦăvịăk ,ătri tălỦă đ oăđ căhànhăvi).ăTrongăquáătrìnhătheoăđu iăs ăhoànăthiện,ăconăng iăkhôngănh năraărằngă nh ngăđóngăgópăc aămìnhăchoăxưăh iăngàyăcàngănhi uăvàăngàyăcàngăđángătrânătrọng.ăNhână cáchăc aăhọăcàngătr ănênăm uăm c,ăđángăkính;ăHànhăvi,ăl iănóiăc aăhọăcàngăđángătrọng.ă Nh ngăng iănh ăv yăđưătr ăthànhă―c uăn iăgi aăcácănhânăcách‖,ăt măg ơngăd nădắtămọiă ng iă noiă theo.ă M tă xưă h iă cóă nhi uă ng iă sẽă làă m tă xưă h iă ană bình,ă thịnhă v ng.ă M tă doanhănghiệpăg mănh ngăng iătheoăđu iănh ngătri tălỦănh ăv yăsẽătr ăthànhăm tăkh iă b năv ngăvàălàăm tăth ơngăhiệuăd năđ u. b- Ảiá tr của triết lý khi vận d ng trỊng kinh dỊanh và qu n lý Chọnă tri tă lỦă đ oă đ că nhână cáchă làmă tri tă lỦă kinhă doanh,ă doanhă nghiệpă không gặp phải bất kỳ bất lợi hay r i ro nào về hình ảnh/ấn tượng t oăra.ăTrở ngại duyănh tăgắnăv iă việcă theoă đu iă tri tă lỦă nàyă làă nhân cách và sự cố gắng là đại lượng khó xác minh, và không đo được bằng lợi ích kinh tế; điều đó có thể làm nản lòng ai đó, nhất là trong hoàn cảnh cá triết lý vị lợi đang gây ảnh hưởng.ăPh năth ngăchoănh ngăng iăkiênătrìătheoă đu iăt ăt ngăđ oăđ că nhânăcáchăchỉălàăs ăt ă bằngălòngăv iăb năthânămìnhăkhiă ăchặngă cu iăcu căđ iăvàăm tăbi uăt ngănhânăcáchăâmăth măchoăth ăhệăsau. III/ TRI TăLụăTRONGăM TăS ăMỌăHỊNHăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P ĐI NăHỊNH Trongăth căti năqu nălỦăcóănhi uămôăhìnhăvĕnăhoáădoanhănghiệp.ăNhi uămôăhìnhđưă đ cănghiênăc u,ăt ngăk tăvàăsửăd ngănh ănh ngăcơăs ăđ ăv năd ngăvàoăth căti n ănhi uă doanhă nghiệp,ă t ă ch că khácă nhauă ă nhi uă n iă trênă th ă gi i.Tuyă nhiên,ă nă trongă m iă môă hìnhăluônăch aăđ ngănh ngătri tălỦ,ăgiáătrịănh tđịnhămàăch ădoanhănghiệpămongămu năth ă hiện.ă Ti că làă việcphână tíchă v ă cácă tri tă lỦă v nă d ngă trongă cácă môă hìnhă vĕnă hoáă doanhă nghiệpă khácă nhauă đưă khôngă đ că trìnhă bày.ă Việcă trìnhă bàyă v ă tri tă lỦă trongă m tă s ă môă hìnhđi năhìnhăd iđâyălàănhằmătĕngăc ngăkh ănĕngăl aăchọnđúngămôăhình/biệnăphápăth ă hiệntri tălỦăkinhădoanh/tri tălỦăqu nălỦmongămu nătrongăth căt ăqu nălỦ. 1. Cácăd ngăvĕnăhoáăt ăch căc aăSethia và Klinow Cáchăti păc nătheoăquanăđi mănàyădoăN.K.ăSethiaăvàăM.A.ăvonăKlinowăđ aăra,ăth ă hiệnărõănétăv ăcáătri tălỦăđ căápăd ng,ăkhiăxétăvĕnăhoáăcôngătyătheoăhaiăph ơngădiện:ăm iă quanătâmăđ năconăng iăvàăm iăquanătâmăđ năk tăqu ălaoăđ ngă(k tăqu ăth căhiệnăcôngă việc).ă Trongă đó,ă s ă quan tâm đến con người đ că th ă hiệnă thôngă quaă nh ngă ho tă đ ngă chĕmăloăchoăphúcăl iăc aăng iălaoăđ ngătrongăt ăch c;ăcònăs ăquan tâm đến kết quả lao động đ căth ăhiệnăquaănh ngăn ăl căc aăt ăch cătrongăviệcănângăcaoăs năl ngă―đ uăra‖ă 41 vàănĕngăsu tălaoăđ ng.ăV iăhaiătiêuăchíănày,ăcóăth ăphânălo iăvĕnăhoáăcôngătyăthànhăb nă nhóm: thờ ơ (apathetic), chu đáo (caring), thử thách (exacting)và hiệp lực (integrative). ằăn hỊá thờ ơđ că đặcă tr ngă b iă m că đ ă quană tâmă chỉă ă m că t iă thi uă c aă cácă thànhăviênătrongăt ăch căđ nănh ngăng iăkhác,ăđ năk tăqu ăth căhiệnăcôngăviệcăvàăđ nă việcăhoànăthànhăm cătiêuăc aăt ăch c.ăTrongănh ngăđơnăvịăcóăvĕnăhoáăcôngătyăki uănày,ă m iăng iăđ uăchỉăquanătâmăđ năl iăíchăb năthân.ăXuăth ănàyăcóăth ăxu tăhiệnă ămọiăt ă ch c,ădoănh ngăchínhăsáchăvàăbiệnăphápăqu nălỦăthi uăth nătrọngăd năđ nămâuăthu năl iă íchă gi aă ng iă laoă đ ng,ă trongă khiă cácă quy tă địnhă vàă gi iă phápă đ că l aă chọnă l iă t ă raă thi uăhiệuăl cătrongăviệcăgi iăquy tămâuăthu n.ă Trongăvĕnăhoáăt ăch cănày,ătri tălỦăđi năhìnhălàătriết lý vị kỷ. Hình 4.4: Vĕn hoá t ch c c a Sethia & Klinow NhiÒu V¨n ho¸ Chu ®¸o V¨n ho¸ hiÖp lùc V¨n ho¸ Thê ¬ V¨n ho¸ Thö Th¸ch Møc ®é quan t©m ®Õn con ng- êi Ýt Ýt Møc ®é quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng NhiÒu ằăn hỊá chu đáỊđ căph năánhăthôngăquaăs ăquanătâm,ăsĕnăsócăđ iăv iămọiăthànhă viênă trongă t ă ch că v ă mặtă conă ng i,ă nh ă đ iă s ngă v tă ch t,ă tinhă th n,ă đi uă kiệnă laoă đ ngầlàăr tăđángăk ;ătrongăkhiăđóăl iăt ăraăítăquanătâmăđ năk tăqu ăth c hiệnănghƿaăv ,ă côngă việc,ă tráchă nhiệmă đ đángăkhuy năkhích. că giao.ă Từă gócă đ ă đ oă đ c,ă vĕnă hoáă côngă tyă d ngă nàyă làă r tă Trongăvĕnăhoáăt ăch cănày,ătri tălỦăđi năhìnhălàătriết lý công lý. Ng căl iăv iăvĕnăhoáăchuăđáo,ăvăn hỊá thử tháchquanătâmăr tăítăđ năkhíaăc nhăconă ng i,ămàăch ăy uăt pătrungăvàoăk tăqu ăth căhiệnăcôngăviệc.ăK tăqu ăcôngătác,ănĕngăsu tă luônăđ căđ ăcao.ăTrongăvĕnăhoáăcôngătyăd ngănày,ăl iăíchăt ăch căđ că uătiênăhơnăsoă v iăl iăíchăcáănhân.ăV năđ ăđ oăđ căcóăth ăn yăsinhădoăkhôngăxétăđ n y uăt ăđặcăthù. Trongăvĕnăhoáăt ăch cănày,ăcácătri tălỦăđi năhìnhălàătriết lý vị lợi và triết lý đạo đ c hành vi. Trongăđó,ătri tălỦăvị lợi là ch đạo. ằăn hỊá hiệị lực k tăh pđ căc ăs ăquanătâmăv ăconăng iăl năcôngăviệcătrongăcácă đặcătr ngăvàăph ơngăphápăqu nălỦăv năd ngătrongăt ăch c.ăTrongăm tăt ăch căcóăvĕnăhoáă hiệpăl c,ăconăng iăkhôngăthu nătuỦălàănh ngăb ăph n,ăchiăti tătrongăm tăc ămáyăt ăch c,ă 42 màăhọăcònăđ căquanătâmăvàăt oăđi uăkiệnăđ ăth ăhiệnănĕngăl căc aămìnhătrongăviệcăgópă ph năhoànăthànhăm cătiêuăchungăc aăt ăch c. Trongăd ngăvĕnăhoáăt ăch cănày,ătri tălỦăđi năhìnhălàătriết lýcông lý và triết lývị lợi. Trongăđó,ătriết lý công lý làă―n tănh căchính‖. Cácăd ngăvĕnăhoáăt ăch căc aDaft D aăvàoăđặcăđi măv ăs ăbi năđ ngăc aămôiătr 2. ngă( năđịnhăhayăbi năđ ng)ăvàăđịnhă h ngă chi nă l că c aă t ă ch că (h ngă n iă hayă h ngă ngo i),ă Daftă phână chiaă vĕnă hoáă doanhăt ăch căthànhăb năd ngălà:ăthích ng (adaptability), s mệnh (mission), hoà nhập (involvement) và nhất quán (consistency).ăSauăđâyălàăhaiăvíăd . ằăn hỊá thích ứngđ că đặcă tr ngă b iă chi nă l că chúă trọngă đ nă môiă tr ngă bênă ngoàiă(h ngăngo i)ăđ ăđ tăđ cătínhăm mădẻoăvàăd ăthayăđ iănhằmăphùăh păv iăyêuăc uă c aă môiă tr ng.ă Vĕnă hoáă thíchă ngă nh nă m nhă đ nă nh ngă chu nă m c,ă ni mă tină cóă tácă d ngătĕngăc ngănĕngăl căphátăhiện,ăxửălỦăvàăchuy năhoáănh ngătínăhiệuătừămôiătr ngă bênăngoàiăvàoăcácăhànhăviăthíchă ngăc aăt ăch c.ăLo iăhìnhădoanhănghiệpănàyăcóăth ăc nă cóăkh ănĕngăđi uăchỉnhăcơăc uăhayăthíchănghiă v iănh ngă yêuăc uăv ă hoànăc nhăvàăcáchă th căhànhăđ ngăc aăcácăcôngăviệcăm i.ăVíăd ăđóălàănh ngăcôngătyăqu ngăcáo,ăcôngătyăđiệnă tử,ăcôngătyăm ăph mầăb iăchúngăc năcóăđ ăs ănh yăc măđ ănhanhăchóngătho ămưnănhuă c uăc aăkháchăhàng.ă Đ ăqu nălỦăm tăt ăch căcóăvĕnăhoáăthíchă ng,ăy uăt ănh yăc m,ănĕngăl căxửălỦăv nă đ m tăcáchăhiệuăqu ,ălinhăho t.ăNh ăv yăcácăchínhăsáchăqu nălỦăph iăh ngăt iăviệcăxâyă d ngăniê ătin,ăt oăđ ngăl c,ăxâyăd ngănĕngăl căgi iăquy tăv năđ ăvàăluônăh ngăt iăviệcă đápă ngăyêuăc uăthayăđ iătừămôiătr ng.ăCácătri tălỦăphùăh păđ ălàmăviệcăđóălàătri tălỦăđạo đ c nhân cách vàă tri tă lỦă vị lợi.ă C ă haiă đ uă đóngă vaiă tròă quan trọng như nhau,ă m tă đ ă đ ơngăđ uăv iătháchăth cătừăbênăngoàiă(vịăl i),ăm tăđ ăt oăs căm nhăvàătínhăt ăch ătừăbênă trongă(đ oăđ cănhânăcách). Nh ngăt ăch căquanătâmăđ năviệcăđápă ngănh ngăđòiăh iăc aămôiătr ngăbênăngoàiă nh ngăkhôngăc năthi tăph iăcóănh ngăthayăđ iănhanhăđ căcoiălàăphùăh păv iăvĕnăhoáăs ă mệnh.ăằăn hỊá sứ mệnh r tăcoiătrọngăviệcăhoàăđ ngăv ăs ămệnhăchungăc aăt ăch c.ăS ă mệnhăchungălàmăchoăcôngăviệcăc aăm iăthànhăviênătrongăt ăch cătr ănênăcóăỦănghƿaăhơnă soăv iănh ngăgìăth ăhiệnătrongăcácăb nămôăt ăcôngăviệcăvàătráchănhiệmăc aăhọ.ăNg iălaoă đ ngăhi uăk ăhơnăvàăcóăđịnhăh ngărõăhơnăv ăvaiătròăvàăs ămệnhăc aăhọătrongăt ăch c.ă Nh ngă ng iă lưnhă đ oă t ă ch că địnhă h ngă hànhă viă c aă họă bằngă cáchă chỉă rõă m că tiêuă t ơngălaiămongămu năvàălàmăchoănóăcóăỦănghƿaăđ iăv iăt tăc ămọiăng i. Đi măkhácă ăd ngăvĕnăhoáăt ăch cănàyăsoăv iăhìnhăth căvĕnăhoáăthíchă ngă ătrênăc aă Daftăth ăhiệnă ăđi mănh n:ăt pătrungăvàoăviệcăđápă ngănh ngătháchăth c từă môiătr ngă bênăngoài,ăm cătiêuăbênătrongălàăgi ăv ngăs ă năđịnh.ăNh ăv y,ătri tălỦăvị lợi đ căđ ăcaoă đ ătĕngăkh ănĕngătho ă mưnăthịătr ngăthayăđ i,ătrongăkhiătri tălỦă đạo đ c nhân cách và 43 tri tălỦăđ oăđ căhànhăviăđ căth căhiệnăđ ngăth iăđ ăđ măb oătínhă năđịnhăbênătrong.ă―N tă nh căchính‖ălàătri tălỦăvị lợi. Cácăd ngăvĕnăhoáăt ăch cătheoămôăt ăc aăSethiaă&ăKlinowăđưăđ căđơnăgi năhoá.ă Cácă môăt ăc aăDaftătuyăchiăti tăhơnănh ngăcungxchwaăth ăhiệnăđ că nhi uăs ăph căt pă trongăviệcăv năd ngăcácătri tălỦătrongăcácăt ăch c.ăD iăđâyălàăm tăs ăvíăd ăkhác. Vĕnăhoáăquy năl că(powerăculture)- Harrison/Handy Harrisonă(1972)ăvàăHandyă(1978)ăđưăphátătri năỦăt ngăv ăvĕnăhoáăt ăch cătrênăn nă ngăc aăth nătho iăHyăl p.ăVăn hoá quyền lực làăm tăd ng.ăTrongăvĕnăhoáăquy năl c, 3. Ủăt chỉă cóă m tă trungă tâmă quy nă l că duyă nh tă nằmă ă vịă tríă trungă tâm.ă Từă đóă phátă raă nh ngă ―chùmă nhăh ng‖ăđ nămọiăvịătríătrongăt ăch c.ăCácăchùmă nhăh ngănàyăgắnăcácăvịătríă ch cănĕngăvàătácănghiệpăv iănhauănhằmăt oăthu năl iăchoăviệcăph iăh păhànhăđ ng.ăTheoă cáchăsoăsánhăc aăHandy,ăc uătrúcăvĕnăhoáăquy năl căgi ngănh ăc uătrúcă―vĕnăhoáăc aăth nă D t‖ă (Zeusă culture)ă ậ vĕnă hoáă c aă cácă vịă th nă trênă đỉnhă Ôlympiaă v iă th nă D tă ă vịă tríă trungătâmăquy năl c.ăC uătrúcănàyăcònăđ căgọiălàă―vĕnăhoáăcâuăl căb ‖. C uătrúcăvĕnăhoáă quy nă l că cóă th ă bi nă thànhă c uă trúcă mạng nhện (web).Trongă vĕnă hoáă quy nă l c,ă m iă quană hệă đ că xâyă d ngă vàă phátă tri nă ch ă y uă d aă vàoă s ă tină c y,ă s ă đ ngă c mă vàă m iă quanăhệăcáănhân.ăR tăítăquyătắc,ăh uănh ăkhôngăc năcácăth ăt căhànhăchính;ăviệcăki măsoátă đ căti năhànhătr căti pătừăvịătríăquy năl căvàăthôngăquaănh ngăđ iădiệnăđ cău ăquy năt iă cao.ăVĕnăhoáăquy năl căth ngăthôăráp,ătr cădiệnăvàăth ngăcoiătrọngăk tăqu ăhơnăhìnhă th c.ăĐi măm nhăc aăvĕnăhoáăquy năl călàăkh ănĕngăph nă ngănhanhăvàălinhăho t.ăĐi mă h năch ăch ăy uălàăch tăl ngăph ăthu căr tănhi uăvàoănĕngăl căc aăng iă ăvịătríăquy nă l căvàăkhóăphátătri nă ăquyămôăl n. Đ ăđi uăhànhăm tăt ăch căv iăvĕnăhoáăquy năl c,ăng iălưnhăđ oăcaoănh tăph iăth că s ătinăt ngătuyệtăđ iă vàoăconăng i,ăvàoănĕngăl căhànhăđ ngă m iătraoătoànăquy năchoă nh ngăng iăthayămặtămình.ăĐ ăđápăl i,ănh ngăng iăđ cău ăthácăcũngăph iăc ăgắngăđ ă t ăraăx ngăđángăv iăs ătinăc yăvàăth ăhiệnăchúngăbằngăk tăqu ăhoànăthànhătrọngătráchăđ că giaoăphó.ăKhôngăkhóăkhĕn gìăcũngăcóăth ănh năraărằng,ătri tălỦăđ căđ ăcaoălàătônătrọngăvàă u ăthác,ăn ăl căh tămìnhă(tri tălỦăđạo đ c nhân cách)ăvàăhànhăđ ngăm tăcáchăhiệuăqu ăđ ă hoànăthànhătráchănhiệmăc aămìnhă(tri tălỦăvị kỷ).ă―N tănh căchính‖ălàăđạo đ c nhân cách. Vĕnăhoáăvaiătrò (role culture)- Harrison/Handy M tăd ngăkhácătrongăcáchăphânălo iăc aăHarrison/HandylàVăn hoá vai trò. Vĕnăhoáă vai trò th ăhiệnărõăthôngăquaăcơăch ăhànhăchính.ăNguyênătắcăt ăch călàătínhălô-gíchăvàăh pă lỦ.ă S că m nhă c aă vĕnă hoáă vaiă tròă th ă hiệnă ă tínhă chuyênă mônă hoáă theoă ch că nĕngă (s nă xu t,ămarketing,ă muaăsắm,ătàiăchínhầ)ăđ căph iăh păvàăki măsoátăth ngănh tăb iăm tă 4. nhómănh ngănhàăqu nălỦăcaoăc p.ăNh ngăm ngăch cănĕngăchuyênămônăhoáăđ căvíănh ă nh ngăc tătr ăc aăngôiăđền thờ thần Hy lạp (Greek Temple), trongăkhiăs ăđi uăph iăc aă nhómăcácănhàăqu nălỦăcaoăc păđ căvíănh ănh ngă―thanhăgiằng‖ăhayă―xàăngang‖ăđ ă―máiă 44 đ n‖.ăMôiătr ngăt ăch căc aăvĕnăhoáăvaiătròăđ căđặcătr ngăb iănh ngăquyătắc,ăth ăt c,ă môă t ă côngă việcă chínhă th c.ă K tă qu ă th că hiệnă côngă việcă c aă m iă cáă nhână đ că coiă làă th că đoă ch ă y uă đ ă th ngă ph t.ă Quy nă h nă và,ă trongă chừngă m că nh tă định,ă nĕngă l că chuyênămônălàănh ngă y uăt ăch ăy uăchoăviệcă th căthiănghƿaăv .ăTínhăh pălỦătrongăc uă trúcămangăl iăhiệuăqu ăv ăchiăphíăvàăs ă năđịnhătrongăho tăđ ng.ăTuyănhiênăs ăc ngănhắc,ă tínhătrìătrệăch măph nă ngătr cănh ngăthayăđ iăcũngălàăđi măh năch ăquanătrọngăc aăc uă trúcăvĕnăhoáăki uănày. Trongăvĕnăhoáăvaiătrò,ăs ă―phânăviệc,ăphânăvai‖ăph iăh tăs căc ăth ,ărõăràng.ăS ămơă h ă cóă th ă d nă đ nă tìnhă tr ngă ―d mă chână lênă nhau‖.ă Vìă v y,ă trongă côngă việcă conă ng iă khôngăđ căkhuy năkhíchă―v tăquy n,ăv tăc p‖ămàăc năc ăgắngă―làmătrònătráchănhiệmă c aămình‖.ăTri tălỦăđạo đ c hành vi đ căth ăhiệnăr tărõătrongăt ăt ngăqu nălỦănày.ăMặtă khác,ătri tălỦăvị kỷ cũngăth ăhiệnărõăquaăviệcăl yă―k tăqu ăhoànăthànhăcôngăviệcăcáănhân‖ă làmăth căđoătiêuăth căđ ăđánhăgiáăconăng i.ă―N tănh căchính‖ălàăđạo đ c hành vi. 5. Vĕnăhoáănamănhiăă(tough-guy, macho culture) - Deal và Kennedy Deală vàă Kennedyă (1982)ă đưă kháiă quátă cácă d ngă vĕnă hoá côngă tyă d aă trênă haiă tiêuă th căv ăthịătr ngă(1)ăm căđ ăr iăroăgắnăv iăcácăho tăđ ngăc aăcôngătyăvàă(2)ăt căđ ăcôngă tyăvàănhânăviênăc aăhọănh năđ căph nă ngăv ăcácăchi năl căvàăquy tăđịnhăc aăhọ,ăthànhă b nă d ngă đi nă hìnhă là:ă nam nhi (tough-guy, macho), làm ra làm/chơi ra chơi (workhard/play-hard), phó thác (bet-your-company) và quy trình (process). Văn hoá nam nhi th ngăth yă ănh ngăt ăch cătrongăđóăcácăthànhăviênăluônăđ că khuy nă khíchă sẵnă sàngă ch pă nh nă r iă ro,ă ph nă ngă nhanh,ă vàă ch tă l ngă hànhă đ ng và quy tăđịnhăc aăhọălàăth căđoănĕngăl căc aăhọ.ăVĕnăhoáănamănhiăluônăcoiătrọngăviệcăđặtăcáă nhânăd iănh ngăápăl căl n,ătr căti păvàăcoiătrọngăt căđ ăph nă ng.Đi măm nhăc aăvĕnă hoáănamănhiălàăr tăthíchăh păchoăcácăt ăch căho tăđ ngătrongăcácăđi uăkiệnăb tătrắc,ămôiă tr ngăkhôngă năđịnh,ăđòiăh iăs ălinhăho t,ănhanhănh y.ăVĕnăhoáănamănhiăđánhăgiáăcaoă tínhăquy tăđoán,ăs ăcu ngătín.ăĐi măh năch ăc aăvĕnăhoáănamănhiălàăthi uăkh ănĕngăh pă tác,ămặcădùăđ tăđ cănĕngăsu tăcáănhânăcaoănh ngăkhóăhìnhăthànhăm tăvĕn hoáăt ăch că m nh,ăgắnăbó. Xétătừăgócăđ ătri tălỦ,ăvĕnăhoáănamănhiăcóănhi uăđi măt ơngăđ ngăv iăvĕnăhoáăquy nă l căc aăHarrison/Handy,ăđóălàăd aăch ăy uăvàoătri tălỦăđạo đ c nhân cách và vị kỷ.Trong đó,ăđạo đ c nhân cách làă―n tănh căchính‖.ăĐi măkhácăch ăy uălàă ăcáchădi năđ t.ăĐi uă nàyăcóăth ăd năđ năviệcăcácăbiệnăphápăqu nălỦătácănghiệpăvàăth căthiăsẽăđ căxâyăd ngă d aătrênănh ngănguyênătắcăki măsoátătheoătráchănhiệmăcôngăviệcăd aătrênătri tălỦăđạo đ c hành vi.ă Đi uă nàyă đ că th ă hiệnă rõă nétă trongă hìnhă th că th ă haiă theoă cáchă phână lo iă c aă Deal và Kennedyăd iăđây. 45 6. Vĕnăhoáăvi călƠmăraălƠm/ch iăraăch iă(work-hard/play-hard culture) - Deal và Kennedy Văn hoá làm ra làm/chơi ra chơi th ngăth yă ănh ngăt ăch căho tăđ ngătrongămôiă tr ngăítăr iăro,ănh ngăđòiăh iăcóăph nă ngănhanh,ăvíăd ănh ăcácăcôngătyăkinhădoanhămáyă tính,ăb tăđ ngăs n,ăcửaăhàngăĕn,ăhayă ăcácăhưngăs năxu t.ăTrongănh ngăt ăch cănh ăv y,ă quy năraăquy tăđịnhăđ căphânăb ăchoănhi uăng iăqu nălỦătrungăgian,ănhi uăph ơngătiệnă vàăhệăth ngăki măsoátăđ căápăd ng,ăvìăv yăr iăroăbịălo iătrừăđ năm cănh ănh t.ăMặtăkhác,ă nh ngăvịătríăqu nălỦătrungăgianăcũngătr ăthànhăm tătrungătâmăti pănh năthôngătin,ăvìăv yă ―ph năh i‖ăđ năv iăng iăqu nălỦălàăr tănhanh.ăNh ngăt ăch căcóăvĕnăhoáăki uănàyăth ngă r tănĕngăđ ng,ăc iăm ,ă―h ngăngo i‖,ăchúătrọngăđ năkháchăhàng.Đi măm nhăc aăvĕnăhoáă làmăraălàm/chơiăraăchơiălàăkhy năkhíchăthiăđua,ătháchăth căgi aăcácăcáănhân,ăb ăph năt oăraă s ăh ngăph nătrongătoànăt ăch c.ăĐi măh năch ăchínhăc aăd ngăvĕnăhoáăt ăch cănàyălàăkh ă nĕng d năđ năđ ngăcơăsai,ăth căd ng,ăthi năc năvàăxuăth ăphi nădiệnăkhiăraăquy tăđịnhă―xửă lỦăd tăđi m‖. Đi măkhácăsoăv iămôăhìnhătrên,ăc aăDeal và Kennedy, trong mô hình này, ngoài các tri tălỦăđạo đ c hành vi và vị kỷ,ăđ oătri tălỦăđạo đ c nhân cách cũngăđ c sửăd ngănh ă m tăcôngăc ăđ ăt oăđ ngăl căchoănhânăviên.ăTrongăcácătri tălỦăđ căv năd ng,ă―n tănh că chính‖ălàă―h păâm‖ăđạo đ c nhân cách và đạo đ c hành vi. Vĕnăhoáăkinhăt ăhayăvĕnăhoáăth ătr ngă(rationalăhayămarketăculture)ăQuinn và McGrath Quin và McGrathă(1985)ăti năhànhăphânălo iăvĕnăhoáăcôngătyăd aăvàoăđặcătr ngăc aă quáătrìnhătraoăđ iăthôngătinătrongăt ăch c.ăNh ngătraoăđ i,ăgiaoăti pănàyălàăr tăc năthi tăđ ă khẳngăđịnhăvịăth ăc aăm iăcáănhânăhayăt păth ,ăquy năl căhọăcóăvàăcóăth ăsửăd ng,ăm căđ ă tho ămưnăv iăhiệnătr ngătrongăt ăch c.ăNh ngăthôngătinătraoăđ iăph năánhăchu năm căhànhă vi,ăni mătin,ăgiáătrịă uă tiênăc aăhọ.ăChínhăvìăv y,ă chúngăcóăth ăđ că coiălàăm tătiêuăchíă 7. đángătinăc yăđ ăphânăbiệtăgi aăcácăt păth ăvàăcáănhân.ăCácătácăgi ănàyăcũngăchiaăvĕnăhoáă côngă tyă thànhă 4ă d ng:ă kinh tế hay thị trường (rational hay market), triết lý hay đặc thù (ideological hay adhocracy), đồng thuận hay phường hội (concensual hay clan) và th bậc (hierarchical).ăNh ngăđặcătr ngăvĕnăhoáănàyăsẽăth ăhiệnărõăkhiăxu tăhiệnăs ăgiaoăti păgi aă cácăcáănhânăhayăt păth ăđ ăquy tăđịnhăv ăm tăv năđ ăgìăđóăquanătrọngă(s ăkiện,ăỦăt ng,ă lu tălệ). Văn hoá kinh tế hay văn hoá thị trường đ că thi tă l pă đ ă theoă đu iă cácă m că tiêuă nĕngăsu tăvàăhiệuăqu .ăTrongăt ăch căcóăvĕnăhoáăd ngănày,ăc pătrênălàăng iăđóngăvaiătròă quy tă địnhă đ nă việcă duyă trìă vàă th că thiă vĕnă hoá,ă quy nă l că đ că u ă thácă ph ă thu că vàoă nĕngăl căc aăhọ.ăPhongăcáchălưnhăđ oăc aăd ngăvĕnăhoáănàyălàăchỉăđ oăvàăt pătrungăvàoă việcăhoànăthànhăm cătiêu,ăcácăquy tăđịnhăph iăđ laoăđ ngălàădoăđ căthiăhành,ătinhăth năt ăgiácăc aăng iă căkhíchălệăvàăđ măb oăb iănh ngăcamăk tătrongăh păđ ngălaoăđ ng.ăK tă 46 qu ălaoăđ ngăđ căđánhăgiáătrênăcơăs ănh ngăs năph măh uăhình,ăng iălaoăđ ngăđ că khíchălệăhoànăthànhănh ngăk tăqu ăd ăki n.ăNh ngă uăđi măquanătrọngăc aăd ngăvĕnăhoáă t ăch cănàyăth ăhiệnă ăs ăhĕngăhái,ăchuyênăc năvàănhi uăsángăki năc aăng iălaoăđ ng.ă Đi măh năch ăch ăy uălàăđôiăkhiăt ăraă―quáăth căd ng‖. Trongăvĕnăhoáăthịătr ng,ăhoànăthànhăm cătiêuăvàăk tăqu ăcôngăviệcăđ căcoiătrọng. Mọiăbiệnăphápătrongăqu nălỦăđ uăh ngăt iăviệcăkhíchălệ,ătr ăgiúpănhânăviênăn ăl căhoànă thànhăm cătiêuăv iăk tăqu ăt tănh t.ăTri tălỦăvị lợi hi năhiệnăr tărõănét.ăCácăràngăbu căphápă lỦăbằngănh ngăcamăk tăchínhăth cătrongăh păđ ngălaoăđ ng,ălàăd uăhiệuăđi năhìnhăc aătri tă lý đạo đ c hành vi.ăTuyăv y,ăkhi măkhuy tăc aănh ngătri tălỦătrênăđ călàmă m ăđiăb iă việcăv năd ngătri tălỦăđ oăđ cănhânăcáchăquaăviệcăkíchăthíchătinhăth năt ăgiácăc aăng iă laoăđ ng.ăTri tălỦăvịăl iăv nălàă―n tănh căchính‖. Vĕnă hoáă tri tă lỦă hayă vĕnă hoáă đ că thùă (ideologicală hayă adhocracyă culture)- Quinn và McGrath Văn hoá triết lý hay văn hoá đặc thù th ăhiệnăthôngăquaănh ngăchu năm căđ că uă 8. tiênătrongăviệcăth căhiệnăm tăcôngăviệc.ăNóăcóătácăd ngătrongăviệcăh ătr ăth căhiệnănhi uă m cătiêuăđ ngăth i.ăTrongănh ngăt ăch căcóăvĕnăhoáătri tălỦ,ăcácăquy tăđịnhăth ngămangă tínhăt păth ,ăquy tănghị,ăng iălưnhăđ oăth ngăcanăthiệpăvàăđiătiênăphong,ăs ăt ăgiácăc aă ng iă laoă đ ngă đ că c ngă c ă bằngă s ă camă k tă đ iă v iă nh ngă giáă trịă đ că t ă ch că coiă trọng.ăQuy năh năđ căgiaoăphóătrênăcơăs ăuyătínă(tríăl c)ăvàăquy năl căc năthi tăchoăviệcă hoànăthànhăcôngăviệc.ăK tăqu ălaoăđ ngăđ căđánhăgiáătrênăcơăs ăs ăn ăl c,ăc ăgắngăkhiă th căhiệnăcôngăviệc.ăM iăquanătâmăc aătoànăt ăch călàăcoiătrọngăs ătĕngătr ngăhơnăthànhă tíchătr cămắt. uăđi măc aăd ngăvĕnăhoáăt ăch cănàyăth ăhiệnă ăkh ănĕngăthíchă ng,ătínhă t ăch ăvàătinhăth năsángăt o.ăTuyănhiên,ăđôiăkhiăviệcăraăquy tăđịnhăcũngăcóăth ăgặpătr ăng iă doăs ăb tăđ ngăgi aăcácăthànhăviên. Y uăt ăn iăb tătrongăvĕnăhoáăs ămệnhălàătìmăki măs ăđ ngăthu n,ăđ ăcaoătinhăth nă t păth ăvàăs ăt ăgiáăđ căđ măb oăbằngăs ăcamăk t.ăĐi uăđóănóiălênărằng,ătri tălỦăđ căápă d ngăđ ăđi uăhànhăt ăch călàăcácătri tălỦăđạo đ c tương đối, đạo đ c công lý và đạo đ c nhân cách.ăTrongăđó,ătri t lỦăt ơngăđ iălàă―n tănh căchính‖. Quaănh ngăvíăd ătrên,ăcóăth ănh năth yăm iăliênăhệăchặtăchẽăgi aăcácătri tălỦăkinhă doanh/qu nălỦăv iăm cătiêu,ăbiệnăpháp,ăvàăcôngăc ăđi uăhành.ăCácătri tălỦăđ căchọnăcóă th ăgi ngănhau,ănh ngă―đi mănh n‖ăcóăth ăkhácănhau, đặcăbiệtălàăcáchăth căth ăhiệnăkhácă nhauăcóăth ăd năđ nănh ngă năt ng/hìnhă nhăkhácănhau,ămongămu năvàăđ cănh năbi t.ă N uăhìnhă nhădoanhănghiệpămongămu năt oăraăvàăđ cănh năbi tăb iăxưăh iălàăt ơngăđ ngă (hình ảnh doanh nghiệp mong muốn ≡ hình ảnh được xã hội nhận biết),ăb năđ căcoiălàă thànhăcôngăv ămặtăqu nălỦ.ăNh ngăn uăhìnhă nhăđ cănh năbi tăchínhălàăhìnhă nhăxưăh iă mongămu nă(hình ảnh doanh nghiệp mong muốn ≡ hình ảnh xã hội nhận biết ≡ hình ảnh xã hội mong muốn),ăkhiăđóădoanhănghiệpăm iăđ căcoiălàăthànhăcôngăv ămặtăkinhădoanh. 47 CỂUăH IăTH OăLU NăCH NGă3 1. Hưyă th oă lu nă v ă nh ngă đi mă chungă cơă b nă gi aă tri tă lỦă kinhă doanhă vàă tri tă lỦă qu nălỦăc aăm tăt ăch c,ădoanhănghiệp.ă a. Trìnhăbàyăv ănh ngăn iădungăcơăb năc aătri tălỦăkinhădoanh,ătri tălỦăqu nălỦăvà so sánhăv iănhau; b. Theoă anh/chị,ă làmă th ă nàođ đ tđ că s ă hàiă hoà,ă t ơngă đ ngă gi aă tri tă lỦă kinhă doanhăvàătri tălỦăqu nălỦăkhiătri năkhaiăth căt ăm tăt ăch c,ădoanhănghiệp?ă c. Hưyă l yă tr ngă h pđơnă vịă nơiă anh/chịđangă côngă tácă (hoặcă bi tă rõ)ă làmă víă d đ ă phân tích,ăminhăho . 2. Anh/chịă hưyă phână tích,ă bìnhă lu n,ă nh nă xétă v ă tri tă lỦă kinhă doanhă c ađơnă vị/t ă ch c/doanhănghiệpnơiăanh/chịăhiệnđangăđi uăhành/côngătác.ă a. Tri tălỦăkinhădoanhăc ađơnăvịđ căth ăhiệnăquaănh ngăgiáătrị,ănguyênătắc,ăph ơngă châmăkinhădoanh,ăđ i t ngăm cătiêuăđ căl aăchọnănào? b. Theoăanh/chịătri tălỦăkinhădoanhăc ađơnăvịăphùăh pđ năm căđ ănàoăv iđ iăt ngă h uăquanăc ađơnăvị?ă c. N uă c nă đi uă chỉnh,ă anh/chịă cóđ ă xu tă gìă c ă th ?ă (Thayă đ iă tri tă lỦ?ă hayă Đi uă chỉnhăm cătiêu,ăđ iăt ng,ăthịătr ngầ?)ăvà d. Choăbi tăng iăqu nălỦđơnvị/t ăch c/doanhănghiệpăc năph iălàmăgìđ đ tđ cđi uăđó? 3. Hưyă trìnhă bàyă tri tă lỦă kinhă doanhă c ađơnă vị/doanhă nghiệpă nơiă anh/chịđangă đi uă hành/côngătác/bi tărõănh t.ă a. Tri tălỦăkinhădoanhăc ađơnăvịđ căth ăhiệnăquaănh ngăgiáătrị,ănguyênătắc,ăph ơngă châmăkinhădoanh,ăđ iăt ngăm cătiêuăđ căl aăchọnănào? b. Tri tă lỦă qu nă lỦă hiệnđangă đ cápă d ngă trongă đơnă vịă làă gì?ă Đ că th ă hiệnă quaă nh ngăquanăđi m,ănguyênătắc,ăph ơngăchâmăhànhăđ ng,ăquyătắc,ăchu năm căhànhăviănào? c. Theoăanh/chỉ,ăđ ăth căhiệnătri tălỦăkinhădoanhăc aăđơnăvị,ăviệcăđi uăhànhădoanhă nghiệpăc năápăd ngătri tălỦăqu nălỦă(quanăđi m,ănguyênătắc,ăph ơngăchâmăhànhăđ ng,ăquyă tắc,ă chu nă m că hànhă vi)ă nàoă choă phùă h p?ă N uă c nă đi uă chỉnh,ă ng iă qu nă lỦă doanhă nghiệpăc năđi uăchỉnhănh ngăgì?ăĐi uăchỉnhănh ăth ănào? 4. Thửănêuăraănh ngđặcđi măv ătri tălỦăqu nălỦđặcătr ngăc ađơnăvị/t ăch c/doanhă nghiệpănơiăanh/chịđangđi uăhành/côngătác/địnhănghiênăc u.ă a. Anh/chịăhưyăthửăthi tăk ăm tăcu căđi uătraăđ ăthuăth păthôngătinăc năthi t. b. V iănh ngăthôngătinăanh/chịăhiệnăcó,ăn uăx pălo i,ămôăhìnhăvĕnăhoáădoanhănghiệpă c aă đơnă vịă gi ng/t ơngă đ ng/t ơngă đ ơngă v iă (nh ng)ă môă hìnhă vĕnă hoáă doanhă nghiệpă nàoănh t? c. Theoăanh/chịămôăhìnhănàyăcóăth ăhiệnămongămu n/Ủđịnhăc aădoanhănghiệp/doanhănhână hayăkhông?ăĐâyăcóăph iălàđi uănh ngăng iăh uăquanămu năth yăhayăkhông?ăBìnhălu n. d. N uăph iđi uăchỉnh,ătheoăanh/chị,ănh ngăđi uăchỉnhăc năthi tălàănh ăth ănào?ăT iăsao? 48 CH NGăIV.ăXỂYăD NGăPHONGăCÁCH V ăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P I/ B NăS CăVÀăGIÁăTR 1. B năs călƠăgì? ―Bản làăcáiăg c,ăcáiăcĕnăb n,ăcáiălõi,ăcáiăh tănhânăc aăm tăs ăv t.Sắc làăth ăhiệnăraă ngoài.‖ăNóiăb năsắcăvĕnăhóaăt călàănóiănh ngăgiáătrịăc tălõi,ăcĕnăb n,ăh tănhânăc aăm tădână t c,ăm tăt ăch c,ănhómăng i,ăm tăcáănhân.ăNóiănh ngăgiáătrịăh tănhânăt călàăkhôngăph iă nóiăt tăc ămọiăgiáătrị,ămàăchỉălàănóiănh ngăgiáătrịătiêuăbi uănh t,ăb năch tănh t,ăsâuăsắcănh tă đ nă n iă chúngă bi uă hiệnă trongă mọiă ho tă đ ng,ă giaoă ti p,ă hànhă viă ngă xửă hằngă ngàyă c aă nh ngăng iămangănó.‖,ă[MinhăChi] Bànă v ă b nă sắcă vĕnă hoáă dână t că Việtă Nam,ă Vĕnă kiệnă H i nghịă l nă th ă nĕmă BCHă Trungă ơngăkhoáăVIIIăcũngăđưănêuărõ,ă[1]:ă Bản sắc dân tộc bao gồm những giá trị bền vững những tinh hoa c a cộng đồng các dân tộc Việt Nam được vun đắp nên qua lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước… Bản sắc văn hoá dân tộc còn đậm nỨt trong các hình th c biểu hiện mang tính độc đáo. M tăs ăgiáătrịăb năsắcăvĕnăhoáăc aădânăt căViệtăNamăđ căth ăhiệnătrongăB ng4.1. B ngă4.1.: B ngăt ngăh păcácăgiáătr ăcĕnăb năv ăb năs căvĕnăhoáădơnăt căVi tăNam Iậ NI MăT ăHẨOăDÂNăT Că =ăNgu năs căm nhătinhăth n,ăNgu năđ ngăl c II ậ S CăM NHăT NGăH Pă =ăNgu năs căm nhăv tăch t ụăTH CăXẩăH Iă =ăĐịnhăh ngăhànhăđ ng III ậ H IăNH Pă =ăĐịnhăh ngăhànhăđ ng IV ậ T PăQUỄNă =ăBiệnăpháp,ăki năth c,ăkinhănghiệm TRUY NăTH NGă = ―V n xã h i‖,ăL iăth ăc nhătranhăqu căgia NHÂN =ăTri tălỦăhànhăđ ng/kinhădoanh NGHƾAă =ăPh ơngăchâmăho tăđ ng/kinhădoanh L ă =ăPh ơngăpháp ho tăđ ng/kinhădoanh TRÍ =ăPh ơngătiện ho tăđ ng/kinhădoanh TÍN =ăM cătiêu/hệ qu ho tăđ ng/kinhădoanh Vậ (*) PGS.TS. Nguy năM nhăQuân,ăĐ ătàiăNCKHăc păB ,ăMS:ăB2088.06-70, ―Vận dụng VHDN vào việc xây dựng và phát triển thương hiệu mang đậm bản sắc dân tộc cho doanh nghiệp Việt Nam‖, 2011. 49 2. B năs căvĕnăhoáădoanhănghi p M iăt ăch c,ădoanhănghiệpăchọnăraănh ngăgiáătrịăriêngăđ ătheoăđu iăvàătônătrọng.ăHọă cũngăchọnăcáchăth căth ăhiệnăchúngătheoăphongăcáchăriêng.ăQuaăđóăchúngăđ cănh nădiệnă vàăghiănh .ăM iădoanhănghiệpăsẽăt oăraăvàăc ăgâyăd ngănênăb năsắcăriêngăc aămình. Bản sắc văn hoá doanh nghiệp – hay bản sắc riêng mang triết lý văn hoá c a doanh nghiệp – là những biểu hiện đặc trưng về phong cách hành động và hành vi c a tổ ch c thể hiện những giá trị và triết lý hành động đã được lựa chọn để theo đuổi. Bản sắc văn hoá c a một doanh nghiệp được thể hiện thông qua hành vi c a các thành viên và là dấu hiệu thể hiện sự thống nhất trong nhận th c và hành động ở m c độ cao khi thể hiện các giá trị và triết lý ch đạo c a doanh nghiệp.[4] Quanăđi măvàăhànhăviăđ oăđ căc aăng iălưnhăđ oăcóăth ăđ cătruy năđ năcácăthànhă viênăkhácătheoănhi uăconăđ ngăkhácănhau,ănh ăquaăcácăbàiăphátăbi u,ăcácă năph m,ăcácă tuyênă b ă v ă chínhă sách,ă vàă đặcă biệtă làă quaă hànhă viă c aă ng iă lưnhă đ o.ă M tă khiă nh ngă ng iălưnhăđ oăđ uăth ăhiệnăs ănh tăquánătrongăviệcătônătrọngăs ăcôngăbằngăvàătrungăth că trong kinh doanh, chúngă sẽă tr ă thànhă tàiă s nă chínhă y uă c aă doanhă nghiệpă vàă đ că mọiă thànhăviênăkhácăcùngătônătrọng.B năsắcăkhôngăchỉălàănh năth căvàămongămu n.ăB năsắcă th ăhiệnătrongăhànhăđ ngăc aăt ăch c,ăhànhăviăc aăcáănhân.ăNhânăt ăquanătrọngăb cănh tă trongăquáătrìnhăl aăchọnăcácăgiáătrị,ătri tălỦăvàăth ăhiệnăchúngăthànhăhànhăđ ngălàăvaiătròă tiênăphongăc aănh ngăng iălưnhăđ o,ănh ngănhânăcáchăthenăch t,ănh ngăng iă ăvịătríă qu nălỦăc păcaoătrongăviệcăth ăhiệnăs ăcamăk t,ăs ăchỉăđ oăsátăsaoăvàăs ăg ơngăm uătrongă việcăth căhànhăcácăgiáătrịăđ oăđ c.ă II/ XỂYă D NGă PHONGă CÁCHă LÃNHă Đ Oă MANGă Đ Mă B Nă S Că VĔNă HOÁăDOANHăNGHI P 1. Lƣnhăđ oăvƠăphongăcáchălƣnhăđ o a- Lụnh đ Ị là gì? Lưnhăđ oălàăch đ ăđ căquanătâmăvàănghiênăc uăb iănhi uăđ iăt ng,ăc ăv ămặtăth că hànhăvàălỦălu n.ăCóănhi uălỦăthuy tăv ălưnhăđ oăđưăđ căphátătri nătrênăcơăs ăcácăk tăqu ă nghiênăc uănày,ăvàăđ căđịnhăhìnhăthànhănĕmquanăđi măsau. Quan điểm hành vilãnh đạo(behavioralătheories)ăquanătâmăđ năcâuăh i:ă―Người lãnh đạo có năng lực hành động như thế nào?‖Cácăthuy tăhànhăviăt pătrungănghiênăc uăcáchă th căhànhăđ ngăc aănh ngăng iălưnhăđ oăthànhăcôngăđ ătừăđóăchỉăraănh ngăđi uăng iă lưnhăđ oăc năti năhànhăkhiăth căhiệnăcôngăviệcăc aămình,ăkhiăph iăh păv iănh ngăng iă khác,ăkhiăthamăgiaăvàoăviệcăraăquy tăđịnhăt păth ,ăti pănh năphêăbình,ăkhíchălệăng iăkhác. Rõăràngălà,ăcáchăth căhànhăđ ngăc aăng iălưnhăđ oăcóăỦănghƿaăr tăquanătrọngăquy tă địnhăuyătín,ă nhăh ngăc aăhọ.K tăqu ănghiênăc uăchỉăraănh ngăcáchăth căhànhăđ ngă ậ phongă cáchă lưnhă đ oă ậ khácă nhauă cóă th ă d nă đ nă nh ngă k tă qu ă khácă nhau,ă trongă cácă tr ngăh p,ăhoànăc nhăkhácănhau.ăNg iălưnhăđ oăgi iălàăng iăbi tăsửăd ngănh ngăcáchă th căhànhăđ ngă(phongăcách)ăkhácănhau,ăphùăh păv iăhoànăc nh.ă Quan điểm lãnh đạo theo hoàn cảnh quanătâmăđ năcâuăh i:ă―Bối cảnh có ảnh hưởng như thế nào đến kết quả lãnh đạo?‖.ăTh căt ăchoăth yăkhôngăcóăm tă―khuônăm u‖ăchungă 50 đ ălưnhăđ oăthànhăcông.ăLưnhăđ oăgi iălàăph iăbi tătuỳăbi n.ăT ăt ngăc aăcácăthuy tălưnhă đ oă theoă hoànă c nhă nh nă m nhă đ nă tínhă t ơngă thíchă c aă phongă cáchă lưnhă đ oă v iă hoànă c nh.ăCácăthuy tătheoăquanăđi mănàyăt pătrungănghiênăc uăcácăv năđ ănh :ăPhongăcáchă lưnhăđ oănàoălàăphùăh păđ ăraăquy tăđịnhăth tănhanh?ăPhongăcáchănàoălàăphùăh păđ ăcóă đ căs ă ngăh ăhoànătoànăc aănh ngăng iăkhác?ăLưnhăđ oăc năt pătrungăvàoăconăng iă hay côngăviệc. Quan điểm tố chất lãnh đạo (trait theories)t pă trungă vàoă câuă h i:ă ―Những dạng người như thế nào có thể trở thành lãnh đạo giỏi?‖.ă Nĕngă l că lưnhă đ oă đ că th ă hiệnă bằngăphongăcách,ătrongăđóăch aăđ ngănh ngăđặcăđi măv ătínhăcách,ănh năth c,ăđ ngăcơ,ă kinhănghiệm,ăthóiăquenăhànhăđ ng.ăCácăthuy tăv ătínhăcáchălưnhăđ oăchoărằng,ălưnhăđ oă gi iăth ngălàănh ngăng iăh iăt ăđ cănhi uănh ngăt ăch t,ăph măch tnh tăđịnhăc năthi tă màănh ngăng iălưnhăđ oăthànhăcôngăcó.T ăch tălưnhăđ oăđ căhìnhăthànhătrongăcácăgiai đo năphátătri năvàătr ngăthànhăkhácănhauăc aăm iăng iă(vôăth căvàăcóăỦăth c),ăvàăđ că hoànăthiệnăquaărènăluyện. Quan điểm quyền lực và ảnh hưởng lãnh đạo (power and influence theories)quan tâmăđ năcâuăh i:ă―Cái gì là nguồn gốc c a quyền lực lãnh đạo?‖.ăCácăthuy tătheoăquană đi mănàyăt pătrungănghiênăc uăcáchănh ngăng iălưnhăđ oăsửăd ngăquy năl căvàătácăđ ngă đ nănh ngăng iăkhácăvàăhệăth ngăđ ălàmăchoăcôngăviệcăđ căth căhiệnătrôiăch y.ăNĕngă l căvàăphongăcáchălưnhăđ oăcũngăđ căhìnhăthànhătừăđó. Quan điểm chuyển hoá lãnh đạo (transformational leadership)ăquanătâmăđ năcâuăh i:ă ―S c mạnh c a tổ ch c được tạo ra từ đâu?‖.ăTrongăm tăt ăch căg mănhi uăng i,ăng iă lãnh đ oă khôngă hànhă đ ngă m tă mình,ă vàă càngă nênă bi nă nh ngă ng iă khácă thànhă nh ngă ―kẻătheoăđuôiăm tăcáchăth ăđ ng‖.ăNg iălưnhăđ oăkhôngănênăt ăbi nămìnhăthànhăđ uătàu,ă vàăng iăkhácăthànhăcácătoaătàu;ămàănênăt oăraăm tăđoànătàuăt ăhành.ăCácăthuy tăchuy nă hoá lưnhă đ oă t pă trungă nghiênă c uă cáchă th că t oă raă ni mă tină vàă s că m nhă t pă th ă (synergy).ă Thuy tă chuy nă hoáă lưnhă đ oă chỉă raă rằnglưnhă đ oă khôngă ph iă chỉă làă cóă đ că nh ngăph măch tălưnhăđ oăc năthi t,ăhayăbi tăcáchăhànhăđ ngăphùăh pătrongănh ngăhoànă c nhă nh tă định,ă th ă hiệnă vaiă tròă g ơngă m u,ă tiênă phong,ă màă cònă c nă thi tă ph iă bi tă lôiă cu n,ăkhíchălệănh ngăng iăkhácăcùngănhiệtătìnhăthamăgia.ăĐ ătr ăthànhălưnhăđ oăgi i,ăconă ng iăc nănắmăv ngăvàălàmăch ănhi uăy uăt ăc năthi tăchoăviệcăhoànăthànhăcôngăviệcăc aă mình.ăHọăkhôngăchỉăc năcóăk ănĕngăhoànăthànhăt tăcôngăviệcăchuyênămôn,ămàăcònăc năcóă quană đi m,ă tháiă đ ă đúngă đắn,ă bi tă cáchă làmă việcă v iă ng iă khácă (k ă nĕngă quană hệă liênă nhânăcách),ăt oăd ngăđ călòngătin,ăs ăt ănguyệnăcôngăhi năc aătừngăcáănhânătrongăcácă quy tăđịnhăvàăhànhăđ ngăt păth ăđ ăđ tăt iăm cătiêuăchung.Ng iălưnhăđ oătheoăquanăđi mă chuy năhoáălàănh ngăng iănhi uăkhátăvọngăvàăt oăđ căni mătină ănhi uăng i. Nh ngăng iălưnhă đ oă theoăquanăđi măchuy năhoáălưnhăđ oăthànhă côngătrongăh uă h tăcácăhoànăc nh,ăb iăhọăhàngăđ ngăv iăs căm nhăkhôngăph iăc aăm tăcáănhân,ămàăs că m nhăvàătríătuệăc aăm tăt păth ălưnhăđ o. 51 b- Lụnh đ Ị và qu n lý Theoă địnhă nghƿa, lụnh đ Ị là năng lựcđịnh hướng và điều khiển ng iă khácă hànhă đ ngăđ ăth căhiệnănh ngăm căđíchănh tăđịnh.ăLưnh đ oălàăkhả năng gây ảnh hưởng đ iă v iăng iăkhác,ăkh ănĕngăbu căng iăkhácăph iăhànhăđ ngătheoăỦămu năc aămình.ăM tă cáchătíchăc căhơn,ăKoontzăđịnhănghƿaă―lưnhăđ oălàăquá trình tác động đ năconăng iăđ ă làmăchoăhọăt ănguyệnăvàănhiệtătìnhăph năđ uătrongăviệcăđ tăđ năcácăm cătiêuăc aăt ăch c.ă Lưnhăđ oălàăhướng dẫn,ăđi uăkhi n,ăraălệnhăvàălàm gương.ăLưnhăđ oălàănghệăthu t.‖ăTừă địnhă nghƿaă này,ă nĕngă l că lưnhă đ oă khôngă cònă làă m tă y uă t ă thu nă tuỦă cáă nhân,ă màă cònă ch aăđ ngănh ngăđặcătr ngăquanătrọngăc aăquanăhệăxư h iătrongăt ăch c.ăXâyăd ngănĕngă l călưnhăđ oăc aăng iăqu nălỦăkhôngăph iăchỉăthu nătuỦălàăquáătrìnhăt ătuăd ngăb năthână màăcònălàănh ngăn ăl căxâyăd ngăvàăphátătri năm tăn năvĕnăhoáăt ăch căm nh,ăphùăh pă hoànăc nhăvàătri tălỦăkinhădoanh,ăqu nălỦăc aăt ch c. Qu n lý là hành độngphối hợp mọi người đ ăcùngănhauăhoànăthànhănh ngăm căđíchă nh tă địnhă bằngă cácă sửă d ngă nh ngă ngu nă l că h uă d ngă m tă cáchă h uă íchă vàă hiệuă qu .ă Qu nălỦălà quá trình đạt đến mục tiêu c aăt ăch căbằngăcáchălàmăviệcăv iăconăng iăvàă thôngăquaăconăng iăcùngăv iăcácăngu năl căkhác.ăQuáătrìnhănàyăbaoăg măm tăhệăth ngă cácă ho tă đ ngă cóă địnhă h ng,ă gắnă k t,ă ti pă di nă nhauă h ngă t iă m că tiêuă c aă t ă ch c;ă trongăđóăconăng iăđóngăvaiătròăquy tăđịnhătrongăviệcăkhaiăthácăvàăsửăd ngăcácăngu năl că khácă c aă t ă ch că trongă quáă trìnhă đ tă đ nă m că tiêu.ă Ho tă đ ngă qu nă lỦă đ că ti nă hànhă thôngăquaăviệcăth căhiệnă5 ch c năng cơăb năsau:ăHo chăđịnhă+ăT ăch că+ăĐịnhăbiênă+ă Đi uă hànhă +ă Ki mă soát.ă Cácă ngu nă l că huyă đ ngă vàă sửă d ngă trongă qu nă lỦă baoă g mă 4 nguồn lực:ăconăng iă(ngu nănhânăl c)ă+ătàiăchínhă(ngu năl căkinhăt )ă+ăph ơngătiệnăk ă thu tă(ngu năl căcôngănghệ)ă+ătàiănguyênăthiênănhiênă(ngu năl căt ănhiên). Gi aălưnhăđ oăvàăqu nălỦăcóăm iăliênăhệăm tăthi t.ăTuyănhiên,ălưnhăđ oăvàăqu nălỦă v nălàăhaiăkháiăniệm khácănhau,ăB ngă4.2.ă Qu¶n lý vµ l·nh ®¹o NG IăQU NăLụ NG N.M.Quan N.M.Quan B ngă4.2:ăQu nălỦălƠăgì?ăLƣnhđ o là gì? IăLÃNHăĐ O Ch pănh năhi nătr ng Tháchăth căv iăhi nătr ng T pătrungăvƠoăhi năt i H C ălƠmăt tăcôngăvi că(doăthingsăright) C ălƠmănh ngăvi căt tă(doărightăthings) Quanătơmăđ năhi uăqu Xĕmăxoiătừngăchiăti tă Ng Quanătơmăđ năthƠnhăqu Xơyăd ngănh ngăb Đi uăhƠnh Sángăt o căđiăvƠăti năđ ăc ăth ngălai cănhìnăchơnătr i Xácăđ nhăt mănhìnăvƠăxơyăd ngăchi năl c Tìmăcáchăd ăđoánăvƠămu năduyătrìăquyăc ăă Tìmăcáchăthayăđ i Duy trì Phát huy T pătrungăvƠoăh ăth ngăvƠăc uătrúc T pătrungăvƠoăconăng Néătránhăr iăro Ch pănh năr iăro i Khíchăl ăm iăng D aăvƠoăvi căki măsoát D aăvƠoăs ătinăc y T ăch căvƠăs păx păđ iăngũ Đ aăđ ngăt iăt ngăch ăl iătheoăh iălƠmătheoăchuẩnăm că Khíchăl ăm iăng iătìmăcáchăthayăđ i S ăd ngăm iăquanăh ăquy năl căchínhă S ăd ngăm iăquanăh ăconăng th c ng i ngănh tăđ nh Nh năm nhăvƠoăchi năthu t,ăh ăth ng,ăc uă Nh năm nhăvƠoătri tălỦ,ăgiáătr ăch ăđ oăvƠă trúc m cătiêuăchung Đòiăh iăng iăkhácăph iătuơnăl nh Yêuăc uăng iăv iăconă iăkhácălƠmătheo HƠnhăđ ngătrongăkhuônăkh ăquyăđ nh,ă HƠnhăđ ngăngoƠiăkhuônăkh ăquyăđ nh,ă quyăch ,ăchínhăsáchăc aăt ăch c quyăch ,ăchínhăsáchăc aăt ăch c Chúătr ngătácănghi p T mănhìnădƠiăh n Tr ăl iăcácăcơuăh iăNhư thế nàỊ và Khi nào Tr ăl iăcácăcơuăh iăCái gì và ắ i saỊ Cóăc 62 ngăv ăchínhăth c T ăphátăvƠăt ănguy n 63 Ng iăqu nălỦăc năcóănĕngăl călưnhăđ o,ăng iălưnhăđ oăkhôngănh tăthi tăph iănắmă gi ăc ơngăvịăqu nălỦ.ăDùăkhôngănắmăgi ăc ơngăvịăqu nălỦ,ăm iăcáănhânăv năcóăth ătr ă thànhăm tănhàălưnhăđ oăđ ăđóngăgópăs cămìnhăchoăviệcăth căhiệnăm cătiêuăc aăt ăch c,ă Minhăho ă4.1. 52 V y,ăm tăt ăch căc năcóăng iăqu nălỦăhayăng iălưnhăđ o?ăT ăch căchỉăcóăng iă qu nălỦ,ăkhôngăcóăng iălưnhăđ oăsẽăho tăđ ngănh ăth ănào?ăNg căl i,ăt ăch căsẽăho tă đ ngăraăsaoăkhiăcóănhi uăng iălưnhăđ oăvàăr tă ítăhoặcăkhôngăcóăng iăqu nălỦ?ăụăki nă c aăb nănh ăth ănàoăkhiăđọcăbàiăvi tăgi iăthiệuătrongăMinhăho ă4.2? Lưnhăđ oăluônăgắnăv iăquyền lực.ăNĕngăl călưnhăđ oăđ căth ăhiện,ăđ căkhẳngăđịnhă vàăc ngăc ăbằngăquy năl c.ăNĕngăl călưnhăđ oăcũngăđ căxácăđịnhăvàăth ăhiệnăthôngăquaă phongăcáchălưnhăđ o;ăđóălàăcáchăth căm tăng iăsửăd ngăquy năl căđ ăgâyă nhăh ngăđ iă v iăng iăkhác.ăHiệuăl călưnhăđ oăph ăthu căr tănhi uăvàoăđ ngăl căc aăng iălưnhăđ oăvàă đ iăt ngălưnhăđ o.ă Minhăho ă4.1:ăLƣnhăđ oăkhiăkhôngăcóăch căv Choădùăb nălàăm tănhàăqu nălỦ,ăm tănhânăviênătácănghiệphayăm tăng iăhànhăngh t ădo,ălúcănàoă đóăb năph iănghƿăđ năviệct oăđ că nhăh ngăhoặcăth măchíălàăc iăthiệnăhiệuăqu ălàmăviệcăc aă nh ngăng iăkhôngăph iălàăthu căc păc ab n. Cóm tăs ănguyênătắcăcơă b năcóăth ăgiúpíchăchoă b nđ lưnhăđ oăkhiăkhôngăcóăch căv .ăNh ngănguyênătắcănàyăcũngăr thiệuăqu ăc ătrongătr ngă h păb năđangăcóăth căquy n.ăNh ngănguyêntắcăđóălàănh ăsau. 1.ăHƣyălanătruy nălòngă nhi tătìnhăv iăcôngăvi c.ăM iăcôngă việc,ăm iăd ăánăvàăho tăđ ng có nh ngăđi măđ căđáoămàăkhiătônătrọngănh ngăđặcăđi măđóăthìăs ăđamămêăsẽăđ căc ngăc ăm tă cáchăt ănhiên.ăN uăđi uăth căs ăthúcăđ yăb năchínhălà s đamămêăvàăb năđ ăchoămọiăng iănh nă th yđi uăđó,ăh uăh tăhọăsẽăh ngăt iăm cătiêuăc aăb năm tăcáchăcóăt ăch c. 2.ăTh ăhi năs ăxu tăs cămƠăkhôngăt ămƣnăhayătrôngăch ăs ăcôngănh n.ăChịuăđ ngăcáiătôiăc aă ng iăkhácăluônălàăm tăđi uăr tăkhó,ăchoădùăcáiătôiăcáănhânăđóăđưăl năhoặcăđangăl năd nălên.ăKhiă m tăng iăcóăcáiătôiăl nălàăng iăqu nălỦătr căti păc aăb năthìăb năchỉănênătránhăvaăch măvàălàmă h tăs cămìnhăchoădù khóăchịuăđ năđâu.ăB năsẽăkhông phungăphíăth iăgianăđ ătuânătheo m tăng iă nh ăth n uăng iăđóăkhôngăth căs ăcóăquy năqu nălỦăđ iăv iăb n. Nh ngăcáiătôiăluônăđòiăh iăcóănh ngăcáchăriêngăđ ătr ăthànhătrungătâmăvàăng yăt oăs xu tăsắcă trongăcôngăviệc.ăN uămọiăng iănh năth yăng iălưnhăđ oăchỉăđangăc ătìmăki măs ăcôngănh năthìă đi uă t tă nh tă mà ng iă lưnh đ o y cóă th ă nh nă đ că sẽă chỉă là nh ngă tràngă pháoă tayă gi ă v .ă Nh ngăng iălưnhăđ oăhayăđòiăh iăth ngăítăkhiăt oăđ căngu năc măh ngăkhuy năkhíchăng iă khác. 3.ăĐừngăquáăcoiătr ngăk tăqu .ăNhàălưnhăđ oăkhôngăcóăch căv ăth ngăbịănghiăng khiăhọăhànhă đ ngăgi ngănh ăđ iătr ngăhơnăm tănhàăkhoaăhọcăhamătìmăhi u.ăC ăhaiăbi tărằngăk tăqu ălàăquană trọngănh ngănhà khoaăhọcăkhôngăquáăcoiătrọngăk tăqu ăvìăhọălưnhăđ oătrongăbìnhălặng.ăTrongăkhiă đóăđ iătr ng, cho dù khôngăbịăthúcăđ yăb iăcáiătôiăcáănhân,ăl iăchúătrọngăvàoăk tăqu . Nhìn chung, ng iălưnhăđ oăkhôngăcóăch căv ăth căs ăph i làăng i hamăhi uăbi t hơnălàăng iă hayăsoiăxét.ăS ăkhácăbiệtănàyăkhôngăd ănh năth y, vàăđừngăc ăth ăhiệnătheoăcáchăc aănhàăkhoaă họcăm tăcáchăgi ăt o. Nh ngăng iăth ăhiệnăhiệnăđi uăđóăm tăcáchăth căs ăsẽălàănh ngănhàălưnhă đ oăkhôngăch căv ăr tăhiệuăqu ăvàăcũngălàănh ngăgiáoăviênăgi i. Steven DeMaiođăng trên Harvard Business Publishing Tuanvietnam.net, 30/07/2009 (Nguyễn Tuyếndịch) c- Năng lực lụnh đ Ị Nĕngăl călưnhăđ oăđ căph năánhăthôngăquaănĕmăkhíaăc nhăsau:ă(1)ăqu nălỦăb nă thân;ă(2)ălưnhăđ oăng iăkhác;ă(3)ăqu nălỦăcôngăviệc;ă(4)ăsángăt o;ăvàă(5)ătráchănhiệmă xưăh i. 53 Quản lý bản thân (làmăch ăb năthân,ăt ăqu nălỦ)ălàăhi uărõănh ngăgiáătrị,ăđi măm nh,ă đi măy uăvàăcóăkh ănĕngălàmăch ătr ngătháiătìnhăc măvàăhànhăviăc aăb năthân.ăNg iălưnhă đ oăluônăc ăgắngăhoànăthiệnăb năthân,ăkhôngăngừngăhọcăh i,ăc uăthị,ăădũngăc măthừaănh nă khiămắcăsaiăl m,ămongămu năvàăsẵnăsàngăti păthuăỦăki năđóngăgóp.ăHọălàănh ngăng iăcóă kh ănĕngăđ ơngăđ uăv iănh ngăhoànăc nhănhi uăs căép,ăthửăthách,ăvàăcóăkh ănĕngăduyătrìă s ăcânăbằngăgi aăcôngăviệcăvàăcu căs ng. Minhăho ă4.2:ăM iăcáănhơnălƠăm tănhƠălƣnhăđ o Đưăkhôngăítăl nătừă―lưnhăđ o‖ăbịăsửăd ngăkhôngăchínhăxác.ăCóăm tăs ăth tăkháăbu nălàăb năthânănhi uă chuyênăgiaăkinhădoanhăth ngăkhôngănhìnănh nămìnhăv iăvaiătròăm tănhàălưnhăđ o,ăch ăy uăb iăb yă lâuănayătừă―lưnh đ o‖ăth ngăgắnăchặtăv iănh ngăng iă ăcácăvịătríăcóăth măquy n. G năđây,ăcóăng iătâmăs ăv iătôiărằng:ă"Tôiăkhôngănh năth yămìnhălàăm tălưnhăđ o.ăVìăth ,ătôiăc mă th yăkhôngătho iămái,ăth măchíălàăápăl căkhiăbịăgắnăv iădanhăhiệuăđó,ănóăd ngănh ăkhôngăph i là đi uă tôiă từngă t ă mìnhă đ tă đ c".ă Đâyă làă m tă nh nă th că h tă s că nguyă hi m,ă vàă hoànă toànă tráiă v iă nh ngăgìămàătânăT ngăth ngăObamaăkêuăgọiătrongăbàiăphátăbi uănh măch căc aăông. N uăvìăb tăkìălỦădoăgì,ăb nănghƿărằngămìnhăkhôngăph iălàăm tănhàălưnhăđ o,ăhưyăchoătôiăm tăhaiăphútă chỉăchoăb năxemăm tăvàiăd năch ngăcóăth ăgiúpăcáchănhìnănh năc aăb năkhácăđiăđôiăchút.ăB năcóăbi tă b tăkìăaiăđangăđ mănhiệmăvaiătròăqu nălỦămàăhoànătoànăkhôngăbi tălàmăcáchănàoăđ ăhuyăđ ngănhână l căh ngăt iăcácăm cătiêuăquanătrọng? B năcóăbi tăng iănàoăkhôngăh ănắmă trongătayăquy năl că nh ngăl iăr tăcóătàiătrongăviệcălưnhăđ oăng iăkhác?ăTôiăthìăđoánărằngăcâuătr ăl iăc aăb nălàă―Có‖ă trongăc ăhaiătr ngăh p. Nóiăt iănĕngăl călưnhăđ oăkhôngănh tăthi tăph iănóiăt iăđịaăvị;ăl iăcàngăkhôngăph iănóiăv ăph măviă ngh ănghiệp,ăv ăgi i,ăhayăv ăvĕnăhóaăậ dùăkhôngăth ăph ănh nălàăcáchăth căb căl ăkh ănĕngălưnhăđ oă bịă nhăh ngăph nănàoăb iănh ngănhânăt ănàyăkhác. Aiăđóăcóăth ănói:ă―Nh ngătôiăkhôngăcóătàiănĕng‖.ăLàmăth ănàoăđ ătr ăthànhăm tănhàălưnhăđ oăho tă đ ngăhiệuăqu ,ătheoăđúngăcáchăth căphùăh păv iăb năch tăconăng iăb năvàăng iămàăb nămu nătr ă thành?ăĐ ătr ăl iăcâuăh iăhọcăbúaănày,ăhưyăti păt căh iămìnhăcâuăth ăhai:ă―Liệuăb năcóăth ăd yăaiăđóăkh ă nĕngăhayăt ăch tălưnhăđ o?‖ăHoànătoànăkhông, đóălàănhiệmăv ăb tăkh ăthi. Nh ngăđi uămàăb năcóăth ălàmă- th măchíăph iălàmăậ làăhọcăcáchălưnhăđ o.ăNgayăc ăđ iăv iănh ngăng iă luônăchoărằngămìnhălàălưnhăđ oăv năc năph iăth ngăxuyênărènăluyệnăđ ătr ănênăt tăhơn. Lưnhăđ oălàăm tămônănghệăthu tătrìnhădi n,ăvàăkhôngăbaoăgi ăb năcóăth ăđ tăđ năcáiăđíchăhoànăh o.ăNóă gi ngănh ăth ăthaoăhayăâmănh c.ăHưyănghƿăđ năm tăv năđ ngăviênăhayăm tănh căsƿă aăthíchăc aăb n.ăLiệuă ăđ ătu iă17,ăng iăđóăcóăxu tăsắcănh ăkhiă ăđ ătu iă32?ăCóălẽălàăkhông;ănh ngănhàăbi uădi n vƿăđ iălàă nh ngăng iăsu tăđ iăc ngăhi năb năthânămìnhăđ ănângăcaoăkh ănĕng. Vàăcũngăt ơngăt ănh ăv yăkhiăxétăd iăgócăđ ăc aăm tănhàăqu nălỦ.ăNh ngăng iăgi iănh tăbaoăgi ă cũngălàănh ngăng iăkhôngăngừngăhọcăh i,ăb iăhọăluônămu năt oăraăs ăkhácăbiệt. B n ph iăl aăchọnăviệcătr ăthànhăm tănhàălưnhăđ o.ăNóiăthìăd ăhơnălàm,ănh ngăb năch tăc aăs ăth tă baoăgi ăcũngăv y,ăluônăluônăgi nădị.ăTr ăthànhăm tănhàălưnhăđ oăt tăhơnăchínhălàăđiătheoăs ăkêuăgọiă c aăt ăduy,ăc aălỦătrí. Tôiăxinăkhẳngăđịnhălàăb năcóăth ăphát tri năkh ănĕngălưnhăđ oăc aămình,ăvàăn uăb nămu năthìădùăchoă cóăbaoănhiêuăcácă―s p‖ăđangăđ ngătrênăb n,ăđi uăđóăcũngăkhôngăquanătrọng.ăV yăaiăcóăth ălàăng iă ngĕnăb năl i?ăChỉăcóăduyănh tăm t,ăn uămu nănhìnăth y,ăb năhưyăt ămìnhăsoiăvàoăg ơng. Stew Friedman trên Harvard Business PublishingTuanvietnam.net, 21/03/2009 (Tuyết Landịch) 54 Lãnh đạo người khác đòiăh iăph iăphátăhuyăđ căh tăti mănĕngăc aăhọ,ăbi tăkhơiăd yăă đ ngăl că ăhọăđ ăđ tăđ năm cătiêuăchung.ăNh ngăng iălưnhăđ oăph iăbi tăcáchăqu nălỦă việcăti năhànhăcôngăviệcăc aătừngăng iăvàăc aănhóm,ăhi uărõăđ ngătháiătrongănhómăvàă bi tă cáchă xâyă d ngă nhómă đoànă k t.ă Họă bi tă lắngă ngheă vàă giaoă ti pă t tă đ ă thuy tă ph că ng iăkhácăvàăxâyăd ngălòngătină ănh ngăng iăkhác.ăHọăbi tăcáchăc măthông,ăchiaăsẻăv iă hoàn c nhă c aă ng iă khác,ă cóă kh ă nĕngă hoáă gi iă nh ngă mâuă thu n,ă xungă đ tă theoă cáchă th căđ cămọiăng iătônătrọng.ă Minhăho ă4.3:ăH căc păt căv ăkh ănĕngălƣnhăđ o:ă5ăb c S păb nămu năb nănângăcaoăkh ănĕngălưnhăđ oăc aămình,ăb năsẽălàmăgìăkhiăb năc măth yă khôngăt ătinălắm?ăGillăCorkindaleăsẽăđ aăraă5ăb căsauăgiúpăb năc ngăc ăl iăvàăt ătinăvàoă nĕngăl căc aămình. Những băn khỊăn Ph năl năcácănhàăqu nălỦăph iăđ iămặtăv iăth iăđi măquanătrọngăkhiăhọăkhôngăd aăđ că vàoănh ngăk ănĕngăngh ănghiệpăđ ăthĕngăti nătrênănh ngăn căthangădanhăvọng. Họăph iăchoăđiăt tăc ănh ngăgìăhọăbi tăvàăbịăng iăkhácăđi uăkhi n.ăM tăvàiăng iăc mă th yăviệcăđóăgi ngănh ă―đ tăđangăn tăraăd iăchânăhọ‖. T tă c ă nh ngă đi uă quenă thu că khôngă cònă vàă b nă ph iă t ă thànhă th oă toànă b ă nh ngă k ă nĕngăm i. N uă b nă xâyă d ngă s ă nghiệpă c aă mìnhă chỉă bằngă cáchă hoànă thànhă danhă sáchă côngă việcă ph iălàmăm iăngày,ăđi uăđóăth tăkinhăkh ng. Khiăkhôngăcònănhiệmăv ăđ ăhoànăthành,ăkhôngăcóăbằngăch ngăc aăs ă―giaătĕngăgiáătrị‖,ă liệuăb năcònăcóăngh ănghiệpăn aăkhông?ăKhiăb năc năth ăhiệnănĕngăl căb năthânănh tăthìă s ăt ătinăc aăb năv ăchúngăl iăbịăgi măđ năm căth pănh t.ă N uăb nălâmăvàoătìnhătr ngăđóăsẽănh ăth ănào?ăB năcóăth ălàmăđ căgìătrongătr ngăh pă b tă trắcă này,ă khiă s pă đòiă h iă b nă ph iă th ă hiệnă kh ă nĕngă lưnhă đ oă hơnă n a?ă Đi uă nàyă nghƿaălàăgì? N uă mayă mắn,ăb năcóăth ătìmăth yă m tăc ăv nădàyă d năkinhănghiệmă hoặcăđ căgửiăđiă thamăd ăm tăkhoáăđàoăt oăGiámăđ căĐi uăhành. Nh ngăchắcăchắn,ăb năsẽăhọcăđ cănh ngăđi uăb năcóăth ălàmătừăđ ngănghiệpăhayăquaă quáătrìnhăthamăkh oăhàngătrĕmăquy năsáchăkinhădoanhănóiăv ăkh ănĕngălưnhăđ o.ă Khiăcònălàăfanăhâmăm ăcu ngănhiệtăPeterăSenge,ăWarrenăBennis,ăStephenăCoveyầ,ătôiă v năng ărằngăhọăkhôngăth căs ălàănh ngănhàăqu nălỦăb năr nătrongăs ănghiệpăc aăhọ. Bạn có thể trở thành một nhà lãnh đạo lừng lẫy, đáng tin cậy, có kinh nghiệm dày dặn hay là người chẳng làm được việc gì khi mọi người đang ch định quan sát những bước lãnh đạo đầu tiên c a bạn? Ải i ịháị Theoătinhăth nănày,ătácăgi ăbàiăvi t đư so năm tăc mănangăh ngăd năđơnăgi năvàăd ăhi uă v ăkh ănĕngălưnhăđ o.ăĐóălàăcôngătrìnhăd aătrênăhàngătrĕmăcu cătròăchuyệnăđúcărútăkinhă nghiệmăv iăcácănhàăqu nălỦăđưătừngăđ iămặtăv iăs ăchuy năđ iăđ yăkhóăkhĕnănày. 55 Kh năng này baỊ gồm năm bước thực tiễn: 1.ăNh năth c. Cần hiểu rõ bản thân và hoàn cảnh c a bạn. Biết được ưu điểm, nhược điểm và những nhu cầu phát triển c a chính mình. N uăb năkhôngăcóăth iăgianăđ ăxâyăd ngăk ănĕng,ăhưyăt păh pănh ngăng iăcóăkh ănĕngă b ăsungăchoăb nătrongăcùngănhómălàmăviệc. HưyăỦăth căđ căv ăt ăch căvàănh ngăng iăb năđangălưnhăđ o. ằí d : N uăb năchuy nătừăm tăcôngătyăm iăm ăsangălàmăchoăm tădoanhănghiệpălâuănĕm,ă conăng iăvàănh ngăquiătắcăcanăthiệpăsẽăr tăkhácănhau. 2.ăCóăk ăho ch. Hãy tự hiểu rõ mình đang làm gì. M tăđịnhănghƿaătuyệtăv iăv ăkh ănĕngălưnhăđ oălà kh ănĕngăcóănh ngăng iă ngăh ămình.ă N uăb năkhôngăt oăraăđ căm tăs ăkhẳngăđịnhăv ăt ơngălai,ăsẽăkhôngăcóăaiă ngăh ăb n. 3.ăXơyăd ngăcácăm iăquanăh . Hãy thể hiện bản thân nhiều hơn.ăM tănhàălưnhăđ oăph iăhoànăthiệnămọiăth ăthôngăquaă nh ngăng iăkhác,ăvì v yăcácăm iăquanăhệălàăc năthi t. Hãy dành thời gian để hiểu thêm về sếp và cấp dưới. Nóiăítăhơn,ălắngăngheănhi uăhơnăvàă ghiănh ănh ngăchiăti tămàămọiăng iănói.ăĐ uăt ăth iăgianăđ ăhi uăv ăvaiătrò,ăỦăt ng,ăvàă tínhăcáchăc aănh ngăng iăxungăquanhăb n. Đi uănàyăgiúpăb năt oăd ngăđ căm tăm ngăl iăv ngăchắc,ănh ngăđ ngăminhăh pătác,ă nh ngănhânăviênăđ căkhuy năkhíchăvàăm tăthiệnăchíăcáănhân. 4.ăPhơnăb ăcôngăvi c. Hãy hoàn thành mọi th .ăChoădùăcôngăviệcăc aăb năthu căngànhănào,ăb năcũngăc năth ă hiệnăkh ănĕngăvàăk tăqu ălưnhăđ oăc aămình. Vìăth ,ăchoădùăđóălàăm tăs năph măt tăhơnăhayăm tădịchăv ăđ căc iăthiện,ăl iănhu năcaoă hơnăhayăgiáăc ăphi uăcaoăhơn,ăluônăluônăb oăđ mărằngăcôngăviệcăđ căphânăb ăh pălỦ. 5.ăLƠăng iăchínhătr c. Hãy giữ đúng những giá trị c a bạn.ăGiáătrịăc aăb năchoăbi tăb nălàăaiăvàăt iăsaoănh ngă ng iăkhácănênălàmăviệcăchoăb n. Đi măquanătrọngălàăcácăgiáătrịăph iăth căt ăch ăkhôngăph iălàăvi tăraăhayăthỉnhătho ngăbànă lu năv ăchúng.ăHưyăt ămìnhănêuăg ơngăth tăthà,ăchânăth c,ăminhăb ch,ăđángăkínhătrọngă vàăb năbỉ. Trênăđâyălàănh ngănguyênătắcăcơăb năv ălưnhăđ oătheoăquanăđi măc aătôi.ăB năcóăđ ngăỦă v iănh ngăquanăđi mănày? Ph iăchĕngăđâyălàăs ăđơnăgi năhoáăquáăm căhayălàăs ătinhăgi năcóăth ăch pănh năđ căv ă m tăch ăđ ăđưătr ănênăquáălỦăthuy t?ăĐâyăcóăph iăth iăđi măchoăm tăchi nădịchălàmăsángă t ănĕngăl călưnhăđ oăhayăđóăv năchỉălàăm tăv năđ ăph căt păvàăđ yătháchăth c? Gill Corkindale, đăng trên tạp chí Harvard Business Review Theo tuanvietnam.net,05/11/2007 56 Quản lý công việc đòiăh iph iăcóăki năth căvàăkinhănghiệmăđ ăcóăth ăchỉăd năchoăcácă nh ngăng iăkhácăcáchăth căđ tăđ năm cătiêu.ăNg iălưnhăđ oăc năthamăgiaătr căti păvàoă quáătrìnhăgi iăquy tăv năđ ,ăphânăcông,ăphânăquy n,ăqu nălỦăth iăgianăvàăngu năl c,ăbi tă cáchăkhắcăph cănh ngătr ăng iătrongăquáătrìnhăth căhiện.ăHọăluônăph năđ uăvìăm cătiêuăđưă địnhăvàăph năh iăthôngătinăv ăti nătrìnhăđ ăđ măb oămọiăthànhăviênăđ uăcóăth ăthamăgiaă đóngăgópăm tăcáchătíchăc căvàoăk tăqu ăchung. Sáng tạo đòiăh iph iăcóăcáchăt ăuyătíchăc c,ăm iămẻăkhiăsáng t oăvàăcânănhắcănh ngă r iăroăti mătàng.ăNg iălưnhăđ oăph iăcóăt mănhìnăv ơnăraăxaăhơnănh ngăcôngăviệcăhiệnă th iăc aănhóm.ăĐi uăđóăđòiăh iăhọăph iăbi tăkhaiăthácăvàăl ngăghépănh ngăvi năc nhăkhácă nhauăvàănh năraăđ cănh ngănh ngăcơăh iăb tăth ngă năch aătrongănh ngăbi uăhiệnăbìnhă th ng. Tinh thần trách nhiệm xã hội đòiăh iph iăhànhăđ ngăm tăcáchăchínhătr c,ătrungăth c,ă vàăcôngăbằng.ăNg iălưnhăđ oăph iăhànhăđ ngăvìăl iăíchăc aănhi uăng i,ăth ăhiệnătháiăđ ă trânătrọngăvàăthiệnătâmăđ iăv iăcácăcáănhânăvàănh ngăquanăđi m,ăcáchănhìnăkhác.ăHọăph iă t oăl păđ căm tăb uăkhôngăkhíăvĕnăhoáăt ăch căđ ăcaoăcácăchu năm căđ oăđ căvàătinhă th nătráchănhiệmăc aătừngăcáănhânăđ iăv iăconăng i,ăt ăch căvàăxưăh i.ăNg iălưnhăđ oă th mănhu nătinhăth năđ oăđ căkinhădoanhăsẽănh năth căđ cărõăràngăvàăt ăgiácăhànhăđ ngă theoănh ngăchu năm căhànhăviăđ oăđ căxưăh iăph ăbi năcũngănh ănh ngăgiáătrị,ătri tălỦ,ă nguyênătắcăvàăchu năm căhànhăviăđ oăđ căc aăđơnăvị,ăătônătrọngăvàăth căhiệnăđúngănh ngă giaoă c,ăcamăk tăđ oăđ căc aămìnhăđ iăv iăđơnăvịăvàăt ăch c. d- PhỊng cách lụnh đ Ị Phongăcáchălưnhăđ oălàăm tănhânăt ăr tăquanătrọngămàăng iăqu nălỦăcóăth ăsửăd ngă trongăviệcăđịnhăhìnhăvàăphátătri năvĕnăhoáăcôngătyăchoăm tăt ăch c.ăPhongăcáchălưnhăđ oă đ căquy tăđịnhăb iănhi uăy uăt ănh ătínhăcách,ănĕngăl căchuyênămôn,ăkinhănghiệm,ăquană đi măvàătháiăđ ,ăđặcătr ngăk tăc uăt ăch că(tínhăch tăcôngăviệc,ăcơăc uăquy năl c)ăvàăvĕnă hoáăt ăch că(m iăquanăhệ,ătruy năth ng,ătri tălỦăt ăch c).ăPhongăcáchălưnhăđ oăđ căth ă hiệnăd iănhi uăbi uăhiệnăkhácănhau.ă Phongăcáchălưnhăđ oătrongăm tăt ăch căcóăth ăcóă nhăh ngăquanătrọngăđ năviệcăl aă chọnăhànhăviătácănghiệpăc aănhânăviên.ăCĕnăc ăvàoăkhả năng tự ch và khả năng quản lý mối quan hệ DanielăGolemanđưăđ aăraăcáchăphânălo iăphongăcáchălưnhăđ oăthànhăsáuăki u.ă Minhăho ă4.4. 57 Minhăho ă4.4:ăSáuăphongăcáchălƣnhăđ oăc aăGOLEMAN Phong cách gia trưởng đòiăh iă c păd iătuână th ăt căthìăcácă mệnhălệnhăvàăr tă coiă trọngăthànhătích,ăsángăki năvàătínhăbi tăki măch .ăPhongăcáchănàyăr tăthíchăh pătrongă cácăhoànăc nhăkh năc p,ăkh ngăho ngăhoặcăc iăt .ăTuyănhiên,ănóăcũngăcóăth ăt oănênă m tăb uăkhôngăkhíănặngăn ăvàăth ăđ ngătrongăt ăch c. Phong cách uỷ thác khíchălệăc păd iătheo đu iăhoàiăbưo,ăm cătiêuălâuădài,ăt oămôiă tr ngănĕngăđ ng,ăch pănh năthayăđ i.ăĐâyălàăphongăcáchălưnhăđ oăđ căcoiălàăcóă tíchăc căvàăcóăk tăqu ănh t,ădoăt oăraăb uăkhôngăkhíătíchăc cătrongăt ăch c. Phong cách b ng hữuđánhăgiáăcaoăs ănhiệtătình,ămongămu nă c aăc păd iăvàăch ă y uăd aăvàoăm iăquanăhệăgắnăbóăvàăs ătinăc yăđ ăkhíchălệătínhănĕngăđ ng,ăsángăt oă vàăs ăm oăhi măc aăhọ. Phong cách dợn chủth ngăchúătrọngăđ năs ătíchăc căvàăvaiătròăc aănhóm,ăt păth ăđ ă điăđ năquy tăđịnhăt păth .ăPhongăcáchălưnhăđ oănàyăr tăquanătâmăđ năviệcătĕngăc ngă thôngătinăvàăgiaoăti pătrongăt ăch căvàăviệcăt oăb uăkhôngăkhíăthu năl iăchoăviệcăth că hiệnăm cătiêu. Phong cách nh c trưởngth ngăt oăraăb uăkhôngăkhíăb tăl iădoănh ngăyêuăc uăđặtăraă làăquáăcao.ăPhongăcáchănàyăchỉăthích h păđ ăqu nălỦănh ngăng iănhi uăthamăvọng,ă trọngăthànhătíchăvàăcóăs căsángăt o;ăvàănhanhăchóngăđ tăđ căthànhătích. Phong cách bề trênt oăl păm tăb uăkhôngăkhíătíchăc căquaăviệcătínhăc căh ătr ăchoă nhânăviênătrongăviệcăhìnhăthànhănĕngăl căc năthi tăđ ăđ tăđ căthànhăcôngălâuădài,ătină c yăgiaoăphóătráchănhiệm,ăvàăr tăkhéoăléoătrongăkhiăgiaoăviệcănh ngăkhóăkhĕn. Trongăth căt ,ănh ngăng iălưnhăđ oăgi iăkhôngăchỉăápăd ngăm tăphongăcáchălưnhă đ oămàăhọăv năd ngăr tăkhéoăléoăvàălinhăho tănhi uăphongăcáchăvàoă từngăhoànăc nhăc ă th .ăLỦăthuy tăv ălưnhđ oăkháiăquátăthànhă10ăphongăcáchăđi năhìnhăsauăđây Phongăcáchăchuyênăquy n,ăđ căđoán (autocratic leadership) Phong cách chuyên quyềnlàăm tăbi uăhiệnăr tăđặcătr ngăc aăt ăt ngălưnhăđ oăt pă quy n,ă trongă đóă ng iă lưnh đ oă cóă quy nă l că tuyệtă đ iă đ iă v iă nh ngă ng iă khácă vàă nhóm.ăNh ngăthànhăviênănhómăh uănh ăkhôngăcóăcơăh iăđ ăxu tăỦăki năngayăc ăkhiăđi uă đóăcóăth ămangăl iăl iăíchăcaoănh tăchoănhómăhayăchoătoànăt ăch c. Phongăcáchăquơnăphi tă(transactional leadership) Phong cách quân phiệt choărằngămọiăthànhăviênăc năph iăph cătùngătuyệtăđ iă mọiă quy tăđịnhăc aăng iălưnhăđ o.ăTh ngăvàăph tăđ căxácăđịnhăd aăvàoăm căđ ătuânăth ă mệnhălệnhăvàăn ăl căc aăng iăth căhiện.ăKhôngăcóănhi uă s ăhàiălòngătrongăcôngăviệc.ă Thành viênă cóă th ă đ că giaoă quy nă t ă quy tă ă m că đ ă nh tă định,ă nh ngă ch ă y uă làă đ ă hoànăthànhănhiệmăv ăv iăk tăqu ăt tăhơn,ănĕngăsu tăcaoăhơn.ă Phongăcáchăquanăphiệtăth căch tălàăphongăcáchăqu nălỦ,ăkhôngăph iăphongăcáchălưnhă đ o,ăb iăquáăchúătâmăvàoăcácăcôngăviệc/nhiệmăv ătr cămắt,ăngắnăh n. 58 Phongăcáchăth ălĩnhă(charismatic leadership) Phong cách th lĩnh cóă nhi uă đi mă g nă gi ngă phongă cáchă chuy nă hoáă lưnhă đ oă ă đi măhọăgâyăd ngăđ căs ănhiệtătìnhă ănhi uăthànhăviênăkhácăvàăr tătíchăc căthôiăthúcămọiă ng iă ti nă lên.ă Tuyă nhiên,ă nh ngă ng iă lưnhă đ oă mangă phongă cáchă th ă lƿnhă th ngă đặtă nhi uăni mătinăvàoăb năthânămìnhăhơnălàăvàoănh ngăng iăkhác.ăĐi uăđóăd năđ nănguyăcơă trìătrệ,ăr iălo n,ăth măchíăs păđ ,ăkhiăng iălưnhăđ oăr iăb ăc ơngăvị. Phong cách hành chính, quan liêu (bureaucratic leadership) Nh ngă ng iă cóă phong cách hành chính, quan liêu làă nh ngă ng iă lưnhă đ oă r tă nguyênătắc,ă―giáoăđi u‖.ăHọătuânăth ăquyăđịnhăm tăcáchămáyămóc.ăPhongăcáchănàyăphùă h păv iănh ngă côngăviệcăđòiăh iăs ă chínhăxácă ă m căđ ăcaoătrongăti nătrìnhăth căhiện,ă nh ăv năhànhăhệăth ngămáyămóc,ălàmăviệcăv iăhoáăch tăđ căh i,ă ănơiănguyăhi m,ănhi uă r iăroăđòiăh iăs ăanătoànăcao. Phongăcáchăvìăcôngăvi că(task-Oriented leadership) Nh ngă ng iă lưnhă đ oă theoă phong cách vì công việc luônă t pă trungă vào m tă m că đíchălàălàmăchoăcôngăviệcăđ căth căhiệnăm tăcáchăsuônăsẻ.ăPhongăcáchănàyăcóăth ăhơiă đ căđoán.ăM iăquanătâmăchínhăc aănh ngăng iălưnhăđ oăvìăcôngăviệcălàăxácăđịnhănhiệmă v ,ăphânăcôngăcôngăviệc,ăthi tăl păcơăch ,ăxâyăd ngăk ăho ch,ăt ăch căngu năl căvàăđi uă hành,ă chỉă đ oă viẹcă th că thi.ă Họă ítă đ ă tâmă đ nă nh ngă đi uă khác,ă trongă đóă cóă l iă íchă c aă nh ngăng iăkhác,ăvìăv yăkhôngăd ădàngăt oăraăđ ngăl căvàănuôiăd ngăb uăkhôngăkhíă tho iămáiătrongănhóm. Phongăcáchăđ nhăh ngăconăng i,ăđ nhăh ngăm iăquanăh (people-oriented leadership hay relations-oriented leadership)hayăphongăcáchăđ oăđ c Phong cách định hướng con người, định hướng mối quan hệ, gọiătheoăcáchăti păc nă VHDN làphong cáchđạo đ c,ătráiăng căv iăphongăcáchăvìăcôngăviệc.ăNh ngăng iălưnhă đ oătheoăphongăcáchăđ oăđ cădànhămọiăn ăl căvàoăviệcăsắpăx p,ăh ătr ăvàăphátătri năcácă thànhăviênănhóm.ăPhongăcáchăđ oăđ căcoiătrọngăs ăthamăgia,ăvìăv yăr tătíchăc cătrongăviệcă t oăđ ngăl căchoăcácăthànhăviênănhómăvàăxâyăd ngăm iăquanăhệăh pătácăgi aăhọ. Trong th căti n,ănh ngăng iălưnhăđ oăluônăc ăgắngăsửăd ngăk tăh păhaiăphongăcáchă vìăcôngăviệcăvàăđ oăđ c. Phongăcáchădơnăch ă(democratic leadership hay participative leadership) Mặcădùăng iălưnhăđ oăcóătráchănhiệmăraăquy tăđịnhăcu iăcùng,ăng iămangăphong cách dân ch v năluônăkêuăgọiănh ngăng iăkhácăcùngăthamăgiaăquáătrìnhăraăquy tăđịnh.ă Đi uăđóăkhôngăchỉălàmătĕngăthêmăs ăhàiălòngăđ iăv iăcôngăviệcă ămọiăng i,ămàăcònăgiúpă họôăphátătri nănĕngăl căc aăhọ.ăHọăcóăc măgiácăđ călàmăch chínhăs ăph năc aăămình,ăvìă v yăhọăcóănhi uăđ ngăl căđ ăn ăl căvàăc ngăhi n. Phongăcáchăph căv ă(servant leadership) 59 N uăm tăaiăđóătrongăt ăch c,ădùăb tăkỳă ăc ơngăvịănào,ăcóăth ăgâyă nhăh ngăđi uă khi năđ iăv iăng iăkhácăbằngăcáchăđápă ngăđ cămọiăyêuăc uăc aăng iăkhác,ăng iăđóă đ căgọiălàălưnhăđ oătheoăphong cách phục vụ.ăTrongăm tăs ătr ngăh p,ăng iălưnhăđ oă cóăvịătríătrongăt ăch căth păhơnă(nh ng)ăng iăkhác.ă―Qu nălỦăng c‖ă(upăậmanagement) làăkháiăniệmăđ căsửăd ngătrongătr ngăh pănày. Phongăcáchăph căv ăđ căcoiălàăm tăhình th căc aăphongăcáchădânăch ăb iăluônălôiă cu năs ăthamăgiaăc aănh ngăng iăkhácăvàoăviệcăraăquy tăđịnh. Phongăcáchănàyăcóăth ăth ăphátăhuyăhiệuăl că ănh ngăt ăch căđangăphátătri năbằngă nh ngăỦăt ngăvàăgiáătrịăm i,ăphùăh păhoànăc nh,ănh ngăm tătácăd ngăkhi nh ngăng qu nălỦăhayăt ăch căđangăápăd ngănh ngăphongăcáchălưnhăđ oăkhác.ă iă Phongăcáchăt ăch ă(laissez-faire leadership) Nh ngăng iălưnhăđ oătheoăphong cách tự ch (tự quản) th ngăchoăphépăcácăthànhă viênăc aănhómăcóăquy năt ădoăhànhăđ ng.ăNg iălưnhăđ oăchỉăđóngăvaiătròăđi uăph i,ăchỉă đ oăv ăm cătiêuăc năđ tăt iăvàăth ngăxuyênătheoădõi,ăph năh iăchoăcácăthànhăviệnănhómă v ăti nătrìnhăth căhiệnăvàăk tăqu ăđ tăđ c.ăPhongăcáchănàyăr tăphùăh păv iănh ngănhómă g mănh ngăng iăr tănhi uăkinhănghiệm,ăgi iătay ngh ,ătínhăt ăch ăcao.ă Phongăcáchăchuy năhoáălƣnhăđ oă(transformational leadership) Phongăcáchăchuy năhoáălưnhăđ oălàăphongăcáchăc aănh ngăng iălưnhăđ oăth căs ,ă b iăhọăluônăkhíchălệăcácăthànhăviênăquaăviệcăcùngănhauăchiaăsẻăt mănhìnăt ơngălai.ăHọălàă ng iătruy nă c măh ngăchoăng iăkhác,ăvàălàă nh ngăng iăluônăc nă đ năvàăluônă mongă mu năđónăănh năs ătr ăgiúpăc aănh ngăkhácăđ ăhoànăthànhănh ngăm cătiêuăl năhơn. Th căt ,ătrongăt ăch căc năđ năs ăt năt iăc aăhaiăphongăcáchăđ ngăth i:ăphongăcáchă quânăphiệtă(ng iăqu nălỦ)ăđ ăđ măb oăcôngăviệcăhằngăngàyăđ căhoànăthànhăm tăcáchă chắcăchắn,ăvàăphongăcáchăchuy năhoáălưnhăđ oăđ ăquánăxuy năcôngăviệc,ătìmăki măs ăsángă t oătrongăquáătrìnhăth căhiệnăđ ăt oăraăthêmănhi uăgiáătrịăgiaătĕng. Nh ngăng iălưnhăđ oăgi iălàănh ngăng iăluônăbi tăđi uăchỉnhăphongăcáchăchoăphùă h păv iăhoànăc nh,ăcôngăviệcăvàăconăng i.ăĐ ălưnhăđ oăgi i,ăy uăt ăm uăch tălàăph iăt pă đ călòngătină(trust)vàăs ăcânăđ iăgi aănhuăc uăc aăt ăch căvàămongămu năc aănhóm. e- PhỊng cách qu n lý Phong cách quản lýlàphong cách lãnh đạo th ăhiệnătrongăho tđ ngđi uăhành,ăthôngă quaăph ơngăphápăvàcông cụ quản lý. Phongăcáchăqu nălỦ=Phongăcáchălƣnhăđ oă+Ph ngăphápăqu nălỦ T tăc ănh ngăng iăqu nălỦăđ uăhi uăr tărõărằngăhọăcóăth ăgâyă nhăh ngăđ năquy tă địnhă đ nă nh ngă ng iă khác.ă Tuyă nhiên,ă khôngă ph iă aiă cũngă nh nă raărằngă họă cóă th ă nhă h ngăđ năphongăcáchăt ăch c.ăNg iălưnhăđ oăcóăth ăt oăra,ăc ngăc ,ăthayăđ i,ăhayăhoàă nh păcácăgiáătrịăvàătri tălỦăvĕnăhoáăcáănhânăvàoăvĕnăhoáăt ăch c.ăNh ngăng iălưnhăđ oăcóă Ủăth căxâyăd ngăvĕnăhoáădoanhănghiệpăth ngălàănh ngăng iăqu nălỦăc păcao;ătuyănhiên,ă 60 trongănhi uătr ngăh păhọăcũngăcóăth ălàăb tăkỳăaiăcóăkh ănĕngăgâyă nhăh ngăđ năt ăch că ậ cácănhânăcáchăthenăch t.ăNh năraăđ căkh ănĕngănàyă ăb năthânăvàă ănh ngăng iăkhácă có Ủănghƿaăquanătrọngătrongăviệcăxâyăd ngăvàăphátătri năb năsắcăvĕnăhoáăcôngăty.ă Trongăth căti n,ăt ăch căkhôngăchỉăt năt iăcácăcáănhânăv iăvaiătròăgi ngănhau.ăCácă nhânăcáchăthenăch tăluônălàă―h tănhân‖ăc aăm tănhómăng iăậ cóăth ălàăm tănhómăchínhă th căhay phi-chínhăth c,ănh ngăcũngăcóăth ăđơnăthu năchỉălàăm tănhómăcáănhân.ăDoă s ă h năch ăc aă ―t măqu nălỦ‖ăvàădoăviệcăphânăquy nă(phână c păraăquy tăđịnhăvàăqu nălỦ),ă nh ngăng iăqu nălỦăc păcaoăkhôngăth ăxâyăd ngăvàăduyătrìăm iăquanăhệăqu nălỦătr căti p,ă th ng xuyênăđ iăv iăt tăc ăcácăthànhăviênăt ăch c.ăVìăv y,ăhọăkhôngăth ăgâyă nhăh ngă tr căti păđ nătừngăcáănhânăthànhăviênăt ăch căbằngăcácăquy tăđịnhătácănghiệpăhayăđ oăđ că hàngă ngày.ă Tuyă nhiên,ă nh ngă ng iă qu nă lỦă c pă caoă cóă th ă gâyă nhă h ngă bằngă phong cách quản lý vàă thôngă quaă nh ngă ―h tă nhân‖ă c aă nhóm,ă ti pă t că th ă hiệnă phongă cáchă và nhăh ngăc aămìnhăđ nnhómăvàăcácăcáănhân.ăBằngăcáchăđó,ăph ơngăchâmăhànhăđ ngă c aăng iăqu nălỦăsẽăcóă nhăh ngăđ năphongăcáchăc aăcácănhânăcáchăthenăch t,ăvàătheoă ―ph nă ngădâyăchuy n‖ălàăđ năcácăthànhăviênăkhácăc aăt ăch c. Minhăho ă4.5:ăBaătri tălỦăqu nălỦăkinhădoanh Nhàăphânăph iărauăqu ăt ơiăAndrew & Wiliamson Sales phátăhiệnăraărằngăl ngă nhoăđôngăl nhănh pătừăMexicoănằmă ă mă ăcácăkhoăhàngăthu căSanăDiegoăđangăgâyăraă nh ngăthiệtăh iănghiêmătrọng.ăLệăphíăl uăkhoătĕngăcaoăđưăđ yăcôngătyăvàoătìnhăth ăb tăl iă v ătàiăchính.ăĐ ăbi năgánhănặngăchiăphíănàyăthànhăl iănhu n,ăng iăqu nălỦăbánăhàngăđưă đ aăraăm tăk ăho chăxửălỦăbằngăcáchăbánăh ăgiáăs ănhoăđôngăl nhăt năđọngănàyăchoăcác quánăĕnănhẹăvàăcửaăhàngăgi iăkhátă ăcácătr ngăhọcătrongăvàăngoàiăkhuăv c,ăb tăch păquyă địnhă c aă lu tă phápă liênă bangă (M )ă yêuă c uă t tă c ă cácă lo iă hoaă qu ă cungă c pă choă cácă tr ngăhọcăđ uăph iălàăs năph măs năxu tătrongăn c.ăĐ ă―lách‖ăquaă lu tăpháp,ănh ng ng iăqu nălỦăcôngătyăAndrew & Wiliamson đưăquy tăđịnhă―sangătên‖ăs năph mănhoăs nă xu tă ăMexicoăthànhănhoăs năxu tătrongăn căvàăbánăchúngăquaătayăbaăđ iălỦăth căph mă đ căl p. K ăho chănàyăxemăraăcóăvẻă nătho ,ăchoăđ năkhiăhàngătrĕmăhọcăsinhăc aăm tăs ătr ngă họcă ăbangăMichiganăbịămắcădịchăviêmăgan.ăM tăđoànăthanhătraăc aăchínhăph ăđưănhanhă chóngătìmăraăngu năg căbệnhădịch,ăt tăc ănh ngăhọcăsinhănàyăđưăđ uăĕnălo iănhoăđôngă l nhăbánătrongăcĕng-tinănhàătr ngăxu tăraătừăkhoăhàngăc aăhưngăAndrew & Wiliamson. Côngătyăđưăbu căph iăthừaănh năhànhăviăph măphápăc aămìnhăkhiălàmăsaiălệchăngu năg că xu tă s .ă Nh ngă ng iă qu nă lỦă côngă tyă chịuă tráchă nhiệmă v ă v nă đ ă nàyă đưă ph iă raă toà.ă Công ty Andrew & Wiliamson đưăph iăchịuăb iăth ngăvàăph iăkhắcăph cănh ngăh uăqu ă gâyă raă từă taiă ho ă này.ă Tìnhă tr ngă tàiă chínhă đưă khôngă đ că c iă thiệnă nh ă Ủă mu n,ă màă ng căl iăcàngătr ănênăkhóăkhĕnăhơn.ăNh ngăthôngătinătrênăbáoăchí,ătruy năhìnhăvàăs ăt nă côngăc aăcácăhưngăđ iăth ălàmăchoăuyătínăcôngătyăbịăgi măm nh.ăCôngăviệcăkinhădoanhă 61 c aăcôngătyătr ănênăkhóăkhĕnăhơnădoăchínhăcáchănhìnăthi năc năvàăquy tăđịnhăsaiăl măc aă ng iăqu nălỦăd năđ năhànhăviăkinhădoanhăthi uăđ oăđ cănày. Parker Brothers làăm tăcôngătyăchuyênăs năxu tăđ ăchơiăc aăM ăr tăcóăuyătínăsauă g năm tăth ăk ăgâyăd ngăcơănghiệp.ăCu iănh ngănĕmă1970,ăcôngătyăđưătungăraăthịătr ngă m tăs năph măđ ăchơiăghépăhìnhătênăgọiălàăRiviton.ăS năph măm iăc aăcôngătyăr tăthànhă công;ăg nănửaătriệuătrẻăemăđưămuaăs năph mănày;ădoanhăthuăđ tăm căx păxỉă8ătriệuăđôlaă m iănĕm.ăR iăm tăbi năc ăx yăra.ăM tăbéătraiă4ătu iă ăWisconsinăđưăbịăch tădoănghẹtăth ă vìănu tăph iăm tăm nhăghép,ăsauănhi uăthángăsửăd ngăth ăđ ăchơiă uăthíchănày.ăNg iă chaăc uăbéăcũngăkhôngăhi uăn iăt iăsaoătaiăn nănàyăl iăcóăth ăx yăra.ăB tăh nhănàyăd năbịă lãng quên. Parker ti păt căthànhăcôngăv iăRivitonătrênăthịătr ng.ăDoanhăs ălúcănàyăđưă tĕngălênătrênă10ătriệuăđôla.ăNh ngăch aăđ yăm tănĕmăsau,ătaiăn năth ăhaiăt ơngăt ăx yăra.ă L păt căParker choăngừngăs năxu tăvàăthuăh iătoànăb ăs năph măRivitonătrênăthịătr ng,ă choădùăU ăban v ăAnătoànăS năph măTiêuădùngă(CPSC)ăch aălênăti ng.ăTheoăgiámăđ că Barton,ă lỦă doă côngă tyă lo iă b ă lo iă mặtă hàngă đangă r tă thànhă côngă nàyă đơnă gi nă chỉă vìă ―Chẳngălẽăchúngătôiăng iăch ătaiăn năth ăbaăx yăraăhayăsao.‖ Công ty General Mills luônăđ cătônătrọngălàăm tăcôngătyă―cóăt ăcáchăđ oăđ c‖ă doăs ăph năđ uăkhôngăngừngătrongăviệcăduyătrìăph ơngăchâmă―tônătrọngăđ oăđ c‖ădùăđưă tr iăquaănhi uăbi năđ iăquanătrọngăv ăt ăch cănh ăsápănh p,ăm ăr ng.ăC ăb yăth ăhệălưnhă đ oăcôngătyăđ uăkiênătrìăcamăk tătônătrọngăcácăgiáătrị,ătri tălỦăđ oăđ căđưăđ căđặtăraătừă nh ngăngàyăđ uăl pănghiệp.ăChínhăvìăđi uăđó,ăcácăquy tăđịnhăliênăquanăđ năđ oălỦăc aăhọă tr ănênăđơnăgi năvàărõăràngăhơn.ăPhòngăphápălỦăluônăkhuy nănghịăbanălưnhăđ oăcôngătyă khôngănênăth căhiệnăb tăkỳăho tăđ ngănàoăcóăth ăgâyăraărắcăr iăv ămặtăphápălỦ.ă Phong cách lãnh đạo mang triết lý văn hoá(ethical leadership) cóăth ăđ bằngăcôngăth căsau: căđịnhănghƿaă Phongăcáchălƣnhăđ oămangăb năs căvĕnăhoáă=Nĕngăl călƣnhăđ oă+Ph ngăchâm hƠnhăđ ngăVĕnăhoáădoanhănghi p. Năng lực lãnh đạoc aă m tă ng iă ph ă thu că vàoă quy nă l că họă cóă vàă nĕngă l că khaiă thác,ăsửăd ngăchúng.ăY uăt ăquy tăđịnhănĕngăl călưnhăđ oăvíăd ănh ăvịătríăchínhăth cătrongă hệăth ngăquy năl că c aăt ăch că(tàiăl c),ănĕngăl căchuyênă mônăvàănĕngăl căhoànăthànhă công việcă (tríă l c),ă t ă cáchă đ oă đ că vàă m iă quană hệă trongă vàă ngoàiă t ă ch că (th ă l c).ă Phongă cáchă lưnhđ oă c aă ng iă ă c ơngă vịă qu nă lỦ,ă th ă hiệnă khiă th că hiệnă tráchă nhiệmă qu nălỦăcóăkh ănĕngăgâyătácăđ ngăl năhơnăđ iăv iănh ngăng iăthu căph măviăqu nălỦ.ă Nắmăgi ăc ơngăvịăch ăch t,ăng iălưnhđ oălàmăqu nălỦăkhôngăchỉăgâyă nhăh ngăbằngătácă phong,ăt ăcách,ănĕngăl căhànhăđ ng,ămàăhọăcònăcóăthêmăs căm nhătừăquy năl căqu nălỦăvàă c ơngăvị,ătráchănhiệmăqu nălỦătrongăho tăđ ngăchuyênămôn.ăTínhăquy tăđoán,ănĕngăl căraă quy tđịnhăvàăhànhăđ ngăc aăhọătr ănênăcóỦănghƿaăquanătrọng,ăvàălàăm tăcôngăc ălưnhð oă h uăhiệu. 62 Phương châm hành động làănh ngăthóiăquenăraăquy tăđịnhăvàăhànhăđ ngăđ căđịnhă hìnhăm tăcáchăcóăỦăth c,ăđ cărènăluyệnăthànhăth căvàăth căhànhănh tăquánăth ăhiệnăthành tínhăcáchăvàăphongăcáchăđặcătr ng.ăQuanăđi măvàătri tălỦăđ oăđ căc aăm tăng iăđ căth ă hiệnă quaă ph ơngă châmă hànhă đ ngc aă ng iă đó.ă N uă quană đi mă vàă tri tă lỦă đ oă đ că c aă ng iălưnhăđ oăphùăh păv iătri tălỦăho tăđ ngăvàăhệăth ngăgiáătrịăc aăt ăch c,ăhọăsẽăđóngă vaiătròănh ngă ―ng iătiênăphong‖ă(pioneers)ăc ăvũăchoăviệcăph ăbi n,ătônătrọngăvàăphátă huyăcácăgiáătrịăch ăđ oăc aăvĕnăhoáăcôngătyăvàălàmăchoănóăm nhălên.ăNg căl i,ăhọăsẽălàmă choăcácăgiáătrịănàyăbịăluăm ,ămâuăthu n,ăt ăch cătr ănênăh năđ n,ăm tăph ơngăh ng,ăvaiă tròăc aăhọăsẽăchỉălàăcácă―anhăhùngăcáănhân‖.ă Bản sắc văn hoá/đạo đ c trongă phongă cáchă c aă qu nă lỦ,ă ng iă lưnhđ oă đ că th ă hiệnăthôngăquaănh ngăd uăhiệuăsau:ă(i)ăbi tăcáchălàmănh ngăđi uăđúngăđắnă(doătheărightă thing - đ ođ căvƿămô),ă(ii)ăđịnhăhìnhărõăgiáătrịăc aăb năthânăvàăc aăt ăch c,ă(iii)ăt oăđ că ti ngănóiăchungătrongăt ăch c;ă(iv)ănh năth căđ cănh ngămâuăthu năti mă n;ăvàă(v)ăvàăcóă biệnăphápăki mă soát/xửălỦă mâuăthu năh uăhiệu.ăNh ngăng iălưnhđ oăgi iăluônăkiênătrìă theoăđu iăcácăgiáătrịđưăxácđịnhăc aăb năthânăvàăc aăt ăch c.ăHọăluônăbi tăcáchăhoàăquyệnă gi aă giáă trịă cáă nhână vàă giáă trịă t ă ch c,ă gi aă cácă cáă nhână v iă nhauă vàă v iă t ă ch c.ă Họă th ngăt ăđặtăraănh ngăcâuăh iăsauăđ ătìmăki măcâuătr ăl i:  Nh ngăchu năm căhànhăviănàođ căcoiălàăth căs ăcóỦănghƿaăquanătrọngđ iăv iăt ă ch c?  Nh ngăgiáătrịănàoăng iălưnhđ oăc năkhátăkhaoătheoăđu i?ăTínhăcáchăc aămìnhăcóă phùăh pđ ătheoăđu iănh ngăgiáătrịđóăhayăkhông?ă  Liệuăcóănênătheoăđu iănh ngăgiáătrịđó,ăchoădùăcóăth ăsẽăbịărơiăvàoătìnhăth ăb tăl iă hay không? Liệuă b nă cóă luônă tină chắcă rằngă b nă bi tă khiă nàoă hànhă đ ngđúng,ă khiă nàoă saiă hayă không?ă Đôiă khi,ă b nă rơiă vàoă tìnhă th ă bu că ph iă raă quy tđịnhă trongă v nă cònă bĕnă khoĕnă khôngă bi tă hànhă đ ngă c aă mìnhă cóđúngă hayă không.ă N uă ă trongă nh ngă hoànă c nhă nh ă v y, B năhưyăhànhăđ ngăv iălòngădũngăc măvàătinhăth năsẵnăsàngăchịuătráchănhiệm.ăĐi uă quanătrọngăhơnăn aălàăhưyăhànhăđ ngăbằngănhânăcáchăc aămìnhăvàăph iăt ătinăb năthânăđ ă cóă th ă bìnhă tâm,ă sángă su tă hànhă đ ngă m tă cáchă kháchă quan,ă lô-gic,ă khoaă họcă khiă raă quy tđịnhăvàăhànhăđ ng. Lưnhđ oămangăphongăcáchăđ oăđ cđòiăh iăph iăhànhăđ ngădũngăc măvàăcóătinhăth nă tráchănhiệmăcao.ăNg iălưnhăđ oătheoăphongăcáchănàyăcóăth ăv tăquaăđ cămọiătr ăng i,ă khóăkhĕnăbằngăs căm nhăt oăraătừăni mătinăvàoănh ngăgiáătrịăc tălõiăc a b năthânăvàăc aăt ă ch c.ăS ăđ ngăthu năsẽăti păthêmăs căm nhăchoăcáănhânăng iălưnhđ oă- qu nălỦăvàăt tăc ă cácăthànhăviênăc aăt ăch c.ă 63 Phátătri năt ăch tădoanhănhơnăvƠăphongăcáchălƣnhăđ oă T ăch tădoanhănhânălàăm tăch ăđ ăđ cănghiênăc uăc ătrongălỦăthuy tăqu nălỦăv nă th că ti n.ă T ă ch tă doanhă nhână gắnă li nă v iă ng iă lưnhđ oă - qu nă lỦă doanhă cácă t ă ch c,ă doanhă nghiệp,ă nh tă làă DNNVVă vàă doanhă nghiệpă m iă kh iă s .ă Cóă th ă chỉă raă t mă quană trọngă c aă y nă t ă ―t ă ch tă doanhă nhân‖ă quaă m tă th că t đi nă hìnhă sau.ă Nhi uă nhà nghiên c uă vàă th că hànhă v nă th ngă đặtă câuă h iă baoă gi ă DNNVVă Việtă Namă cóă th ă làmă nênă nh ngă thayă đ iă l nă laoă đ iă v iă qu că giaă nh ă DNNVVă c aă Nh tă B n?ă Nhi uă ng iă choă rằngă k ă thu tă hiệnđ i,ă côngă nghệă h pă lỦ,ă k ă lu tă laoă đ ngă nghiêmă khắclàă nh ngă y uă t ă 2. quy tđịnhăs ăthànhăcôngăc aăcácăcôngătyăNh tăB n.ăNhi uăd ánăh pătác,ăh ătr ăvàăchuy nă giaoă côngă nghệă c aă Nh tă B nă choă Việtă Namă đưă đ că tri nă khaiă trongă nhi uă nĕmă qua,ă nh ngă―máyămócătrongătayăcôngănhânăNh tăt oăraăđ cănĕngăsu t,ăch tăl ng,ăhiệuăqu ;ă v nănh ngămáyămócđóăkhiănằmătrongătayăcôngănhânăViệtăNamăl iăkhôngăt oăraăđ cđi uă mongă mu nđó‖.ă Nh ngă thànhă côngă c aă cácă côngă tyă Nh tă B nă nửaă cu iă th ă k ă XXă đưă ch ngă minhă m tă th că t ă hi nă nhiên,ă khôngă m iă rằng:ă ―conă ng iă làă y uă t ă quy tđịnh‖.ă Tuyănhiên,ă―conăng i‖ălàăkháiăniệmăr tătrừuăt ng.ăTrongădoanhănghiệp,ăconăng iă ăvịă tríă―đ ngămũiăchịuăsào‖ăậ ng iăqu nălỦ,ăng iălưnhđ oăậ làănhânăt ăquy tđịnh. Đ iă v iă doanhă nghiệpă nh ,ă doanhă nghiệpă m iă kh iă s ,ă t ă ch tă doanhă nhână cóỦă nghƿađặcăbiệtăquanătrọng.ăNóăchínhălàătinhăth n,ăs căm nh,ăđ ngăl căchoădoanhănghiệpăđ ă v tăquaăkhóăkhĕn,ăđ ngăv ngăvàăphátătri n. Nh ngă k tă qu ă nghiênă c u ă cácă doanhă nhân,ă doanhă nghiệpă thànhă côngă đưđúcă k tă thànhă m tă s ă kinhă nghiệmă sau:ă (i)ă t ă ch tă doanhă nhână làă ngu nă s că m nh,ă làă hình nh,ă phongăcáchăc aădoanhănghiệp;ă(ii)ăt ăch tădoanhănhânăđ cđịnhăhìnhăb iătínhăcáchăvàăquaă quáă trìnhă rènă luyện;ă (iii)ă t ă ch tă doanhă nhână đ că cũngă c ă vàă tĕngă c ngă b iă k ă nĕngă chuyênămôn.ăB ngă4.3. B ng 4.3: M t vài t ch t doanh nhân đi n hình Quanăđi măth ănh t Quanăđi măth ăhai • Cóăhoàiăbưoăvàăt mănhìnăr ng • Bi tăsĕnălùngăvàăt năd ngăcơăh i. • Hamămu năv ơnălên • Cóăđ uăócănhìnăxa,ătrôngăr ngă(chi năl • Khôngăn năchíăkhiăth tăb i • Hamăhọcăh i. • Cóăkh ănĕngăđ iăđ uăv iăb tătrắc • Nh yăc măvàăthíchănghiăt t. • Nhiệtăhuy t,ăsungăs c • Tônătrọngăc ngăs ăvàăquanăhệăconăng • T ătinăvàăl căquan • Cóăđ uăócăth căti n. • Sángăt o • Cóăkh ănĕngăchịuăđ ngăđ • Kh ănĕngăt ăki măsoátăb năthân. • Cóăs căd 64 n căs ăvôăvị. c). iăt t. Minhăhọaă4.4ăđưănêuăraă6ătínhăcáchăc năcóăđ iăv iăng trongăkinhăt ăthịătr ngăngàyănay:  Xâyăd ngăm iăquanăhệăbằngălòng tin;  Bi tkiềm chế bản thân vàăcóăt mănhìnăxa;  Bi tcảm thông vàăchiaăsẻăv iăng iăkhác;  Khách quan vàcông bình khiăraăquy tđịnh; iăqu nălỦăđ ăcóăth ăs ngăsótă  Trung thựctrongăm iăquanăhệ. Bàiă vi tă c aGS.ă Billă Georgeă trongă t pă chíHarvard Business Reviewnêuă raă b yt ă ch tkhác,ăMinhăho 4.6:  Cóăkh ănĕngăhọcăh iătừăth căti n;  Nh năth cărõăv ăb năthânăvàăbi tăki măsoátăb năthân;  Luônăkiênătrìătônătrongănguyênătắc,ăgiáătrịăvàătheoăđu iăm cđích;  Cóđ ngăl căvàăcânăbằng;  Quanăhệăconăng iăt t;  Bi tăđặtăni mătinăvàoăng iăkhác. Minhăho ă4.6:ăB yăt ăch tălƣnhăđ oăc aăth ăkỷă21ă(Ph nă1) Trongămôăhìnhăqu nătrịăcôngăty,ăng iălưnhăđ oăcóăvaiătròăr tăquanătrọng.ăNh ngă bi năc ăv ăqu nătrịătrongăcácăt p đoànăl năc aăHoaăKỳătrongă5ănĕmăquaăchoăth yănhuăc uă c păthi tăv ăm tămôăhìnhălưnhăđ oăkinhădoanhăm iătrongăth ăk ă21:ăNhà lãnh đạo được tin cậy. Trongă50ănĕmăqua,ă hơnă1000ănghiênăc uăđưăđ căth căhiệnănhằmătìmăki măhìnhă m uăchu n,ătácăphongăđi năhìnhăvàăđặcătínhăn iăb tăc aăm tănhàălưnhăđ oăt măc .ăNh ngă bi năc ăqu nătrịătrongăcácăt păđoànăl năc aăHoaăKỳătrongă5ănĕmăquaăchoăth yănhuăc uă c păthi tăv ăm tămôăhìnhălưnhăđ oăkinhădoanhăm iătrongăth ăk ă21:ănhà lãnh đạo được tin cậy.ăCácănhàălưnhăđ oăđ cătinăc yăluônăth ăhiệnăni măđamămêătheoăđu iăm căđíchă c aăhọ,ăkhẳngăđịnhăcácăgiáătrịăc aămìnhăm tăcáchănh tăquán,ălưnhăđ oăbằngăc ătráiătimăvàă kh iăóc.ăHọăxâyăd ngăcácăm iăquanăhệăcóăỦănghƿaădàiăh n,ăt ăđặtăraăchoămìnhăk ălu tăđ ă đ tăt iăm cătiêuăđặtăraăvàăđi uăquanătrọngălàăhọăbi tămìnhălàăai. Nhómănghiênăc uăc aătr ngăKinhădoanhăHarvardăđưăđiătìmăl iăgi iă đápăchoăcâuă h iă ―Làmă th ă nàoă đ ă cóă vàă duyă trìă cácă t ă ch tă c aă m tă nhàă lưnhă đ oă tină c y?‖Nhómă nghiênăc uăđưăti năhànhăph ngăv nă125ănhàălưnhăđ oăthànhăcôngăc aăcácăt păđoànăl năđ ă tìmăhi uăcáchăth căhọăphátătri năkh ănĕngălưnhăđ oăc aămình.Phânătíchăhơnă3000ătrangă thôngătinăt ngăh pătừăcácăcu călàmăviệc,ănhómănghiênăc uăhoànătoànăb tăng ăv iăviệcă h uănh ăt tăc ăcácănhàălưnhăđ oăđ căph ngăv năđ uăkhôngăchỉăraăđ căb tăkỳăm tăk ă nĕng,ăphongătháiăhoặcătínhăcáchăđemăl iăs ăthànhăcôngăchoăhọ.Thayăvàoăđó,ăcóăth ăth yă t ăch tălưnhăđ oăbắtăngu nătừăcácătr iănghiệmăcu căs ngăc aăhọ.ăT tăc ăđ uăđưăkinhăquaă 65 nhi uăth căti năvàăquaăđóăđịnhăhìnhăvàăhi uăđ cămìnhălàăai,ănh n raăđ căm căđíchătr ă thànhălưnhăđ oăc aămìnhăvàăkhẳngăđịnhărằngăchỉăcóătr ăthànhăm tăng iălưnhăđ oăđ că tină c yă m iă làmă choă họă ho tă đ ngă hiệuă qu ă hơn.Nh ngă k tă qu ă nàyă hàmă ch aă Ủă nghƿaă rằng:ăB năkhôngăph iă sinhăraăđưăcóă sẵnăcácăt ăch tăvàătínhăcáchăc aă m tă nhàălưnhăđ oă nh ngăb năcóăth ăkhámăpháăraănh ngăti mănĕngăc aăb năngayătừăbâyăgi . T ăch tălƣnhăđ oăhìnhăthƠnhătừăchínhănh ngătr iănghi măcu căs ng Câuăchuyệnăv ăcu căs ngăc aăcácănhàălưnhăđ oăđ cătinăc yăchoăth yăhọăchịuăcácă tácăđ ngătíchăc cătừăgiaăđình,ăth yăcô,ăb năbèăvàătừăc ăcácănhàăt ăv n.ăR tănhi uănhàălưnhă đ oă choă rằngă đ ngă cơă thúcă đ yă họă ch ă y uă bắtă ngu nă từă nh ngă tr iă nghiệmă khóă khĕnă trongăcu căs ngăriêngăc aăhọ.Đóăcóăth ălàăcácătácăđ ngătiêuăc căc aăviệcăbịăsaăth i,ăbệnhă t t,ă măđau,ăs ăt năth ơngădoăm tăm tăng iăb năthânăhayăng iăthânătrongăgiaăđình,ăbịă xaălánhăhoặcăbịăphânăbiệtăđ iăxử.ăThayăvìăcamăchịuănh ngăkhóăkhĕnănày,ăcácănhàălưnhă đ oăđ cătinăc yăsửăd ngăcácă―cúăs c‖ănàyăđ ăth yăđ căcu căs ngăcóăỦănghƿaăhơn.ăHọă địnhă hìnhă l iă nh ngă s ă kiệnă nàyă vàă khámă pháă raă ni mă sayă mêă lưnhă đ oă trongă b nă thân.Cácălưnhăđ oănh năth yăs căm nhăc aămìnhăthôngăquaătr iănghiệmăcu căs ngăvàăcácă s ăkiệnă mangătínhă ch tă ―đ tăphá‖.ăNh ngătr iă nghiệmănh ăv yăgiúpăhọăhi uăđ că m că đíchăsâuăxaăc aăt ăch tăvàănĕngăl călưnhăđ oăc aămình. T ănh năth căvƠăhi uăchínhăb năthơnămình Thamă v nă câuă tr ă l iă c aă 75ă thànhă viênă trongă H iă đ ngă t ă v nă c aă tr ngă kinhă doanhăStanfordăGraduateăv ănĕngăl căquanătrọngănh tăđ iăv iănhàălưnhăđ o,ăt tăc ăcácăcâuă tr ăl iăđ uălà:ăT ănh năth căvàăhi uăchínhăb năthânămình.Tuyănhiên,ăr tănhi uănhàălưnhă đ o,ăđặcăbiệtălàănh ngăng iăm iăb căchânăvàoăconăđ ngăs ănghiệp,ăth ngăc ăgắngă địnhăvịămìnhătrongăxưăh iăvàăchỉăb ăraăm tăítăth iăgianăđ ăkhámăpháăchínhăb năthânămình.ă Họăc ăgắngăđ tăđ căthànhăcôngăv iănh ngăcáchăth căh uăhình,ărõăràngăđ căxưăh iănhìnă nh nă nh ă ti nă b c,ă địaă vị,ă danhă vọng,ă quy nă l că vàă th mă chíă c ă giáă c ă phi uă tĕngă lên.Thôngăth ngăthànhăcôngănàyăchỉămangătínhăt măth i.ăKhiănhi uătu i,ăhọăcóăth ăsẽă nh năraămìnhăđưăb ăl ăr tănhi uăđi uătrongăcu căs ngăvàănh năth yărằngăd ngănh ămìnhă khôngăth ătr ăthànhă m tăhìnhă m uă màă mìnhă mongă mu n.ă Hi uăvàănh năth căđúngă đắnă đ căb năthânămìnhătr căh tăc năph iădũngăc măvàăthànhăth t. Luônăluônăkh ngăđ nhăcácăgiáătr ăvƠănguyênăt căc aăb n Cácăgiáătrịăđịnhăhìnhăn năt ngăchoăt ăch tălưnhăđ oăđ cătinăc yăbắtăngu nătừăchínhă ni mătinăvàăs ănh năth căc aăb n,ătuyănhiênăb năsẽăkhôngăbi tăđ căcácăgiáătrịănàyălàăgìă choăđ năkhiănàoăcácăgiáătrịănàyăđ căb căl ăquaăcácătr iănghiệmăs ng.ăKhiăs ăthànhăcông c aăb n,ăngh ănghiệpăc aăb năvàăth măchíăcu căs ngăc aăb năđangă ătrongătr ngătháiăcână bằng,ăb năsẽăhi uăđ căđâuălàăđi uăquanătrọngănh t,ăđi uăgìăb năc năhyăsinh,ăvàăđi uăgìă 66 b nă sẵnă sàngă đánhă đ i.ă Cácă nguyênă tắcă lưnhă đ oă chínhă làă cácă giáă trịă đ că chuy nă hóaă thànhăhànhăđ ng.ăXâyăd ngăđ căn năt ngăcácăgiáătrịăvàăđưăki mănghiệmăquaăth căti nă choăphépăb năphátătri năcácănguyênătắcănàyătrongălưnhăđ o.Víăd ,ăgiáătrịăki uănh ă―quană tâmă đ nă mọiă ng i‖ă cóă th ă chuy nă hóaă thànhă hànhă đ ngă trongă nguyênă tắcă lưnhă đ o là ―t oăraămôiătr ngălàmăviệc,ăt iăđóămọiăng iăđ cătônătrọngăvìănh ngăđóngăgópăc aăhọ,ă t oăraăcácăđi uăkiệnăđ măb oăchoăcôngăviệcăc aăhọăvàăchoăphépăphátăhuyăcácăti mănĕngă c aăhọ‖. Cơnăb ngăcácăđ ngăc ăbênătrongăvƠăbênăngoƠiăc aăb n B iăvìăcácănhàălưnhăđ oăđ cătinăc yăc năm căđ ă năđịnhăcaoătrongăcácăhànhăđ ngă c aă mìnhăvàăhọăluônătìmăcáchăgi ăcânăbằngătrongăcu că s ng,ădoăv yă r tăquanătrọngăđ ă hi uăđ căđ ngăcơănàoăsẽăthúcăđ yăhọ.ăCóăhaiălo iăđ ngăcơăthúcăđ yăhànhăđ ngăậ đ ngăcơă bênăngoàiăvàăđ ngăcơăbênătrong.Cácăđ ngăcơăbênătrongăbắtăngu nătừănh năth căc aăhọăv ă Ủănghƿaăc aăcu căs ng.ăHọăgắnăk tăr tăchặtăchẽănh ngătr iănghiệmăv ăcu căs ngăc aămìnhă v iăcáchăth căđịnhăhìnhănh ngătr iănghiệmăđó.T oăs ăcânăbằngătrongăcu căs ngălàăm tă đi uăh tăs căquanătrọng.ăThamăgiaăgiúpăđ ăng iăkhácăcùngăphátătri n,ăthamăgiaăvàoăcácă ho tăđ ngăxưăh iăvàăt oăs ăkhácăbiệtătrongăxưăh iălàăcácăvíăd ăđi năhình.ăV năđ ăm uăch tă ăđâyălàătìmăraăm tăs ăcânăbằngăgi aăđ ngăcơăbênăngoài,ă ăđâyăcóăth ăxemălàăcácă că mu năvàăn ăl căc aăb năđ ăcóăđ căs ăghiănh năc aăxưăh iăvàăcácăđ ngăcơăbênătrong,ă chínhălàă"ch tăxúcătác"ăcungăc păđ yăđ ănĕngăl ngăchoăho tăđ ngăvàăcôngăviệcăc aăb n.ă R tă nhi uă ng iă đ că ph ngă v nă choă rằngă cácă nhàă lưnhă đ oă m iă n iă nênă b că nh ngă b căc nătrọngăđ ătheoăkịpăxưăh i,ăđ ngănghiệpăvàăcácăkỳăvọngăc aăgiaăđình.Cácăđ ngăcơă bênătrongăth ngăphùăh păv iăcácăgiáătrịăc aăb năvàăth ngăd ăth căhiệnăhơnăcácăđ ngăcơă bênă ngoài.ă Annă Moore,ă CEOă vàă ch ă tịchă c aă Timeă choă bi t:ă "Tôiă đ nă v iă Timeă từă 25ă nĕmătr căvìătôiăyêuăngh ăbáo".ăMooreăcóăr tănhi uăl iăm iălàmăviệcăsauăkhiăt tănghiệp,ă nh ngăcôăchọnăcôngăviệcăv iăđ ngăl ơngăkhôngăcaoătrongăt păchíăTimeăb iăvìăni măđamă mêălàmăbáoăc aăcô. Xơyăd ngăđ iăngũăluônăh ătr ăb n Cácă nhàă lưnhă đ oă khôngă th ă nàoă thànhă côngă n uă chỉă cóă m tă mình,ă dùă cóă làă m tă ng iăr tăt ătinăvàătàiănĕngăb năv năc năph iăcóăng iăh ătr ăvàăt ăv n.ăKhôngăcóăcácăm iă quanăhệăv ngăchắcăvàănh ngăng iătr ăgiúp,ăh ătr ătinăc yătrongăviệcăho chăđịnhăt ơngă lai,ăb năsẽăr tăd ăm tăph ơngăh ng.Cácănhàălưnhăđ oăđ cătinăc yăluônăxâyăd ngăquanhă mìnhăm tăđ iăngũătr ăgiúpăhiệuăqu ăvàătàiănĕngăđ ăgiúpăhọătrênăconăđ ngăti năt iăthànhă công.ăĐ iăngũănàyăsẽăt ăv năchoăhọătrongăcácăth iăđi măb tă n,ătr ăgiúpăhọătrongăcácăth iă đi măkhóăkhĕnăvàăchúcămừngăhọăkhiăthànhăcông.Cácănhàălưnhăđ oăđ cătinăc yănh năraă rằngăđ iăngũătr ăgiúpăvàăh ătr ăc aămìnhăsẽăt oăthêmăchoămìnhăs ăquy tătâm,ăđ aăraăchoă mìnhănh ngăl iăkhuyênăb ăích,ăvàăcácăđi uăchỉnhăkhiăc năthi t.ăB năsẽălàmăth ănàoăđ ăxâyă 67 d ngăđ iăngũătr ăgiúpăchoămình?ăH uăh tănh ngăng iălưnhăđ oăđ cătinăc yăđ uăcóăm tă nhómătr ăgiúpătrênănhi uăgócăđ ,ăhoặcălàăv /ăch ng,ăb năbè,ăc ăv n,ăng iăthânăvàăcácă đ ngănghiệp.Họăxâyăd ngăm ngăl iănàyătheoăth iăgianăkhiăđưăcùngănhauăkinhăquaăcácă tr iănghiệm,ăcácăkhóăkhĕnătrongăcu căs ngăvàăcôngăviệc.ăCácănhàălưnhăđ oăcũngăc năph iă tônătrọngănguyênătắcă"cóăđiăcóăl i"ăsaoăchoăcùngăphátătri năl iăíchăchungăc aăhaiăbên.Bắtă đ uăv iăítănh tălàăm tăng iătrongăcu căs ngăc aăb nămàăv iăng iăđóăb năcóăth ăb căl ă chínhăb năthânămìnhăk ăc ăcácăthóiăquenăx u.ăThôngăth ngăđóălàăng iăduyănh tăcóăth ă nóiăth tăv iăb n.ăH uăh tăcácănhàălưnhăđ oăth ngăt oăd ngăm iăquanăhệăr tăchặtăchẽănàyă v iăv /ăch ng,ăcácăthànhăviênăkhácătrongăgiaăđình,ăb năthânăhoặcăm tăchuyênăgiaăt ăv nă đángătinăc y.ăKhiăcácănhàălưnhăđ oăcó th ătinăt ngăvôăđi uăkiệnăvàoăng iătr ăgiúp,ăhọă sẽănh năbi tăđ cămìnhălàăai. R tănhi uănhàălưnhăđ oăcóăm tăchuyênăgiaăt ăv n,ăcóăth ălàmăthayăđ iăcu căs ngă c aăhọ.ăS ătácăđ ngăquaăl iăgi aăhaiăbênăsẽăgiúpăchoăc ăhaiăcùngăhọcăt păl nănhau,ăkhámă pháă nh ngă giáă trịă chungă vàă chiaă sẻă nh ngă ni mă vui.Tuyă nhiênă n uă mọiă ng iă chỉă t pă trungă tìmă ki mă m tă đi uă gìă đóă từă chuyênă giaă t ă v n,ă thayă vìă th ă hiệnă s ă quană tâmă c aă mìnhăđ năcácăchuyênăgiaăt ăv năvàăcu căs ngăc aăhọ,ăcácăm iăquanăhệăsẽăkhôngăđ călâuă dài.ăĐâyăchínhălàăb năch tăhaiăchi uăc aăs ăk tăn iăgiúpăduyătrìăcácăm iăquanăhệ. HƠiăhoƠătrongăcu căs ng Hàiăhoàătrongăcu căs ngălàăm tătrongăs ănh ngătháchăth căl nănh tămàăcácănhàălưnhă đ oăđangăph iăđ iămặt.ăĐ ăt oăl păm tăcu căs ngăcânăbằng,ăb năc năph iăc năh pănh tăt tă c ă cácă thànhă t ă c uă thànhă ậ côngă việc,ă giaă đình,ă c ngă đ ngă vàă b nă bèă ậ đ ă cóă th ă tr ă thànhăcùngăm tăconăng iătrongăcácămôiătr ngăs ngăkhácănhau.Hưyăt ngăt ngăcu că s ngăc aăb nănh ăm tăngôiănhàăv iăphòngăng ăchoăcu căs ngăriêngăt ăc aăb n,ăphòng họcă choă nh ngă nghiênă c uă khoaă họcă c aă b n,ă m tă phòngă giaă đìnhă dànhă riêngă choă cácă thànhăviênătrongăgiaăđìnhăvàăm tăphòngăkháchăđ ăchiaăsẻăv iăb năbè.ăLiệuăb năcóăth ăpháă b ă cácă b că t ngă gi aă nh ngă cĕnă phòngă nàyă vàă v nă làă chínhă b nă thână b nă trongă m iă phòngăkhácănhau?Cácănhàălưnhăđ oăđ cătinăc yăth ngăcóăm tăphongătháiăt ătinăvàăđi mă tƿnh.ăHọăkhôngăbaoăgi ăth ăhiệnătheoăki uăhômănayălàăm tăng i,ămaiăl iălàăng iăkhác.ă Hòaănh pănh ngăph iăcóătínhănghiêmătúcăvàăk ălu t,ăđặcăbiệtătrongăth iăkỳăcôngăviệcăvàă cu că s ngă cĕngă thẳngă khiă đóă r tă d ă bịă ph nă ngă ng că vàă quayă l iă v iă cácă thóiă quenă khôngăt t.Lưnhăđ oălàăm tăcôngăviệcăc căkỳăcĕngăthẳngăvàăd ngănh ăkhôngăcóăcáchănàoă khácăđ ătránhăkhôngăbịăcĕngăthẳngăkhiămàăb năph iăchịuătráchănhiệmăv iăr tănhi uăng i,ă chịuă tráchă nhiệmă tr că t ă ch c,ă k tă qu ă vàă qu nă lỦă c ă nh ngă đi uă b tă nă trongă môiă tr ng.Địaăvịăvàăch căv ăc aăb năcàngăcao,ăcóăth ăb năcàngăcóănhi uăt ădoăđ ăki măsoátă chínhăcôngăviệcăc aămìnhătuyănhiênăb năcóăth ăki măsoátănóăraăsaoăđ ăduyătrìăcânăbằngă trongăcu căs ngăvàăcôngăviệc.Cácănhàălưnhăđ oăđ 68 cătinăc yănh năth căr tărõăđ căt mă quanătrọngăc aăcânăbằngătrongăcu căs ng.ăBênăc nhăviệcădànhăth iăgianăchoăgiaăđình,ăb nă bè,ăhọăcũngăth ngăxuyênăt păth ăthao,ăthamă giaăvàoăcácă ho tăđ ngă vĕnăhóaătinhăth n, thamăgiaăcácăho tăđ ngăxưăh iăvàăquayăl iănơiăhọăđưăl nălên.ăT tăc ănh ngăđi uănàyălàăr tă quanătrọngăđ ăt oăraătínhăhiệuăqu ăchoăb năv iăvaiătròălàănhàălưnhăđ o,ăchoăphépăb năduyă trìănĕngăl călưnhăđ oăc aămình. Traoăquy năchoăc păd Cácă nhàă lưnhă đ oă đ i că tină c yă nh nă raă rằngă t ă ch tă lưnhă đ oă khôngă chỉă làă thànhă côngăc aăb năthânăhọămàăcònăcóăs ăđóngăgópăc aăđ iăngũătrungăthànhăv iăhọ.ăHọăbi tărõă rằngăchìaăkhóaăthànhăcôngăc aăt ăch călàătraoăquy nălưnhăđ oăchoăt tăc ăcácăc p,ăbaoăg mă c ănh ngăng iăkhôngăliênăquanătr căti p.ăLàăm tălưnhăđ oăđ cătinăc y,ăhọăkhôngăchỉă khơiă d yă ni mă c mă h ngă choă nh ngă ng nhânăđ ătừngăb căthamăgiaăvàoăconăđ iă xungă quanhă màă cònă traoă quy nă choă cácă cáă ngălưnhăđ o.Thànhăcôngăc aăm tănhàălưnhăđ oă đ cătinăc yăgiúpăhọăthuăhútănh ngănhânătàiăđ năv iămìnhăvàăsắpăx păphânăb ănhânăviênă choăcácăm cătiêuăc ăth .ăĐ iăv iăcácănhàălĕnhăđ oăđ cătinăc y,ăkhôngăm tăthànhătíchăcáă nhână nàoă cóă th ă sánhă bằngă việcă d nă dắtă m tă t pă th ă cùngă đ tă đ că m tă m că tiêuă giáă trị.Khiă cùngă nhauă v tă quaă khóă khĕn,ă t tă c ă n iă khóă chịuă b nă ph iă tr iă quaă sẽă nhanhă chóngă tană bi nă vàă đ că thayă th ă b iă s ă hàiă lòngă khiă b nă traoă quy nă choă cácă c pă d i.ă Đâyăcũngăchínhălàătháchăth căvàăcũngălàănghƿaăv ăc aăm tănhàălưnhăđ oăđ cătinăc y. Tổng hợp từ bài viết ―Discovering Your Authentic Leadership‖ c a GS. Bill George trên tạp chí Harvard Business Review, bài được đăng trên tạp chí VNR 500 Tuanvietnam.net, 13/11/2008 3. Phátăhuyăvaiătròălƣnhđ oătrongăqu nălỦ a- Qu n lý nhóm Đ ăqu nălỦănhómăm tăcáchăk tăqu ,ăbaăcâuăh iăsauăđâyăc năđ cătr ăl i:ă(1)ăC năph iă làmăgìăđ ănhómălàmăviệcăcóăhiệuăqu ăcao;ă(2)ăC năph iălàmăgìăđ ăt oăm iăliênăk tătrongă nhóm;ăvàă(3)ăC năph iălàmăgìăđ ăxửălỦămâuăthu năxu tăhiệnătrongănhóm.  Cần phải làm gì để nhóm làm việc đạt hiệu quả cao? Nhómăg mănhi uăng iăcùngăh pătácăhànhăđ ng.ăM iăng iăm tăviệc.ăNhómăcóăth ă ho tă đ ngă t tă khiă gi aă mọiă ng iă cóă s ă đ ngă nh t.ă B iă quaă đóă họă d đ tă đ că s ă th ngă nh tă vàă đ ngđiệu.ă Víă d ă th că ti nă nh tă cóteheră tìmă th yă trongă quană đ iă vàă cácă b ă ph nă chuyênă mônă hoáă sâuă theoă ch c nĕng.ă Tuyă nhiên,ă đi uă nàykhôngă hoànă toànđúng.ă M tă nhómă cóă k ă nĕngă đaă d ngă cóă kh ă nĕngă ngă phóă t tă hơnă v iă nh ngă hoànă c nhă bi nă đ i.ă Khácăbiệtăhoáăcóăth ăgâyăkhóăkhĕnăchoăs ph ih p.ăNh ngăđi uăđóăcóăth ăđ căkhắcăph că bằngăs ăđ ngđiệu.ăĐi uăc năph iălàmăchínhălàăc ăgắngăt oăraăs ăđ ngăc măvàăđ ngđiệuă trongănhóm.ăĐ ngăc măd năđ năth uăhi uăvàăchiaăsẻ;ăđ ngđiệuălàăhệă qu ăc aănh ngăn ă 69 l cph ih phànhă đ ngă v iă tráchă nhiệmă chungă vàă m că tiêuă chung.ă V iă nĕngă l că vàă nhiệtă tình,ăm iăng iăđ uăcóă th đóngăgópăvàoăthành côngăc aănhóm;ănh ngă v iăs ăh uăthu nă c aăđ ngăđ i,ăhọăsẽăthànhăcôngăhơn,ăđóngăgópăc aăhọăsẽăl năhơn.ăHưyđọcăbàiăvi tătrongă Minhă ho ă 4.7ă vàă choă bi tă nh ngă Ủă ki nă riêngă c aă b n.ă B nă cóă đ ngỦă v iă quană đi mă vàă nh ngỦăki n,ăđ ăxu tăc aătácăgi ăbàiăvi tăkhông? N uăcáchălàmăc aănhómăkhácăv iăcáchă làmăc aăcácănhómăkhácăv iăquanăđi măc aăt ăch c,ănh ngăkhôngămâuăthu n,ăb năcóăchoă phépăhoặcăch păthu năhayăkhông?  Cần phải làm gì để tạo mối liên kết trong nhóm? V ămặtăhìnhăth c,ăkhôngăcóăs ăkhácănhauănhi uăgi aănhómă vàăt păth ăvìăđ uăg mă m tăs ăng iăh ngăt iăcùngăm cătiêuănh tđịnh,ănh ngăv năcóăs ăkhácănhauăquanătrọng:ă trongănhóm,ăm iăliênăk tăgi aăcácăthànhăviênălàăr tăchặtăchẽ,ătrongăkhiăcácăcáănhânătrongă t păth ăluônăcoiătrọngăviệcăhoànăthànhăm cătiêuătrongăph măviătráchănhiệm,ăquy năh năc aă mình.ăNhómăsẽăm nhăkhiăcóăs ăh pătác;ănh ngănhómăsẽăm nhăhơnăn aăkhiăgi aăcácăthànhă viênă cóă s ă gắnă k t.ă Đi uă làmă choă nhómă m nhă thêmă chínhă làă nh ă s că m nhă t ngă h pă (synergy).ăĐi uănàyăcàngătr ănênăcóỦănghƿaăquanătrọngătrongăcác t ăch căhiệnđ iăkhiăđưăcóă s ă thayă đ iă quană trongă trongă cáchă quană niệmă rằng:ă thayă vìă cáă nhână đóngă vaiă tròă h tă nhân/nhânăt ăcơăb nătrongăm tăt ăch c/t păth ,ăătrongăt ăch căhiệnđ i,ănhómă- m tăs ăcáă nhânăgắnăk tăv iănhauăm tăcáchăchặtăchẽă- tr ăthànhănhânăt ăchínhătrongăcácăt ch c/doanhă nghiệpăthànhăcôngăngàyănay.ăĐi uănàyălàmăchoăviệcăxâyăd ngăm iăquanăhệăchẽăgi aăcácă thànhăviênătrongănhómălàăh tăs căquanătrọng.ă Minhăho ă4.7:ăBíăkípăqu nălỦănhómălƠmăvi căhi uăqu ăcao Nhómăsẽălàmăviệcăhiệuăqu ,ăđặcăbiệtănh ngăng iăđưăcóăm tăth iăgianădàiăcùngălàmă việc,ăb iăhọăth ngătônătrọngăvàătrungăthànhăv iăquyătắcăc aăriêngăhọ.ăM tămặtăđi uăđóălàă bíăquy tăt oăraăhiệuăqu ;ămặtăkhác,ănhómăquáăt ătinăđ năn iăcóăth ph tăl ămệnhălệnhătr că ti pătừăng iăqu nălỦ,ăđi uăđóăcóăth ăgâyăraănh ngărắcăr i. Ng iăqu nălỦăc aănh ngănhómănh ăv yăđ căcaăng iăv ănĕngăsu t,ăhiệuăqu ,ănh ngă cũngăcóăth ăbịătrừngăph tăb iăs ă―b tăc n‖ăc aănhóm.ăHệăqu ălà,ăđi uăđóăd năđ năxungă đ tălàm nhăh ngăx uăđ năhiệuăqu ăho tđ ngc aăcáănhânăvàt ăch c. Tháchăth căv iănhàăqu nălỦălàăph iăgắnăchặtăv iănh ngănguyênătắcăcũngănh ătĕngă c ngăs ătônătrọngăđ iăv iănĕngăl căvàăthànhăcôngăc aătoànănhóm.ăD iăđâyălàăm tăs ă g iăỦăchoăviệcăt năd ngătínhhiệuăqu ăc aătoànănhómănh ngăv năduyătrìăđ căs ăth ngă nh tătrongăt ăch c. Ng iăkhen. Côngănh nănh ngăgìăđ iăđưăđ tăđ c.ăHưyălàmăchoăm iăcáănhânătrongăđ iă bi tăb nătônătrọngăhọăvàăcôngăviệcăc aăhọănh ăth ănào.ăHưyăh tălòngăđ ălàmăhọăc măth yă họăđ căchàoăđón.ăHưyăkhenăng iănh ngăthànhăcôngăc aăhọă ăm căcao.ăTómăl i,ăhưy làm c ănhómăc măth yărằngăhọăđặcăbiệt.ăPh năth ngăchỉăph năánhăviệcădoanhănghiệpăđánhă giáăcaoăđóngăgópăc aăđ iănh ăth ănào. 70 Truy năđ tăgiáătr . Đi uăquanătrọngăđ iăv iăthànhăcôngălàăs ăliênăk tătrongănhóm,ă cùngănhauăh ngăt iăcáiăt tăhơn.ăNguyênătắcăt ơngăt ăcũngăápăd ngăchoănh ngănhómă làmăviệcătrongăt ăch c.ăHưyănóiărõărằngăkhôngăcóănhómănàoăđ căđặtălênătrênătoànăcôngă ty.ăNh ngăcùngălúcăđóăcũngăph iăcôngănh năs ăth tărằngănh ngăcáănhânăsẽătrungăthành,ă gắnăk tăv iăcácăthànhăviênătrongănhómăhơnăv iăthànhăviênăc aăcácănhómăkhác.ăM tăôngă ch ăthôngăminhăsẽătìmăraăcáchăđ ăthúcăđ yăs ăgắnăk tăc aănhómăđ ăđemăl iăl iăíchăchoă toànădoanhănghiệpăbằngăcáchăđặtănhómălàmăviệcăvàoăvịătríămàăthànhăcôngăc aănhómăsẽă đ căph năánhăt tătrênătoànădoanhănghiệp.ă Tônătr ngăcáchălƠmăvi c. Nhómălàmăviệcăhiệuăqu ăcaoăthíchălàmăviệcătheoăcáchăc aă riêngăhọ.ăĐâyălàănguyênănhânăchínhăchoăthànhăcôngăc aăhọ.ăChoăphépăc ănhómăcũngănh ă v iăm iăcáănhânăchỉăraănh ngăđi uăc năthi tăchoăb năthânănhómăvàăti năhànhăỦăt ngătheoă cáchăc aăriêngămình.ăTuyănhiên,ăhưyănóiărõărằngăchoădùănhómălàmăgìăđiăn aăthìăcũngăph iă hoànăthànhăcôngăviệcăđúngăh năvàătrongăph măviăngânăsách.ăNgoàiăra,ăhưyăyêuăc uăc ă nhómăminhăb chăv iănh ngăk tăqu ăt tăcũngănh ăx u. Cu iăcùng,ăc ăgắngăđ tăđ căs ăcơnăb ngăgi aăsángăt oăvƠănguyênăt c.ăB nămu nă thửătháchătoànănhómăđ ăhọăsuyănghƿăvàăhànhăđ ngăsángăt oăb iăvìănhómăcóănĕngăl călàmă nh ngăviệcătheoăm tăcáchăkhácăđ ăt oăraăthànhăcông.ăCùngălúcăđó,ăs ăsángăt oăc aănhómă ph iăph căv ăchoăm cătiêuăvàăchi năl căc aăt ăch c.ăĐóălà,ăc ănhómăcóăth ă"t ădo"ăv ă mặtăph ơngăphápănh ngăph iăgi ăv ngăm cătiêuăchung.ăCácăd ăánămàănhómăti năhànhă ph iăb ăsungăhoànăthiệnănhiệmăv ăc aăt ăch c. Hưyăđ iămặtăv iăs ăth t.ăKhiăhoànăc nhăthúcăép,ăm tănhómălàmăviệcăhiệuăqu ăcaoăc nă ph iăcóăđ căquy n h năc năthi tăđ ăthànhăcông.ăHưyăcoiănhómănàyălàănhómăphùăh pă nh tătrongăs ăcácănhómăt ơngăđ ơngănhau.ăT tăc ăcácăthànhăviênăc năph iăđ căđ iăxửă côngăbằngănh ngănh ngăng iăcóănhi uăđóngăgópăhơnăthìăx ngăđángăđ căđ iăxửăđặcă biệtăhơn.ăVìăv yăth ngăthìăthànhăcôngăchungăc aănhómălàmăviệcăhiệuăqu ăgiúpătoànăt ă ch căthànhăcông. Cu iăcùng,ăm tănhàăqu nălỦăthôngăminhăsẽăt oăđi uăkiệnăchoăm tănhómălàmăviệcăhiệuă qu ăcaoăđ ăhọăthànhăcông.ăNh ngăng iăqu nălỦăcóăkinhănghiệmăbi tăgi iăh nămàăhọăcóă th ăgi ăchoăt tăc ăcácănhóm,ăch ăkhôngăchỉăriêngăgìăm tănhómăhiệuăqu ăcao,ăvừaăduyătrìă đ căni măt ăhàoăc aăriêngătừngănhómăvừaămangăl iăl iăíchăchoătoànăt ăch c. John Baldoni đăng trên Harvard Business Publishing Theo tuanvietnam.net, 15/10/2009, (Nguyễn Tuyếndịch) M iăcáănhânăđ căgiaoăm tăc ơngăvị,ănhiệmăv ,ăcôngăviệc,ăhọămangătheoăvàoăcôngă việcănh ngăđặcđi măv ăk ănĕng,ăkinhănghiệm,ăthóiăquenănh năth căriêng.ăS ăn ăl căc ngă hi nă c aă m iă cáă nhână vìă thànhă tíchă laoă đ ngă xu tă sắc,ă cóă th ă mangă l iă nh ngă k tă qu ă nh tđịnh, nh ngă cũngă cóă th ă gâyă raă nh ngă ―t nă th ơng‖ă choă nh ngă ng 71 iă khácă vàă choă chínhăb năthânămình.ăKhôngăchỉăm tăchi căbánhăxeăc năc ăgắngăch yănhanhănh tăcóăth ă màăt tăc ăcácăbánhăxeăđ uăc năc ăgắngătrongăm tăs ăph iăh păhàiăhoà.ăLiênăk tătr ăthànhă nhânăt ăngàyăcàngăcóỦănghƿaăquy tđịnh.ăKhácăbiệtăchínhălàăy uăt ăt oănênăb năsắcăvàălàă th căt ăhi nănhiên.ăNh ngăs ăkhácăbiệtăcũngăchínhălàăngu năg căd năđ nămâuăthu n,ăb tă hoà,ăxungăđ t. V y,ăph iălàmăgìăđ ăt oăm iăliênăk tătrongănhóm? Nh ngănghiênăc uăm iđâyătrongălƿnhăv căđưăgâyăb tăng ăchoănhi uănhàăqu nălỦărằng,ă s ăphátătri năc aăm tăkhuăv c,ăth măchíăm tăqu căgia,ăkhôngăchỉph ăthu căvàoăvốn kinh tế (tàiăchính,ăngu năl căv nădƿăr tăquenăthu căvàăph ăbi n),ămàăvàoăhaiă―lo iăv n‖ăn a:ăvốn xã hội (lòngă tin,ă m ngă l iă quană hệ,ă chu nă m că hànhă vi),ă vàvốn văn hoá (phongă t c,ă truy nă th ng,ă b nă sắc)ă t oă raă th ―baă chână ki ng‖ă v ngă chắc.ă Trongă ho tă đ ngă s nă xu tă kinhădoanh,ăđ ăphátătri n,ădoanhănghiệpcũngăth ngph iăsửăd ngc ăbaăngu năl cnày.ăTuyă nhiên,ăchúngăch aăđ cănh năth căvàăkhaiăthácăm tăcáchăt ơngăx ngăv iăgiáătrịăvàỦănghƿaă c aă chúng.ă Theoă cáchă t ă duyă truy nă th ngă trongă LỦă thuy tă kinhă t ă họcă thịă tr ng,ă (b nă thânătênăgọiđưăchỉărõăs ăthiênăvịăv ăph ơngădiệnăkinhăt ),ăngu năl ctrongăkinhădoanhăbaoă g m:ă vốn vật chất (physical capital), vốn con người (labor) vàtài nguyên thiên nhiên (land).ă Nh ngă ngu nă l că nàyă đ că chuy nă hoáă l nă nhauă d iă hìnhă th cvốn kinh tế (economic capital), hay vốn tài chính(financialăcapital).ăCáchănhìnăhẹpăhòiănàychoăth yărõă quanăđi măth căd ng,ăvịăl iăc aăcácăph ơngăphápăqu nălỦăxâyăd ngătrênăcơăs ălỦăthuy tă kinhăt ăthịătr ng.Cùngăv iăs ăphátătri năc aălỦăthuy tăkinhăt ăvàăqu nălỦ,ăgiá trị (v tăch t,ă kinhăt ,ătinhăth n)ătr ăthànhăy uăt ăquanătrọngăhàngăđ uătrongăm iăquanăhệăthịătr ngăgi aă cácăđ iăt ngăh uăquan.ăNh ngănghiênăc uăv ă―v năxưăh i‖,ă―v năvĕnăhoá‖ăchoăth yđâyă làăngu năl căti mătàngăvàămangătínhăđặcăthùăr tăcaoăc aătừngăđịaăph ơng,ădânăt c.ăĐ iăv iă n căta,ăcácăngu năl cătruy năth ngănóiătrênălàăh năch ,ăđặcăbiệtălàăcácăngu năl căv tăch t,ă tàiă nguyênă vàă tàiă chính,ă trongă khiă ngu nă ―v nă xưă h i‖,ă ―v nă vĕnă hoá‖ă l iă r tă d iă dào.ă Nghiênăc uăv ă―v năxưăh i‖ăvàă―v năvĕnăhoá‖ătrongădoanhănghiệpălàăcáchăth căm ăr ngă vàătĕngăthêmăngu năl căchoădoanhănghiệp,ăt oăcơăh iăchoădoanhănghiệpăphátătri năbằngă chínhănh ngăngu năl căn iăt iăc aămình,ăquaăđóăgiúpăgi iăquy tănh ngăkhóăkhĕn,ătr ăng iă c aăs ăphátătri n. Nh ăh uăh tăcácădoanhănghiệpătrênăth ăgi i,ăcácădoanhănghiệpăViệtăNamăđ uăn ăl că xâyă d ngs c mạnh cạnh tranh d aă trênă nh ngă y uă t ă cơă b n,ă truy n th ngă làă nĕngă l că côngănghệ,ăs ăđ tăphá,ăsángăt oătrongăph ơngăphápăkinhădoanh.ăThi uăki năth căvàăkinhă nghiệmă kinhă t ă thịă tr ng,ă thi uă kh ă nĕngă đ uă t ă côngă nghệă làă nh ngă nguyênă nhână d nă đ nănĕngăl căc nhătranhăy uăkém.ăĐ iăv iăcácădoanhănghiệpăViệtăNam, cáchăti păc nătrênă trongăph ơngăphápăxâyăd ngănĕngăl căc nhătranhăkhóăcóăth ăgiúpăcácădoanhănghiệpăn că taăv tălênătrênăcácăđ iăth ăc nhătranhăqu căt ăgiàuăkinhănghiệmăvàăd iădàoăv ăngu năl c.ă Thamă giaă vàoă n nă kinhă t ă thịă tr ngă toànă c u,ă l iă th ă đ ă cácă doanhă nghiệpă vàă qu că giaă 72 c nhătranhăthànhăcôngăđ căxácđịnhălàă―b năsắcăvĕnăhoáădânăt c‖ăth ăhiệnătrongăcácăs nă ph m,ăho tăđ ngăkinhădoanhăc aădoanhănghiệp.ăNh ngăgiáătrịădânăt cănàyăti mă nătrongă nh năth c,ăthóiăquen,ăhànhăviăc aăconăng iăViệtăNam,ătrong cácătruy năth ng,ăphongăt că t pă quánă c aă cácă dână t că vàă trongă chínhă conă ng iă (ngu nă nhână l c)ă trongă cácă doanhă nghiệpă Việtă Nam.ă Cácă giáă trịă nàyă c nă đ că nghiênă c uă vàă chuy nă hoáă vàoă trongă cácă ph ơngăphápăqu nălỦăc aădoanhănghiệp.ăPhátătri nă―v năxưăh i‖,ă―v năvĕnăhoá‖ăcóăỦănghƿaă đặcăbiệtăquanătrọngăvàăh tăs căc năthi tătrongăviệcăgiúpăcácădoanhănghiệpăViệtăNamăkhaiă thácăvàăphátăhuyăm tăcáchăh uăhiệuăngu năgiáătrịăvôăcùngăquỦăbáuănàyăc aăViệtăNamăti mă nătrongădoanhănghiệpăđ ăh iănh păthànhăcôngăvàoăn năkinhăt ăthịătr ngăbằngăgiáătrị,ăb nă sắcăđ căđáoăc aădânăt c.ăMinhăho ă4.8ăchoăth yăgiáătrịr tătoăl nc aăv năxưăh i. Ngày nay, lối tư duy truy năth ngătheoăquanăniệmă―doanhănghiệpălàăch ăth ăkinhăt ă đ căl păvàălàăm tănhânăt ăcơăb nătrongăhệăth ngăkinhăt "ăkhôngăcònăphùăh p,ăthayăvàođóă làăcáchăti păc năhệăth ngărằngă―cácădoanhănghiệpăhìnhăthànhănênănh ngă‗c m‘ăhayă‗chu i‘ă ngànhăvàătr ăthànhăm tăb ăph nătrongăhệăth ngăkinhăt ‖.ăNh ngăkháiăniệmănh ă―c măcôngă nghiệp‖ă (industrială cluster),ă ―chu iă cungă ng‖ă (supplyă chain),ă hayă ―chu iă giáă trị‖ă (valueă chain)ăđưătr ăthànhăph ăbi năvàălàămôăhìnhđangăđ căcoiălàăxuăth ăphátătri năt tăy u.ăV ăhệă th ngă kinhă t ă cũngă theoă phátă tri nă theoă h ngă hìnhă thànhă cácă ―hệă th ngă sinhă tháiă kinhă doanh‖ă (businessă ecosystem)ă g mă r tă nhi uă ―c m‖,ă ―chu i‖ă th că hiệnă cácă ch că nĕngă chuyênămônăhoáăliênăk tăv iănhau.ăPh ơngăchâm:ă―Liênăk tăvàăh pătácăđ ăphátătri nătr ă thànhă nhână t ă quy tă định,ă thayă vìă c nhă tranhă vàă đ iă đ uă đ ă s ngă còn.Ngàyă 19/10/2010,ă Th ăt ngăChínhăph ăbanăhànhăQuy tăđịnhăs ă1914/QĐ-TTgăphêăduyệtăđ ăánă―Nh ngăgi iă phápănângăcaoăch tăl ngătĕngătr ng,ăhiệuăqu ăvàăs căc nhătranhăc aăn năkinhăt ‖,ătrongă đóĐ ă ánă ―Phátă tri nă c mă ngànhă côngă nghiệp,ă khuă côngă nghiệpă gắnă v iă phátă tri nă côngă nghiệpăh ătr ăt oăm ngăliênăk tăs năxu tăvàăhìnhăthànhăchu iăgiáătrị‖ălàăm tătrongănh ngă ch ơngătrìnhăhànhăđ ngăch đ o. Minhăho ă4.8:ăV năxƣăh iă(socialăcapital)ătrongăqu nălỦăvƠăphátătri nădoanhănghi p ―V năxưăh i‖ă(socialăcapital)ălàăm tălƿnhăv căkhoaăhọcăxưăh iăđ căquanătâmănghiênă c uăkho ngăhaiăth păk ăg năđây.ăCùngăv iăhaiăngu năl căquanătrọngăkhácăălàă―v năkinhă t ‖ă(economicăcapital)ăvàă―v năvĕnăhoá‖ă(culturalăcapital)ăậ v năxưăh iăđ căcoiălàă―3ăc tă tr ‖ăchoăs ăphátătri năc aăm tăqu căgiaăvàăc a doanhănghiệp.ăNh ngănghiênăc uăv ă―v nă xưăh i‖ăđưăchỉăraăvaiătròăc aămối quan hệ xã hội c aăconăng iă- trongăđóălòng tin (trust), hệăth ngăhayămạng lưới xã hội (social network), các chuẩn mực (norms)ăvàăquyătắcăv nă d ngătrongăquanăhệăxưăh iălàănh ngănhân t ăc tăy uăậ cóăth ăgiúpăgi iăthíchă ăph măviă r ngănh ngăv năđ ăliênăquanăđ nătìnhătr ngăkhácăbiệtăvàăs ă năđịnhătrongăphátătri năkinhă t ă ănhi uăqu căgia.ăTrongănhi uăcôngătrìnhănghiênăc uăv ălƿnhăv cănày,ăcóăth ăk ăđ nă m tăs ăcôngătrìnhăvàătácăgi ătiêuăbi uăsauăđây. Nghiênă c uă c aă Bourrdieuă đưă chỉă raă baă hìnhă th că v n:ă kinhă t ;ă vĕnă hóa;ă ă xưă h iă vàă ch ngă minhă nh ngă đóngă gópă toă l nc aă chúngă đ iă v iă việcă phátă tri nă kinhă t ă thôngă 73 quach tă l ngă caoă c aă ă ngu nă nhână l c;ă [Pierre Bourdieu (1986). ―The Forms of Capital‖, in J. Richardson, ed. Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Greenwood Press, Westport, CT ]. Nghiênăc uăc aăJamesă Colemanăcũngăchỉăraărằng,ăv năxưăh iăti mă nă trong:ă(1)ăc uă trúcăxưăh iăăvàă(2)ăhànhăviăc aăthànhăviênătrongăm tăc uătrúcănh tăđịnh;ăăvàăchỉăraăbaăd ngă th căcơăb năc aă―v n‖ăđ iăv iăxưăh iănóiăchung,ăv iădoanhănghiệpănóiăriêngăg m:ăvốnvật thể (y uăt ,ăph ơngătiệns n xu t), vốn con người (nĕngăl căhànhăđ ngăvàăk ănĕngăchuyênă môn), và vốn xã hội (m c đ c yăl nănhauăgi aăng iăv iăng iătrongăxưăh i); [James S. Coleman (1988), ―Social Capital in the Creation of Human Capital‖ American Journal of Sociology 94, (Supplement) S95-S120]. Nghiênă c uă c aă Putnamă b ă sungă vàă nh nă m nhă thêmă haiă y uă t ă khácă vàoă v nă xưă h i,ă đó là: (i) mạng lưới xã hội và nh ng liên hệ qua l i hay mối quan hệ tương táctrong xã hội (social reciprocities); và (ii) nh ng chuẩn mực (norms) cho phép cá nhân (cũng nh ă t p th ) gi i quy t nh ng v n đ chung c aă m tă nhómă ng i;ă [Putnam, R. 1993. ―The Prosperous Community — Social Capital and Public Life‖. American Prospect (13): 35-42]. Fukuyamaăch ngăminhărằngăniềm tin (trust)ălàăm tănhânăt ăc tălõiăc aă―v năxưăh i‖ăvàă nóăđ cătíchăch aătrongăcácăchuẩn mực (norms), trong các mối quan hệ tương tác và s ă phối hợp hành động gi aăcácăcáănhânătrongăcácămạng xã hội (socialănetwork).ăÔngăcũngă chỉăraăm iăquanăhệăgi aă―v năxưăh i‖ăvàă―v năvĕnăhoá‖ăquaăviệcălỦăgi iărằngă―v năxưăh i‖ă hìnhăthànhăd aătrênăngu năg căđặcătr ngăvĕnăhóaă(nh ngătruy năth ng,ăđ oăđ c,ăcác giá trịă vĕnă hóa,ă nhână cách);ă [Francis Fukuyama. (1995), Trust: The Social Values and the Creation of Prosperity, Free Press, New York]. Trongăm tăbàiăvi t,ăGrootaertđưphânătíchăm iăliênăhệăgi aăs ăphát triển bền vững về kinh tế và vốn xã hội.ă Trongăđó,ă tácăgi ănh nă m nhă vaiătròăc aăviệcă xâyăd ngă lòng tin trongăviệcăxâyăd ngăm iăquanăhệăb năv ngăgi aăcácăcáănhânătrongăhệăth ng/m ngăxưăh iă cũngă nh ă trongă việcă cùngă nhauă raă quy tă địnhă vàă hànhă đ ngă đ ă đ tă đ că hiệuă qu ă caoă nh t.ăNghiênăc uăcũngănh năm nhăđ nă m iăliênăhệăgi aă―v năxưăh i‖ăvàăcácăhìnhăth că ―v n‖ă khácă trongă việcă phátă huyă s că m nhă c aă chúng;ă [Christian Grootaert (1997), ―Social Capital: The Missing Link?‖, in Expanding the Measure of Wealth: Indicators of Environmentally Sustainable Development, Environmentally Sustainable Development Studies and Monographs Series No. 7, The World Bank, Washington, DC.]. Krebsăvàăcácăđ ngăs ănh năm nhăđ năm tăs ăthayăđ iăquanătrọngătrongănh năth căvàă biệnăphápă―qu nălỦăđịnhăh ngăconăng i‖ătrongăcácădoanhănghiệpăkhiăb căsangăth ăk ă 21:Thayăvìăt pătrungăvàoătừngăcáănhânătheoătruy năth ng,ăph ơngăphápăqu nălỦănhânăl că (HR)ăngàyănayătrongă m tăt ăch căchúătrọngăđ năm iăquanăhệăt ơngăh ăgi aăcácăthànhă viênăt ăch c.ăCácăt ăch căkhôngăcònăd aănhi uăvàoăcáănhână,ămàăch ăy uăd aăvàoăkh ă nĕngă k tă n iă v iă nh ngă ng iă khácă đ ă hìnhă thànhă m tă chuỗi giá trị; [Valdis Krebs (2008), Social Capital:the Key to Success for the 21st Century Organization, IHRIM Journal, Volume XII, Number 5, orgnet.com]. 74 Trongăph măviădoanhănghiệp,ăvốn xã hộivàvốn văn hoá,ăr tăd iădàoăvàăcònăđangăti mă nătrongătruy năth ngăvĕnăhoá,ăl iăs ng,ănh năth căvàăquanăhệăxưăh iăc aăconăng iătgrongă vàăngoàiădoanhănghiệp.ăĐángăl uăỦălàvốn xã hộiđ cphátătri năd aătrênăbaănhânăt :ălòng tin (trust), mạng lưới quan hệ xã hội (social network) vàchuẩn mực hành vi (norms), nh ngă ―ch tă liệu‖ă quană trọngă đ ă t oă nênă liênă k tă b nă chặtă trongă m iă quană hệă xưă h iă vàă trongăt ăch c.ăCácă―ngu năl c‖ănàyr tc năđ căkhaiăthácăđ ăt oănênăs ăgắnăk t,ăs căm nhă vàăl iăth ăc nhătranhătừăb năsắcăvĕnăhoáădânăt căchoădoanhănghiệpăVN. Cóăth ănh năngayăraărằng,ăvăn hoá doanh nghiệp làăm tăs ăn ăl cătrongăqu nălỦăđ ă khaiă thácă nh ngă ngu nă giáă trịquỦă báuă nàyti mă nă trongă t ă ch c.ă Vĕnă hoáă doanhă nghiệpnh nă m nhă vàă chúă trọngă đ nă việcă khaiă thácă vàă phátă tri nă cácă nhână t ă t oă nênă l iă quanăhệăcongăng i,ăbênătrongăvàăbênăngoàiădoanhănghiệp.ăCácăph ơngăphápăphânătíchăvàă raăquy tđịnhăđ uăh ngăt iăviệcti păc nănh ngăng iăh uăquanăbênăngoài(phânătíchăng iă h uă quană bênă ngoài)ă vàqu nă lỦă m iă quană hệă bênă trong (ph ơngă phápă 3600).ă Vĕnă hoáă doanhănghiệpăchínhălàăbiệnăphápăqu nălỦăbằngă―v năxưăh i‖ăvàă―v năvĕnăhoá‖ădânăt c.ă  Cần phải làm gì đề xử lý mâu thuẫn xuất hiện trong nhóm? Ch pă nh nă s ă khácbiệtă làch pă nh nă s ă t nă t iă c aă mâuă thu nă vàă tháchă th că c aă chúngăđ iăv iăm iăquanăhệăvàăs căm nhăc aănhóm.ăỄpăl căcôngăviệcăhằngăngàyătrongăb iă c nhăđ yăkhóăkhĕnăhiệnănayăcàngălàmăchoăth iăgianădànhăchoăng iăqu nălỦăph iăđ iămặtă v iănh ngăkhóăkhĕnătrongăviệcădànhăth iăgianăvàăn ăl căchoăviệcxâyăd ngănhómălàmăviệcă hiệuăqu .ăGoldsmith1giúpăchúngătaăhi uăthêmăv ăv năđ nàyăcũngănh ăv ăcáchăgi iăquy tă mâuăthu nănêuătrên. ắừ ý tưởng… Làmăviệcătheoănhómăngàyăcàngătr ănênăph ăbi năvàăquanătrọng.ăCácănhàălỦăthuy tăv ă qu nălỦăvàăcácăt ăch cătrênăth ăgi iăđangăngàyăcàngănh năth căvà đánhăgiáăcaoăvaiătròăc aă việcălàmăviệcătheoănhóm.Trongăkhiăvaiătròăc aăcácălỦăthuy tălưnhăđ oătruy năth ngătheoă ki uă"từătrênăxu ng"ăđangăbắtăđ uăbịălo iăb ,ăthìălưnhăđ oătheoănhómăt ăch căcóăhệăth ngă đangăd năn iălên th ăch .Cácănhàălưnhăđ oăngàyăcàngănh năth yămìnhătr ăthànhăthànhăviênă c aăđ ălo iănhómălàmăviệc,ăbaoăg măcácănhómă o,ăcácănhómăt ăho tăđ ng,ăcácănhómăđaă ch cănĕngă(chéo)ăvàăcácănhómăhọcăh iăt ơngătác.ăầ R tănhi uănhàălưnhăđ oăngàyănàyăph iăđ iămặtăv iăs ămâuăthu nătrongăquanăđi m.ă M tămặtălà nhuăc uăxâyăd ngănh ngănhómălàmăviệcăhiệuăqu ăđangăngàyăcàngăl năvàămặtă kiaă làă th iă giană đ ă xâyă d ngă đ că nh ngă nhómă nh ă v yă thìă ngàyă càngă gi m.M tă tháchă th cămàăhọăph iăgi iăquy tăchínhălàătínhăc păthi tăc aăviệcăxâyăd ngănhómălàmăviệcătrongă m tămôiătr ngăđangăthayăđ iănhanhăchóngăv iănh ngăngu năl căgi iăh n.Quáătrìnhăđịnhă hìnhăvàăthi tăk ăl iăcôngăty,ăcùngăv iăc uătĕngăg păđôiăđ iăv iădịchăv ăđưăd năt iătìnhătr ngă làăcácănhàălưnhăđ oăc măth yăhọăngàyăcàngăcóăquáănhi uăviệcăđ ălàmătrongăkhiăl iăcóăngàyă càngăítănhânăviênăcóăth ăgiúpăhọ. 1 Marshall Goldsmith, đĕngătrênăt păchíăHarvardăBusinessăReview,ăTheo tuanvietnam.net, 18/12/2007 75 Cácănghiênăc u cóăhàngănghìnăng iăthamăgiaăđưăchỉăraărằngăviệcăph năh iăvàătheoă dõiăth ngăxuyênăhiệuăqu ăcôngăviệcăsẽălàmătĕngătínhăhiệuăqu ăc aăho tăđ ngălưnhăđ oăvàă chĕmăsócăkháchăhàng.M tăph ơngăphápăt ơngăt ănh ăv yăchoăho tăđ ngăxâyăd ngănhómă làmăviệcăcũngăchoăth yăhiệuăqu ărõărệt.ăNóăh ătr ăcácănhàălưnhăđ oătrongăviệcăxâyăd ngă nhómămàăkhôngăm tăquáănhi uăth iăgian. Tuyănhiên,ămặcădùămôăt ăcóăvẻăđơnăgi n,ănh ngăviệcăth căhiệnăthìăkhôngăh ăd ădàng.ă Nóăđòiăh iăcácăthànhăviênăph iăđ ădũngăc măđ ăth ngăxuyênăyêuăc uătrongănhómăph nă h iătrungăth căv ămìnhăvàătuânăth ăchặtăchẽănguyênătắcăđ ăphátătri năm tăchi năl căthayă đ iăhànhăvi,ătheoăđu iăvàăluônăgắnăbóăchặtăchẽăv iănh ngăthayăđ iăđó. Đ ăth căhiệnăthànhăcôngăti nătrìnhăxâyăd ngănhómăd iăđây,ăcácănhàălưnhăđ oăc năt ă coiămìnhălàăng iăđóngăvaiătròăđi uăph iăviênăch ăkhôngăph iă ăvaiătròăc aă―ôngăch ‖ănh ă tr căđây.Hiệuăqu ăc aănhómălàmăviệcăsẽăc iăthiệnăhơnănhi uăn uăcácăthànhăviênănhómăt ă phátătri năđ căchi năl căthayăđ iăhànhăviăc aămìnhăthayăvìăđ ăng iălưnhăđ oăphátătri nă chi nă l că đóă vàă ápă đặtă nóă choă cácă thànhă viên.Quáă trìnhă nàyă khôngă nênă th că hiệnă khiă ng iălưnhăđ oăcóăỦăđịnhăsaăth iăhayălo iăb ăthànhăviênănàoăđó. Trongăm tăbu iătraoăđ iăv iăcácăgiámăđ căđi uăhànhăc aăcácăcôngătyăđaăqu căgiaăv ă v nă đ ă xâyă d ngă nhómă làmă việc,ă Marshallă Goldsmithă đưă đ aă raă m tă s ă đ ă xu tă r tă đơnă gi năvàăth căt ă- ôngăchoărằngăđâyălàăm tăquáătrìnhăxâyăd ngăkhôngăquáăm tăth iăgian: 1. Trongăcu căhọpănhóm,ăhưyăyêuăc uăm iăthànhăviênăch măđi măs ăc ngătácălàmă việcătrongănhómăd aătheoăcácătiêuăchíăsau:ă―Chúngătaăđangălàmăt tăđ năđâu?‖ăvàă―Chúngă taăc nălàmăt tăđ năđâu?‖. M iăm tăthànhăviênăvi tăỦăki năriêngăraăm tăt ăgi y.ăCửăm tătrongăs ăhọătínhătoánă đi măs .ăL uăỦărằngăkhôngăđ căchỉăraăaiăđưăch măđi mănh ăth ănào. Theoănghiênăc uăc aăchúngătôi,ăđánhăgiáăcu iăcùngăc aăhơnă1000ănhómăđ căkh oă sátăcóăs ăkhácăbiệtăgi aăhaiătiêuăchíătrên. Trênăthangăđi mă10,ătrongăđóă10ălàăđi măcaoănh t,ăđi măs ătrungăbìnhăc aăhơnă1000ă nhómălà:ă―Chúngătaăđang ăm că5.8ăđi m.ăChúngătaăc năđ tăđ că8.7ăđi m.‖. 2. Gi ăđịnhărằngăcóăs ăkhácăbiệtăgi aă―chúngătaăđang‖ăvàă―chúngătaăc n‖,ănghƿaălàă gi aătìnhătr ngăhiệnăth iăc aănhómăvàăcáiăđíchăc năđ tăt i,ăhưyăyêuăc uăm iăthànhăviênăliệtă kêăhaiăhànhăviămàătheoăhọ,ăn uăm iăcáănhânătrongănhómăđ uăt ăc iăthiện,ăcóăth ăgiúpăthuă nh ăkho ngăcáchătrênăvàătĕngăhiệuăqu ălàmăviệc. Đừngăđ ăc păđ năng iănàyăhayăng iăkia,ămàăchỉănêuăraănh ngăhànhăđ ngăc ăth ,ăvíă d ănh ălắngăngheăt tăhơn,ăđ ăraăm cătiêuărõăràngăhơn.ă Sauăđó,ăliệtăkêăcácăhànhăviătrênăm tăb ngăvàăyêuăc uăc ănhómăchọnăraăm tăhànhăviă màăhọăchoălàăcóă nhăh ngănhi uănh tăt iăhiệuăqu ălàmăviệcăchung. 3.ăYêuăc uăm iăthànhăviênăti năhànhăm tăcu căhọp,ăhaiăng iăm t,ătrongăbaăphút,ăv iă các thành viên khác trong nhóm. Trong cácăphiênăhọpănày,ăm iăng iăc năyêuăc uăng iăkiaănêuăraăm tăhoặcăhaiăs ă thayăđ iătíchăc cămàăng iăđóăcóăth ăth căhiệnăm tăcáchăriêngărẽăđ ăgiúpăcôngăviệcăc aăc ă nhómăhiệuăqu ăhơn. 76 Sauăđó,ăđ ănghịăm iăng iăchọnăm tăhànhăviăt tăt pătrungăl iăđ ăc iăthiệnătình hình ho tăđ ngăc aănhóm. ... Đến thực tế Kh iăđ ngăm tăquyătrìnhălàmăviệcăđ uăđặnăhàngătháng.ăTrongăđó,ăm iăthànhăviênăh iă xinănh ngăg iăỦăc aătừngăthànhăviênătrongănhómăđ ăti păt căquáătrìnhăt ăc iăthiệnăb năthână d aătrênănh ngăhànhăviăc aăhọătrongăthángătr c. Cácăcu căđ iătho iăc năt pătrungăvàoănh ngălƿnhăv căđặcăbiệtăkhôngăchỉăh uăíchăchoă s ăc iăthiệnăb năthânăc aătừngăcáănhânămàăcònăgiúpăhọătr ăthànhănh ngăthànhăviênăt tăhơnă c aănhóm. Khiăh iăxinăl iăkhuyên,ăquyătắcăđặtăraălàăng iăti pănh năỦăt ngăkhôngăđ căphánă xétăhayăphêăbìnhănh ngăỦăt ngăđó.ăNg iăđóăchỉăđ călắngăngheăvàănói:ă―Xinăc măơn‖. Ng iăđ aăraăỦăt ngăc năph iăcóătháiăđ ătíchăc căậ Ủăki năc năh ngăt iăt ơngălaiă ch ăkhôngăph iăt pătrungăvàoănh ngăhànhăviătrongăquáăkh ăc aăng iăti păthuăỦăki n. Thôngăquaănghiênăc uănày,ătôiănh năth yărằngănh ngănhómănàoăth căhànhăquáătrìnhă trênă hiệuă qu ă thìă cóă th ă đ tă đ că nhi uă ti nă b ă hơnă trongă côngă việcă chungă trongă m tă kho ngă th iă giană ngắn,ă hơnă làă nh ngă nhómă tiêuă phíă hàngă gi ,ă th mă chíă nhi uă ngày vào nh ngăho tăđ ngăphátătri nănhómălàmăviệcătheoăki uătruy năth ng. Minhăho ă4.9.ăBrainstormingăậ Ph ngăphápăkh iăngu năỦăt ng PH NGăPHÁP • L pănhómă6ăđ nă12ăng iăv iăkiênăth căr ng. • Đ aăraăm tăch ăđ ăc nătìmăl iăgi iăsángăt o. • Không ai đ căcoiălàăch ătrì,ă―tr i‖ăhơn. • Mọiăng iăc ănêuăraăt tăc ăcácăỦăt ngăc aămình,ă dùălàă‗điênăr ‘ăhayă‗phiălỦ‘ănh t. • B uăkhôngăkhíătho iămái,ă‗vừaălàmăvừaăchơi‘. • Ghiăchépăl iăt tăc ăcácăỦăt ngăđ cănêuăra. • Danhăm cănàyăđ căsửăd ngăđ ăl aăchọnăỦăt ngăm i. NGUYểNăT C • Không đ căbìnhăph măchêăbai,ăkhôngăđ căph ănh n,ăbácăb Ủăki năc aăng iă khác • Càngănhi uỦăt ngăcàngăt t • ụăt ngăphátătri năcàngăr ng,ăcàngăxa,ăcàngăm iăl ăcàngăt t • Khuy năkhíchănh ngỦăki nđóngăgóp,ăhoànăthiệnăcácỦăt ngăkhácđ ă―bi nđi uă khôngăth ăthành kh ăthi‖ă • Khuy năkhíchănh ngỦăt ngăhoànăthiệnăk tăh păcácỦăt ngăkhácănhauăv iănhau • C năđặcăbiệtăl uăỦăduyătrìătìnhăth năxâyăd ngăvàăs ătrongăsángătrongănhóm ắBRAINSTORMINGẰăNG C: • T ơngăt ănh Brainstormingă(thu n)ănêuătrên • Brainstormingă―ng c‖ătíchăc c:ă(đ ăhoànăthiện) o Câuăh i: ―Có bao nhiêu cách để làm mới ý tưởng hiện hành?‖ • Brainstormingă―ng c‖ătiêuăc c:ă(đ ăc iăti n) o Câuăh i: ―Có bao nhiêu cách có thể làm cho ý tưởng hiện hành thất bại?‖ 77 Từăbàiăvi tăc aăGoldberg,ăcóăth ănh năth yăb năch tăc aăho tăđ ngănhómălàălàmăchoă mọiă thànhă viênă đ uă ―đ ngă trênă cùngă m tă quană đi m,ă nhìnă v ă cùngă m tă h ng,ă vàă hànhă đ ngătheoăcùngă m tănhịpătrongăs ăph iăh p‖,ă gi ngănh ă ―m tădànănh căgiaoăh ng iălưnhđ oălàănh cătr ng‖.ăTh căch t,ăph ơngăphápăđ ngăv iă căGoldbergăápăd ngălàăm tă côngăc ăkhácătrongăvĕnăhoáădoanhănghiệpăậ t ăduyănhóm,ăph ơngăphápă―bainstorming‖ăậ m tăcôngăc ăđ căsửăd ngăđ ăphátăhuyătríătuệăt păth .ăMinhăho ă4.9. b- ảỊàn thiện và nợng caỊ năng lực lụnhđ Ị Lưnhđ oălàđi uăkhi n.ăNh ngăng cóăquy năl c.ăBịđi uăkhi n,ăconăng iătaăkhôngăth đi uăkhi năng iăkhácăngayăc ăkhiă iăsẽăhànhăđ ngăth đ ng,ăsauăđóăsẽătìmăcáchănéătránh,ă vàăcu iăcùngălàăph năkháng.ă―C măth yăbịăng iăkhácăđi uăkhi n‖ălàătr ngătháiătâmălỦăt iă tệănh t ăcácăbiệnăphápăqu nălỦ.ăSẽăt tăhơnăr tănhi uăn uăm iăng iăhànhăđ ngăv iătâmălỦă t ăch ,ăt ăquy tă(t đi uăkhi n,ăt ălàmăch ăb năthân).ăNh ăv y,ăv ăb năch t,ălãnh đạo là tạo động lực.  Tạo động lực cho bản thân. Đ ătr ăthànhăng trọngănh tăv iăb n,ăng ilưnhăđ oăgi i,ăb năc nădànhăth iăgianăđ ăv chărõăđi uăgìălàăquană iăcóăth ănhìnăth yănh ngăgìăđangăhiệnăh uăvàăsẽăx yăđ nătrongă t ơngălai.ăS ăchânăthànhăvàătínhth căt làăng trìnhănuôiăd ngăvàănângăcaoăkh ănĕngălưnhăđ oălênăm tăt măcaoăm i.ăĐ ătr ăthành ng lưnhăđ oăgi i,ăb năc nărènăluyện.ăD íchăchoăb n. B iăb năđ ngăhànhăc năthi tăc aăb nătrongăquáă iă iăđâyălàăbaătrongăs ăcácă―bàiăt p‖ăcóăth ăítănhi uăh uă 2 că1. Nhìnăl iăquáăkh ăc aămình Hưyănghƿăv ănh ngăgìăb năđưătr iăquaăvàăxemăxétăth tăk ăb năhayănĕmăs ăkiệnăhoặcă nh ngăm căth iăgianăquanătrọngănh t,ănh ngăkho nhăkhắcăđưăt oănênăconăng iăhiệnăt iă c aăb n.ăHưyăk ănh ngăcâuăchuyệnănàyătheoătrìnhăt ăth iăgian.ăV iăm iăcâuăchuyện,ăhưyă miêuăt ăth tăngắnăgọnătácăđ ngăc aănóăt iănh ngăgiáătrịăc aăb năvàăt iăđịnhăh ngăcu că s ngăc aăb n.ă B că2.ăĐ nhăh ngăt mănhìnălƣnhăđ oăc aăcáănhơn Tuyênăb ăc aăb năv ăt mănhìnălưnhăđ oăc aăcáănhânămìnhăluônăgiúpăb năth yăđ că tâmăđi m,ăs ăt pătrungăc năcóăvàoănh ngăhànhăđ ngăngắnăh năvàădàiăh n.ăB năc năph iă luônăônăl iăđi uăđóăkhiăth iăgianătrôiăđi.ăCũngăsẽăvô cùngăh uăíchăn uăt mănhìnăc aăb nă h ngăt iăm tăvi năc nhăh păd năv ăm tăt ơngălaiăhoànătoànănằmătrongăt măv i,ăm tăcâuă chuyệnăhayăm tăhìnhă nhăđ yăs cătruy năc m. Hưyăvi tăraăm tăcâuăchuyệnălịchăsửăngắnăgọnăv ăt ơngălaiăc aămìnhă(cu căs ngăvàă ngh ănghiệp)ătheoănh ngăchặngăđ 2 ngă5ănĕmăk ătừăbâyăgi ăchoăđ nălúcăb n55ătu i,ătrongă StewăFriedmanăđĕngătrênăHBSăPublishing,ăTheo tuanvietnam.net, 16/01/2009, (Tuy tăLandịch) 78 đóăhưyămiêuăt ălo iăhìnhălưnhăđ oămàăb nămu nătr ăthành,ăv iănh ngăm cătiêuăquanătrọngă đangăhiệnăh uătrongăđ uămàăb nămu năđóngăgóp,ăc ngăhi năchoăth ăgi iănàyă- diăs nămàă b năsẽăđ l i.ăĐ nnĕmă55ătu i,ăb năsẽălàăgìăvàăvaiătròăc aăb năsẽănh ăth ănào? B că3.ăQuanăsátăb năh ng N uăc ăgắngăvàănghiêmătúcăth căhiệnăcácăb căcôngăviệcnày,ăb năcóăth hi uărõăm că đ ăt pătrungăc aăb năhiệnăt iăđ iăv iătừngăkhíaăc nhăc aăcu căs ng.ăNóăchỉăraăchoăb năcáchă phânăb ăth iăgian,ănĕngăl ngă- toànăb ăs ăquanătâmăc aăb năchoănh ngăng iăkhácănhau,ă nh ngăcôngăviệcăkhácăkhauătrongăcu căs ngăậ đi uănàyăsẽăgiúpăb năđánhăgiáăliệuănh ngă việcăb năđangălàmăcóăth căs ălàănh ngăđi uăb năquanătâmăkhông. Trongăm tăth ăgi iăbi năđ i,ăconăng m tăng iăluônăph isuyăng măl iăv ăcu căs ng,ăv ăcáchă iăph iăhòaămìnhăv iăcu căs ng,ăch pănh năthayăđ iăđ ăt năt iăvàăphátătri n.ăTâmă lý ch pănh năthayăđ iăgiúpng iătaăd ădàngălàmăquenăv iănh ngălu ngăt ăt ngăm i hay nh ngăquanăđi măm iăv ăngh ănghiệp,ăv ăs ăphùăh păgi aăngh ănghiệpăvàăm căđíchăs ng,ă v ă côngă việc;ă nóă cũngă làă ch tă xúcă tácă đ iă v iă s ă sángă t oă cáă nhân.ă Đ iă v iă ng iă lưnhđ ođi uă đóă càngă tr ă nênă cóỦă nghƿaă r tă l nă khôngă chỉă choă b nă thână màă cònă đ iă v iă nh ngă ng iă khác,ă b iă n uă khôngă v tă quaă chínhă mình,ă ng hình nhăvàătr ăthànhăv tăc năđ iăv iăcácăđ ngăs ,ăc păd  Tạo động lực cho cộng sự. iă lưnhă đ oă sẽă m tă vaiă trò,ă iăc aămình. Cóănhi uăthuy tăv ăt oăđ ngăl c.ăTuyănhiên,ăgắnăv iăviệcăt oăđ ngăl căbằngăvĕnăhoáă doanhănghiệp,ăcóăth ăsửăd ngăk tăh păhaiăt ăt l că ậ Maslowă vàă Herzber.ă S ă k tă h pă haiă t ă t ngăkháđi năhìnhăvàăr tăph ăbi năv ăđ ngă ngă nàyă cóă th ă đ că trìnhă bàyă nh ă trênă Hình 4.1. TheoăMaslow,ănhuăc uătâmăsinhălỦăc aăconăng iăcóăth ăđ căchiaăthànhă5ăc păđ ă- ―5ăc păđ ănhuăc u‖ăc aăMaslowă- từăth pănhuăc uăsinhălỦă(v tăch t)ăđ năcaoănhuăc uăv ă tinhăth nă(lòngăt ătôn),ătrongăđóăhaiăc păđ ăd iăcùngălàăvịăk ,ăhaiăc păđ ăgi aăth ăhiệnă nhuăc uăv ăvịăth ăxưăh i,ăc păđ ătrênăcùngăth ăhiệnăđ ngăl căhoànăthiệnănhânăcách.ăQuană đi măv ă―2ănhânăt ‖ăc aăHerzbergănh năm nhărằng,ăconăng iătrongăcôngăviệcăcóă2ălo iă nhuă c u:ă nhuă c uđ ngă l că (motivationă factors)ă giúpă conă ng iă đ tđ (satisfaction)ăvàănhuăc uătrongălànhă(hygieneăfactors)ăgiúpăconăng că s ă hàiă lòngă i khôngărơiăvàoătìnhă tr ngăb tăbìnhă(disssatisfaction).ăHìnhă4.1ăcóăth ăchoăth y,ănh ngăy uăt ăđ ngăl căth ngă gắnăv iăcácănhuăc uătinhăth n ăb căcao.ăCácăbiệnăphápăsửăd ngăl iíchăv tăch t,ăti năkhôngă t oă raă đ ngă l că màă chỉă t oă raă s ă kíchă thích,ă vàă cóă nguyă cơă t oă raă thóiă quen,ă ―tìnhă tr ngă ―nh năthu c‖ăvàăd ă―gâyănghiện‖.ă 79 Hình 4.1:ăT oăđ ngăl c Maslow vµ herzberg Tù t«n §uîc t«n träng C¸c nh©n tè ®éng lùc Hßa nhËp TiÖn nghi, an toµn Sinh tån C¸c nh©n tè duy tr× C«ng viÖc nhiÒu thö th¸ch Thµnh tÝch Sù truëng thµnh vÒ nghÒ nghiÖp Tr¸ch nhiÖm Sù tiÕn bé Sù thõa nhËn §Þa vÞ Quan hÖ víi c¸ nh©n kh¸c ChÝnh s¸ch vµ P/ph¸p qu¶n lý ChÊt luîng gi¸m s¸t §iÒu kiÖn lao ®éng An toµn lao ®éng TiÒn lu¬ng Cuéc sèng riªng tu B năđưăbaoăgi ăth tăb iăhayămắcăsaiăl măch a?ăB năđưăc ăxửănh ăth ănàoăkhiămắcăsaiă l m?ăCóăcáchănàoăđ ăb năthoátăkh iătìnhătr ngăkhóăkhĕnăc aă―kẻăth tătr n‖ăđ ăl yăl iăvịă th ,ălòngătinăc aăđ ngăs ăvàăv năgi ăđ căvaiătròălưnhăđ oăngayăc ăkhiăth tăb iăhayăkhông?ă C nă nh ,ă nh ngă saiă l mă khiă l aă chọnă cácă y uă t /biệnă phápă t oă đ ngă l că cóă th ă d năđ nănh ngăh uăqu ănặngăn .ăNh năth c,ăt ăduyăvàăhànhăviăbịăsaiălệch,ăvaiătròăvàă hình nhăc aăng iălưnhăđ oăbịăluăm ,ăhệăth ngăgiáătrịăvàăhànhăviăđ oăđ cătr ănênăm tă Ủănghƿaăvàăxáoăr ng,ămơă căvàăhoàăbưoătr ănênănhu mămàuăth căd ng.ăT tăc ăđì uăđóă làmăchoăỦănghƿaăcaoăc ăc aălưnhăđ oăbịăsóiămòn.ăHưyăkhắcăph căh uăqu ătr căkhiămọiă việcătr nênăt iătệ. Bàiă vi tă trongă Minhă ho ă 4.10ă cóă th ă giúpă b nă cóă đ că s ă dũngă c mă vàă t ă tină c nă thi tăđ ăđ ơngăđ uăv iănh ngăkhóăkhĕnăthửătháchătrongăquáătrìnhăhoànăthiệnăb năthân.ăB nă nghƿăbàiăvi tăcóăth ămangăl iăchoăb năđi uăgìăkhác? Minhăho ă4.10:ăNg iăcaănh ngăth tăb iăvẻăvang Trongăcu căs ng,ăhẳnăb năđưăkhôngítăl năgặpăph iănh ngăth tăb i.ăĐừngăn nălòng,ăb iă vìăcóăth ăđóălàănh ngăth tăb iăvẻăvang. ảụy dũng c m lên! Dám m c sai lầm! Đâyăchínhălàămệnhălệnhăc aătânăGiámăđ căĐi uăhànhăm tăhưngăbánălẻădanhăti ngăc aă Anhădànhăchoănh ngănhàăqu nălỦăvàiănĕmătr căđây,ăkhiăgiáăc ăphi uăc aăcôngătyănàyăr tă giáăvàădoanhăs ăbánăhàngăbịăs tăgi m.ă Khôngă cóă gìă ng că nhiênă khiă đ iă ngũă qu nă lỦă ph nă đ iă l iă mệnhă lệnhă này.ă Lâuă nay,ă côngă tyă v nă khôngă ch pă nh nă nh ngă th tă b i. Nh ngă nhàă qu nă lỦă khôngă th ă tr ă thànhă nh ngăng iăli uălƿnhăchỉătrongănháyămắt.ăCu iăcùng,ăhọăv năkhôngăcóăl aăchọnănàoăkhácă ngoàiăviệcăch păhànhămệnhălệnh. 80 ảọ đều b sa th i khi ịh m sai lầm? Tôiăchoărằngăđi uănàyăx yăraăr tănhi uătrongăcácăcôngăty.ăNh ă BobăSuttonăđưăchỉăraă trongănh ngăthànhăcôngăvàăth tăb iăg năđâyăc aăôngăta,ăcácăcôngătyăhi măkhiă uăáiăs ăth tă b i.ăCácănhàăqu nălỦăth ngăquáăb năđ ăcóăth iăgianănhìnăl iănh ngăth tăb iăhayărútăraă nh ngăbàiăhọcăkinhănghiệmătừănh ngăsaiăl m. T tăc ăcácănhà qu nălỦăđ uăđ căl pătrìnhăsẵnăbằngăth ăngônăng ăc aăs ăthànhăcông:ă Liênăt căc iăti n,ăch tăl ngăhoànăh o,ăqu nălỦăho tăđ ngăt t,ănh ngăho tăđ ngăgâyăti ngă vangăt tăhơnănh ngăsaiăl măhayănh ngăth tăb i... Nh ngătôiăđưăph iănghƿăl iăkhiăg năđâyătôiăgặpăm tăng iăđànăôngăcóănhiệmăv ăng iăcaă nh ngăth tăb iă(đúngăhơnălàănh ngăth tăb iăvẻăvang)ăngangăv iăm căđ ăng iăcaănh ngă thành công. Paulă Iske,ă Phóă Ch ă tịchă c pă caoă vàă Chuyênă viênă nghiệpă v ă chínhă c aă ngână hàngă Dutch,ă ABNă AMROă làă ng iă sángă l pă t ă ch că cóă cái tênă ngheă r tă kêu:ă Institute of Brilliant Failures (Tổ ch c c a những người thất vại vẻ vang).ăÔngăsángăl păraăt ăch că nàyăkhiănh năth yăngânăhàngăth ngătừăch iăđ uăt ăchoănh ngădoanhănhânăcóătàiănh ngăỦă t ngăc aăhọăbịăth tăb iă(màănguyênănhânăchínhăth ngălàădoănh ngăsaiăl măkhôngăph iă c aăriêngăhọ). Iske nói: ―Không có sự đổi mới nào không trải qua những thất bại; và không có thất bại nào ngoài mục đích đổi mới (…) Có sự khác biệt rất lớn giữa những người thất bại do ngu ngốc với những người thất bại vì họ nảy ra những ý tưởng tuyệt vời nhưng chưa gặp đúng thời điểm và thời cơ thuận lợi.‖ Iskeăchoărằngăkhiăth ăgi iăngàyăcàngătr ănênăph căt păthìăconăng iăngàyăcàngăd ămắcă saiăl m.ăVìăth ,ăviệcăcácăcôngăty,ăt ăch căbi tăch pănh năth tăb iălàăđi uăbìnhăth ngăvàă khôngăc năthi tăph iăđ aăraăs ătrừngăph tăngayăl păt c. Đ ătĕngăm căđ ăc aăcu cătranhălu năv ănh ngăth tăb i,ăôngăđặtăraăm tăs ătiêuăchu nă choănh ngăth tăb iăvẻăvangă(nh ngăỦăt ngăl năth tăb iăvìăhoànăc nhăhơnălàăvìănĕngăl c): • Ph iăcóăỦăđịnhăt oăra giáătrịăm iă(trongăm tăt ăch căhayăxưăh iănàoăđó)ă • Th tăb iăkhôngăph iăvìăm tăl iăcáănhânăng ăng nă • Ph iăhọcăđ căgìătừăth tăb iăđóă • Ph iăt oăraăđ căngu năc măh ngătừăth tăb iăđóă Cóăm tăchânălỦărằngăm iăth tăb iălàăm tăbàiăhọc.ăĐôiăkhi,ăbàiăhọcăr tăhi n nhiên: Có m tăđ nhăh ngăm i,ăm tăcáchăti păc năm iăho căquy tăđ nhătừăb ăk ăhoach.ăNh ngă cũngăcóănh ngăbàiăhọcăr tătinhăt ănh ăth tăb i:ăM ăr ngăsuyănghƿăc aăb n,ălàmăsángăt ă nh ngăv năđ ăkhiăxửălỦăcôngăviệcăvàălàăđi uăc năthi tăvìăs ăthànhăcôngătuyệtăđ iăd ălàmă n yăsinhătínhăt ămưn. Minhăho ă4.10:ăNg iăcaănh ngăth tăb iăvẻăvang(ti pătheo) Th tăb iăcũngălàăcáchătíchăc căđ ăt oăs ăđ iăm i.ăN uăm tăcôngătyămu nătr ănênătână 81 ti năvàăphátătri năhơn,ăthuăhútăvàăgi ăchânăđ cănh ngăb ăócăthôngăminhănhanhănh y,ăhọă ph iăchoăphép,ăth măchíăkhuy năkhíchăth tăb i.ăNh ngăb năthânăcáchăti păc nănàyăcũngă cóăs ăcĕngăthẳng,ănh ătácăgi ăvàăc ăv năng iăAnhăCharlesăLeadbeaterđưămiêuăt ăđi uăđóă làă―nh ngăđ iăm iăgâyăkhóăxử‖: • S ăđ iăm iăngheăcóăvẻăthúăvịănh ngăcóăth ăgâyăh uăqu ătệăh iăvàăd ăth tăb iă(Cácă nhàăqu nălỦăph iăth căhiệnănóănh ngăl iăghétăchínhăỦăt ngăđó) • S ăđ iăm iăđòiăh iămọiăng iăcùngănhauăchiaăsẻătháchăth că(Nh ngălàmăm tănhàă qu nălỦănghƿaălàăph iăchịuătráchănhiệm)ă • S ăđ iăm iăbắtăngu nătừăviệcăthừaănh nămìnhăkhôngăbi tăgìă(Nh ngălàmăm tănhàă qu nălỦănghƿaălàăph iăbi tăcâuătr ăl i)ă • S ă đ iă m iă đòiă h iă ng iă taă ph iă vayă m nă Ủă t ngă từă ng iă khácă vàă ph iă bi tă khiêmăt nă(Nh ngănhàăqu nălỦăl iăghétăthúănh nărằngăaiăđóăgi iăhơnămình)ă Bạn có thể chấp nhận thất bại ở m c độ nào? Văn hoá và lịch sử công ty bạn có chấp nhận và rút ra bài học từ thất bại? Nếu có, bạn đã học được những gì? Cuối cùng công ty c a bạn có tiến bộ và phát triển hơn không? Gill Corkindale đăng trên tạp chí Harvard Business Review Theo tuanvietnam.net, 29/09/2007 82 CỂUăH IăTH OăLU NăCH NGă4 1. Hưyt đánhăgiáăv ăphongăcáchăc aăb năthân. a. Anh/chịhưyănêuăraă5ăd uăhiệuđi năhình,ăđặcătr ngăđ căchoălàth ăhiệnđ ctínhă cách,ă phongă cáchă c aanh/chịă trongă m iă quană hệă xưă h i?ă Trongă m iă quană hệă kinhă doanh/công tác? b. Anh/chịăc măth yăhàiălòngăv ănh ngăđi u/đi mănào?ăKhôngăhoặcăch aăhàiălòngă v ă nh ngă đi u/đi mă nào?ă T iă sao?Theoă anh/chị,ă đóă cóă ph iă làă nh ngă đi uă cóă th ă t oă raă nh ng năt ngnh ăth ănàoăv ăanh/chịă(tíchăc c/tiêuăc c)?T iăsao? c. Đi u/đi mă gìă trongă tínhă cách/phongă cáchă c aă anh/chịă cóă th ă làmă choă nh ngă ng iăkhácătinăt ngăvàăsẵnăsàngălàmătheo?ăN uămu năbi tđi uăđó,ăanh/chịăsẽăthi tăk ăviệcă kh oăsátăl yỦăki năc aăhọănh ăth ănào? 2. Đọcăk ănh ngỦăki nănêuătrongăbàiăvàăcácăminhăho ăliênăquanăvàthửđ aăraănh ngă đánhăgiá,ănh năxétăv ăphongăcáchălưnhđ oăc aădoanhănghiệpăViệtăNam.Theoăanh/chị: a. Phongăcáchălưnhđ oănàođ căchoălàph ăbi n/đi năhình ăcácădoanhănghiệpăViệtă Namăhiệnănay?ă nhăh ngăc aănóălàănh ăth ănàođ iăv idoanhănghiệpăv k tăqu ăho tăđ ngă nóiăchung?ăv ăhình nh/ năt ng/th ơngăhiệu?ăv ăhiệuăl căc aăviệcăqu nălỦăvàđi uăhànhă doanhănghiệp?ăM iăkhíaăc nh,ăn uă3ăd năch ngđi năhìnhănh tđ ăminhăho . b. Phongăcáchănàođ căchoălàăphùăh pănh tđ iăv iđơnăvịăc aăanh/chị?ăGi iăthích. c. Làmă th ă nàođ aă đ că b nă sắcă vĕnă hoáă (dână t c,ă địaă ph ơng)ă vàoă phongă cáchă lưnhđ oăc aăng iăqu nălỦ? 3. Theoăanh/chị,ăng iălưnhđ o ăcácădoanhănghiệpăViệtăNamăc năcóănh ngăt ăch tă cơăb năgi?Nghiênăc uăk ăvàăbìnhălu năv ănh ngăỦăki nănêuătrongăcácăminhăho ăliênăquan. 4. Bìnhălu năcácăcôngăth căv ăphong cáchăqu nălỦ,ăphongăcáchălưnhđ oămangăb nă sắcăvĕnăhoáădoanhănghiệp.ăN uđ căquy tđịnh,ăanh/chịăsẽăchọnăphongăcáchănàoăvàăsẽălàmă gìđ địnhăhìnhăphongăcáchăđưăl aăchọnăchoăb năthânăvàăchoădoanhănghiệp?ăGi iăthích. 5. Anh/chịăsẽăchọncáiăgìăvàbằngăcáchănàođ ăt oăđ ngăl căchoăđ ngănghiệp?ăBiệnă lu n. 6. Anh/chịăcóđ ădũngăc măđ ăthửătháchăb năthânămìnhăkhông.ăN uăcó: a. Hưychọnm tă tr ngă h p/quy tđịnhă b tă kỳă hoặcđ că choă làă saiă l mă trongă quáă kh ălàmtìnhăhu ngđ ănghiênăc u;ăvà b. Thửápă d ngă ph ơngă phápă brain-stormingă (minhă ho 8.9)ă đ ă tìmă ki mỦă t rútăraăbàiăhọcătừănh ngăỦăki n,ăsángăki n,ăbìnhălu năc aănhóm.ă 83 ng,ă CH NGăVII.ăQU NăLụăB NGăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI PăPHÁTăTRI NăCÁCăCH NGăTRỊNHăĐ OăĐ CăVÀăVĔNăHOÁă DOANHăNGHI P I/ QU NăLụăB NGăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P Th ănƠoălƠăQu nălỦăB ngăVĕnăhoáădoanhănghi p? Quản lý Bằng Văn hoá doanh nghiệplàă sửă d ngă cácă n iă dungă c aă vĕnă hoáă doanhă nghiệpătrongăviệcăqu nălỦăvàđi uăhànhăcácăho tăđ ngătrongădoanhănghiệp,ătrongăđóăcácăn iă 1. dungă vĕnă hoáă doanhă nghiệpđặcă tr ngă c aă m tă t ă ch că đ că l ngă ghépă vào trong các ph ơngăphápăqu nălỦăvàđi uăhànhătruy năth ng. Qu nă lỦă bằngă vĕnă hoáă doanhă nghiệpcóă m tă s đi mă khácă soă v iă cácă ph ơngă phápă qu nălỦăkinhădoanhănóiăchung,ăth ăhiệnăquaănh ngăđặcđi măsau: • Bằngăviệcănh năm nhăconăng iălàănhânăt ăquanătrọngănh t,ăqu nălỦăbằngăVHDNă đặtătrọng tâm vàoăviệcăquản lý con người.ăCácăcôngăc ăqu nălỦăconăng iă- Qu nălỦănhână l că(HRM)ă- truy năth ngăđ căsửăd ngăvàălàmăm iăbằngănh ngăt ăt ngăqu nălỦănh nă m nhăđ năvaiătròăconăng iătrongăviệcăth căhiệnăm cătiêuăvàăraăquy tăđịnhăhànhăđ ng. • Trongăqu nălỦăbằngăVHDN,ăđối tượng qu nălỦălàăm iăquanăhệăconăng iătrongămọiă lƿnhăv căc aăho tăđ ngăs năxu tăkinhădoanh.ăTrongăVHDN,ăconăng iăđ căhi uăkhôngă chỉă gi iă h nă ă nh ngă đ iă t ngă bênă trongă màă c ă nh ngă đ iă t ngă h uă quană bênă ngoàiă doanhă nghiệp.ă M iă quană hệă t tă đẹpă đ că xâyă d ngă khôngă chỉă v iă nh ngă đ iă t ngă bênă trongămàăv iăc ănh ngăđ iăt ngăbênăngoàiădoanhănghiệp.ăQu nălỦăbằngăVHDNălàăquản lý các mối quan hệ:ă(1)ăv iăđ iăt ngăh uăquanăbênăngoàiă- Qu nălỦăBằngăL iăh aă(PromiseBasedăManagement);ă(2)ăv iăđ iăt ngăbênătrongăậ Qu nălỦăBằngăCamăk tă(CommitmentBased Management). • Qu nălỦăbằngăVHDNăđ căth căhiệnăv iăphương châm nh năm nhăvaiătròătự quản c aătừngăcáănhân,ăkhíchălệătinhăth năt ăgiác,ăỦăth cătráchănhiệmăc aătừngăcáănhân,ă thành viênă t ă ch c.ă Qu nă lỦă bằngă VHDNă h ngă t iă việcă khơiă d yă ngu nă s că m nhă ti mă nă (đ ngăl c)ă ăm iăthànhăviên,ăbi năhọătr ăthànhănh ngă―toaătàuăt ăhành‖ătrongăm tă―đoànă tàu‖ădoanhănghiệp.ăBiệnăphápăqu nălỦătíchăc căđ căápăd ngălàăQu nălỦăBằngăGiaoă că (Compliance-Based (Self) Management. • Đ iăv iăt ăch c,ăđ ăt oăraăs ăph iăh pănhịpănhàngăkhiăv năhành,ăcông cụ quản lý ch ăy uăđ căsửăd ngăđ ăđi uăhànhăvàănh năm nhătínhăt ăgiácălàăxâyăd ngăphongăcách,ă thóiă quenă hànhă đ ngă mangă tínhă t că giácă caoă - Qu nă lỦă bằngă n ă n pă (Managementă Byă Routine). Cácă côngă c ă c aă Qu nă lỦă bằngă VHDNă làă nh ngă thànhă qu ă phátă tri nă v lỦă thuy tă qu nălỦăhiệnđ iătrongăth iăgianădàiăđ cápăd ngăvàoăqu nălỦădoanhănghiệp.ăHìnhă5.1.ă 84 Hình 5.1:ăQu nălỦăB ngăVĕnăhoáădoanhănghi p VHDN = S PHỄT TRI N C A CỄC THUY T M I TRONG Lụ THUY T QU N Lụ = QU N Lụ M I QUAN H 2005 Qu¶n lý = Lêi høa Qu¶n lý mèi quan hÖ bªn ngoài 2008 2003 Qu¶n Lý = Gi¸ trÞ V H D N ChuÈn mùc Hµnh vi §¹o ®øc Qu¶n lý = (Sù) tö tÕ + Giao Uíc ? Qu¶n l.ý = NÒ nÕp Qu¶n lý hµnh vi c¸ nh©n trong c¸c mèi quan hÖ 2006 Qu¶n lý = cam kÕt Qu¶n lý mèi quan hÖ trong tæ chøc 2. Cácăn iădungăc ăb năc aăQu nălỦăB ngăVĕnăhoá doanhănghi p TrongăQu nălỦBằngăVĕnăhoáădoanhănghiệp,t ăt ng,ă cămu n,ăm cătiêuăv vĕnăhoáă doanhănghiệpc aăm tăt ăch c/doanhănghiệpph iăđ cădi nđ tăd iăhìnhăth căcácn iădung,ă ph ơngătiện,ăcôngăc ăcóăth ăsửăd ngătrongăqu nălỦăcácăho tăđ ngăhằngăngàyăc aăt ăch că vàăcáănhânăm tăcáchăthu năl i. V ăcơăb n,ăvĕnăhoáădoanhănghiệpăc aăm tăt ăch căcóăth ăđ căth ăhiệntrongăqu nă lỦthôngăquaă9ăn iădungăch ăy uăsauăđây:tầm nhìn – s mệnh – giá trị cốt lõi – phong cách – các quy tắc ng xử – các tiêu chuẩn giao ước/cam kết – khuôn mẫu hành vi – phương châm điều hành – biện pháp quản lý;Hìnhă 5.2.ă Nh ngă n iă dungă vĕnă hóaă doanhă nghiệpă đ că―l ngăghép‖ăvàoătrongăcácăbiệnăphápăqu nălỦđ đ tăđ cănh ngăthayăđ iăquanătrọngă v ănh năth căvàăhànhăđ ngăc aăcácăthànhăviênăt ăch c.ăCóăth ămôăt ăti nătrìnhănàyănh ă trênăsơăđ ăHìnhă5.3. Hình 5.2: N i dung c a vĕn hoá doanh nghi p trong qu n lý Giáătr • T mănhìn • S ămệnh • Giáătrịăc tălõi Tri tălỦ • Tri tălỦăkinhădoanh,ăphongăcáchăđặcătr ngă(hìnhăt ngăbênă ngoài) Cáchăv năd ng • Cácăchu năm căhànhăviă(CodeăOfăConductăậ COC) • L iăh aă- Camăk tă- Giaoă c • Khuônăm uăhànhăviăđi năhìnhă(hìnhăt ngăbênătrong) • Ph ơngăchâm/Ph ơngăpháp/côngăc ăđi uăhành Th ăhi năn iădung TàiăliệuăVHDN Cácăbi uătr ngătr căquan 85 Hình 5.3: Ti n trình phát tri n c a VHDN trong qu n lý QUỄ TRỊNH CHUY N HOỄ C A VHDN TRONG QU N Lụ Nhậnă thức Ph ngă pháp ra quyếtă định Quá trình nh n th c VĂN HÓA DOANH NGHI P Cốngăhiến,ă nhi tăhuyết Lốiăsống Độngălực,ă hành vi Niềmătin HƠnhăđộngă tựănguy n Tháiăđộ HƠnhăđộngă thiếuătựătin Giáătrị Thụăđộng,ă thiếuăc măxúc Các ch Các bi u tr ng: Truyềnă thống Nghiăthức Trang trí Biểuăt ng T măg ng Khẩuăhi u năphẩm V n d ng nh th nào? Bằng cái gì? Hình N I DUNG N n p Hành vi T T n t i vƠ phát tri n b n v ng ng trình VHDN Th hi n ntn? Giáătrị,ă triếtălý Phong cách Tiêu chu n giao c Chu n m c hành vi nh ntn? B N CH T Bi U Hi N H Qu Địnhănghƿaăv ăvĕnăhoáădoanhănghiệpănêuăraăbaăn iădungăl n,ăđóălàă(i)ăxây dựng nội dung văn hoá doanh ngiệp g mm tă hệă th ngă nh ngă Ủă nghƿa,ă giáă trịă ch ă đ o,ă tri tă lỦă vàă ph ơngă phápă raă quy tă địnhă đ ă mọiă thànhă viênă cóă th ă nh nă th că th ngă nh tă vàă th ă hiệnă thôngăquaăhànhăviăkhiăti năhànhăcácăcôngăviệcăthu căph măviăch cănĕng,ănhiệmăv ă c aă mình,ă(ii)ătri năkhaiăcácăho tăđ ng,ăch ơngătrìnhăđ chuyển hoá nội dung văn hoá doanh nghiệpvào trongnhận th c ăm căđ ăcaoăđ ăbi nănh ngăgiáătrị,ătri tălỦ,ănguyênătắcătrongă vĕnăhoáădoanhănghiệpăthànhăđ ngăl căvàỦăth căhànhăđ ng,ăvàă(iii)ăh ătr ăvàăt oăđi uăkiệnă cho các thành viên chuyển hoá hoá nhận th c (đ ngăl c,ăỦăth c)ăthành ra hành động c ă th ătrongăquáătrìnhraăquy tđịnhăvàăth căhiệnăch cănĕng,ănhiệmăc ăchuyênămônăc aămình.ă Việcă xácă địnhă giáă trịă đ că ti nă hànhă v iă v iă việcă tr ă l iă cácă câuă h iă v ă hình ảnh mong mu nă(t mănhìn),ăgiá trị c tălõiăvàăcách th c th ăhiệnă(s ămệnh).ăĐ ăxâyăd ngănĕngăl că hànhă đ ngă choă cácă thànhă viênă t ă ch c,ă c nă xâyă d ngă nh ngă nguyên tắc raă quy tă định,ă phương pháp xửălỦăv năđ ,ăkhuôn mẫu hành vi ph căv ăchoăviệcăđịnhăhìnhăvàărènăluyệnăk ă nĕngăraăquy tăđịnhăvàăphongăcáchăhànhăđ ngăchoănhânăviên.ăCácătri tălỦ,ănguyênătắc, giá trị,ăph ơngăphápăhànhăđ ngăđưăxácăđịnhăđ căth ăhiệnăm tăcáchăsángăt oătrongănh ngătàiă liệuăvĕnăhoáădoanhănghiệpăchínhăth căc aăt ăch c/doanhănghiệpă(chuẩn mực hành vi, tiêu chuẩn giao ước),ăđ căth ăhiệnăquaăcácăbiểu trưng trực quan vàăđ căh uăthu n bằngăcácă ho tă đ ngă trongă chương trình hành động v ă vĕnă hoáă doanhă nghiệpă đ ă chuy nă hoáă vàoă nh năth căvàănĕngăl căhànhăđ ngăc aăm iăthànhăviên.ăTuỳătheoăm căđ ăchuy năhoáăcácă giáătrị,ătri tălỦ,ăph ơngăchâmăhànhăđ ngădoăt ăch căquyăđịnhăthànhăcácăgiáătrịăvàăph ơngă 86 phápăc aămìnhă ăm iăng i,ătìnhătr ngănh năth căđ tăđ căcóăth ăđ căth ăhiệnăthànhăcácă m căđoăt ơngă ngăc aăbi uătr ngăphi-tr căquan:ăgiá trị, thái độ, niềm tin, và lẽ sống.ăChỉă ăhaiăc păđ ăcu iăhànhăviăm iăth ăhiệnăthànhăphong cách vàăđịnhăhìnhăthành nề nếp.ăN uă trongă t ă ch c/doanhă nghiệpă cóă nhi uă ng iă th ă hiệnă cùngă m tă phongă cách,ă n ă n pă nh tă định,ăbản sắc riêngăc aăt ăch c/doanhănghiệpăsẽăđ căghiănh năthànhăth ơngăhiệuăvàăl uă mưiăhìnhă nhătrongătríănưoăc aănh ngăng iăh uăquan. 3. T păh păthôngătinăđ ăxơyăd ngătƠiăli uăVĕnăhoáădoanhănghi p Đ ă xâyă d ngă tàiă liệuă VHDNă choă m tă t ă ch c,ă doanhă nghiệp,ă đơnă vịă c nă ph iă cóă nh ngăthôngătinăphùăh p.ăThôngătinăc năt păh păvàăđ c uăsau:  conăng căsửăd ngăc nătho ămưnănh ngăyêuă Ph nánhă chínhă xác,ă đ yđ đặcđi mă c aă t ă ch c/doanhă nghiệpă v ă m iă quană hệă iăbênătrongăt ăch c;  Ph nánhătrungăth cătr ngătháiătâmălỦ,ămongămu n,ăkỳăvọngđ iădiệnăchoăcácăcáă nhân,ăb ăph năbênătrongăt ăch c;  Cóătính năđịnh,ăb năv ng,ălâuădài; Thôngătinăcóăth ăđ căt păh pătừăr tănhi uăngu năkhácănhau:ă(1)ăchắtălọcătừăcácăt ă liệu,ătruy năth ng,ălịchă sửăphátătri nă c ađơnvị;ă(2)ăphânătích,ănghiênăc uăcácătàiăliệu,ăt ă liệuăc uđơnăvị,ăv đơnăvị;ă(3)ăđi uătraăkh oăsát,ăthamăkh oỦăki năcácăđ iăt ngăkhácănhau,ă bênă trongă vàă bênă ngoàiă doanhă nghiệp:ă (4)ă ph ngă v nă tr că ti p;ă (5)ă brain-storming, trò chơi,ăt ăch căs ăkiện.ăMinhăho ăv ăcâuăh iăkh oăsátătrongăch ơngătrìnhăVHDNă ăm tăt ă ch c/doanhănghiệpăđ cătrìnhăbàyătrongăcácăminhăho ă5.1ăvàă5.2ăd iăđây 87 Minh ho 5.1: Phi u kh o sát v t ch c và tri n khai VHDN Hãy khỊanh tròn vàỊ cợu tr lời thích h ị chỊ các cợu hỏi dưới đợy. 1 2 T ăch căcóăcácăchu năm căđ oăđ căcóăhiệuăl căth căs ăđ ăngĕnăchặnăcácă hành vi phi-đ oăđ căhayăkhông? T ăch căcóăb ănhiệmăm tăcánăb ăqu nălỦăc păcaoăph ătráchăch ơngătrìnhă căđ oăđ căhayăkhông? giao Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không T ăch căcóăđịnhăraăvàăápăd ngănh ngăbiệnăphápănhằmălo iătrừăkh ănĕngă 3 giaoănhi uăquy năl căraăquy tăđịnhăchoănh ngăvịătríăd ămắcăsaiăl măhayă không? T ăch căcóăti năhànhăquánătriệtăchoătoànăth ănhânăviênăv ăcácăchu năm că 4 vàăh ngăd năquaăcácăch ơngătrìnhăt păhu n,ăb iăd ng,ăđàoăt oăhayă không? 5 6 T ăch căcóăthôngăbáoăv ăcácăchu năm căđ oăđ căc aămìnhăchoăcácăcơă quanăđ iătác,ăkháchăhàng,ăngu năcungă ng,ăhayăkhông? T ăch căcóăso năth oăvàăbanăhànhăcácăvĕnăb năh ngăd năcóăn iădungă ch aăđ ngănh ngăthôngăđiệpăv ăđ oăđ căcơăb năv ăhànhăviăhayăkhông? Trongăt ăch căcóăcácăhìnhăth căthôngătin,ăchínhăth căvàăkhôngăchínhă 7 th c,ăv ănh ngăchỉăd năv ăhànhăviăđ căcoiălàăch pănh năđ căv ăđ oă đ c hay không? Banălưnhăđ oăt ăch căcóăcácăbiệnăphápăh uăhiệuăđ ăphátăhiệnăcácăv năđ ă 8 đ oăđ căn yăsinhăliênăquanăđ năng iălaoăđ ng,ăkháchăhàng,ăc ngăđ ngă vàăxưăh iăhayăkhông? 9 10 11 12 S ăl Trongăt ăch căcóăt năt iănh ngăhệăth ngăchoăphépănhânăviênătrình báo cácăhiệnăt ngăsaiătráiăv ăđ oăđ căhayăkhông? Việcătri năkhaiăvàăthiăhànhăcácăchu năm căđ oăđ căvàăcácăbiệnăphápă trừngăph tătrongăt ăch căcóănh tăquánăvàăkiênătrìăhayăkhông? Trongăt ăch căcóăcácău ăban,ăb ăph n,ăt ăhayăđ iăchuyênătráchăđ ăxửălỦă cácăv năđ ăđ oăđ căhayăkhông? T ăch căcóăth ngăxuyênăti năhànhăcácăbiệnăphápăđ iăm iăvàăhoànăthiệnă cácăch ơngătrìnhătrìnhăgiaoă căđ oăđ căhayăkhông? ngăcơuătr ăl iăCÓnhi u,ăc ăch ăki măsoátăv ăđ oăđ c c aăt ăch călƠăcóăhi uăl c. 88 Minh ho 5.2: Phi u kh o sát v hi u l c qu n lýtri n khai VHDN c a t ch c ảụy khỊanh tròn vàỊ cợu tr lời thích h ị chỊ các cợu hỏi dưới đợy. 1 2 3 4 5 6 7 8 Hệăth ngăvàăchỉăd nătácănghiệpătrongăt ăch căkhôngăđ ăkh ănĕngăngĕnăchặnă hành viăsaiătráiăc aănhânăviênăđúngăhayăkhông? Đôiăkhiănhânăviênăbu căph iăviăph mănguyênătắcăđ ăcóăth ăhoànăthànhăcôngă việcăđ căgiaoăph iăkhông? Trongăt ăch căv năth yăcóăhiệnăt ngăkhôngătrungăth c,ăcheăd u,ăngĕnăc năti tă l ăthôngătin hayăs ăviệcăcóăth ăgâyăt năh iăthanhădanhăt ăch căph iăkhông? T ăch căch aăbaoăgi ăcóăhoặcăh uănh ăkhôngămu năápăd ngăcácăbiệnăphápă th oălu năr ngărưiăv ăcácăv năđ ăđ oăđ căđúngăkhông? Ch ăđ ătr ăl ơngăvàăkhenăth việcăđ ngăhoànătoànăd aăvàoăk tăqu ăth căhiệnăcôngă căgiaoăđúngăkhông? Trongăt ăch căv năth yăcóătr ngăh păviăph măđ oăđ cătrongăquanăhệănamăn ă ph iăkhông? Trongăt ăch căcóătìnhătr ngăphânăbiệtăđ iăxửăđ iăvìălỦădoăgi iătính,ătu iătác,ăquêă quán, khi tuy năd ng,ăb ănhiệm,ăkhenăth ngăhayăkhông? M iăquanătâmăc aăt ăch căv ăcácăv năđ ăxưăh iăchỉăgi iăh nă ănh ngăquyăđịnhă v ăphápălỦăph iăkhông? Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không Có Không T ăch căr tăítăkhiăquanătâmăđ năviệcăliệuănh ngăquy tăđịnhăvàăho tăđ ngăc aă 9 nhân viên vàăt ăch căcóăphùăh păv iămongămu năvàăl iăíchăc aăc ngăđ ngă xungăquanhăph iăkhông? 10 11 12 Trongăt ăch căcóăx yăraătr ngăh păgi ăm oăh ăsơ,ătungătinăth tăthiệtăliênăquană đ năviệcăđ ăb t,ăb ănhiệmăhayăkhông? Trongăt ăch căcóăcácău ăban,ăb ăph n,ăt ăhayăđ iăchuyênătráchăđ ăxửălỦăcácăv nă đ ăđ oăđ căhayăkhông? T ăch căcóăth ngăxuyênăti năhànhăcácăbiệnăphápăđ iăm iăvàăhoànăthiệnăcácă ch ơngătrìnhătrìnhăgiaoă S ăl căđ oăđ căhayăkhông? ngăcơuătr ăl iăCÓ nhi u,ăc ăch ăki măsoátăv ăđ oăđ căc aăt ăch călƠăcóăhi uăl c. II/ XỂYăD NGăăN IăDUNGăTÀIăLI UăVĔNăHOÁăDOANHăNGHI P 1. T mănhìn Tầm nhìnxácăđịnhăvàămôăt ăvi năc nhăt ơngălaiămàăt ăch c/doanhănghiệpăh ngăt iă vàăđ căsửăd ngăđ địnhăh ng,ăđi uăkhi năvàăkhíchălệătoànăb ăt ăch c/doanhănghiệpăph nă đ uăđ đ tăt i.ăT mănhìnăth hiệnă cămơ,ăkhátăvọngăc aăt ăch c/doanhănghiệpăv ăhìnhă nhă mongămu năvàăph năđ uăđ ăđ tăđ nătrongăt ơngălai.ăT mănhìnăcóăth ăđ căxácăđịnhăthôngă quaăviệcătr ăl iăcácăcâuăh iănh :ă―Doanh nghiệp phấn đấu vì cái gì?‖,ă―Hình ảnh doanh nghiệp mong muốn đạt được trong tương lai là gì?‖,ă ―Doanh nghiệp mong muốn trở thành biểu tượng hay được ghi nhớ, được nhắc đến về cái gì?‖.ă 89 Minh ho 5.3: T m nhìn trong kinh doanh Chúng tôi ph n đ u đ tr thành m t t pđoàn v ng m nh liên t căphát tri n, ho tđ ng trên ph m vi nhi u qu c gia, th hiện s khác biệt trong các cung c p các dịch v tuyệt h o cho khách hàng, nuôi d ng m i quan hệ t tđẹp v i c đông, m ra nhi u cơ h i m i cho ng iă laoăđ ng, đóng góp tích c c cho xã h i, và cam k t hành đ ng v i trách nhiệm c a m t công dân toàn c u g ơng m u. Chúng tôi ph n đ u tr thành hãng đ ng đ u trong t t c các thị tr chúng tôi tham gia. ng Chúng tôi ph n đ u tr thành hãng ch đ o trên th gi i v s n ph m và dịch v xe hơi. 2. S ăm nh T mănhìnăđ căth ăhiệnăthànhăs ămệnh.S ămệnhălàăm tăn iădungăquanătrọngăv ămặtă chi năl căđ iăv iăt ăch c/doanh nghiệp.ăT mănhìnăth ăhiệnă cămu n;ăs mệnh th ăhiệnă cáchăth că cămu nă(t mănhìn)ăđ căth ăhiệnătrongăth căt ăho tăđ ng/kinhădoanh.ăTrongă kinhădoanh,ăs ămệnhăđ căph năánhăquaăb năkhíaăc nh:ă(i)ălƿnhăv căho tăđ ngăậ nhu cầu thị trường,ă(ii)ăđ iăt ngăm c tiêu ậ khách hàng mục tiêu,ă(iii)ăph ơngăth căti păc năậ sản phẩm, dịch vụ và chính sách liên quan,ăvàă(iv)ăgiáătrịăđóngăgópăậ lợi thế cạnh tranh.ăĐ iă v iădoanhănghiệp,ăs ămệnhăđ căxácăđịnhăthôngăquaăhệăth ngăb năcâuăh iăliênăquanăđ nă b năkhíaăc nhănêuătrên,ăHìnhă5.4.M tăs ălỦăthuy tăgọiăs ămệnhălàăm cătiêuăt ngăquát. Hìnhă5.4:ăCácăcơuăh iăv ăm cătiêuătrongăkinhădoanh 1. M cătiêuăt ngăquátă(s ăm nh): 4ăcâuăh iăcơăb n:ă Ch c năng, nhiệm vụ:ăLƿnhăv căgì?ăNhuăc uătiêuădùngănào?ăKhuăv căthịătr Đối tượng phục vụ:ăThịătr ngăm cătiêu?ăKháchăhàng?ăĐịaăbàn? Phương th c phục vụ:ăS năph m?ăDịchăv ?ăGiáăc ?ăCh tăl ng? Giá trị cam kết:ăTri tălỦ?ăL iăth ăsoăsánh?ăCamăk t?ăPh ơngăchâm? 2. M cătiêuătácănghi p: 4ăcâuăh iăcơăb n:ă Cái gì:ăn iădungăcôngăviệcăc năth căhiện? M c độ:ăK tăqu ăcôngăviệcăc năhoànăthành? Khi nào:ăTh iăh năcôngăviệcăc năhoànăthànhăv iăm căđ ăk tăqu ănh tăđịnh? Ai:ăĐ iăt ngăth căhiện,ăph iăh p,ăquy năh n,ătráchănhiệm? 90 ngănào? Minhăho ă5.4:ăS ăm nhtrongăkinhădoanh S ămệnhăc aăchúngătôiălàătho ămưnănhu c uăv ănĕngăl ngăc aăxưă h i,ăcungăc păcácădịchăv ăvàăs năph mđángătrânătrọngăv ămôiătr ngăđ iăv iăkháchăhàng,ă cũngănh ăv ătĕngătr ngăl iănhu năđ iăv iăcácăc đông,ăvàăcóăh iăphátătri năchuyênămônă đ iăv iăng iălaoăđ ng. S ămệnhăc aăchúngătôiălàăchuy năhoáăki năth căthànhăgiáătrịăđ ălàmăl iăchoă kháchăhàngăvàăthịătr ngăv n.ă Chúngătôiălàăm tăgiaăđìnhđaăd ng,ătoànăc u,ăv năluônăt ăhàoăkhiăcungăc pă s năph măvàădịchăv ăđặcăsắcăc aămình. 3. Giáătr ăc tălõi Giáătrịăc tălõic aăm tăt ăch călàănh ngăy uăt ăcanăb năt oănênăgiáătrịăchoăt ăch c,ă hình nhđ iă diệnă choă t ă ch c.ă T mă nhìnă làhình nhă că mơ,ă s ă mệnhă làă cáchă th cđ tă t ihình nh cămu n,ăgiáătrịăc tălõiălàc tăcáchăt oănênăhình nhă cămu n.ăGiáătrịăth ăhiệnă ni mătinăc aăt ăch căvàăcácăquyătắcăchiăph iăho tăđ ngăbênătrongăt ăch c/doanhănghiệp.ă Chúngătr ăthànhă nh ngănh ngăkhuônăkh địnhă h ngăhànhăviă - th cđoăhànhăviă - nhằmă khíchălệăvàđi uăkhi năhànhăviăc aăt ăch c.ăGiáătrịăkhôngăchỉđ iădiệnăchoăm tăth ăhệăhayă m tănhómăcáănhân,ămàăph iđ ăkh ănĕngăv tăquaăthửătháchăc aăth iăgian.ăM iăcáănhână ă từngă giaiă đo nă phátă tri n,ă hoànă c nhă khácă nhauă th ngă cóă nh ngă că mu nă khácă nhau.ă Trongăm tăt ăch căcóănhi uăng iăv iănh ngăhoànăc nhăkhácănhau,ă ăcácăgiaiăđo năphátă tri năkhácănhauăcùngăthamăgiaăvàăphátătri năcùngăt ăch c/doanhănghiệp.ă V y,ăđi uăgìălàăcóăth ătr ăthànhăgiáătrịăđ ămọiăng iătônătrọng,ăgắngăs căc ngăhi nă trongăsu tăcu căđ iăgắnăbóăv iăt ăch c/doanhănghiệp?ă Cácăt ăch c/doanhănghiệpăr tăl ăl ngătrongăviệcăl aăchọnăgiáătrịăc tălõi.ăĐ ăxácđịnhă giáătrịăc tălõi,ădoanhănghiệpăkhôngăth ăxácđịnhăbằngăcáchăđặtătr căti păcácăcâuăh iătr că ti păchoăthànhăviênătrongăt ăch căv ăgiáătrịăc tălõi,ăcũngănh ăh iănh ngăng iăkhácăv ăgiáă trịă c aă t ă ch c.ă Giáă trịă làă nh ngă đi uă mọiă ng iă đ uă că mu n,ă doă cáchă di nđ tă khácă nhau, chúngă đ că th ă hiệnă d iă hìnhă th c,ă ngônă từ,ă bi uă hiệnă hànhă viă khácă nhau.ă Tuyă nhiên,ănh ngăhình nhăt oăraătrongănh năth că c aănh ngăconăng iăkhácănhau,ăv iănhưnă quană khácă nhauă v nă cóă th ă đ că chiaă sẻă gi ngă nhauă trongă c mă nh n.ă Nh ă v yă giáă trịă đ ctuyênăb (espoused values)ăsẽăkhôngăcóănhi uỦănghƿaăbằngăgiáătrịăth ăhiệnăquaăhànhă đ ng(enacted values).ăGiáătrịăđ căl aăchọnăph iăph năánhăđ căhình nhămongămu năvàă cóătácăd ngđịnhăh ngăhànhăviăvàăquy tđịnhăc aăcácăthànhăviênăt ăch cătrongăcôngăviệc. 91 Minhăho ă5.5:ăGiáătr ăc tălõitrongăkinhădoanh       Giáătrịămàăchúngătôiătônătrọngăg m: H ngăt iăkháchăhàng; Th căhiệnăcamăk tă(l iăh a)ăv iăkháchăhàng; Phátătri năb năv ng; Quanătâmăđ năconăng i; Tráchănhiệmăxưăh i; Chínhătr c.ă Giáătrịăc aăKPMG:  Chúngătôiăph nđ u vìăs ăg ơngăm u;  Tinhăth nđ ngđ iă(Teamăwork);  Tônătrọngăconăng i;  Phânătíchăth căti n;  Trungăth căvàăc iăm ătrongăgiaoăti p;   Thamăgiaăcùngăc ngđ ng; Hơnăn a:ăchúngătôiăhànhđ ngăbằngăs ăliêmăchính.ă Giáă trịă màă chúngă tôiă tônă trọngă làă t oă raă nh ngđi uă t tă choă nh ngă ng iă chúngă tôiă quană tâm,ă choă môiă tr ngă vàă xưă h iă ch ă khôngă ph iă choă choă kháchăhàngăc aăchúngătôi. 4. Nguyênăt căhƠnhăđ ng,ăphongăcáchălƣnhđ o Đ ăt mănhìn,ăs ămệnhă(m cătiêuăt ngăquát)ăvàăcácăgiáătrịăc tălõiătr ăthànhăth căti nă thông qua các quy tă địnhă c aă t ă ch c,ă chúngă ph iă đ că th ă hiệnă thànhă nh ngă nguyên tắchành động c ăth ,ărõăràngămàăm uăm căchoămọiăthànhăviênănh nădiện,ănghiênăc uăvàă v nă d ng.ă Cácă nguyênă tắcă hànhă đ ngă th đ cămôăt ăd iăhìnhăth căm tă―m uăng hìnhăth c,ăngônătừ,ăcửăchỉ,ăhànhăviăc aăđ bằngăm tă―ng că di nă đ tă thànhă phong cách lãnh đạo iăđi năhìnhăc aăt ăch c‖.ăDiệnăm o,ătrangăph c,ă căcânănhắc,ătínhătoánăchuătoànăvàăđ căth ăhiệnă iăm u‖ăc ăth ătrongăcácăsinhăho tăc ngăđ ng,ăcácăho tăđ ngătruy năthông,ă marketing, qua ―ng qu nălỦ,ăng ngă đ iăphátăngôn‖ăhayă―ng iăđ iădiện‖,ăvàăđặcăbiệtăquanătrọng,ăquaăng iălưnhăđ o.ă 92 iă Minhăho ă5.6:ăTri tălỦăkinhădoanhăc aMATSUSHITA Nh ngănguyênăt căc tăy uăđ iăv iăcôngătyă Th căhiệnătráchănhiệmăc aăchúngătaăv iăt ăcáchălàăm tăhưngăcôngănghiệp,ăthúcăđ yăti năb ă xưăh i,ăđóngăgópăvàoăviệcănângăcaoăphúcăl iăxưăh iăvàăgópăph năphátătri năvĕnăhoáănhânălo i.ă Nh ngătínăđi uăđ iăv iănhơnăviên Ti năb ăvàăphátătri năchỉăcóăth ăđ tăđ cănh ăs ăh pătácăvàăcùngăn ăl căc aăt tăc ăcácăthànhăviênă trong côngăty.ăM iăng iătrongăchúngătaăđ uăph iăc ăgắngăph năđ uăvìăs ăthànhăcôngăvàăphátătri nă khôngăngừngăc aăcôngăty.ăHưyăth ngăxuyênătâmăniệmătínăđi uănày. 7ăgiáătr ătinhăth năc nătônătr ng • Ph ngăs ăt ăqu căthôngăquaănh ngăđóngăgópăvàoăngànhăcôngănghiệp • Th tăthà • Hàiăhoàăvàăh pătác • Ph năđ uăvìăs ăthànhăcông • Lịchăs ăvàănhúnănh ng • Thíchănghiăvàăhoàănh p • Ĕnăqu ănh ăkẻătr ngăcây Ch pănh năvàătuânăth ănh ngăgiáătrịănàyăchoăphépăchúngătaăhìnhăthànhănênăm tăhệăth ngă cácăgiáătrịătinhăth năv ngăchắc;ălàmătĕngăthêmăs ăgắnăbóăv ăni mămongă căc aăđ iăngũănhână viênăhùngăh uătr iăr ngătrênăkhắpăcácăchâuăl c;ăchoăphépăm tăt ăch căph căt păvàăphânătánănh ă chúngătaăth ăhiệnăđ căhìnhă nhăv ăm tăkh iăth ngănh t,ăv ăs ăh uăthu năđ iăv iăcôngăviệcăkinhă doanhăngayăc ătrongănh ngăhoànăc nhăkhóăkhĕn. Nh ngăcâuăh iăđặcătr ngălà‖ă―Chúngătôi/chúngătaălàăai?‖ăkèmătheoănh ngăcâuătr ăl i,ă môă t ă hìnhă t ngă mongă mu nă v ă ―m uă ng i‖ă t ă ch c/doanhă nghiệpă mongă mu nă xâyă d ngăvàăph năđ uăđ ătr ăthành.ăTrongănhi uătr ngăh p,ănh ngăm uăng iăđi năhìnhănàyă tr ăthànhănh ngăhình nhăbi uăt ngăchoăt ăch c/doanhănghiệp. Minh ho 5.7: M u ng i đi n hình - bi u t ng nhân cách hoá vĕn hoá c a doanh nghi p SỄNG T O QUY T ĐOỄN THệCH NG NHỂN VĂN NĂNG SU T TỂM HUY T KIÊN TRÌ HÀI HOÀ CH T L ỢNG HI U QU B N S C ậ TH HỊNH NG HI U LINH HO T NH ậ NHÂN D NG ĐẶC TR NG 93 Bi uăt ngăkhôngăchỉăđ ăsửăd ngăđ ăqu ngăcáoăhayăvàoăcácăho tăđ ngătruy năthông,ă màăquanătrọngăhơnănhi uălàătr ăthànhăkhuônăm uăchoăviệcápăd ngăvàoăcácăho tăd ngăhằngă ngày,ătrongăm iăquanăhệăv iăcácăđ iăt ngăh uăquanăhằngăngày.ăNg iăđiătiênăphongăph iă làănh ngăng iăqu nălỦăvàănh ngăng iălưnhăđ o.ă 5. Chuẩnăm căhƠnhăvi,ăB ăquyăt că ngăx ă(COCăậ Code Of Conduct) M tăt ăch c/doanhănghiệpăbaoăg mănhi uăcôngăviệc,ăvịătríăcôngătácăđ cđ mănhiệmăb iă cácăthànhăviênăkhácănhauăv iănĕngăl c,ănh năth căkhôngăgi ngănhau.ăĐ tăđ căs ăth ngănh tă trongăphongăcáchăth ăhiệnăvàăs ăph iăh păkhiăhànhăđ ngălàđi uămongămu năc aăt tăc ănh ngă ng iăqu nălỦ.ăĐi uđóăchỉăcóăth đ tăđ căbằngăcáchăđ aăraănh ngăchỉăd năv ănguyênătắcăvàă cáchăth căraăquy tăvàăhànhăđ ngăcóăth ápăd ngăchungăchoăt tăc ămọiăng i.ă Chuẩn mực hành vi ậ cònăgọiălàquy tắc ng xửậ làănh ngăh ngăd n,ăquyăđịnhătiêuă chíăv ăhànhăviăc năthi tăc am tăt ăch căc năđ căcácăthànhăviênă tônătrọngăvàăv năd ngă trongăcácăhànhăviătácănghiệp,cácho tăđ ngăchuyênămônăvàătrongăviệcăxâyăd ngăm iăquană hệă v iă cácă đ iă t ngă h uă quan,ă đ ă th ă hiệnă cácă giáă trịă đặcă tr ng,ă th că thiă s ă mệnhă vàhiệnth choá că mơă c aă t ă ch c/doanhă nghiệp.ă Cácă chu nă m că hànhă vi (code of conduct)ăđ căbiênăso năthànhăm tătàiăliệuăchínhăth căv iătênăgọiălàBộ Chuẩn mực Hành vi hay Bộ Quy tắc ng xử (CoC ậ Code of Conduct hay Code of Ethical Conduct). Chu năm căhànhăviăth ngăđ cbiênăso nănhằmăgiúpăcácăthànhăviênăraăquy tăđịnhă khi hànhăđ ngăvàăgiúpăt ăch căđánhăgiáăhànhăviăc aăthànhăviên.ăChu năm căhànhăviăđ oă đ căc aăm tăt ăch călàăcáchădi năđ tăbằngănh ngăngônătừ,ăchỉăd n,ăchỉătiêu,ăm cătiêu,ăchỉă báoăd uăhiệuăđơnăgi n,ăd ăhi u,ăd ăsửăd ngăđ iăv iămọiăng iăv ănh ngăn iădungăc aăvĕnă hoáăcôngăty:ănh ngăgiáătrị,ănguyênătắcăc nătônătrọng,ăth ănàoălàăđúng/sai,ănên/khôngănên,ă ph ơngăphápăhànhăđ ngăđúngăđắn.ăĐóălàănh ngăđịnhănghƿaăc ăth ăv ăgiáătrị,ăni mătin,ăl iă s ng,ăkhuônăm uăhayăquyătắcăhànhăđ ngăch ăđ oăcácăthànhăviênăt ăch căc nătônătrọngăvàă th căhiện.ă CácănguyênătắcătrongăB ăQuyătắc ngăxửth ngămôăt ăm tăcáchătómătắtănh ngărõăràngă v ăcáchă ngăxửăc năthi tăc aăcácăthànhăviênăt ăch cătrongăcácăm iăquanăhệănh :ă(i)ăđ iăv iă côngăviệc,ă(ii)ăđ iăv iăt ăch c,ă(iii)ăđ iăv iăkháchăhàng,ă(iv)ăđ iăv iđ ngănghiệp,ă(v)ăđ iăv iă c pătrên/c păd i,ă(vi)ăđ iăv iăc ngăđ ng,ăxưăh i,ămôiătr ngăs ng,ă(vii)ăđ iăv iăchínhăph ,ă n năkinhăt ,ăqu căgia,ăăvàă(viii)ăviệcăth căthiătráchănhiệmăxưăh iăc aădoanhănghiệp.ă Cácătiêuăchu năcũngăquyăđịnhărõătháiăđ ăb năthânătrongăcôngăviệcăvàătrongăcácăm iă quanăhệă- quyăđịnhăt ăqu năvàăki măsoátăb năthân. Hìnhăth căph ăbi năvàăđi năhìnhănh tălàăcácăấn phẩm,ăbaoăg mănh ngăb năn iăquy,ă quyătắc,ăquyăđịnh,ănh ngăh ngăd n,ănghịăquy t,ăcácăb nătuyênăb ăv ăs ămệnh,ăcácăkh uă hiệu.ă T ơngă t ă nh ă v iă cácă lo iă ―s ă tayă côngă nghệ‖,ă c mă nangă k ă thu t‖,ă ―quyă tắcă v nă hành‖,ă―s ătayăch tăl ng‖,ăcácăchu năm căv ăhànhăviăđ oăđ căcũngăcóăth ăđ căbiênăso nă thànhăcácătàiăliệuăt ơngăt ănh ă―s ătayăh ngăd năv ăhànhăviăđ oăđ c‖ăhayăđơnăgi năchỉălàă ―c mă nangă đ oă đ c‖.ă V iă s ă phátă tri nă c aă cácă ph ơngă tiệnă thôngă tin,ă truy nă thôngă hiệnăđ i,ăcácăhìnhăth căkhác,ăvíăd ănh ăbĕngăhình,ăđƿaăCD,ăVCD,ătrangă web,ăth ăđiệnă tử,ătinănhắn,ătròăchơiătrênăm ngăầăcũngăcóăth ăđ căsửăd ngăđ ăth ăhiện,ăph ăbi năv à giúpăcácăthànhăviênăt ăch căti păc năvàănh năth căt tăhơnăv ăhệăth ngăcácăchu năm că hànhăviăđ oăđ căc aăt ăch c.ăViệcăl aăchọnăhìnhăth căth ăhiệnăđòiăh iăs ăsángăt oăvàă 94 c năcóăs ăthamăgiaăc aăcácăthànhăviênăđ ălàmătĕngăhiệuăl căth căti năc aăcácăbiệnăphá p truy năthôngănh ăviệcălàmătĕngătínhăsángăt o,ăs ăđaăd ngăv ăhìnhăth căvàălàmăchoăcáchă di năđ tăphùăh păhơnăv iăthóiăquen,ătrìnhăđ ănh năth căc aăcácăđ iăt ngăthànhăviênăt ă ch c.ăĐ ăth căhiệnăm căđíchănày,ăcóăth ăsửăd ngănhi uăbiệnăphápăvàăph ơngătiệnăkh ác nhau.ăCơăb nănh tălàăhệăth ngăcácăbi uătr ngătr căquanăvàăcácăch ơngătrìnhăđ oăđ c.ă Việcălôiăcu năs ăthamăgiaăc aăcác thànhăviênăt ăch căvàoăviệcăthi tăk ăcũngălàăm tăhìnhă th căvàăm tăquáătrìnhăph ăbi n. 6. Cácătiêuăchuẩnăgiaoă c Các tiêu chuẩn giao ước về đạo đ c làăcáchăth ăhiệnăc ăth ăcácăchu năm căđ oăđ că c aăt ăch cătrongătừngănhiệmăv ,ăcôngăviệcăcơăb n,ăchoătừngăvịătríăcôngătác.ăHơnăth ăn a,ă chúngăcònăth ăhiệnăs ăcamăk tăc aăthànhăviênăđ iăv iăt ăch cătrongăviệcăth căhiệnănh ngă chu nă m că đ oă đ că chungă theoă cáchă riêngă c aă mình.ă Vìă v yă chúngă cònă đ că gọiă làă cáctiêu chuẩn cam kết về đạo đ c.ăCácăcamăk tăv ăđ oăđ căth ngăđ căth ăhiệnăthôngă quaănh ngătuyênăb ăchínhăth căv ăhànhăviăhayăm cătiêu,ăk tăqu ăc năđ tăđ căv ămặtăđ oă đ căc aăcácăcáănhânătrongăquáătrìnhăth căhiệnăcácăcôngăviệcăchuyênămôn,ătrongăcácăho tă đ ngăkhácăvàătrongăm iăquanăhệăv iăcácăđ iăt ngăh uăquan.ăChúngăcóăth ălàănh ngăb nă đĕngăkỦăhayăgiaoă căthiăđua,ăm tăph nătrongăcácăb năk ăho chăcôngă tácă ậ ph năv ătácă phong,ă l iă s ng,ă t ă t ng;ă Chúngă cũngă cóă th ă làă nh ngă vĕnă b nă chínhă th că v ă đ oă đ că ngh ănghiệpănh ă ―yăđ c‖,ă ―6ăđi uă BácăH ăd yăcôngăanănhânădân‖,ă ―5ăđi uăBácăH ăd yă thi uăniênănhiăđ ng‖,ă―L iăth ăHypocrat‖ầ Xétă v ă mặtă hìnhă th c,ă hệ thống các tiêu chuẩn giao ước(cam kết) về đạo đ c là nh ngă tiêuă chu nă giaoă că cáă nhână đ că t pă h pă m tă cáchă hệă th ngă nhằmă đ mă b oă s ă ph iă h pă th ngă nh tă trongă hànhă viă đ oă đ că đ ă th ă hiệnă nh tă quánă cácă giáă trịă vàă tri tă lỦă chungăc aăvĕnăhoáăcôngătyătrongăcácăcôngăviệcăc ăth .ăHệăth ngăcácătiêuăchu năgiaoă că v ăđ oăđ căcũngăt ơngăt ănh ăhệăth ngăcácătiêuăchu nătácănghiệp;ăĐi măkhácăbiệtăquană trọngăth ăhiệnă ăch ăhệăth ngăcácătiêuăchu năgiaoă căđ oăđ căt pătrungăvàoăcácăhànhăviă đ oăđ căvàăviệcăduyătrìăvàăphátăhuyăcácăgiáătrịăvàătri tălỦăđ oăđ că ch ăđ oăc aă t ăch c,ă trongăkhiăhệăth ngăcácătiêuăchu nătácănghiệpăt pătrungăch ăy uăvàoăcácăho tăđ ngăchuyênă môn,ănghiệpăv .ăChínhăvìăv y,ăcácătiêuăchu năv ăđ oăđ căth ngăđ căl ngăghépăvàăxu tă hiệnătrongăhệăth ngăcácăchu năm cătácănghiệp.ăĐ ănh năm nhăđ năhànhăviăđ oăđ c,ăcácă tiêuăchu năgiaoă căđ oăđ căc năđ căbiênăso năthànhăcácătàiăliệuăriêng.ăCácătàiăliệuănh ă Điều lệ Đảng viên Đảng Cộng sảnViệt Nam, Điều lệ Đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chi Minh làănh ngăvíăd ăm uăm căv ăcácătàiăliệuănàyă ăn căta Minh ho 5.8: 6ăđi uăBÁC H ăd yăCôngăanănhơnădơn Đi uă1:Đ iăv iăchínhăph ăph iătuyệtăđ iătrungăthành. Đi uă2:ăĐ iăv iănhânădânăph iăkínhătrọng,ăl ăphép. Đi uă3:ăĐ iăv iăcôngăviệcăph iăt nătu Đi uă4:ăĐ iăv iăđ ngăđ iăph iăthânăái,ăgiúpăđ . Đi uă5:ăĐ iăv iăt ămìnhăph iăc năkiệm,ăliêm chính. Đi uă6:ăĐ iăv iăkẻăđịchăph iăc ơngăquy t,ăkhôngăkhéo. 95 Xétăv ămặtăỦănghƿa,ăđâyălàăk tăqu ătri năkhaiăc ăth ăhệăth ngăcácăchu năm căhànhăviă đ oă đ că chungă c aă t ă ch că thànhă cácă ―tiêuă chu nă tácă nghiệp‖ă v ă mặtă đ oă đ că choă từngă thànhăviên.ăChúngăcũngăcóăth ăđ căcoiălàănh ngăm cătiêuăc năđ tăđ căv ămặtăđ oăđ că choătừngăcáănhân,ă ătừngăvịătríătrongăquáătrìnhăho tăđ ngăvàăph iăh păhànhăđ ngănhằmăth ă hiệnănh tăquánăhệăth ngăgiáătrịăvàătri tălỦăchungătrongăvĕnăhoáăcôngătyăc aăt ăch c.ăT pă h păt tăc ănh ngătiêuăchu năcamăk tăchoăcácăcôngăviệc,ăc ơngăvịăcơăb năc aăt ă ch căsẽă hình thành hệ thống các tiêu chuẩn giao ước (cam kết) về đạo đ c c aăm tăt ăch c. 7. Khuônăm uăhƠnhăvi Trongăm tăt ăch c/doanhănghiệp,ăcôngăviệcăđ căphânăchiaăthànhănhi uălƿnhăv că chuyênă môn,ă thànhă nh ngă c pă đ ă v iă ch că nĕng,ă nhiệmă v ă c ă th ă ph iă h pă v iă nhau.ă Hànhăviă ăm iăc păđ ,ăvịătrí,ăcôngăviệccũngăcóăth ăc năđ căth ăhiệnătheoăcáchăkhácănhau,ă vìăv yăchúngăcũngăcơăth ăđ căquyăđịnhăc ăth ăchoăphùăh p,ătuỳăthu căc ơngăvị,ăđặcđi mă m iă quană hệă vàă hình nhă mongă mu n.ă Đi nă hìnhă làă cácă c ơngă vịă nh ă ng iđ idiệnă choă doanhă nghiệp,ă ng iă qu nă lỦă caoă c p,ă ng iă qu nă lỦă chuyênă môn,ă cánă b /chuyênă viên/nhân viên. Cácăkhuônăm uăhànhăviălàs ăphátătri năc aăphongăcáchăđi năhìnhăvàăc ăth ăhoáă b ăquyătắc ngăxửăchoănh ngăc ơngăvịănh tđịnhătrongăt ăch c/doanhănghiệp. Các khuôn m uă hànhă viă th ngă đ că c ă th ă hoáă thànhă cácă tiêuă chí,ă vàă minhă ho ă bằngă nh ngă m uă chuyệnăhayăt măg ơngăđi năhình.ă Minh ho 5.9: Khuôn m u hành vi đi n hình v vĕn hoá doanh nghi p QUY T ĐOỄN THệCH SỄNG T O QUY T ĐOỄN THệCH NHỂN VĂN NG NG SỄNG T O NHỂN VĂN NĂNG SU T NĂNG SU T TỂM HUY T TỂM HUY T KIÊN TRÌ KIÊN TRÌ HÀI HOÀ HÀI HOÀ CH T L ỢNG CH T L ỢNG PHONG CỄCH LẩNH Đ O NG I QU N Lụ QUY T ĐOỄN THệCH HI U QU HI U QU NG KH I VĂN PHÒNG LINH HO T LINH HO T D CH V , VĂN TH SỄNG T O NHỂN VĂN NĂNG SU T QUY T ĐOỄN SỄNG T O THệCH NHỂN VĂN NG NĂNG SU T TỂM HUY T TỂM HUY T KIÊN TRÌ KIÊN TRÌ CH T L ỢNG HÀI HOÀ HÀI HOÀ CH T L ỢNG HI U QU HI U QU KH I S N XU T LAO Đ NG TR C TI P LINHăHO T KH I D CH V LINH HO T BỄN HẨNG, GIAO D CH 8. Ph ngăchơmăđi uăhƠnh Ph ơngăchâmăhànhăđ ngălàăm tăn iădungăquanătrọngătrongăVĕnăhoáădoanhănghiệp,ă nhằmăbi nănh ngăgiáătrị,ăchu năm c,ăcamăk t,ăl iăh a,ăgiaoă choăquáătrìnhăraăquy tđịnhăvàăhànhăđ ng.ă 96 căthànhcácăchỉăd năc ăth ă Trongăvĕnăhoáăph ơngăĐông,ăt ăt ngăĐ cătrịălàăm tăvíăd đi năhìnhăv ăm iăliênăhệă gi aă cácn iă dungă này,ă c ă th :ă nhân làtri tă lỦ, nghĩalàph ơng châm, lễlàph ơngă pháp, trílàph ơngătiện, vàtínlàm căđích/hệăqu . Trongăqu nălỦăkinhădoanh,ăcácădoanhănghiệpăl aăchọnăph ơngăchâmăhànhăđ ngăd aă trênă cơă s ă đặcđi mă v ă tri tă lỦă kinhă doanh,ă tri tă lỦă qu nă lỦ,ă b nă sắcă mongă mu n,ă phongă cáchăđ căl aăchọn,ăđặcăthùăv ămôiătr ngăt ăch c,ăm cđíchăc năh ngăt i.Tuyănhiên,ăv iă t ăcáchălàăm tăt ăch căkinhăt ,ăchuyênămôn,ăg mănhi uăng cácădoanhănghiệpăth iăcùngăph iăh păhànhăđ ng,ă ngăl aăchọnm tăs giáătrị/m cătiêu/yêuăc uăsauăđâyălàmătiêuăchíăđ ă chỉđ oăho tăđ ngăchuyên môn: • Hài hoà trongăm iăquanăhệăh pătác; • Hiệu quả trongăho tđ ngăchuyênămônăvàăsửădungăngu năl c; • Chất lượng làătráchănhiệmăv ăs năph măvàăth căhiệnăcôngăviệc; • Chuyên nghiệptrongăhànhăviătácănghiệp.ă L aă chọnă ph ơngă châmă hànhă đ ngă khôngă ph iă chỉă làđịnh raă nh ngă cĕnă c ă choă việcđi uă hànhă c aă ng iă qu nă lỦ,ă màă cònă làă chỉă d nă hànhă đ ngă choă nh ngă ng iă lưnhđ ovàchoănhânăviênătrongăquáătrìnhăraăquy tđịnhăvàăth căhiệnăch cănĕng,ănhiệmăv ă đ că giao.ă Vìă v y,ă nh ngă y uă t ă kíchă thíchă hoặcă cóă kh ă nĕngă khơiă d yă đ ng l că hànhă đ ngăcũngăth ngăđ căchọnălàmăph ơngăchâm,ăvíăd ănh :ă • Công bằngtrongăphânăph i,ăđánhăgiá; • Bình đẳngtrongăm iăquanăhệ; • Cởi mởtrongăgiaoăti p; • Chân thànhtrongăcáchă ngăxử; • Trách nhiệm trongăcôngăviệc; • Tin cậy trongăh pătác. Ph ơngăchâmăhànhăđ ngă cũngăcóăth ăđ căphânăbiệtăvàăxácđịnhărõătheoătừngălƿnhă v că nh :ă (i)ă qu nă lỦ/ki mă soátă hànhă vib nă thân,ă t ă qu nă lỦ,ă xâyă d ngă vàă phátă tri nă conă ng i;ă(ii)ăchínhăsáchăvàăbiệnăphápăqu nălỦ/đi uăhành,ăcơăch ,ăquyătrình,ăh ngăd n,ăchỉă huy; và (iii)ămôiătr ng làmăviệc/môiătr ngăt ăch c,ăqu nălỦăcôngănghệ/ph ơngătiệnăs nă xu t.ă Trongă đó,ă n iă dungă th ă nh tă t pă trungă vàoă địnhă h ngă hànhă viă cáă nhână ậ phương châm hành động;ă n iă dungă th ă haiă t pă trungă vàoă cácă biệnă phápă qu nă lỦă vàă t ă ch că ậ phương pháp điều hành; và n iădungăth ăbaăt pătrungăvàoăcácđi uăkiệnăv tăch t,ăk ăthu tăậ phương tiện hỗ trợ. 9. Bi năphápăqu nălỦ Biệnăphápăqu nălỦălàăcáchăth căc ăth ăhoáăph ơngăchâmăđi uăhànhăthànhăcácăcôngă c ,ăph ơngătiệnăqu nălỦăchi năl c,ătácănghiệpăthôngăd ng,ăquenăthu căđ ăt oăthu năl iă choăviệcătri năkhaiăcácăcôngăviệcăchuyênămôn,ătácănghiệpăhằngăngày.ăThôngăquaăđóăvĕnă 97 hoáădoanhănghiệpăđ căchuy năhoáăvàoăcácăho tăđ ngăhằngăngàyăvàăđ căl ngăghépăv iă cácăho tăđ ngăchuyênămôn,ănghiệpăv .ă Cácăbiệnăphápăqu nălỦăbằngăvĕnăhoáădoanhănghiệpăt pătrungăch ăy uăvàoăconăng i,ă làăcácăbiệnăphápăqu nălỦăv ăconăng iăvàăvìăconăng i.ăVìăv y,ăđ iăt ngăqu nălỦătrongă cácăbiệnăpháp,ăchínhăsáchăđi uăhànhăbaoăg m:ă(i)ăxâyăd ngămôăhìnhăt ăch c,ăsắpăx p,ăb ă tríăvàăngu nănhânăl căh pălỦ;ă(ii)ăđịnhăh ngăvàăt oăđ ngăl căchoăconăng iătrongăt ăch că phátătri năvàăhoànăthiệnănhânăcách;ă(iii)ăt oăthu năl iăchoăconăng v ănĕngăl căchuyênămôn,ătĕngăc iđóngăgópăvàăphátătri nă ngăs ăgắnăk tăgi aăcácăcáănhânătrongăt ăch c.ăD iđâyă làăm tăs víăd ăv ăchínhăsáchăqu nălỦăbằngăvĕnăhoáădoanhănghiệp i. Hoàn thiện mô hình tổ ch c + Xâyăd ngăvàăhoànăthiệnămôăhìnhăt ăch c/cơăc uăt ăch căđịnhăh ngăch tăl ngă (MBP, ISO); + Phátă tri nă ―chu iă giáă trị‖,ă ―chu iă cungă ng‖ă v iă cácă doanhă nghiệpă bênă ngoàiă cũngănh ăcácă―chu iăgiáătrịăn iăb ‖,ă―chu iăcungă ngăn iăb ‖; + ii. + Sửăd ngălaoăđ ng,ăb ătríănhânăl căphùăh pănĕngăl căvàăs ăthích. Xây dựng các chính sách hỗ trợ Xâyăd ngăvàăquánătriệtăv ătri tălỦăkinhădoanhăvàătri tălỦăqu nălỦ + Ễpăd ngăcácăph ơngătiệnăvàăbiệnăphápăki măsoátătiênăti năcoiătrọngănhânăcách,ă coiătrọngătínhăt ăqu n,ăt ăchịuătráchănhiệm,ăki măsoátăbằngỦăth c; + Xâyăd ngăhệăth ngătiêuăchíăvàăph ơngăphápăđánhăgiáăphùăh pănh năm nhăvaiătròă t ăqu nălỦ,ăt ăki măsoátăvàăt ăchịuătráchănhiệm; + Chúătrọngăvàătĕngăc ngăs ăph iăh pă hànhăđ ngă gi aăcácăthànhăviênăquaăviệcápă d ngăcácăbiệnăphápăqu nălỦătheoăquáătrìnhă(MBP); + NângăcaoăỦăth căt ăgiá,ăt ăch ,ătinhăth năt ătrọng,ăt ătônăc aăthànhăviênăt ăch că bằngăviệcăsửăd ngăcácăbiệnăphápăqu nălỦăbằngăgiáătrịă(MBV).ă iii. Tạo môi trường làm việc thuận lợi + Coiă trọngă nhuă c uă phátă tri nă nĕngă l că chuyênă mônă c aă nhână viên,ă tri nă khaiă cácă ch ơngătrìnhđàoăt oăvàăphátătri nănĕngăl căhoặcăh ătr ăcáănhânăphátătri năl căchuyênămôn; + T oăcơh iăthĕngăti năngangăbằngănhau,ăc iăm ,ăcôngăkhai,ăthiăđuaălànhăm nhăchoă thành viênăv ăchuyênămôn,ăviệcălàmăvàđóngăgóp; + Qu nălỦăvàăxửălỦăt tm iăquanăhệăthôngăquaăcácăbiệnăphápă Quản lý bằngLời h a, Quản lý bằngCam kết, Quản lý bằngGiao ướcvàă bằngă cácă biệnphápă qu nă lỦă mâuă thu nă phùăh p; + Tĕngăc ngăxâyăd ngăvàăqu nălỦăbằngăn ăn p,ătácăphong, nhân cách. 98 III/ XỂYăD NGăăCH NGăTRỊNHăĐ OăĐ CăVÀăVĔNăHOÁăDOANHă NGHI P Vaiătròăc aăch 1. ngătrìnhăđ oăđ căvƠăvĕnăhoáădoanhănghi p Đ ălàmăchoăcácăchu năm căvàăhệăth ngăchu năm căđ oăđ căcóăhiệuăl căcũngănh ăđ ă t oăđi uăkiệnătri năkhaiăcácăgiaoă căđ oăđ c,ăc năxâyăd ngăcácăch ơngătrìnhăđ oăđ cătoànă diện,ăkh ăthi.ăCácăchương trình đạo đ c g măcácăho tăđ ng,ăk ăho chăhayăch ơngătrìnhă hànhă đ ngă nhằmă ph ă bi nă vàă giáoă d că choă cácă thànhă viênă t ă ch că vàă nh ngă ng iă h uă quană v ă hệă th ngă cácă chu nă m că hànhă viă đ oă đ că vàă h ă tr ,ă thúcă đ yă vàă giámă sátă việcă tri năkhaiăcácăch ơngătrìnhăđ oăđ c.ăTrongăhệăth ngăcácăchu năm căv ăđ oăđ c,ăhệăth ngă cácă chu nă m că chungă c aă t ă ch că đóngă vaiă tròă làă địnhă h giaoă ng;ă hệă th ngă cácă tiêuă chu nă căv ăđ oăđ căđóngăvaiătròătácănghiệp.ăK t qu ăth căhiệnăhệăth ngăcácăchu năm că đ oăđ căđ căquy tăđịnhăch ăy uăb iăviệcăth căhiệnăhệăth ngăcácăchu năm căgiaoă c.ă Chínhăvìăv y,ăcácăch ơngătrìnhăđ oăđ căt pătrungăch ăy uăvàoăhệăth ngăcácăchu nă m că giaoă c.ăCácăch ơngătrìnhăđ oăđ căg măhaiănhómăchính: (1)ăxâyăd ngăcácăch ơngătrìnhă giaoă căđ oăđ c,ă(2)ăt ăch căth căhiện,ăđi uăhànhăvàăgiámăsátăviệcăth căhiệnăcácăch ơngă trìnhăgiaoă căđ oăđ c.ă Trong nhóm chương trình th nhất ậ xâyăd ngăcácăch ơngătrìnhăgiaoă căậ hệăth ngă cácăchu năm căhànhăviălàănh ngăcĕnăc ,ăti năđ ăv ămặtăgiáătrịăvàătri tălỦăhànhăđ ng.ăSauă khiăhệăth ngăchu năm căđ oăđ căđ căthi tăl p,ăcôngăviệcăti pătheoălàăph ăbi năvàăgiáoă d căv ăđ oăđ c.ăViệcăphổ biến m tăcáchăcóăhiệuăqu ăcácăchu năm căđ oăđ călàăy uăt ăr tă quanătrọngănhằmăđ a cácăchu năm căđ oăđ căđưăđ Việcă giáo dục v ă đ oă đ că đ iă v iă nhână viênă đ căxâyăd ngăvàoăhànhăđ ngăth căti n.ă că coiă nh ă m tă b că ti pă theoă c aă việcă chuyển hoá các tiêu chuẩn đạo đ c vào nhận th c và hành vi.ăGiáoăd căv ăđ oăđ căkhôngă chỉăđ căti năhànhăchoănh ngăng iăqu nălỦ,ănh ngăng hànhăđ ngătrongădoanhănghiệp,ăchúngăđ iăcóătráchănhiệmăraăquy tăđịnhă căth căhiệnăđ iăv iăt tăc ăcácăthànhăviênăđ ăgiúpă họă ―địnhă hìnhă phongă cáchă côngă ty‖.ă ă m tă s ă côngă ty,ă nh ngă ng iă qu nă lỦă cònă đ gi ngăgi iăv ăcácăgiaiăđo năc aăquáătrìnhăphátătri năđ oăđ căvàănhânăcáchăconăng că i.ăGiáoă d căv ăđ oăđ cătr ăthànhăch tăxúcătácăquanătrọngăchoăviệcăphátătri năhànhăviăđ oăđ căvàă nhână cáchă nhână viênă đ ngă th iă v iă việcă đ tă đ că s ă th ngă nh tă vàă hàiă hoàă gi aă cácă cáă nhânătrongăm t t ăch c.ăNgoàiăra,ănhi uăch ơngătrìnhăphátătri năđ oăđ căkinhădoanhăđưă đ căđ aăvàoătrongăcácăcơăch ,ăcơăc uăraăquy tăđịnhăliênăquanăđ năđ oăđ c.ăCơă ch ăđưă đ căhoànăthiệnăhơnăchoăphépăng iăraăquy tăđịnhăt ătinăvàăt ăch ăhơnăkhiăph iăraănh ngă quy tăđịnhăkhóăkhĕn. 99 Minhăho ă5.10:ăB yăb căxơyăd ngăch ngătrìnhăgiaoă cđ oăđ c;ă(Đ ăXU TăC Aă U ăBANăL PăPHỄPăM ăĐ IăV IăCỄCăCÔNGăTYăM ) B că1:Xácăđịnhănh ngătiêuăchu năhànhăviăcóăth ăgiúpălàmărõănh ngăchu năm căvàă địnhăd ngănh ngălƿnhăv căr iăroăch ăy uăđ iăv iăt ăch că.ă B că 2:ă Phână côngă m tă lưnhă đ oă amă hi uă v ă lu tă vàă tiêuă chu nă đ oă đ că c aă ngànhă giámăsátăviệcăth căthiăcácăch ơngătrìnhăliênăquan. B că3:ăKhôngăb ătríănh ngăng iăcóăthiênăh ngăsaiătráiătrongăhànhăviăvàoăcácăvịătríă quy năl c. B că4:ăThi tăl păm tăhệăth ngăthôngătină(giáoăd căv ăđ oăđ c)ăđ ăph ăbi năvàăquánă triệtăcácătiêuăchu năvàăh ngăd năth căhiện.ă B că5:ăThi tăk ăhệăth ngăthôngătinăchoăphépămọiăng iăcóăth ă―cáoăgiácăn iăb ‖ăcácă hànhăviăsaiătráiămàăkhôngăloăs ăbịătrùăúm,ătr ăthù,ăvíăd ănh ăđặtăđ ngădâyănóng,ăb ă nhiệmăch căv ăthanhătraăviên.ăThi tăk ăhệăth ngăthôngătinăv ăgiámăsátăvàăki mătoánă t ngăminhăchoăphépăs măphátăhiệnănh ngăsaiăsót. B că6:ăThi tăl păcácăcơăch ăvàăhìnhăth căđ ăxửălỦănghiêmăminhăvàăthíchăđángăcácă hành vi sai trái hayăviăph măkhiăbịăphátăhiện.ăNh ngăng iăviăph măhoặcăng iăchịuă tráchănhiệmăđ iăv iănh ngăhànhăviăsaiătráiăph iăđ căxửălỦătuỳătheoăm căđ ăviăph mă hoặcăliênăđ i. B că7:ăTi năhànhăcácăbiệnăphápăkhắcăph căvàăngĕnăchặnănh ngăhànhăviăsaiătráiăvàăviă ph măt ơngăt ăti păt căx yăra.ă 2. Xơyăd ngăch ngătrìnhăđ oăđ căvƠăvĕnăhoáădoanhănghi p Xâyă d ngă ch ơngă trìnhă giaoă că đ oă đ că v ă th că ch tă làă lập các phương án, kế hoạch cho việc phổ biến, quán triệt, triển khai thực hiện hệ thống chuẩn mực đạo đ c và chuẩn mực giao ước đạo đ c.ăNh ăv y,ăv ă mặtănguyênătắc,ăxâyăd ngăch ơngătrìnhăđ oă đ căkhôngăkhácăgìăsoăv iăviệcăl păk ăho chătácănghiệpăthôngăth ng.ăĐi măkhácăbiệtăch ă y uăđ iăv iăcácăch ơngătrìnhăđ oăđ călàăm cătiêuăc aăchúngăth ngăt pătrungăvàoăviệcăgi iă quy tă cácă v nă đ ă đ oă đ că vàă m iă quană hệă trongă kinhă doanh.ă Doă đóă cóă th ă ápă d ngă cácă ph ơngăphápăl păk ăho chăthôngăth ngăchoăviệcăxâyăd ngăcácăch ơngătrìnhăgiaoă căđ oă đ c.ăNh ăđưătrìnhăbàyă ăph nătrên,ăviệcăxâyăd ngăhệăth ngătiêuăchu năgiaoă căđ cătri nă khai ph ăbi năvàăr ngăkhắpătrongătoànăt ăch căv iăs ăthamăgiaăc aăt tăc ăcácăthànhăviên.ă Đ ătránhănguyăcơărơiăvàoătìnhătr ngă―hìnhăth căhoá‖,ăcácăch ơngătrìnhăxâyăd ngăhệăth ngă cácătiêuăchu năgiáătrịăgiaoă căc năđ căthi tăk ăc năth n,ăchínhăth căcóăỦănghƿaăđ iăv iăt ă ch căvàăcáănhân.ăS ăchuăđáoăvàătrangătrọngăc aăcácăl ănghiăvàăcácăhìnhăth cătri năkhaiăth ă hiệnăs ănghiêmătúcăvàăs ăcamăk tăc aănh ngăng iălưnhăđ oătrongăviệcăsẽăh ătr ăvàăkiênă trìă đ iă v iă quáă trìnhă tri nă khai.ă Đâyă làă nh ngă d uă hiệuă quană trọngă đ t oă ni mă tin,ă tínhă nghiêmătúcăvàăs ăcamăk tăc aăcácăthànhăviênăt ăch c. 100 M iăt ăch căcóăth ăxâyăd ngăch ơngătrìnhăgiaoă căđ oăđ cătheoăcáchăth căriêng.ă Tuyănhiên,ăv năcóăth ăl păraănh ngăquyătrìnhăcơăb năg măcácăb căcóătínhănguyênălỦăđ ă thamăkh oăkhiăxây d ngăcácăch ơngătrìnhăgiaoă căđ oăđ c;ătrongăđóăcânănhắcăđ năm tăs ă nguyênătắcăđặcăthùăliênăquanăđ nălƿnhăv căđ oăđ c.ăMinhăho ă5.8ăgi iăthiệuăm tăđ ăxu tăv ă quy trình 7 bước xây dựng các chương trình đạo đ c choăcácăcôngătyăM .ă Cácăt ăch căcóăth ăcóăcácăch ơngătrìnhăgiaoă căđ oăđ căkhácănhau.ăTuyănhiên,ămọiă t ăch căđ uăcóăm tămongămu nănh ănhauăđóălàăcácăch ơngătrìnhăph iăcóăhiệuăl c.ăĐ ăcácă ch ơngătrìnhăgiaoă căđ oăđ căcóăhiệuăl cătrongăth căt ,ăchúngăc nătho ămưnănh ngăyêuă c uănh tăđịnh.ă 3. Hi uăl căc aăch ngătrìnhăđ oăđ căvƠăvĕnăhoáădoanhănghi p Đ ăcóăhiệuăl căth căs ,ăcácăch ơngăgiaoă căph iăđ căthi tăk ăchuăđáo.ăMinhăho ă5.9ă trìnhăbàyă m tă s ă yêuă c uăt iăthi uăc nătho ă mưnăđ iăv iăcácăch ơngă trìnhăgiaoă căđ oă đ c.ăNh ăchoăth yătrongăvíăd ănày,ăng iăqu nălỦălàăm tănhânăt ăquanătrọng.ăTrongăth că t ,ăđâyălàănhânăt ăcóăỦănghƿaăquy tăđịnhăđ măb oăhiệuăl căc aăcácăch ơngătrìnhăgiaoă că đ oăđ c.ăNhóm chương trình th hai t pătrungăvàoăviệcăt ăch căth căhiện,ăđi uăhànhăvàă giámăsátăviệcătri năkhaiăcácăch ơngătrìnhăgiaoă căđ oăđ c.ăV ăcơăb năquáătrìnhătri năkhaiă baoăg mănh ngăcôngăviệcăch ăy uăsau:ă(1)ăbiênăso năcácătàiăliệuăh ngăd năth căhiện,ă(2)ă ph ăbi năvàăquánătriệtăcácăchu năm căđ oăđ c,ă(3)ăphânăcôngătráchănhiệmăgiámăsátăchínhă th căvàăthôngăbáoătrongătoànăt ăch c.ăMinhăho ă5.10ătrìnhăbàyănh ngăyêuăc uăcơăb nc aă việcăt ăch cătri năkhaiăcácăch ơngătrìnhăđ oăđ căvàăMinhăho ă5.11ătrìnhăbàyănh ngănhână t ăquy tăđịnhăđ ăviệcăph ăbi năvàăquánătriệtăđ căth căhiệnăm tăcáchăcóăk tăqu . Trongă khiă tri nă khaiă cácă ho tă đ ngă nêuă trên,ă các tài liệu hướng dẫn c nă đ că biênă so năk ăl ng,ăchiăti tăvàăcungăc păđ yăđ ăđ ăt oăthu năl iăchoăquáătrìnhăhọcăt păvàăth oă lu n.ăăĐ ngăth iăcác biểu trưng c a văn hoá công ty cũngăc năđ căthi tăk ăthíchăh păđ ă ph ăbi n.ăViệcălàmănàyăcóăỦănghƿaăc căkỳăquanătrọngătrongăviệcăxâyăd ngăhìnhă nh,ăbi uă t ng,ăỦănghƿa,ăgiáătrịăchoăcácăbi uătr ngăvĕnăhoáăc aăcôngătyăv ăsau. Minhă ho ă 5.11:ă Nh ngă yêuă c uă t iă thi uđ iă v iă cácă ch ngă trìnhă giaoă cđ ođ c 1. Cácăchu năm căvàăh ngăd n,ănh ătiêuăchu năđ oăđ c,ăph iăcóăkh ănĕngăth căs ă đ ăphátăhiệnăvàăngĕnăchặnăcácăhànhăviăsaiăl măv ăđ oăđ c. 2. Tráchănhiệmăđ iăv iăcácăch ơngătrìnhăgiaoă căđ oăđ căph iădoăc păcaoăđ mănh n. 3. Khôngă giaoă nhi uă quy nă l aă chọnă choă nh ngă vịă tríă cóă nhi uă nguyă cơă mắcă saiă l m. 4. T ch căquánătriệtăv ăcácăchu năm căvàăh ngăd năthôngăquaăcácăho tăđ ngăt pă hu n,ăb iăd ngăv ăđ oăđ c. 5. Thi tăl păhệăth ngăgiámăsát,ăthanhătraăvàăbáoăcáoăv ănh ngăhànhăviăsaiăl m. 6. Nh tă quánă vàă kiênă trìă trongă việcă thiă hànhă cácă chu nă m c,ă tiêuă chu nă vàă biệnă phápăxửălỦ. 7. Th ngăxuyênăđ iăm iăvàăhoànăthiệnăcácăch ơngătrìnhăgiaoă căđ oăđ c. 101 Minhăho ă5.12:ăSáuăb cđ ăth căthiăcóăk tăqu ăchuẩnăm căhƠnhăviăđ oăđ c Ph ăbi năv ăcácăchu năm căđ oăđ căđ năt tăc ămọiăng iătrongăđơnăvị,ăchiănhánh,ăđ iă diện,ăđ iătác. H ătr ăcánăb ,ănhânăviênătrongăviệcăquánătriệtăvàăv năd ngăn iădungăc aăcácăchu nă m c. Chỉăđịnhăvịătríăqu nălỦăchịuătráchănhiệmăthiăhành. Thôngăbáoătrongătoànăt ăch căv ănghƿaăv ăph iănghiênăc u,ăquánătriệtăcácăchu năm că vàăm căđíchăc aăviệcăbanăhànhăcácăchu năm căđ oăđ c. So năth oăvàăbanăhànhăquyăch ăxửălỦăviăph m. So năth oăm tăkh uăhiệuăhayătuyênăb ăngắnăgọnăth ăhiệnăph ơngăchâmăđ oăđ căăch ă đ oăc aăt ăch căđ ăsửăd ngătrongăt tăc ăcácăvĕnăb n,ăcơăh iăhayăho tăđ ngăliênăquană đ năđ oăđ c Minhăho ă5.13:ăChìaăkhoáăchoăvi căquánătri tăcácăchuẩnăm cđ ođ c 1. H ătr ănhânăviênătrongăviệcăxácăminhăkhíaăc nhăđ oăđ cătrongăcácăquy tăđịnh,ăho tă đ ngăhàngăngàyăc aăhọ. 2. Giúpăhọăxácăđịnhăcácăv năđ ăđ oăđ căliênăquanăđ năcôngăviệcăc aăhọ. 3. Giúpăhọăhi uărõătínhăch tăkhóă nh nă diệnă m tăcáchărõăràng,ăchínhăxácă c aăcácăhoànă c nhăcóăv năđ ăđ oăđ c. 4. Giúpăhọănh năth căđ cărằngăchínhăhànhăviăhàngăngàyăc aăhọăsẽăquy tăđịnhăhìnhă nhă đ oăđ căc aăt ăch cătrongămắtănh ngăng iăkhác,ăbênătrongăvàăbênăngoàiăt ăch c. 5. Đ aăraănh ngăh ngăd năđ ătìmăđ cănh ngăng iăqu nălỦăhayăaiăđóăcóăth ăgiúpăhọă gi iăquy tănh ngătìnhăhu ngăkhóăxửăv ăđ oăđ c. 6. Lo iăb ăt ăt ngăchoărằngăv năcóăcáchăbiệnăh ăchoăhànhăviăphi-đ oăđ c,ăquaăviệcăchỉărõ: Gi iăh năđ oăđ cătrongăhànhăviăcóăth ăđ căcoiălàăphi-đ oăđ c; Hành vi phi-đ oăđ căv ăb năch tăv nălàăphi-đ oăđ c,ăchoădùăcóăbịăphátăhiệnăvàăxửălỦă hay không; Hành vi phi-đ oăđ căkhôngăbaoăgi ăđ căghiănh nălàăvìăl iăíchăc aăt ăch căhayăt păth ; T ăch călàăng iăph iăchịuătráchănhiệmăv ăhànhăviăsaiătráiăc aănhânăviên. Trongăcácăch ơngătrìnhăđ oăđ cănóiăchungăvàătrongăviệcătri năkhaiăcácăhệăth ngăcácă chu năm căđ oăđ cănóiăriêng,ăvai trò và trách nhiệm c a người quản lý caoăc pălàăr tăl n.ă C ă th ă là:ă (i)ă ng iă kh iă x ngă (pioneer),ă (ii)ă ng iă địnhă h ngă (ruler),ă (iii)ă ng iă bắtă nhịpă(conductor),ă(iv)ăng iădọnăđ ngă(facilitator),ă(v)ăng iăgiámăh ă(controller).ăV iăt ă cáchăng iăkhởi xướng,ăng iăqu nălỦăluônăph iăđiăđ uătrongăviệcăth căhiệnăcácăch ơngă trìnhăđ oăđ căvàăluônăỦăth cărằngăhọăchínhălàăt măg ơng,ăm uăm căchoănh ngăng iăkhácă noiătheo.ăVaiătròăđịnhăh ngăđiăli năv iăvaiătròăkh iăx ng.ăTuyănhiên,ăvaiătròăđịnh hướng đòiăh iăng iăqu nălỦălàmărõănh ngăthôngăđiệpămu năgửiăt iănh ngăng iăkhác;ăhọăc nă đ căthôngătinăchínhăxácănh ngăgìăc năth căhiện.ăVaiătròăbắt nhịp đặtăng iăqu nălỦă ăvịă 102 tríătrungătâmăph iăh p,ăcácăn iădungăc aăch ơngătrìnhăđ oăđ căvàăcácăho tăđ ngăph iăđ ngă b ăvàăhàiăhoà,ă mâuăthu năph iăđ cătriệtătiêu.ă Vaiătròăng iă mở đường nhắcănh ăng i qu nălỦărằngăth căthiăcácăch ơngătrìnhăđ oăđ călàăcôngăviệcăc aăt tăc ămọiăthànhăviênăt ă ch căvàăthànhăcôngăc aănóăph ăthu căvàoătinhăth năt ăgiácăvàăn ăl căc aăhọ.ăV iăvịătríăvàă ch cănĕngăc aămình,ăng iăqu nălỦăc năt oăđi uăkiệnăthu năl iăchoăcácăthànhăviênăt ăch că th căthiăcácăn iădungăc aăch ơngătrìnhăđ oăđ c.ăVaiătròăng iăgiám hộ đ iăv iăcácăch ơngă trìnhăđ oăđ cănh năm nhăch cănĕngăki mătraăvàăgiámăsátăđ iăv iăviệcăth căthiăcácăch ơngă trìnhănàyătrongăt ăch c./. 103 CỂUăH IăTH OăLU NăCH NGă5 1. Nghiênăc u k ăn iădungăvàăti nătrìnhăphátătri năVHDNăđ cătrìnhăbàyătrênăsơđ ă hình 5.3. a. Choă bi tă c nă ti nă hànhă nh ngă côngă việcă gìđ ă tri nă khaiă n iă dungă cácă b că c ati ntrình? b. Thửă thi tă k ă câuă h iă vàă phi uđi uă traă đ ă xácă minh/thuă th pă thôngă tină c nă thi tă choăviệcăxácđịnhănh ngăn iădungăc aătàiăliệuăVDHNăchoăm tăt ăch c/doanhănghiệp. 2. V năd ngăchoăm tăt ăch c/doanhănghiệp/đơnăvịăc ăth ă(tuỳăchọn),ăchoăbi t: a. Anh/chịăsẽălàmăgìđ ăxácđịnhăhình nhămongămu nă(t mănhìn)ăvàđíchăc năh ngă t iđ đ tđ c cămu nănàyă(s ămệnh)? b. Anh/chịăsẽă(d định)ăt oăraăhình nhămongămu năbằngăcáiăgì?ăHưyănêuăraă5ăy uă t đ căchoălàăc năthi tăph iăcóă(giáătrịăc tălõi)ăcóăth đápă ngđ căt tănh tăkỳăvọngă(mongă đ i)ăc aăcácăđ iăt ngăh uăquanăch ăy uăc ađơnvị.ăMu năcóđ cănh ngăy uăt ănàyăthìă c năph iălàmăgì?ăTri tălỦăkinhădoanhăc ađơnvịă(nên/c n)ălàăgì?;ăThửăsoăsánh,ăphânătíchăv iă tri tălỦăkinhădoanhăhiệnăhành c. Hưyănêuănh ngănguyênătắcăcơăb nănh tăsẽăv năd ngđ đi uăhànhădoanhănghiệp,ă (tri tălỦăqu nălỦ).ă d. Xácđịnhănh ngănguyênătắcăcơăb nă c năv năd ngđ ăxây d ngă m iăquanăhệăconă ng iăt tđẹp,ălànhăm nh,ătíchăc c,ă(chu năm căhànhăvi)ătrongăcácătr ngăh păsau: i. ii. iii. iv. Địnhăhìnhăphongăcách,ănhânăcáchăđi năhìnhăc aăconăng Trongăquanăhệăv iăcôngăviệc,ăv iăt ăch c; Trongăquanăhệăgi ađ ngănghiệp,ăđ ngăs ; Trongăquanăhệăc pătrên,ăc păd i; iătrongăt ăch c; v. vi. vii. e. Trongăquanăhệăv iănh ngăng iăngoàiădoanhănghiệp; Trongăquanăhệăv iăc ngăđ ng,ăcôngăchúng,ăph ơngătiệnătruy năthông; Trongăquanăhệăv iăcơăquanăqu nălỦănhàăn c,ăc đông,ăch đ uăt ,ămôiătr ng. Môăt ăm uăng iăđi năhình(diện m o,ăcửăchỉ,ătrangăph c,ătháiăđ ,ătínhăcách/nhână cách,ă hànhă viă ngă xử/ph ơngă phápă raă quy tđịnh)ă đ că choă làă th ă hiệnđ đặcđi măVHDNăđưănêuătrênăchoăcácăc ơngăvịăsau: i. Banăgiámăđ c,ăng iăqu nălỦ; ii. Cánăb ăchuyênămôn; iii. Côngănhân,ănhânăviênătácănghiệp,ănghiệpăv ; iv. Nhânăviênăvĕnăphòng,ăth ăkỦ,ăph căv ,ăt pădịch,ănhânăviênăb oăvệ. că nh ngă 3. V năd ngăki năth cătrìnhăbàyătrongăSơđ ă5.2ăvàăM căIIăđ ăxácđịnhăn iădungătàiă liệuăVHDNăchoăm tădoanhănghiệpăho tđ ngătrongănh ngălƿnhăv căsauă(chọnăm t): a. Choăchínhđơnăvị,ădoanhănghiệpăc aăanh/chị; 104 b. c. d. e. f. g. Th ơngăm i,ăkinhădoanhăt ngăh p; Xu tănh păkh u; Ch ăbi năthu ,ăh iăs n; Ch ăbi nănôngăs n; Th ăcông,ăm ănghệ,ălàngăngh ătruy năth ng; Vĕnăhoáăph m,ăqu ngăcáo,ăthi tăbịđiệnătửăgiaăd ng; h. Nhàăhàng,ăkháchăs n; i. V năt iăhàngăhoá,ăhànhăkhách; j. Xâyăd ng,ăkinhădoanhăv tăliệuăxâyăd ng; k. Ngành khác. 105 TÀIăLI UăTHAMăKH O 1. 2. 3. 4. Đ ngăC ngăs năViệtăNam,ăVăn kiện Hội nghị lần th năm BCH Trung ương khoá VIII,ăNxbChínhătrịăQu căgia,ăHàăN i,ă1998.ă H ăChíăMinh,ăToàntập,ăNxbăChínhătrịăQu căgia,ăHàăN i,ă1995. GS. Minh Chi, Bản sắc văn hoá c a dân tộc Việt Nam,ăHọcăviệnăPh tăgiáoăViệtă Nam. Nguy năM nhăQuână(2011),ăĐạo đ ckinh doanh và văn hoá công ty,ăNxbăĐ iăhọcă Kinhăt ăqu cădân,ăHàăn i. 106