Adana-Ceyhan Depremi

27 HAZİRAN 1 9 9 8 A D A N A CEYHAN D E P R E M İ June 27 1998 The Adana-Ceyhan Prof. Dr. Earthquake Ali A r a ş . S E L Ç U K Gör. BİRİCİK Halil KURT * ** ÖZET 27 Haziran nitüdünde kişi 1998de vukua yaralanmış; ona bir derecede, Önemli ölçüde can Depremlerin, levhalarının Ceyhan Havzası olmuştur. ayrı az saat 145 olmuş; ise mal 9 16.55 kişi 271 de hayatını bina 6.3 mag- kaybetmiş; yıkılmış; 16 binlerce 597 bina hasar görmüştür. kaybına sebep 27 ve olan önemli bu doğal - Adana-Ceyhan Havza ve örtülü Havza yıkıcı afet, fevkalâde geldiği Nitekim, Levhası, aktif tarihi dü¬ zon devirlerde Levhası) olsa Adana masiflerin, sınır kalan yıkıcı sahne sonuçlar, bundan etmektedir. böyle bir yer¬ Adana- depremlere koyduğu telkin de temel içinde de ortaya olacağını periyodik ülkemizde eski Anadolu bir bunun depremlerin çevresinde Adana- sürekliliği sağ¬ arasında; Havzasının içinde Afrika ve vukua vardır. bakımından depremi yakın etkenler sık yeri çevresi 1998 ve sık bir Levhası, yakın maalesef layan önemli duyarlılık Haziran da Havzası sellerin ve tektonik Ceyhan - ve (Arabistan ve rünür telef bina heyelanların, Yöresinin lerinde - hayvan 591 Yöresinde toplam olmuştur. Ceyhan sonra depremde kısım 38 şündürücü kıta Adana-Ceyhan gelen sübsidans karakterli güneybatı-kuzeydoğu fayların bir yönünde doğrultu sedimentlerin büyük havza olması, ve düşey atımlı gö¬ bulunması, çukurluğunu dolduran ölçüde klastik karakterde olması, - Klastik viyelerinin sedimentler hayli arasında, kalın - Hidrolojik yönden - Havza'nın yüzey - Havza kum, silt, kil, kumlu kil, siltli kil, killi kum se¬ olması, dünyada ve çukurluğunu ender yeraltı dolduran suları rastlanan bakımından sedimentlerin apayrı zengin aşırı özelliklere sahip olması, olması, derecede suya doy¬ gunluğu, * M a r m a r a Ü n i v e r s i t e s i , A t a t ü r k E ğ i t i m F a k ü l t e s i , C o ğ r a f y a E ğ i t i m i A n a b i l i m Dalı Başkanıdır. * * M a r m a r a Ü n i v e r s i t e s i , A t a t ü r k E ğ i t i m F a k ü l t e s i , C o ğ r a f y a E ğ i t i m i A n a b i l i m Dalında A r a ş t ı r m a Gö­ revlisidir. - 95 - - Gerek pasif halde raltı sularını - drene Ceyhan bolup; - iken, etme Nehrinin yeraltına deprem intikal etmiş suların - bulunan muazzam Bu doğrultusundaki Nehrinin bir potansiyel ve açıklamalara olduğu ortaya Yukarıda esnasında Ceyhan Genişçe bir alanda konusu olması, yer söz aktif hale geçen fay hatlarının yüzey ve ye­ hareketlenen fay hattı boyunca kay¬ Fayı'na in­ etmesi, Güneybati-kuzeydoğu tibak gerekse çabası, (Göksu) yönünde hidrostatik sıvılaşma almaktadır. göre Karataş-Misis akış ve yatay basınç düşey doğrultuda oluşturması, dolayısıyla Adana-Ceyhan ve zeminde Depremi'nin önemli hareketliliğin Tektono-Hidrolik Kökenli çıkmaktadır. ana hatlarıyla terdiği özellikler bölge planlamasının çilmesi zarureti belirtilmiş çerçevesinde olan gerekli bu deprem önlemlerin esaslar çerçevesinde yöresinin kendi alınması, dolayısıyla yapılması ve içinde gös¬ havza ve uygulamaya ge¬ vardır. Giriş Güneş Sistemi yaşadığımız ekseni da etrafında magmadaki enerjinin diği son kaynağı kısmı derece üzerinde adeta yüzer önemli sebep bir Yeryuvarı döndüğü böylece Magmasal yerine insanları kısmı (Yer- magma, Yer¬ h a r e k e t l e r Yer- göre zaman getirmektedir. oynamalara yol kendi etrafında kabuk Böylece meydana yerkabuğunda üzerinde üzerinde yaşayan sahiptir. ve da Yeryuvarı Güneş'in dünyanın haldedir. depremleri ya üzere gibi, olup, verilen yere olmakta olmakla olan Bilindiği düzenli adı açtığı zaman O halde için büyük durumundadır. dünyanın da hızla Yeryuvarı sebep üzere sahip halindedir. kuvvetiyle differansiyasyonlar, Bilindiği konuma Ancak, hareketliliğe sarsıntılara bir kaç şekillenmesinde kabuğu'nda büyük bir hareket dönme magmanın kabuğunun ken, Bu etmemektedir. kabuğu), belli sürekli merkez dönmektedir. rahatsız bir içinde Dünya, muhtelif yerleri, bundan k o r u n m u ş ; ya çok şiddetli da çok hafif depremlere sarsıntıların sahne olur¬ meydana gel¬ kesimlerdir. Sarsıntıların şiddeti eserlerimizde Ancak de insan lındığı ve zaman onun bir şamaktadır. Çünkü yüzünün çok en hatlarının geçtiği Nitekim 27 Çünkü tandaşımız kemli sulama sanları hayatını sayılabilecek binalar kanalları, mabetler derin bir hüzün de Adana Cumartesi de bu ve sarsıntılara gelen kaybetmiştir. vb. yollar, kamuya açık bürümüştür. -96- ka¬ zaman ya¬ bulunmaktadır. Yer¬ üzerinde ve kısım ve yakın saatiyle birlikte hayvan alanlar aktif fay çevresidir. 16.55'de afete çaresiz köprüler birçok Kuşağı'nın Havzası doğal muhtelif doğaldır. çaresiz Alp-Himalaya insanlar bazı esnasında zaman Türkiye kez içinde maalesef depremle Bir Çoğu işleyişi vukuu Ceyhan günü sonrasında yıkılmış, ve olan olaydır. kendi Kuşağı biri 1998'de vukua esnasında maalesef birisi 1998 bir ülkemiz, Alp-Himalaya Depremi Haziran deprem doğal olaylar, verdiği afeti zonlarından yerlerden Haziran bu doğal zarar Bu Türkiye eder. olsun, gibi, eserlerine sarsılan Adana-Ceyhan 27 olursa afettir. gelen olmuş, ne zikrettiğimiz bir can ve mal kalmış; telef kısmen tahrip vukua örnek teşkil kaybı 145 olmuş, zarar olmuş va¬ gör¬ görmüş ve in¬ SUMMARY: At the ,with a number ings' earthquake magnitude of of animals were in Adana-Ceyhan 6.3, totally were damaged area, 145 damagad, in on people 9271 medium June 38597 1998, thousands buildings level, 27 died, were buildings at 04.55 of people destroyed; were p.m. injured, 16597 collapsed in a build- a low level. This natura! quite catastrophy vvhich caused financial and mortal loss has been considerable. The Adana-Ceyhan vvhich area earthquakes, borderparts of continental na-Ceyhan basin and place vvhere has shakes, an important floods slab often distinct vvhich earthquakes place Ancient (Anatolian-Arabic-African neighbourhood destructive and occur. is slabs) tectonically have in basic our and in in active, happened country massives, the has through Ada- been the in the the historical pe- riods. The that earthquake unfortunately na-Ceyhan area whichjprovide the direction The - the silty From ment - The - vvhich the these and and some distinct important factors, place vertical the visible Adafactors there in shovv are; our coûntryln andeovemd foultings, east, the pole The of the basin are mostly thick layers of sand, in the character According in above these is precautions in clay, can- different properties vvhich are have vvater, a high or active vvater try to level, drain both the surface during the earhquake, the river Ceyhan has been vvest-north vvhich in has the the Kar- potantial changed south and direction form, east, its hydro-static of in direction vvest-north the river. a vvide east pressure according üne, both area and to the in consequently vvater has the vertical an important ground, earthquake Necessery many underground basin either passive ofsouth liquit the to silt, underground, the into on too and the üne, faulting üne has surface the extraordinary Changin it are Ceyhan, (Göksu) an are vvater, direction River there filled faulting to the movement tioned rich faultings horizantal Ceyhan has moved ataş-Misis - are of it İn sand, aspect vvhich Through formed future. vvorld, underground - İn and the basin and - consequences the among important horizantal sediments, sediments the lost filled clayed hydrological The and clastic clay, in - The - vvhich and an are the in there preigdic, vvest-north and sediments, clay, rarely there sediments - Among dy is has ofsouth 1998, earthquakes neighbourhood, area basin, 27, destructive continuity-that İn clastic June be the Adana-Ceyhan the - of on will and the he in occured there its important a must particular aspects, it can Tectono-Hydrolic be taken properties in and -97- be type concluded of the thus that, the Adana- earthquake. earthquake the basin area and mainly area menplanning must be done regarding to these facts and it is a necessity to make use of it at particular position in once. Preface The the earth solar around very is i t s e l f vvith regular and calldd place movements on on m e n t s on As some other No in vvhat the during The the basin and urday at and a 1998, during the 16.55 natural es are içel'in bunlara sedilmiştir. is a to has an time is earth magma in our im- cause and causes so move- and As have people sometimes men- But are it is desper- faces this ca- line. earth's most lines passes faulting event. vvhen country one earthquakes shakes. in their a s p e c t s . and is the violent natural their vvorks of of the magma magma, little natural line earthquake, the Turkish Because, mortal vvater shakening by is zoneş. the On of Adana-Ceyhan the kişinin yukarda Gaziantep Ancak, saat loss, 145 people ete. had 1998, on been died. Sat- shakes June 27 desperate Some roads Some great on of t h e s e have destructed, have 27 happaned people illerini Hatay'ın çeşitli üzere asıl toplam 145 sebep içine etkisini de some common of the bridg- areas for sorrovv. Adana ve göstermiştir. -98- ve İskenderun hasara, kişinin gelen deprem, Karaisalı, Adana hayatını İl Pozantı; ilçeleri ile merkezinde kaybetmesine, olmuştur. yanı alan meydana Kozan, Dörtyol derecelerde merkezlerin de 16.55 İmamoğlu, yaralanmasına belirtilen deprem günü Kadirli; olmak de example VE Yumurtalık, köylerde 86 YERİ June an earhquake, mosques, people on ÖZELLİKLERİ Cumartesi İlçesinde is unfortunately channels, Osmaniye'nin fazla the b u i l d i n g s vvere and Karataş, belde ve hime, financial and Y Ö R E S İ ' N İ N 1998 happened local vvith and luxurious C O Ğ R A F İ Tarsus; Deprem, have the Alpine-Himalayas harmed Ceyhan, ramanmaraş, it active This t u r n i n g part related in have very on earthquake been Haziran Ceyhan earth events are Unfortunately So either turns is a great s o u r c e of e n e r g y . shakes, and too. greatshakes is vvhith been D E P R E M 150'0'den lerinde p.m. damaged, has bağlı it on or people magma. cause earth covering Movements this, natural of the partly d a m a g e d Adana'nın from the s u n , differentiacions places the Adana-Ceyhan has G E N E L 27 one after the public A- 59, Turkey the on a that the But the drifting earth. be said that of harms is in clear round consequently editions, calamity. there and is neighbourhood. the a n i m a l s vvere the degrec earhquake. vvhere Hence, is s i t u a t e d İt people. he This it can Alpine-Himalayas places and protected it Because, it of particular our several ate lamity. so are when vvhich moving. if formed. and parts as shaping earth are destruction on, disturb the seems some matter tioned not the the earth knovvn, live a central-inner f o r c e or t u r s does earthquakes we continuously tound-earth' portand the or the w o r l d system sıra, oldukça Ceyhan Niğde, geniş Kayseri, bir şehirleri ile Kah­ alanda his­ çevre köy¬ -Buna göre maktadır. Adana Deprem Osmaniye* Batı Hatay ve Ala (daha batı-kuzeybatı dağlık Dağları ise Havzası, ülkemizin oluşturmaktadır. Ceyhan, çeşitli materyallerin Adana-Ceyhan şekkül etmiş ve miştir. Doğal Ceyhan süspanse han ve bir sık ve raftan gelen ait Bolkar Dağları Orta Hav- yükseltisini litolojik birimlerden Havzası'nın Torosların Torosların ve tarımsal ile sel batı uzan¬ başlangıcını sel deprem ibaret ise 7.8 üzerine etkileri MÖ.IV. yüzyıldan alüvyonlar inşasından ton son Seyhan önce) civarında Cey­ Çatalan ba¬ altına ölçüde alın¬ önlenmesini göllerinin yerkabuğu ise araştırılması ayrıca te¬ gel¬ yıllarda ve kontrol büyük baraj ova¬ taşıdıkları meydana milyon akışlarının âfetlerinin kalan ile ovalar Ancak üzerinde yüksek Çayı'nın kapanlarının taşımaktadır. doğal verimi Tarsus yığılması Nehri Nehri içinde faaliyetler yön almıştır. Misis diğeri ise Boğazı kabaca Haşin Dağı'nda Tarsus devam diğer üze¬ Ceyhan doğuya son bulan gelişen Irmağı'nın Çukurova, bu büyük ge¬ batısında Nehri, Üç setle şimdiki Tepe Misis ve nispeten Misis etmiştir. Gerideki göl ayrı Adana doğru de havza bulunduğu genişleyen yönünde esasta farklı Torosların uzanan bir de delta isimlerle eteklerine ve Nur ta¬ ka¬ eşik ha¬ bulunduğu asıl bir Ceyhan Ovası'dır. Adana-Ceyhan Dağı-Güllüce ovasıdır. de bir bir ova sınırında Şehri'nin derin Boğazı'nı havzası tahliyesiyle tı¬ Boğazı ve suların çev¬ önünün geniş iki - 99 - Halil, be¬ dökülen yükselmiş yandan (1) GÖNEY S. - 1976: Adana Ovalan I. ist. Üniv. C o ğ . Körfezi'ne bir zaman olduğu seviyesi Şehri'nin ova Deli oldukça kadar yüzyılda doğal Ceyhan üzerinde güneybatı-kuzeydoğu üzerinde suyu esasında birisi, Mersin-Tarsus-Adana'dan sında alan çukurluğunda göl yoluna üzerinde yer XIX. İskenderun oluşan Böylece dolarken, havzalardan kullanarak arasında Havzası günümüze ayrılmanın sonucunda Zamanla doğru son Boğazı'nı değiştirmiştir. Ceyhan güneye Bu Kısık en Osmaniye-Ceyhan sedimantasyonla Çukurova; tekim, ve tabanına ayrıldıkları, Önceleri önce ederek lindedir. havzası al¬ İçel, Adana-Ceyhan Adana-Ceyhan düzlüklerden Seyhan Nehirleri'nin ve oluşturmuştur. rakteri geniş baraj ton, Yöresi basıncın, volkanik açılmadan takip . sonucu göl içine Adana, topografik Aladağlar Nehirleri akarsuların vukua Seyhan Nehri, resindeki bir Tersier'e gelmiştir. Depresyonu'nda Seyhan bu Deprem en (gölet depresyon sık Ancak lirtilmektedir kanması hakim Güneydoğu geniş milyon Aslantaş, birleştikleri Ceyhan ise, konudur. Ceyhan zaman 19.5 edilmesi oluşturduğu reken Yörenin ile Seyhan içerisinde süresince Nehri inşaa sağlamıştır. rinde akışı üzerinde rajlarının masını zaman malzemeyi Nehri sahaları al­ anılan (Şekil:1). Adana-Ceyhan h e r yıl yer adıyla oluşturan sınırlanan ve Dağları Dağları dağlık ile meydana Bolkar ve bakımından bölümünü Mesozoik Bölümü'nde Çukurova kalmaktadır. bir almaktadır. sahalar Amanos plato içerisinde konglomera) doğudaki larını yer Adana günümüzde bölümleri Torosların Amanos kesiminde oluşturmaktadır İdari sınırları Orta Bölgesi'nin olan, çevresindeki Türkiye Akdeniz kalker, Akdeniz Kilikya yakın doğuda getiren çok tılarını, ve illerinin güneyinde meydana adı Yöresi, kuzeybatıda Dağlar, zası'nın Yöresi, eski Ceyhan-Havzası maktadır. ve Deprem Burası, Bir ara¬ Dağı- sübsidans tanınmaktadır. kadar olan (400 Enst. Yay. No: 8 8 , s. 2 1 - 2 3 , i s t a n b u l Ni¬ km ) sahaya Berdan sahaya Tarsus düzlüğe Yüreğir genişlik, . Bu m.) genel eğimi 50 m. ye kadar kıyıya Bu % yakın ovalık Karataş göre kalınlığı fedilen ve yer yer c e p Oldukça geniş şehirleri ise ile Adana Seyhan Nehri Nehirleri ile Misis (234 arasında arasında Dağları km ) kalan kalan da (850 km") (1250 arasında alana kalan Misis km 0-3 ) km. Ovası de¬ m. Havzası'na ibaret şehirleri arasında tuzluluk olan ve Ceyhan batısından açtığı Ceyhan il sondaj ke¬ yakın (1-2 da göz¬ güneydoğuya kuyularının tabanında ise Ovası'nın, merkezi, almaktadır. değişen geçtiği çok (çoraklaşma) Adana Bunların Osmaniye yer yüzeye ve¬ Pliosen'e at¬ yer almaktadır. Deniz (Misis) Ovası, kuzeyinde güneyinde seviyesine güneydoğuda Yılankale-Yakapınar bağlanan yer DSI'nin seri itibarer"u"e"ejdojryyûkKarayblu'nun seviyesinin kalınlığı fazladır. kenarında güneybatıda yer yakınlarında düzlüklerden ile d o ğ u suyu alüvyon hayli Kıyıdan Adana-Ceyhan Taban ş e k l i n d e jipsli İmamoğlu 100 civarındadır. ve kesimlerde sahada artmaktadır. alüvyon 02 çıkar rilerine Ovası'na, Nehri Demiryolu doğru 30 ile Ceyhan uzunluğundaki artarak olduğu tısında ile Ceyhan km. ovaların lenmektedir. Kadirli Irmağı • tedricen simlerde Tarsus Seyhan Ovası, 35-40 nilmektedir. selti Ovası, Ovası, Kısık yaklaşık 2050 göre Boğazı arasında ba¬ yükseltisi ile Misis km Kozan, Ceyhan, Dörtyol Boğazı yüz ile ölçüme sa¬ hiptir. Adana-Ceyhan şu özellikler kurak, Yıllık kışları ılık, ortalama £0C?kış doğru sıcaklık raktır. Yıllık 684 mm., ortalama alınabilen örtüsü ları üzerinde maki Bataklık sahalara 605 alüvyal düşer. ve ortalaması dağlık sahalara ile yüzyılda tahrip olduğu yö¬ sıcak ve ku¬ mm., 1020 yaygındır. tepelik etkili ayları 628 Dörtyol'da metodları formasyonları Yaz Adana'da mm., topraklar ve 20. sıcak hakimdir. sıcaklık doğudaki yağışlarının mm., 1016 Dağlık ise yazları özellikleri aylarında ve aylarında İntansif Tarım kaldırılmıştır. Yaz Kuzey Cephe kış Kadirli'de Havzası'nda İklimi'nin s ı c a k l ı k azalır. si Tarsus'ta değinilecek olursak Havzası'na Yılda birden uygulandığından alanlarda edilmiş Avustralya'dan ise, Ceyhan'da mm.dir. yer Kızılcam fazla doğal bitki yer terra ormanları getirilen Okaliptüs gö¬ ağaç¬ dikilmiştir. Diğer bazı yandan, farklılıkların sus, leşmeler (Misis), Tarihi tekrar büyük şehri kenderun (47 144), Yumurtalık rede 2. Adana-Ceyhan olduğu Yakapınar muşlardır. en civarındadır. %50 örtüsüne Akdeniz dolayındadır. şeklindedir. mm., bitki Ceyhan geçen etkisiyle topraklarda ortadan rossa'lar rülür. yağış Adana C C° yaklaşık Kozan'da 875 Adana-Ceyhan ürün 10 yağmur yağışın toprak ve yağışlı yükseltinin genelde toplam ve 18-19 ise gidildikçe iklim, çıkmaktadır. serin aylarında Yağışlar rede Havzası'nın ortaya inşa Adana İmamoğlu (3583) 000 Havzası'nda birçok 150) Ceyhan (21 nüfuslu 484), il civarında ve kez 308), Karataş ilçe nüfus Nüfus Osmaniye ve nüfus göre (55 0 6 1 ) , Kozan (9025), Pozantı, (7892), IOI - Belde ve yıkılan bu Deprem Tarsus Kadirli yaşamaktadır. merkezleri savaşlarla 307), bakımından b o y u n c a Yörede yerleşim Sayımına (122 merkezleridir. - ve çağlar önemli depremler 1990 dır. (85 Tarihi (Anazarbos) edilmişlerdir. (916° yerleşme çekmektedir. Anavarza kayıtlarda (154 807), 000 dikkati (187 Tar¬ ol¬ yer¬ Yöresi'nin 508), İs­ (54 451), Dörtyol Karaisalı (7235), Köyler ile birlikte yö¬ B- D E P R E M 1 YÖRESİ S İ S M İ K T.C. Bayındırlık zırlanan Ve rürlüğe İkinci giren Seyhan ve Bakanlar İskân ve Yüreğir bölgesi yer Halbuki zası'nın en kaldığını azından şeritvari ğazı bir aksı da de, Müdürlüğü'nce ha¬ Sayılı yü¬ Kararı ile Adana-Ceyhan Bu Ceyhan, beldeleri gerekse gelen güney çerçevede Kadirli de ikinci 20 Mart 1945 yıkıcı depremler, birinci derecede vukua içinde yer ilçe Havzası Adana'nın merkezleri, derecede deprem de, ayrıca 22 Ekim Adana-Ceyhan deprem antik birinci küçük formasyonları ileri Hav- bölgesi bir merkezi içinde aktif yeri köy zonu da Karataş-Misis- olan inşaa Tersier-Kuaterner Nehri özellikle içinde ta¬ edildiği, olduğu Ceyhan alanın alanı üzerinde Anavarza'nın yerleşiminin bir deprem doğu birinci fay yeniden intibak etmiş ile Haritası'nda husus yıkıldığı, sürdüğümüz derecede ile bir bir y e r l e ş i m tamamen yerinde ilçe Bölgesi Böylece önemli aktif fay z o n u n a uzanacağını doğrultusunda Diğer depremle bunun Yumurtalık Deprem almaktadır. üzerinde Büyük ölçüde Mesozoik Türkiye olmaktadır. gelen şekilde kıyısındaki merkezi zonu günümüzde lenmektedir. Haritası'nda Karataş, bölümünün doğrultusunda devirlerde ancak bir il doğrulanmış Fayı Genel 96/8109 gösterilmiştir. Kösreli 1998 havzanın deprem rihi ile vukua Osmaniye derecede Göksu ilçeleri ve etmektedir. yer aldığı İşleri tarih Bölgeleri içinde Haziran belli yandan, kenarındaki Afet 18.4.1996 Sağkaya, havzada telkin Diğer Bakanlığı, TARİHÇESİ almaktadır. gerek 27 aynı S İ S M İ K Bölgesi merkez (Misis), 1952'de ve Deprem Deprem â y n c a Yakapınar içinde Ç E V R E S İ ' N İ N Kurulunun Türkiye Derecede ve KARAKTERİ göz¬ boynuca Misis Bo¬ kalmaktadır. sedimentleri sınırına Bu rast¬ lamaktadır. Kaydedilmesi gereken doğu-kuzeydoğusuna masıdır. kınlığı Bu da dünyanın açısından önemli Adana-Ceyhan sonuç, diğer önemli gidildikçe en büyük husus daha kırık sık da Adana-Ceyhan ve şiddetli hatlarından birinin Havzası'nın depremlerin geçtiği sahaya ol¬ ya¬ olmaktadır. Havzası, g e r e k tarihi ölçmelerin bir doğru sismisitesi dönemlerde, başlamasıyla birlikte) yüksek gerekse bir bölgede günümüzde vukua gelen ve böylece yer almaktadır. (özellikle depremlerin âletlerle tespiti ile Bu yapılna ortaya çık¬ mıştır. Şiddeti VI-IX yaşandığı arasında havzada resinde yerleşim Adana 20 Depremi ile 20 Adana, ve Mart çevresinde kapınar, 1945 Haziran 1945'de, Ceyhan yerle Havzası'nda Mart 27 (Misis), birimlerinin Ceyhan arasında değişen Yakapınar , Çukurköprü, yüzyılda Ceyhan-Misis Adana-Ceyhan saat 9.58 Yakapınar de Kadirli ve Kozan - vukua gelen 22 Depremi vukua arasında yer ve depremlerin Ceyhan çev¬ şiddetli 1952 depremler Ceyhan-Misis almaktadır. Ceyhan-Misis (Payas), Nehri can en Ekim gelen Yakacık Ceyhan 102 - yıkıcı kaydedilmiştir. (Misis), hissedilmiştir. zaman (Anazarbos) Depremi, 1998 Tarsus, kuvvetlice bir o l d u ğ u 20. zaman Anavarza ve kıyısındaki mal Depremi, Dörtyol, Antakya köylerde kaybına sebep Yaol- muştur. 13 yıkılmıştır. kırmaları de Ekim Yakapınar, lam ve ağır 10 olduğu saat ve d e yaralandığı ağır tespit 19.00 ölmüş; hasarlar Müminji, vukua Bakjatı, bina d e p r e m d e 2 5 0 0 evde gtoi, Kızıikaş, gelen kumlu Şevketi Ceyhan Suluca, şiddetle C e y h a n Yöresini 617 bu okluğu su faj- ve Ho- edilmiştir. da, Büyükmangıt'da olmuştur. kişi kişinin Abdioğlu, Havraniye, Kızıldere sebep 93 Ayrıca de, Ceyhan, ve Ceyhan'da hasar 1952 Tokdamış, hasara öldüğü görülmüştür. .rasaniye'de 22 kişinin Yakapınar içine yıkılmış; su Misis Küçük hissedildiği alan bu gibi yerleşim fışkırmaları Depremi Burhaniye, ve se Yılankale, önemli ölçüde birimlerinde dağınık top­ sıvılaşma göz¬ lenmiştir. Adan-Ceyhan Hazası'nda remler aşağıda tablo Tablo No 1. Tarihsel Tarih 1 1- dönemde 37. 33. 35. .561 06 Kuzey 80 Doğu 92 37.25 35. 4 1900 35 yılına günümüzde bölgede Etki vukua - gelen dep¬ Misis X - Ceyhan - Hasar - Ağır Hasar - Ağır Hasar Ağır Hasar Kadirli - Ceyhan - Kadirli Ceyhan IX Ağır Mersin Misis Doğu depremler. - Anavarza Doğu olan Açıklamalar Adana - Anavarza VII Doğu etkili alanı Ceyhan Tarsus Kuzey 50 kadar VIII Kuzey 92 36.50 10.8.1114 ve Şiddeti 37.25K.uzey ...524 3 dönemlerde Koordinatları 14.05.290 2 tarihi halinde verilmiştir. - Adana - Antakya Tsunami KahramannıaraşLübnan 37. 1268 6 V.1855 75 35.80 Doğu 37. Kuzey 35 06 . 75 3 7.00 . 0 1 . 1896 7 Kuzey 35 Kuzey .30 27 Haziran 1998 ön sarsıntıların Replik tahmin daha edilmektedir. az şiddetli ve deprem sonrası aynı saat 05.15 de vukua daha A d a n a - M i s i s 16.55 can halde, art Şoku ve şok Ana sarsıntılar takiben, küçük frekanslı şiddeti gelen VI yaşadığı verilen Ana Ağır Hasar Şiddetli 5.1 Replikleri de vukua mal Şok gelen kaybı öncesi ya aylarca yaklaşık 3 olmuşlardır. koruyamamıştır. deprem ve haberci da depremle olmuştur. Asıl süren Bunlar Ancak bir magnitüdü ile kez, ana ve hiçbir 4 Adanamagverilen sonra süreceği Replik de Depremleri zaman Temmuz ş o k a yakın EYİD0ĞAN, H. ve d i ğ e r l e r i - 1 9 9 1 : Türkiye Depremleri M a k r o s i s m i k Rehberi. - 103 - adı Deprem'den sürmüştür ay 6.3 deprem 2 PINAR, N.-LAHN. E.-1952 Türkiye Depremleri izahlı Katalogu S e r i : 6 , Sayı: 3 6 , 3 6 0 0 0 0 ö l ü 1:400 km Ceyhan-Adana saat duyulmadığı adı Adana VI D e p r e m i ölçüde sarsıntının pek Depremleri tarihinde önemli maksimal - Yöresi Doğu A d a n a - C e y h a n nitüdünde Ceyhan Doğu Haziran Havzası'nda - vc 27 Ceyhan Kozan IX büyük 1998'de bir d e ğ e r göstermektedir. öncekinden nitüdlü Bu bağımsız deprem depremin bir 6.3 oluş tarihi hiposantr'dan magnitüdlü ve neşet depreme lokasyonu ettiği dikkatle ortaya incelendiğinde çıkmaktadır. göre lokasyon gerekse Replik olarak 5.1 daha mag- güneyde kalmaktadır. Gerek ana sarsıntılarfn Ana şokta posantr •Tablo: oluşan ettiği hiposantr derinliği 2 -27 zası'nda v u k u a versitesi, sarsıntılar km'dir. Haziran gelen ve hiposantr derinlikleri derinliği 10 Kandilli Tarih 27 6 şokla neşet 1998 18-23 km,* maksimal ikinci Replik D e p r e m l e r i n ile depremlerin 3 Aralık aletsel Depremleri ile km, 2 derecedeki büyük 1998 tarihleri verilere 18 dayalı bir minimal ana kısmının şokta hi- hiposantr de- arasında Adana-Ceyhan çözümlen. (Boğaziçi Oluş Zamanı Enlem Boylum Derinlik Manyitüd (Kuzey) (Doğu) (Km.) (Aletsel Şiddet) 36 .96 35. 52 18 6. 3 27 6 1998 27 6 1998 17. 0 7 36. 17. 14 37. 81 35.61 10 4. 2 18 35. 81 13 27 6 1998 3. 5 1 7 . 15 37. 23 35. 74 8 4. 1 27 6 27 6 1998 1 8 . 12 39. 9 7 35. 70 7 3. 5 1998 18. 1 4 36. 98 35. 86 10 3. 1 89 35. 72 10 3. 2 36. 9 4 35. 73 10 3. 1 10 4. 0 3. 5 27 6 1998 27 6 1998 20. 27 6 1998 21 . 5 4 37.01 35.68 1 9 . 19 15 36. 27 6 1998 22. 22 37. 00 35. 76 10 27 6 1998 23.03 36. 9 7 35. 65 10 3. 7 27 6 1998 23. 36. 84 35. 10 4. 1 28 6 1998 2 .48 37.04 35. 70 8 2. 7 28 6 1998 3 .16 37. 08 35. 49 10 3. 0 50 56 1998 3 .40 37.03 35.66 5 3. 0 28 6 1998 4 .02 36. 99 35. 67 8 3. 0 28 6 1998 4.52 36. 90 35. 59 5 2. 9 28 6 1998 5 .35 36. 9 4 35. 72 10 3. 3 28 6 1998 6 .59 37. 00 35. 68 6 4. 9 28 6 1998 8 .03 37. 00 35. 48 5 2.9 28 6 1998 11. 29 36. 84 35. 10 3.5 28 6 1998 11. 3 5 37. 00 35. 66 7 3.2 28 6 1998 12. 2 9 37. 03 35.74 5 28 6 14.06 36. 91 35. 71 5 14. 2 4 36. 86 35. 29 10 1998 28 6 1998 HavÜni¬ (Türkiye S a a t i ) 16. 5 5 72 3. 1 - 2. 9 3. 9 28 6 1998 14. 2 7 37. 04 35. 73 9 3. 0 28 6 1998 14. 3 0 37. 05 35. 59 6 3. 1 28 6 1998 15. 19 37. 02 35. 70 7 3. 1 * 27 Haziran 1998 D e p r e m i n i n Hiposantr d e r i n l i ğ i Kandilli Rasathanesi'ne g ö r e 18 k m . , TÜBİTAK M A M ' a g ö r e 23 km.'dir. -104- 'dir. ise Rasathanesi) 1998 28 6 oluşan km - ADANA-CEYHAN DEPREMİNİN İZOSEİST (EŞ ŞİDDET) HARİTASI KOZAN KADİRLİ IMAMOĞLU 28 6 1998 16. 07 36. 85 35. 45 10 3. 2 28 6 1998 18. 20 36. 95 35. 63 11 4. 1 28 6 1998 22. 40 36. 90 35. 62 5 2. 6 29 6 1998 13. 03 37. 03 35.69 6 3. 9 29 6 1998 13. 26 37. 03 35. 71 6 2. 7 29 6 1998 2 1 . 49 36. 95 35. 79 5 3. 2 29 6 1998 24. 55 37. 08 35. 75 7 2. 7 30 6 1998 5 .01 37. 04 35. 74 10 3. 7 30 6 1998 5 .14 37. 06 35. 76 10 2. 6 30 6 1998 5 .42 37. 06 35. 60 8 3. 1 30 6 1998 16. 30 36 98 35. 68 8 3. 3 1 7 1998 9. 25 36. 99 35. 56 11 3. 7 1 7 1998 14. 00 36. 87 35. 82 10 3. 0 7 1998 00. 33 36. 96 35. 77 2 3 1 2 7 2 1998 9. 40 36. 90 35. 84 10 2. 9 2 7 1998 23. 41 37. 01 35. 78 10 3. 2 3 7 1998 6. 57 36. 99 35.87 10 3. 1 3 7 1998 14. 09 37. 00 35. 73 9 3. 1 3 7 1998 19. 58 37. 04 35. 73 3 3.4 4 7 1998 4. 00 37. 03 35. 73 2 3. 1 7 1998 5. 15 36. 35. 10 5. / 4 j 85 47 4 7 1998 5. 25 36. 95 35. 69 8 3. 2 4 7 1998 12. 23 37. 04 35. 70 5 3. 1 4 7 1998 12. 24 36. 85 35. 51 10 4. 5 4 7 1998 22.09 37. 01 35. 79 4 2. 9 5 7 1998 9. 31 36. 78 35.35 10 3. 4 5 1998 17. 32 36. 83 35. 52 10 3. 9 7 7 1998 4. 00 36. 98 35. 82 10 3.0 13 7 1998 12. 27 37. 04 35. 59 12 3. 8 7 13 7 1998 13. 44 37. 04 35. 71 9 3. 8 14 7 1998 4.58 37. 03 35.62 10 3. 1 14 7 1998 23. 43 36. 97 35. 51 10 3. 4 15 7 1998 6. 32 36. 86 35.65 8 4. 0 17 7 1998 3.43 36. 86 35. 68 16 3. 7 19 7 1998 16. 23 36. 93 35. 43 12 3. 1 3. 2 20 7 1998 9. 07 37. 02 35. 67 7 20 7 1998 9. 15 37. 01 35. 55 10 3. 1 27 7 1998 7. 46 36. 96 35.69 10 3.6 3 8 1998 3. 17 36. 97 35. 54 10 3. 6 12 8 1998 22. 33 37. 02 35. 73 10 3. 6 3. 1 14 8 1998 9. 51 36. 93 35. 73 10 18 8 1998 16. 55 36. 72 35. 72 10 3. 2 20 8 1998 17. 59 36. 86 35. 69 10 3. 3 20 8 1998 24. 13 36. 98 35. 59 10 3. 6 24 8 1998 4. 31 36. 76 35.48 10 3. 3 4. 1 24 8 1998 5. 00 36. 84 35.45 10 24 8 1998 5.06 36. 82 35. 41 10 3. 6 21 1998 1. 56 36. 68 35.47 10 4. 0 9 - 105- rinliği 10 km'dir. depremlerin tırlatalım lindiği ki ne sarın fazla C- olması 27 Haziran odak belirlenen ana depremin gibi ŞİDDETİ 1998 depremlerin yaptığı hepsi vukua sığ o ölçüde diğer ha¬ odaklıdır. kadar azalırsa, yaşanan gelmiş Esasında, Bi¬ hiposantr yü¬ fazla olur. Adana- depremlerde de ha¬ ilgilidir. DAĞILIŞI Adana-Ceyhan şoktan ne hasar ülkemizde ve olan Havzası'nda (Tablo:2). hemen episantr arasında fark özellikle merkezi Adana-Ceyhan göstermektedir gelen olduğu bu D E P R E M remin ile yakınsa, De'preminde bize olduğunu vukua hiposantr. kadar Ceyhan bunlar odaklı Türkiye'de üzere zeye Bütün sığ Depremi'nde Abdioğlu-Yakapınar sonra şiddeti en çok sarsılan çevresidir. giderek sahalar Magnitüdü azalan Replik dep¬ 6.3 olarak Depremler kay¬ dedilmiştir. Deprem şiddeti Havzası'nı Mecalli meydana şiddetinde yer yer önemli izoseist haritasında zası'nda az çok ğişmektedir. Yörede art nıflandırma da aks, hattını takip güneydoğu İzoseist sarsıntılar (replikler) Haritası VIII bu da Ceyhan uzanışı ana rolü bulunmaktadır. 1 alındığında, orta şiddetli, Havde¬ 8 arasında göstermektedir. vadisine uzanış en sı¬ dep¬ fazla Göksün genelde en ol¬ fay doğu- çekmektedir. izoseisti uzanış Sanayii Karataş-Misis- fazla Büyükmangıt paralel Organize şiddetinin bir yıkıcı gözlenmiştir. Nitekim VII ve batı-kuzeybatı, izoseistlerin dikkati bakımında şiddetli hasarın ve tespit Ceyhan Burası Şehir ana fay kuzeyde gösterirken, Bölgesi göstermektedir. batıda çevresinde VI ve hat¬ Mercimek, V batı- izoseistleri çevrelemektedirler. açıklanan yapılarda Yapısal (Şekil:2) bir Adana-Ceyhan Karataş-Misis olduğu Küçükburhaniye, yönlü deprem Hazırladığımız ile şiddet çok civarında görülmektedir. Adana 4 Buna göre d e p r e m olduğu Adana-Ceyhan olarak 6.3 a r a s ı n d a d ı r . sapmaların Nehri ve hatlarıyla özelliklerin, - uygunluk Yürekli pısal a) kesimde olup, bağlı çıkmaktadır. şiddeti doğrultusunda bazı Abdioğlu, doğu-güneydoğu genel Yukarıda da uzandıkları alan arasında Suluca, kuzeybatı, ise içine ile dikkate şiddetli, incelendiğinde, izoseisti de 4 8 görülmektedir. birlikte Yakapınar-Adbioğlu paralel uzanışına Dağcı, ise ortaya deprem tespit edilmiştir. doğrultusunda edildiği Dikilitaş az açıkça burada özelliklerine olduğu olan magnitüd etmekle fayına larının durum sebep göre yapısal güneybatı-kuzeydoğu Göksun Merkezi'ni bu Bunlardan remlerin vukua geldiği ölçeğine arazinin farklılıkların tahribata yapıldığında; duğu Sieberg getiren deprem kullanılan Bunlara aşağıda Özelliklerin şiddeti malzeme, ana ve dağılışı inşaat t e k n i ğ i hatlarıyla ve üzerinde, işçiliğin ya¬ önemli değinilecektir. Etkileri. - T e k t o n i kY a p ı : Yerkabuğu'nun Mozambik en Kanalı'ndan önemli tektonik başlayan arızalarından yaklaşık - 6000 106 - km. biri olan ve Doğu uzunluğundaki Afrika'da RİFT HATTI, ülkemizde ve 'Doğu Kırıkhan kiben aktif Anadolu üzerinden kuzeydoğu fay zonu Bilindiği üzere ve bu Adana-Ceyhan Havzası arttırıcı zada Alt Eosen osen ve Pleistosen Sekiı: 3 hale fay sahası gelmesinde kadar doğu Hazar devam olmuştur. boyunca yoğunlaştığı tabanı diplerinin Sözü Çukurluğu aksını ta¬ edilen bu geçmektedir. başında çevresindeki hatları Gölü eder. unsurların yakın etkili da yakınından arttıran ve Oluğu-Antakya-Amik buradan fay Geçmişte arazinin hatları, tek¬ yörenin kaydedilen görülmektedir (Şekil: şid¬ 3 4). misiteyi Şekil: i Çöküntü Karlıova'ya şiddetini Deprem aktif depremlerin Asi Havzası'nın depremin gelir. sismik bakımdan ile doğrultusunda Adana-Ceyhan t o n i k özellikleri detli Fayı' Kahramanmaraş'a, bir ile rol oynamış Orta Eosen arasına Anadolu'nun Orta halen bulunmaktadır. arasında, Alt diskordansların Miosen Paleotektonik görünümü Pliosen (Y. Miosen varlığı (Şekil:3) Y I L M A Z duyarlı olmaları, Ayrıntılı ile ortaya ile P l i o s e n ve A . M . C buradaki incelemelere Pliosen göre arasında, çıkmaktadır. Kuatemer (Şekil:4) ŞENGÖR'den, 1983) sishav¬ Pli- Böylece, tektonik rafik Adana-Ceyhan bakımdan hatlar liştikleri, ve bunların başladıkları hakimdir. etkisi hala sonucu hatları Deprem Levhası bistan dolu Levhası'nın faylanma rultu atımlı dağları Ceyhan etmiştir. tektonik batıya olan doğru olan kesintili Fayını bu genel ile, Fay içinde ve daha bu güneyde atımlı neden sağ sağ Ara¬ hareketi, Ana¬ sol oluşan Yeni sol yönlü fayların ol¬ faylanma, Faylanma, Küçükkapılı batı-kuzeybatı, yönlü doğ¬ neden gelişmiştir. depremde yer alan doğrultu yönlü oluşmasına içinde Anadolu yönlü karakteri Genelde olarak To- hareketlerin sınırlıdır. izlenememektedir. etmektedir. doğrultu karakteri genel olan bu¬ Çökmenin kuzeyinde hızlı Zonu'nun olarak epi- sahaların güneybatı-kuzeydoğu daha rejim son¬ Dağı.kuzeydeki Levhalarıyla doğru Miosen dikey yönlü bakıldığında, tektonik verevine depreme ve sürekli olarak devam kesen geçmesi doğrultu YaÇift¬ atımlı doğu-güneydoğu hiposantr çevresinde olmuştur. Litolojik Yapı: Adana-Ceyhan masyonlar Havzası vardır. Bunlar dikkat çekicidirler. çeşitli litolojik Holosen'e ait Misis Eşiği Havzada çeşitli ve Kretase, Alt Formasyonları, birimler birbirinden masyonlar hakimdir. bulan Üst ve Orta oluşturan Post Eosen Alpin çeşitli özellikler Miosen, Çukurova ve Miosen büyük ölçüde arasında ile Alt Pliosen, for¬ bakımından Miosen'e ait Pleistosen Formasyonları başlangıcından killi, aşındırarak getirdikleri yer marnlı, birimler ç o ğ u n l u k l a flüvial, bunlar yer ve temsil günümüze kumlu, de Havzası volkano Havzası'nda evaporitlere kalınlığı kadar çakıllı ve ile ve et¬ yaklaşık devam kalkerli rastlanıldığı Ceyhan sedimanter ettiği Seyhan ibaret - 108- ve Tarsus tespit akarsularının bulunmaktadırlar. for¬ 6000 an¬ seviyelerden edilmiştir. flüvio-limnik ve yer yer de f l ü v i o - m a r e n Ceyhan, malzemeden sübsidans sedimanter Sübsidans bunlar Esasında Çukurova kalın Bu kenlidirler. araziyi gösterdikleri Orta de ayrılan oldukça oluştuğu, litolojik çevresinde zamanı 5). ile Havzası'nda istifin yakın litolojik Sübsidans metreyi ve oluşum birimler Alpin mektedirler (Şekil: laşılan be¬ sürdüren ovalık Misis boyunca kuzeye Anadolu Havzası liğine 2- daha kazanmıştır. Bu Arabistan Fay z o n u Havzası Beldisi'ne doğrultusundan ve göre Doğu Abdioğlu Karataş-Misis-Göksu yatağı kaymasına kapınar'dan şimdiki karşılık açısından Kuzey Anadolu nedeniyle hale ge¬ anlaşılan için sahalarda karakterini Buna Levhası örtüsü aktif orog- oluşmaya bulduğu Havzası de faaliyetini etkisiyle havza Nehri Levhasına Adana-Ceyhan kadar sonrasında vuku dağlık Kuaterner'de yükselmişlerdir. yapısı Afrika Afrika ve sürmektedir. İşte A d a n a - C e y h a n alüvyon Miosen'de değil, Ana doğrultusunda Kretase çevresindeki hareketlerin teşekkül faylanma Kaynağı kalın yakın özellikle Levhası'nın muştur. de güneyinde atımlı Orta ve yönünden koymaktadır. hareketler Adana-Ceyhan sübsidans Amanos Yöresi'ne ile öncesinde Pliosen tektonik günümüzde olarak ve çökerek doğudaki fay ortaya güneybatı-kuzeydoğu Özellikle olan, gçnç yerlerin roslar ve yönlü Havzası etkili stildeki* lunduğu hatlarının Miosen sedimantasyon olduğunu taşımaktadır. itibaren rojenik kırık yalnız sahada genç.tektonik Adana-Ceyhan larından bir bilhassa kanaati özellikler, Havzası'nın ilginç önemli epirojenik stildeki lirgin da kö¬ Torosları Çukurova poritlenn Sübsidans bulunuşu Havzası'nda havzaya duğunu göstermektedir. zemenin hakim oluşturduğu Öte olduğu Ancak ve oldukça zaman zaman hatırlatalım hatta denize yandan göre, Çünkü burada Ceyhan daha Ceyhan kanik ile Kretase bir Havzası'ndaki Bugün oldukça çıkışların Holosen hakim çok olduğu kadar) itibaren yeni Delihalil Nitekim Buna göre anlaşılmaktadır. Adana-Ceyhan formasyonlar sel Kuaterner'e çeşitli yutundaki akarsuların akış karakterli atfedilen litolojik olduğu göre Bunlar, bu Bunlar volkanının karakteri unsurları il¬ kesimlerde vol¬ ilk sonları indifalarının madde gösterdiği istifin ortaya varlığı ve veren Ceyhan, ait bize günümüze Seyhan, arasındaki ger¬ de az rast¬ ke¬ Plio-Pleistosen kalker oldukça Kreen ovanın Havzası'nda Tarsus bu göre kalişlere alüvyal traverterler, tabanlarında çık¬ bunu konusudur. volkanik faaliyetin üçgeninde Ku- çıkışlarının (Kretase'den Adana-Ceyhan havza platoda daha geniş akarsuları genç alanlara ile daha eseridirler. köşeli üzerine Seyhan, doğru Pleistosen piroklastik traverten alüvyonlar flüvyal kökenli blok ve yığılmasıyla Tarsus) eski çakıllı, klastik aşırı ile kil, oluşmuşlardır. ve siltli Havzası'ndaki oluşları unsurlardan çakıllar mecraları kumlu Adana-Ceyhan permeabl olduğu Ceyhan-Yumurtalık olup, izlendiğinde anlaşılmaktadır. özelliklerine yer akarsuların birbiri (Ceyhan, güzergahları bulan mostra birimlere unsurların volkanik bir v o l k a n i k f a a l i y e t s ö z alanlarda bulunmaktadırlar. yarısına volkanik faaliyetlerle litolojik birimler Adana ait Hav- anlaşılmaktadır. ikinci volkano-sedimanter çekmektedirler. Kuaterner'e k ü ç ü k akımlı yer etmişlerdir. dikkati hakim volkan İmamoğlu, geniş teşekkül kalişler bir sükun Havzası'nda nispeten döneminde zaman Ceyhan, gelmiş özellikle ç o k safhalı olduğu lanılmaktadır. Sübsidans formasyonları tepeler havzadaki 6 Bunlar depolarını havzaya ait s t r a t i g r a f i k kesit i n c e l e n d i ğ i n d e zaman yayılmış mal¬ tespit edilmiştir. vukua ve Havzası'ndaki geçirildiğinde, çıkar. Üç patlamalı itibaren yer ol¬ klastik yaparak delta Çukurova anlaşılmaktadır. olduğu tase'den yer eva- hakim gerçekleşmiştir. gerekse Ceyhan olmaktadır. narlarında çakıllı Kuaterner'in rölyefinin olduğu ait dolayısıyla gözden safhalı arasında iklimin gerçekleştiği olduğu doğusunda arasında önceye Böylece çek ortaya bir çıkıntı volkano-sedimanter km. oldukça gerek teyit edici bir kumlu Havzası'nda istifin genç volkan başlangıcı aterner'den maktadır. kurak killi sedimantasyonun başlarından yaklaşık 20-25 Ancak, ki, doğru Sübsidans farklı b ü y ü k ö l ç ü d e v o l k a n o - s e d i m a n t e r bir gilidir. sedimentlerin bilinmektedir. zaşı'na Ceyhan'ın kalın sıcak ve ve derecede bugünküne göre bo¬ büyük farklı oldukça sedimentlerin suya silt Havzadaki malzemenin bu ibarettir. kum, kalın tekstüral doygunluğunu sağ¬ lamıştır. b) kileri: - Deprem Yapılarda şiddetini Adana-Ceyhan litesi, ve Kullanılan hasarın Havzası'ndaki inşaat t e k n i ğ i ve Malzeme, derecesini yapıların İnşaat arttıran inşasında işçilik o l u ş t u r m a k t a d ı r . - ııo- Tekniği önemli ve İşçiliğin faktörlerden kullanılan birini malzemenin Et­ de ka¬ Adana-Ceyhan leşmelerinde " merkezinin miryolu katlı başta 2-5 kuzeyinde istasyonu katlı hemen ile şinin ölümüne teknik sebep önlemler ciaya adeta polardan oluşan katlı kullanımı,kötü ikinci katlı karkas dağlık sahalardaki pılarda fazla YOL yındırlık ve Adana İskan göre, Adana Depremde olup, recede etüt ve deprem Bazı hasar oranda tahrip Ceyhan şitli geniş yer 3-4 katın bölgede büyük fa¬ klastik de¬ suyuna su inşa ula¬ tahliseyi edilen kalitesiz hasar ki­ üzerine ilavesiyle y e r altı motopompla eksik ve (Foto:1). yaklaşık 30 katların derinde kerpiç 5-10 malzeme görerek 59, VE kul¬ alanda mal İlçesi ait d ö n ü m l ü k alan planlama çalışmaları mal tamamen neden ve ve tür ya¬ azaltmıştır. yapan 6.3 Ba¬ tahripkar hasar tespit İlçesi'nde etki çalışmalarının so­ 86 o l m a k üzere t o p ¬ tahrip olan afetzedelere konut arsası o l a r a k ayrılan toplu etüt ve Sarıhuğlar da konut planlama Köyü çalışmaları mevkiinde Afet yapımı için tahsis ya¬ İşleri edilmiş yapılmaktadır. kaybına yol yıkılmasına, olmuştur. Yüreğir kaybını Bu kaybına s e b e p o l m u ş t u r . derecede jeolojik can 1¬ Plato (Tablo:3) önce Merkez Seyhan binalarda DAĞILIŞI Ceyhan daha edilerek 280 imarsız yapılar yaygındır. olmaları bir Seyhan açan hasarlara bazılarının Tablo-3'de Merkez da belirtildiği İlçeleri ile da orta neden ol¬ hafif de¬ ve üzere Ceyhan en fazla İlçe Mer- görülmektedir. merkezinde sıra katlı HASAR İlçesinde görmesine Adana şehir ve kaybetmiştir. hasar g ö r e n kaçak yapılar o l u ş t u r m a k t a d ı r . yanı ve ettiği ek aktif M ü d ü r l ü ğ ü ' n c e yapılan büyük ölçüde Adana'nın 1-2 oturulamayacak binaların kezi'nde o l d u ğ u naların Şehri'nde ise t a ş y ı ğ m a y a p ı l a r ç o ğ u n l u k t a d ı r . Merkezi'nde tahsis Müdürlüğüne Ayrıca, hasarın alan Ayrıca, zemin muştur. Ceyhan mahallelerindeki tuğla rağmen hayatını evleri kenar ile tabanında m e r k e z Yüreğir dekarlık Genel de­ çok edilen tutturulmamış evleri büyük ölçüde can ve İl İl 145 vatandaşımız pılmaktadır. m. kooperatif AÇTİĞİ Havzası deprem 350 yapılar hasar olmasına Adana-Ceyhan Adana'nın 1-3 sismik yönden şehirlerin taş magnitüdündeki lam zayıf azaltmak amacıyla bazı yerleşmelerde D E P R E M İ N nucuna inşa kazılarında güneyinde gelmiştir. ahşap D- temel yer¬ inşa çekmektedir. tarafından çok Havzası'nda yapılan dikkati müteahhidin Esasen şehir hafif ç a t l a k l a r l a a t l a t ı r k e n , arasında yer alan müteahhit maliyetini Köy y e r l e ş m e l e r i n d e ve 2 ilk Ancak depremi yıkıldığı Hastanesi bir z e m i n d e , inşaat hasarlıdır. tamamen inşaatların işçilikle hale az bir kısmı çıkarılmıştır. Böylesi binalarda, lanılmaz kısmı Adana-Ceyhan Çoğu yapılmaktadır. Ceyhan'ın 15-20 yılda binada alınmadan davetiye şılmaktadır. çevresinde; Devlet olan yöresindeki binalar yaygındır. A d a n a şehir üzerinde son evlerinden ile deprem karkas Barajı binanın Kaymakamlığı üzere Ç i f l i k a t Yolu bir kooperatif yanıbaşındaki Ceyhan olmak betonarme Seyhan civarı kooperatif evlerinin a l a n . ç o k katlı ' şehirleri genelde Tepedağ olmuş Şehrinde derecelerden Şehrin Mahallesi'nde b i n a l a r e n k a z yığını ise binaların güney resmi ve özel sit - alanı haline binaların etkilenmiştir. A n c a k en ııı fazla - çoğunluğunu 2-3 katlı kesiminde yoğunluk kazanan ilan edilen kesimde imarsız bu de bi¬ büyük gelmiştir. t a m a m ı n a yakını hasar, Devlet depremde Hastanesi ile çe¬ Kay- Tablo: Yerleşme 3- Adana Nüfusu Adı Ceyhan Depremi Hasar Mahalle Köy Yıkık- Sayısı- Sayısı- Agır Nüfusu nüfusu Hasarlı 73 18 K:2794 Toplam ,672121 Seyhan - 642 371 Dağılımı Orta Az Hasarlı 29 8 0 0 1:179 78 K: 4 3 4 2 Hasarlı K.15 K:5379 I: 591 084 î : 1296 Yüreğir 369529 28 I 273 829 t: 95 7 0 0 K: 6 0 5 6 98 K:14 1:231 6 3 5 I: 635 161527 Ceyhan 28 20 957 5 26 450 Karataş 12 Konut Sıvılaşma'nın çok daha alması fazla bir narelerin 30349 betonarme can çok birçok K: 121 K. 1:- köprülerde bu inşa e t t i ğ i zayıf Bu 156 1:4 179 76 K: 138 I:- I: 1 büyük ibadethane (Tarihi kesimdeki hale son 10-15 tarım bu Ceyhan yıkıcı etkisi alanlarının yer kesimdeki Merkez mi¬ Camii gelmiştir. yer geçtiği K ö p r ü s ü , E5 karayolunun depremin Ancak görmüştür. köprülerinde Boğazını Misis önlemiştir. hasar güneyinde binalarda olmuştur. bölümünde kullanılmaz karayolu katlı (Şekil:5) büyük artmasını Misis ile ş e h r i n 5-10 zeminlerde sahaların veya arasındaki Karayolunun ayrıca 14 I:-' k o o p e r a t i f evleri kaybının yıkılmış üzere Adana-Ceyhan rüleri), 7235 etkisiyle tamamı üzerindeki 63 2 5 3 olmaktadır. gözlenmiştir. K: K: 54 4 5 1 - Kooperatifleri'nin ölçüde başta olmak I:4 K: İ: İşyeri makamlık arasındaki yılda Toplu 122 1:1 19 K : Konut K : 156 81 23 37584 Karaisalı I: 11 t: 1 12 0 8 1 21 4 8 4 117704 Kozan K: K:487 97 K : 14 I:- 17 4 2 5 35 565 I: K • 5791 I: 3 1 4 K:215 :2 K:5 16 4 9 025 İmamoğlu î :3659 1: 130 K:63 19 17 3 7 4 3 583 k K I: 123 76 2 1 6 85 3 0 5 Yumurtalı K: 1 351 66 yer hasarların kesimlerdeki Karayolu ve k e n a r ı n d a yer yer olduğu Ceyhan Nehri TEM Otoyolu Köp¬ çatlaklar vukua gel¬ miştir. Bilindiği rimli kisiyle Nehri Ayrıca ihtiyacının bir neden Havza oluşmaktadır. kıyısı sulama olduğu kaybına Adana-Ceyhan ovalardan Ceyhan muştur. ürün üzere alüvyal çevresindeki kanallarının dönemde tabanı yılda Sıvışalma etkili depremde ürünlerin olmuştur. -112- ve tarım hasar birkaç kumlu ürün su alanlarında görmesi zamanında alınabilen fışkırmalarının hasara bitkilerin sulanmasını sebep ve¬ et¬ ol¬ yoğun su engellemiş ve E- D E P R E M İ N S E B E P O L D U Ğ U J E O M O R F O L O J İ K VE J E O L O J İ K , H İ D R O L O J İ K OLAY VE D E Ğ İ Ş İ K L İ K L E R •Adana-Ceyhan ve sonrasında miştir. Bunlar, üç ana grupta lamdaki olay meydana oluşum büyük hatlarıyla a) - Yakapınar ve yer ikinci alüvyal da Akarsu Ceyhan Nehri, gülatörü'ne rımsal min azalmasına akmakta, bu Ceyhan'ın duğu yenikleri, taya Nehri'nin eski fay hattına kıadır. Aynı durum, kenarındaki yarılmalara sebep doğal bu de¬ Bunlara m. tespit fay hattı edilen boyunca doğ¬ fayların oynamaları sonucu meydana gelmiştir. Ceyhan Abdioğlu, arasında (ki yönde Gelen Gölünü Büyük değişen Kapılı, yer yer ke¬ Değişmeler: geçtikten bir Bu Boğazı'ndan geniş vukua alüvyal gösterdiği gibi Haziran burası beldesinin Şehir merkezi doğusunda arasında alanlarının, ile da ağaçların olmuştur. - 1 1 3 - rol depreminde göre mikro gözlenmiştir. ve yolların oynadığı or¬ Ceyhan Havzası Köyü ol¬ menderes de menderes Mangıt etkili düzeyde ötelenmelerin büyük nihayet yanında, de birlikte Adana-Ceyhan bütününe yaparak ve varlığı bunda seizmin (güneybatı-kuzeydoğu) Ceyhan ile ta¬ eği¬ boşalmaktadır. ovanın hızı 1998 bütünüyle akarsu hareketler depremlerin akış nehir görülmekte Akdeniz'e gelen Akarsuyun 27 da Re- Havzası'nın itibaren menderi sonra Cevdetiye Ceyhan noktadan tabanında zaman sonra miktarı Boğazı'ndan yapması, Abdioğlu tarım ana güneydoğu-kuzeybatı yarılmalar Hurma olduğu ruklu-Mercimek-Mercin-Adapınar tağı de 50-100 havza mecralarını Havzası'nda paralel yönlü Yakapınar'dan, sularının Misis Binaenaleyh, Özellikle ve olmaktadır. ötelenmelerin gözlenmiştir. gelen bulunmaktadırlar. örtülü alınmaktadır. zaman hakim akarsu Aşağı kalmaktadır) olarak akış hareketler bizde çıkmaktadır. Baraj Burada Havzası'nda kanaati yer Meydana batısındaki menderi Adana-Ceyhan meydana olarak dışında izlenebilmektedir. sunî kanallara bağlı yer derinlik ve uzunluğu Aslantaş YumurtalıkKoyu'nun hidrolojik an¬ güney-güneydoğusunda arasında Yatağında özellikteki km çatlama Köyü sahada için etkilemiş gel¬ esasta etkileri köprüler) derinliklerinde batı-doğu ulaşmaktadır. sulaması 7.5 derecede istifte yarılmalar - bakımından müşterek yollar, birlikte meydana jeomorfolojik ve güneybatı-kuzeydoğu yer Mangıt olan özellikler bunların (binalar, zemini depremle Yarıkları: yaklaşık üzere, kesen kadar yakın da gelen değşiklikler değinilecektir. bunları Büyük olsa b) yüzeye Çatlak ve olmak kalın ile Herekli'ye sintili ölçüde jeolojik, Bazıları muayyen vukua önemli gösterdiği Bunlar, yeraltının de bazı ve tesislerin (Misis)'ın ayrıca üstteki ve 1998 Beşeri aşağıda esas rultusunda Şehri mekanizması değişikliklerdir. Tansiyon episantr Haziran zeminde değerlendirilebilir. ve yüzeyde ğişiklikler 27 doğal gelmişlerdir. zeminde ana Yöresi'nde özellikle içinde de olsa büklümleriyle olduğu bir arasında, Akarsu, tahribi akarsu sapma va¬ Koya¬ ve c) - Sıvılaşma: Salına salına Cevdetiye kadar 63 sızmayı km. Havzası Depremle kesimlerde rultusunda sularını hat çok doygun Ceyhan boyunca sayıda oynayan adeta ması, sıvılaşmadan vadisinin gelmiştir. boyunca kırmalarının d) süreli vadi getirdiği uzun¬ (ki akış Güveloğlu, Ceyhan kaybolduğu, b ü y ü k bir boyunca hid¬ geniş bir gözlenmiştir. bir ha¬ bir hale g e t i r m i ş Haziran depreminde 27 bir genel Yakapınar, güneybatısı,. Bucağı, km.lik Adapınarı, hat olarak Misis doğru Çokça, fay ol¬ bo¬ Tokdamış, Ça- güneybatı, yaygın ve vukua Haziran 1998 Di- yönlü kumlu de ve sıvılaşmalar kuzeydoğu Sıvılaşma depremlerinde Mercimek, Elmagölü oldukça Ceyhan hattı Büyük Mangıt, İnceyer, boyunca gözlenmiştir. Ceyhan 1998 kuzeydoğuya Geçitli, Şehri alanlarında 1952 bu doğ¬ sularla akışkan güneybatıdan sıvılaşmalar ve Kumlu kumlu Su kı¬ su geldiği fış¬ tarihi sürekli görüldüğü kırmalarla birlikte Ceyhan bir s ü r e kaynak kumlu getirmiştir. Bunlar, adeta g e ç m i ş fissür volkanların oluşan uygun bir metre yükseğe mikro şekilde Yılankale, tarım dizi kadar aktivitesi konilere halinde çıktığı Abdioğlu, alanlarında killi büyük uzanırlar. su olarak eski çıkışı azalmış Bunlar Kumlu su Mercimek, -114- ile yu¬ boyunca -artezyen olmuştur. Bu sa¬ fış¬ bun¬ tepecikleri meydana ve safhasına volkanik nehrin solfator kül ve akış kumlar) yaygın Adapınar, gözlenmiştir. çı¬ doğrultusuna fışkırmalarının Sıvılaşmanın fışkırmaları yatağı da gözlenmiş olup, düzeyde ölçüde depremi akarsuyun adeta fışkırmaları (özellikle anlaşılmaktadır. .Vayvaylı, su mikro madde kayboluşu, kesimlerde kumların benzetilebilir. kumlu bağlı bulunduğu benzeyen piroklastik 27 bir s ü r e biçiminde şiltler, k ö s t e b e k yuvalarına Nehri'nin sonucu beslenmesine çoğunlukta gibi kum, intikali suyla seviyelerin halarında zeminde Fışkırmaları: Havzası'nda kısa mecrasından rüldüğü yer süresince sedimentleri kıvamına Yer kısa km. sahada değildir. Hamitbey Bu Adana-Ceyhan çevresinde siltli olan (Foto:6). devamı Büyükkapılı, 40-50 anlaşılmaktadır. - kışıyla sedimentleri) güneyde kadar etkisiyle seizmin sıvılaşma, 40-50 tarım birlikte yeraltına lar yeraltına Adana-Ceyhan Kuaterner yönlü Köyü'ne y ü k s e k basınçlı bir şey Vayvaylı, 1945 kayıtlardan ve girdiği Boğazı'na oluşu, Nehri, Havza'da, fayların ve kumlu tarafında uzanan rıklar karı iki Hamitbey, vukua yer yer gibi Küçük Burhaniye, kadar Aşağı mevcuttur örtülü çektiğini Havzası'nda her Abdioğlu, İncetarla, Tersier Dikilitaş balçık-çamur başka Adana-Ceyhan kilitaş'a (özellikle permeabl Ceyhan ovaya Hurma h a l d e k i s e d i m e n t l e r i n ( k u m l u k i l , s i l t l i k i l , killi s i l t , killi k u m ) adeta yoğrulması kaldere, zeminin Böylece ocakları yakın, murun yunca ve Havza'da batısındaki getirmiştir. kuzeyde kum bir Aşağı güneybatı-kuzeydoğu derinlik ve akışkan B ö y l e c e katı akış Nehri'nin başlayıp rostatik basınçla yüzeye Nehri hale bir ö l ç ü d e y e r a l t ı n a alanda Bu sedimentlerini birlikte bir Nehri, Koyu'nun kolaylaştırmıştır. Köyleri'nden luğundaki Ceyhan Yumurtalık sahiptir. ölçüde d e r e c e d e suya Kütüklü gösteren uzunluğa büyük Sübsidans aşırı akış Regülatörümden en az olarak İnceyer 2-5 gö¬ Köyleri e) - Zeminde Maksimal sıntılar kilde doğal de vuku tektonik şiddet çöküşüyle f) - Bilindiği üzere Bu resindeki akarsu - ve olur. 27 İşte şe¬ çökmelere, aktif f a y l a r ı n var¬ bağlı olarak yükselmesi sebep suyu çok daha halinde olduğu aşi¬ seviyesinin değişken bir de¬ olayın bu durum enkazının altında temele ait for¬ bağlı olarak yer de¬ Heyelanı ayrı ağaçlarının Ceyhan'da kıyıya önemi çok çeşitli bazı metre faktörler vardır. depremi ile birlikte Abdioğlu-Yakapınar 3-4 daha ve 1998 yer yer 10 eğime hazırlayan bir yeri boyunca durum da topografik Haziran hatlar Aynı çözülme ve değildir. limon arasında Kaya Ceyhan beldeleri oluş¬ m e t r e d e n fazla yer değiştirdikleri (kay¬ paralel bir çev¬ koridor kuzeydeki derinlikte Hamitbey sahalarda Bucağı, Adapınar, görülmektedir. Düşmeleri: Havzası'nda topografyada önemli masyonlardan ziyade kalker araziyi oluşturduğu düşmelerinde (özellikle şey yatağına doğru Adana-Ceyhan ların bir paralel portakal Köyleri g) her t ü r l ü Havzası'nda gözlenmiştir. İnceyer tasmanlara A n c a k yeraltı oluyorsa düzensiz faktörler arasında seizmin yatağına malar) heyelan, başka Adana-Ceyhan turarak, zeminde tedrici atımlı alçalıp ze¬ z e m i n d e farklı yükselmelere seviyesinin sar¬ yaşanmıştır. yapısal-litolojik-klimatik ğiştirmesinden Nehri alçalıp da replik bulunan Heyelanlar: masyonların, vardır. eğim ve eden edilmiş değişme, ya birlikte kazanır ve takip tasmanlara olmaktadır. seizmle onu tesis doğrultu suyu olmaksızın ve Bu seviyesinde yeraltı düzenli birlikte esnada önceden yer durum suyu seizm daha kökenli bulmasıyla binaların yer Bu yeraltı bağlı geldiği bulunmaktadır. ve Esasında nispeten Tasmanlar: devresinde olmuştur. özellikle tektoniğe ğişmesi meydana bozulmuş gelmiştir. kardır ve Gelen sükun göstermiş sebep yanında, meydana ve denge kendini oturmalara lığı sarsıntının esnasında mindeki Meydana meydana rölyef, bir y e r e s a h i p t i r . nispeten kütleler) kütle Killi dirençli fazla eğimli getiren formasyonlar hareketleri -marnlı ve aşınıma litolojik birimlerin yamaçlarda kaya ve bun¬ arasında yer alan karşı hakim olduğu göçmeleri, kaya dirençsiz for¬ yerlerde çakıl çığları gözlenir. Adana-Ceyhan rüldüğü rultusunda batı Havzası'nda y e r l e r , Yakapınar'ın uzanan) eteklerinden dağlık yer alan h) kütlenin Ceyhan Şüphesiz yeraltı Ceyhan beldesinde ve ve (Nur Dağı, de Kaynak kütle Yumurtalık kaynak sularındaki - - en çok gö¬ güneybatı Haşin kaya d ü ş m e l e r i Dağı doğ¬ kesimi) gözlenmiştir. kalker plato Bu üzerinde görülmüştür. Meydana değişmelerin H5- Dağı, arasındaki kaya d ü ş m e l e r i Sularında hareketlerinin (kuzeydoğu Güllüce Nehri yatağına d o ğ r u doğusunda Yeraltı birlikte doğusundaki dağlık kütlenin Kurtkulağı - depremle (Misis) Gelen ana Değişmeler: sebebi beslenme ile ilgilidir. Bu mesi, da klimatik kaynak şartlara sularının viyesinin değişmesine gunluğu nispetinde) yağış debilerinin bağlıdır. debilerinde de artmasına, sebep yeraltı açtığı Bunun artması, suları azalması, yol olmaktadır. miktarının ve Yağışın azalmaya kuraklığın gibi gibi nemli bir seviyesinin yer uzun altı sür¬ suyu se¬ (diğer faktörlerin uy¬ döneme geçiş, yükselmesine kaynak yardım et¬ mektedir. Adana-Ceyhan görülen sıntıların devam miştir. civar Havzası'nda değişme 27 ettiği Ceyhan g) - Gaz ve Ancak yerli zeydoğusunda gazı 19 aynı 27 zamanda Haziran bir s ü r e seizme bağlı sonra bir suyu olarak bulanık seviyesinde önce art sar¬ meydana akmaya gel¬ başladığ Aynı kısa su petrol doğal gaz açılmış petrol kuyuları depremi ile Soysallı daha önce kesildikten kuzeydeki birlikte Köyü'nün kuyusundan bir s ü r e durum, da ve önce daha 1998 derinlikteki çıkmış, kuyularda VE altı gözlenmiştir. kuzeybatısındaki m. birlikte S O N U Ç yer kısa hemen da şirketlerce km 204 başlamıştır. resindeki boyunca ve bundan Petrol Çıkışı: yabancı yaklaşık metan süre depremden işletilmemektedir. kezinin meye aylık Havzası ve debilerinde 1998 tarihinde, yaşayanlar tarafından Adana-Ceyhan Havzada 3 Nehri'nin köylerde kaynak Haziran Ceyhan yaklaşık iki sonra saat (Kırmıt) vardır. ilçe 5 mer¬ km süre kuyudan Sağkaya havzasıdır. ile ku¬ su ve petrol gel¬ beldesi çev¬ deprem vuku gözlenmiştir. ÖNERİLER 1- Adana-Ceyhan Havzası'nda 27 Haziran 1998 de yıkıcı bir bulmuştur. 2 - Tarihi bu devirlerde havzada şanılacağı 3- kanaati Adana bistan de maalesef hakim Ceyhan Levhası, zaman bundan tahripkâr da depremlerin şiddetli ve yıkıcı meydana geldiği depremlerin ya- olmuştur. Havzası Afrika zaman sonra hareket Levhası, halindeki Anadolu üç Levhası) ayrı kıta birbirine levhasının yaklaştığı (Ara¬ yerde bu¬ lunmaktadır. 4- Ayrıca Afrika'da "Doğu Anadolu Kırıkhan 5- Yukarıda 6- aktif adıyla eder. açıklanan bir zonda Asi Bu arızalarından 6000 Çöküntü km.lik olan HATTI, Oluğu-Antakya-Amik buradan aktif fay biri RİFT da zonu, Hazar Gölü ve Çukurluğu- aksını Adana-Ceyhan Doğu ülkemizde takiben Havzası'nın da verilere diğer göre Adana Ceyhan Havzası seizm ba¬ bulunmaktadır. Havzası'nın güneybatı-kuzeydoğu kesen tektonik başlayan geçmektedir. Adana-Ceyhan verevine önemli Kahramanmaraş'a, devam yakınından kımından içinde kadar en kanalından Fayı" üzerinden Karlıova'ya doğu Yerkabuğunun Mozambik tektonik yönlü aktif faylar da aktif birer bakımından haldeki argümandır. -116- duyarlı doğrultu atımlı olduğu, havza faylar ve bunları 7- Adana-Ceyhan havza tabanında lunması 8- dikkat çekici killerin kımından varlığı; zayıf büyük kışta konu sonucu aşırı şu alçalıp alanlardaki remi'nin naati suya ve killi, suya hidrostatik 27 ortaya olması killi yanında malzemelerin çakıllı kil, kumlu doygunluğu bu¬ kil, deprem ve ba¬ varlığı, yüksek tahribatın basınçla de altı sebepleri gözlenen alanlarda se- önemli tahribatın Depreminin menşeinin durulması gereken önem¬ Depremi ilk b a ¬ izlenim, Havza suları arasına ayrıntılı sedimentlerin görülen hidrostatik girdiğinden, kategorisi çalışmalarımızın tabanındaki seviyesinde yüksek deprem Dep¬ 1998 A d a n a - C e y h a n bu oluşan kökenli meskun üzerinde Ancak Adana-Ceyhan havza t a b a n ı n d a k i seviyelerinde Adana-Ceyhan Haziran yer 1998 beraber su koymaktadır. doygunluğu, yükselmelerin Haziran olmakla alındığında depremdir. görüşü hakim 27 hidrolojik yönden bir suya siltli, doygunluğu, yüksek Tektono-Hidrolik bizde duyarlı siltli derecede deprem Buna göre kökenli farklı kumlu, aşırı altında bir dikkate yanında derecede çüde ve olmuştur. tektonik ışığı kökenli arttığı t e k t o n i k olması bakımdan kumlu, oluşturmuştur. derecede olması ölçüde çakıllı, bunların bilgilerin aşırı değişmelerin bir ayrıca esasta tektonik dimentlerin çakıllı, özelliklerdendir. zeminlerin 9- Yukarıdaki remi, tektonik dokulu Havza t a b a n ı n d a yer alan siltli li Havzası'nın gevşek önemli basınç, öl¬ meskûn Adana-Ceyhan içerisinde yer Dep- alacağı ka¬ olmuştur. Ö N E R İ L E R - Adana-Ceyhan Havzası'nın büyük ölçekli makro ve mikro sismik haritaları yapılmalıdır. - Tarihi devirlerdeki depremlerin oluş yerleri dikkate alınarak aktif fay hatları belirlenmelidir. - Aktif fay hatları ya da zonu zonu meskun boyunca beşeri tesislerin yapılmasına izin ve¬ rilmemelidir. - Sıvılaşma sahalarına zemin tahsis Adana-Ceyhan tabiatı - Zemin cağı kaniği edilmeli ya tabiatına ve göre yerleşmeye Gerek çok katlı şaatlarda depremin binaların, bakımından Buralar ziraat dönüştürülmelidir. etkileri dikkate alınarak, çıkarılmalıdır. tahripkâr etkisinin işlerinde gerekse diğer sistemleri jeolog, belirlenmelidir. uygulanmalıdır. afet seizm haritaları arındırılmalıdır. alanlarına olmayacağı, ya da az ola¬ açılmalıdır. dikkate alınarak t e m e l denetim mutlaka rekreasyon Havzası'nda belirlenmeli yerler tarafından alanlardan da Özel Bu ve resmi konuda uyulması hiçbir gereken binaların inşasında jeomorfolog, inşaatların şekilde inşaatçı yapımı gereği me¬ mimarlar esnasında müsamaha yönetmeliğin zemin ve sıkı yapılmamalı, mutlaka bir in¬ yerine getirilmelidir. - Alınan uyarı bütün tesisleri gereken önlemlerin kurulmalı, önlemler yanında halkın konusunda olması depremin eğitilmesi - muhtemel vukuu anında sağlanmalıdır. 117- depremler ve için sonrasında erken alınması - Arzu edilmemekle kurtarma hız konusunda birlikte ARDOS, F a k . Yay. M. No: AYHAN, Kozan olması halinde ekiplerin afet depremle ilgili bölgesindeki hasar ve çalışmalarına A. - - K. Böl., H. KALAFAT, ist. Üniv. Ed. Z.- Fiziği 1967: Türkiye No: Alüvyal 147-159, -UTKU, Makrosismik 000 Ölçekli Açınsama Nitelikli ile Leçesi. Volkanik Şekiller E n s t . Yay. Çukurova'nın U. 1/1000 Hassa İstanbul. UZ, Arz -GÜÇLÜ, M.Y. D.- 24, ve Civarının Deprem Ka¬ İstanbul. Morfolojisi Hakkında. İst. Üniv. İstanbul. Z. Rehberi -NİŞANCI, Kars PINAR, Üniv. June A.- 1998 A. -DEĞİRMENCİ, (1900-1988), -SELÇUK Depremi. 1998: Kandilli 27 Kandilli E- İTÜ. 1 9 9 1 : Maden Fak. Türkiye Jeofizik Adana ve Rasathanesi ve The Observatory A.-BİLGİN, Basımevi, Çevresinin of Earthquake 1984: Sismotoktonik Enst. Adana-Ceyhan. Research A- Erzurum. Deprem Araştırma Earthquake and BİRİCİK, A t a t ü r k Üniv. Özel¬ İstanbul. Boğaziçi İnstitute Uni- (KOERİ) İs­ 1998. KOZLU, Türkiye 7. H. - Petrol KURT, H. Coğrafik sılmamış), 1987: -1990: Kösreli Özellikleri. Dolaylarının Üniv. PINAR, (Adana-Ceyhan) Selçuk Üniv. Sosyal N. ve SELÇUK - N. Ed. -1979: Fak., LAHN, İmar İşleri BİRİCİK, İskenderun D o k t o r a Tezi Ovası'nın Bil. ve Yapısal Jeolojisi, Enst. Yüksek E.- 1952: R e i s l i ğ i Yay. A.- 1992: S E L Ç U K BİRİCİK, A.- CEYLAN, Mar. Üniv. A t a . Eğit. Türkiye Seri: 13 ve Evrimi. Jeomorfolojisi Lisans Tezi (Ba¬ Sayı: ÜNLÜ, M. Marmara Coğ. tanbul. -118- 36, 1992 18-20, Çevresi'nin Jeomorfolojik İstanbul. Depremleri 6, Mart M. AFak. Körfezi (Basılmamış), ş ü n d ü r d ü k l e r i . Çizgi Üstü D e r g . Sayı: 2, s. Depremi. Stratigrafisi 104-117, Ankara. Konya. İst. Yapı Misis-Andırın Kongresi, s. MÜLAZIMOĞLU, Bak. U.- Fak., Erzurum Boğaziçi KOERİ- Etüdü. 1, İstanbul. 1983 tanbul, Cilt: Ankara. Doğusunda 5-26, 1952-53: HOŞGÖREN, versity, 1988: No.12, D e r g . , Cilt. 2, S.3-4, s. EYİDOĞAN, likleri. s. -GÜÇLÜ, Büyük Depremleri Ekim - Yay. Ceyhan 1494, Maden S.- Enst. Ovaları'nın j e o m o r f o l o j i s i . A.Z. MTA. 1969: No: İTÜ. ERİNÇ, Müh. Türkiye İstanbul. BİLGİN, T. ERGİN, Coğ. 1984: Paftası, Ü n i v . Yay. talogu. KAYNAKLAR 3199, K 21 BİLGİN, İst. ve özel verilmelidir. Y A R A R L A N I L A N 30 depremin yetiştirilmiş İzahlı Katalogu Bayındırlık Ankara. Erzincan Depremi ve Dü¬ İstanbul. - 1996: Derg. 1 Sayı: Ekim 1995 1, 63-102, s. Dinar İs¬ 1 - 2 7 Haziran 1998 A d a n a - C e y h a n D e p r e m i ' n d e C e y h a n ' d a yıkılan k o o p e r a t i f e v l e r i n i n e n k a z ı . 3- Ceyhan Şehir M e r k e z i ' n d e d e p r e m i n ilk ş o k u n d a evleri yıkılan afetzedeler. Bunlar çaresizlik i ç e r i s i n d e boş alanlarda konaklamaktadırlar. - 1 2 0 -