Wiersz na cześć liczby Pi

FELIETON  COLUMN Rola i miejsce energetyki przemysłowej to kolejna sprawa. Potencjał finansowy, intelektualny i energetyczny energetyki przemysłowej nie jest w pełni wykorzystany. (…) Energetyka stanowi jeden z podstawowych warunków efektywnego funkcjonowania państwa. Stać jest nas na to, abyśmy podjęli niezbędne działania umożliwiające właściwe funkcjonowanie energetyki. Pracując przez ponad 60 lat w energetyce byłem obserwatorem wielu zmian organizacyjnych w sektorze, które korzystnie wpłynęły na funkcjonowanie energetyki, ale pamiętam również wiele potknięć, brak konsekwencji i odwagi w podejmowaniu decyzji. Mam nadzieję i jestem przekonany, że tym razem uda się przyjąć optymalny model i z żelazną konsekwencją go wdrożyć.” o tym, czy wspomniane przewidywania spełnią się w rzeczywistości będzie można przekonać się w najbliższych miesiącach. nie jest wykluczone, że bardzo istotny wpływ na to będą miały zarówno wyniki wyborów do Parlamentu europejskiego, jak i postulowana konsekwencja we wdrażaniu optymalnego modelu krajowej energetyki przy minimalizowaniu szkód organizacyjnych. kończąc, pozwolę sobie jak na malkontenta przystało zwrócić uwagę szanownych czytelników na to, że opisane „igraszki organizacyjne” toczą się w tym samym czasie co pojawiające się oceny najwyższej izby kontroli, która opublikowała raport o stanie sieci dystrybucyjnych w Polsce. W komunikacie nik na ten temat przeczytać można: „Ponad połowa naszych linii elektroenergetycznych ma ponad 30 lat, co utrudnia przyłączanie odnawialnych źródeł energii. Jakość przesyłanej energii jest coraz niższa, modernizacja sieci kuleje”. oceniając ogromny wzrost odmów przyłączania do sieci nik stwierdził, że jeśli udział odmów przyłączenia do sieci odnawialnych źródeł energii w roku 2018 wynosił 5,9% w stosunku do wszystkich złożonych wniosków, to w i połowie roku 2022 był już na poziomie 99,3%. komentarz o tym, jak do tej sytuacji mają się wspomniane pomysły reorganizacji działalności administracji rządowej proponowane przez komisje sejmowe pozostawiam szanownym czytelnikom. Artykuł wpłynął do redakcji: 30 kwietnia 2024 r. FELIETON  COLUMN  nr 13 Prof. dr hab. inż. ryszard tadeusiewicz agh akadeMia gÓRniczo-hUtnicza W kRakoWie WYdział elektRotechniki, aUtoMatYki, elektRoniki i inŻYnieRii bioMedYczneJ Wiersz na cześć liczby Pi Jako elektrycy często odwołujemy się do liczby Pi – chociażby przeliczając częstotliwość na pulsację. chciałbym przytoczyć kilka ciekawostek na temat tej stałej matematycznej, włącznie z przywołanym w tytule wierszem na jej temat – i to wierszem nie byle kogo, bo naszej noblistki, Wisławy szymborskiej. zapewne każdy pamięta, że liczba Pi to stosunek obwodu koła do jego średnicy. Ma taką samą wartość dla wszystkich kół i jest jedną ze stałych matematycznych – niewątpliwie najbardziej znaną i najczęściej używaną. 56 ta własność wszystkich kół, że ich stosunek obwodu do średnicy jest zawsze taki sam, znana była już starożytnym babilończykom w ii tysiącleciu przed naszą erą. ale przyjmowali oni, że ten stosunek ma wartość 3, bo dokładniej tego wyliczyć nie potrafili. o stosunku długości obwodu okręgu do jego średnicy jest wzmianka także w biblii, gdyż jest zapisane, iż w świątyni salomona (zbudowanej w 950 roku przed naszą erą) było okrągłe naczynie do obmywania, którego średnica wynosiła 10 łokci, a obwód 30 łokci. SILESIAN ELECTRICAL JOURNAL  Year XXVI  No 3’2024 (153) FELIETON  COLUMN Jak widać, autorzy starego testamentu także wierzyli, że ów stosunek ma wartość 3. dokładniejszą wartość Pi wyznaczył archimedes w iii wieku przed naszą erą. badał on 96-kąty opisane na kole i wpisane w koło. na podstawie tych badań doszedł do wniosku, że wartość stosunku, który dziś nazywamy liczbą Pi, wynosi 22/7. tę wartość przyjmowano za pewnik przez blisko dwa tysiąclecia. ale w tym oszacowaniu tylko dwie pierwsze cyfry po przecinku są poprawne (przyjmowana jest wartość 3,14), ale następna cyfra jest już błędna! a tymczasem już w starożytności byli tacy, którzy znali wartość Pi lepiej. gdy w 1798 r. napoleon wylądował ze swoim wojskiem w egipcie, towarzyszyło mu 167 naukowców. badali oni zabytki egipskie i udowodnili między innymi, że w piramidzie cheopsa, zbudowanej około 2560 roku przed narodzeniem chrystusa, stosunek dwóch boków podstawy do wysokości podaje wartość Pi z dokładnością do 4 miejsc po przecinku. o wiele dokładniej, niż przyjmowano w europie jeszcze ponad 4 tysiące lat później! Jak uczeni towarzyszący napoleonowi mogli się upewnić, że starożytni egipcjanie się nie mylili? Mogli, ponieważ oni sami znali już wartość liczby Pi z jeszcze większą dokładnością. na początku XVii wieku żył bowiem matematyk, ludolph van ceulen, który całe swoje życie poświęcił na obliczanie kolejnych cyfr po przecinku w liczbie Pi. zanim zmarł w 1610 roku, wyznaczył 35 tych cyfr. Wyryto mu je na nagrobku! od jego nazwiska w niektórych opracowaniach liczbę Pi nazywa się ludolfiną. obecnie możemy komputerowo wyznaczyć dowolną ilość cyfr po przecinku w liczbie Pi, ale nie możemy wyznaczyć ich wszystkich, ponieważ jest ich nieskończenie dużo. liczba Pi jest bowiem niewymierna i jej część ułamkowa nigdy się nie kończy! Można zrozumieć dlaczego liczbą Pi ekscytują się matematycy. ale poeci? a tymczasem nasza noblistka, Wisława szymborska napisała wiersz: Podziwu godna liczba Pi trzy koma jeden cztery jeden. Potem wyjaśnia, czemu ta liczba jest taka wyjątkowa: Wszystkie jej dalsze cyfry też są początkowe, pięć dziewięć dwa ponieważ nigdy się nie kończy. i dalej: Najdłuższy ziemski wąż po kilkunastu metrach się urywa podobnie, choć trochę później, czynią węże bajeczne. Korowód cyfr składających się na liczbę Pi nie zatrzymuje się na brzegu kartki, potrafi ciągnąc się po stole, przez powietrze, przez mur, liść, gniazdo ptasie, chmury, prosto w niebo, przez całą nieba wzdętość i bezdenność. O, jak krótki, wprost mysi, jest warkocz komety! i jeszcze: (...) ziemia i niebo przeminą, ale nie liczba Pi, co to to nie, ona wciąż swoje niezłe jeszcze pięć, nie byle jakie osiem, zuchwałe dziewięć, nieostatnie siedem, przynaglając, ach, przynaglając gnuśną wieczność do trwania. Można sprawdzić: wszystkie liczby przytoczone w wierszu są poprawnym rozwinięciem liczby pi, której wartość wynosi (w przybliżeniu) 3,1415926535897. ciekawe, prawda? na koniec jeszcze jedna ciekawostka. zostało ogłoszone i jest obchodzone 14 marca każdego roku święto liczby Pi. Pomysł tego święta wziął się stąd, że amerykanie zapisują tę liczbę jako 3.14 – i dokładnie tak samo zapisują datę 14 marca. Więc w 1988 roku w muzeum nauki exploratorium w san Francisco, z inicjatywy larry’ego shawa, ogłoszono, że 14 marca będzie świętem liczby Pi. sama taka deklaracja uczonych byłaby jedynie chwilową ciekawostką, ale w sprawę wdał się biznes. Po angielsku słowo Pi wymawia się tak jak słowo ciastko (ang. pie), więc producenci ciastek podchwycili tę ideę i do dziś podtrzymują to święto, produkują ciastka z wypisaną na wierzchu liczbą Pi. trochę z boku dołączyli się producenci pizzy, którzy też produkują ciasta z wypisana liczbą Pi, bo to im napędza sprzedaż. dlatego używając liczby Pi myślmy o niej słodko! Artykuł wpłynął do redakcji: 6 kwietnia 2024 r. ŚLĄSKIE WIADOMOŚCI ELEKTRYCZNE  Rok XXVI  Nr 3’2024 (153)  57