Teksti̇l Tasariminda Yaraticilik Ve Esi̇nlenme

The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number: http: //dx.doi.org/10.9761/JASSS4877 Number: 54 , p. 1-19, Spring I 2017 Yayın Süreci / Publication Process Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date 12.11.2016 25.03.2017 TEKSTİL TASARIMINDA YARATICILIK VE ESİNLENME CREATIVITY AND INSPIRATION IN TEXTILE DESIGN Doç. Dr. Banu Hatice Gürcüm Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Aslıhan Çifçi Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Tekstil Tasarımı ABD Yüksek Lisans Öğrencisi Öz Yaratıcılık bireylerin hayatını kolaylaştıran yeni perspektifler ve orjinal fikirlerle, çalıştıkları alanların şeklini değiştirme yeteneğidir. Tekstil tasarımı alanında gerekli olan özkültür ürünü, özgün koleksiyonların ortaya konabilmesi ve her tasarımda orijinalliğin yakalanabilmesi açısından yaratıcılık ve esinlenme önemlidir. Ürün başarısı açısından tasarımın gerekliliğinin her geçen gün daha çok anlaşılıp yaratıcılığın çok daha önemli bir boyuta ulaşacağı düşünülmektedir. Öyleyse yaratıcı çözümler üretmek olarak ifade edilen tasarım süreçlerinin nüvesinde yaratıcılık bulunmaktadır. Tasarımcı tasarımlarında bir tutarlık oluşturmak ve araştırmasını daha verimli yapabilmek için yönbilgiler doğrultusunda esin kaynağı belirler. Bu esin kaynağı, tasarımları şekillendirecek görseli, duyguyu, dokuyu yani ihtiyaç duyulan yaratıcı fikri elde etmek için kullanılacaktır. Esin ne kadar özellikli olursa araştırma o denli verimli olacağından, alt başlıklara ayrılıp tasarım daha da detaylı incelenebilir hale getirilebilir. Bu tasarım araştırmasında temel tasarım hedefi Barok dönemi mimari planlarından esinlenen bir tekstil nevresim baskı koleksiyonu hazırlamak olarak belirlenmiştir. Bu amaca erişmek için kavramsal tasarım metodu aşamaları kullanılmış ve ortaya konan koleksiyonda esin kaynağının ve yaratıcılığın araştırmanın yönbilgisi uyarınca kullanılması tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tekstil Tasarımı, Yaratıcılık, Esin Kaynağı, Kavramsal Tasarım, Barok Mimari Abstract Creativity is the skill to change the form of a designer’s working field with innovative perspectives and original ideas. Further more, inspiration and creativity are very important for the textile sector in order for the culturally unique collections to be presented. Creativity is considered lately to be understood deeply and wisely for the success of any textile product. For this reason, creativity stands for the core of the design process which is expressed as producing creative solutions. Designers have to define their inspiration source to provide consistency and efficiency in research. This inspira- 2 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi tion source will be used to manipulate the visual, message, sensation, texture to shape the needed creative idea. The more specific the inspiration is, the more effective the research will be. For this reason, it will be wise to subdivide the heading and make the research more detailed. The main design objective of this design research is to construct a linen collection inspired from the Baroque architectural plans. In order to fullfill this objective the steps of conceptual design method are used and the effect of inspiration source and creativity along with the research brief, is discussed. Keywords: Textile Design, Creativity, Inspiration Source, Conceptual Design, Baroque Architecture 1. Giriş Tekstil tasarımı alanında gerekli olan özkültür ürünü, özgün koleksiyonların ortaya konabilmesi ve her tasarımda orijinalliğin yakalanabilmesi açısından yaratıcılık önemli görülmektedir. Yaratıcılık bazılarına göre hem yeni hem de uygun çalışmalar ortaya çıkarma yeteneği (Armstrong,1989: 3), bazılarına göre ise bireylerin hayatını kolaylaştıran yeni perspektifler ve orjinal fikirlerle, çalıştıkları alanların şeklini değiştirme yeteneğidir. Nickerson (1999: 394) yaratıcı düşünce için ‚bir düşünce onu üreten kişi için yeniyse, başka kaç kişinin bu düşünceyle kafa yormuş olabileceğine bakılmaksızın, onun yaratıcı olduğu düşünülür‛ şeklinde ifade eder. Yaratıcılık olaylara farklı çerçeveden bakabilme, herhangi bir nesneyi diğerlerinden ayıran özelliğini keşfedip farklı bir yorumla karşı tarafa aktarabilme becerisidir (Kocabaş Atılgan, 2014: 473). Lowrenfeld, herkesin içinde oranları değişkenlik gösteren yaratıcılık yetisi bulunduğunu ancak ortaya çıkarılması için gerekli şartların ve ortamın oluşturulmasının gerekliliğini savunmaktadır (Rouquette,1992: 15; Kocabaş Atılgan,2014: 472). Esasen yaratıcı çözümler üretmek olarak ifade edilen tasarım süreçlerinin nüvesinde yaratıcılık bulunmaktadır. Ürün başarısı açısından tasarımın gerekliliği her geçen gün daha çok anlaşıldığından, endüstriyel ürün tasarımında yaratıcılığın çok daha önemli bir boyuta taşınacağı aşikârdır. Yürütülen pekçok araştırma yaratıcılığın doğuştan edinilen bir yetenek olmadığını, analitik bakış açısı ve yaratıcı egzersizlerle, kapsamlı araştırma yapabilme ve araştırmayı yönlendirebilme becerisi olduğunu ortaya koymaktadır. Seivewright (2013: 13) tasarımın başlangıç aşamasında araştırmanın yaratıcılık için esin verdiğini, ufuk açma yollarını gösterdiğini ve yeni yönler bulunmasını sağladığını ifade eder. Araştırma yapılırken, ayrıca önemli güncel olaylar, müzik, sinema, mimari gibi sanatsal çalışmalar, sürekli gelişmekte olan teknoloji gibi etmenlerin göz önünde bulundurulması tasarımın güncelliğini arttırmak amacıyla araştırmaya dâhil edilen önemli detaylar arasındadır (Gerval, 2010: 16; Kocabaş Atılgan, 2014: 473). Esin kaynağı hakkında derin araştırmalar sonucunda elde edilen veriler tasarımcının benliğinde harmanlanarak şekillenir ve özgün bir koleksiyona dönüşür. Bu da esinlenmenin tasarlama sürecinin başlangıç noktası olarak çok önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Esinlenmek dışında tasarımı yönlendirecek bilgiler (yönbilgi-brief) de önemlidir. Tasarımın başarısı için yönbilginin toparlanması ve orijinal bir tasarım oluşturma yolunda yorumlanması önemlidir (Kocabaş Atılgan, 2014: 472). Kavramsal tasarım metodunda fonksiyon analizi olarak adlandırılmış bu safhada tasarıma ait fonksiyonların analiz ve sentez edilmesi gereklidir. Özet olarak tasarımcı esinlendiği kavramdan, olgudan, hikâyeden yola çıkarak özgün, kendisini anlatan ve katma değeri olan eser, ürün veya koleksiyon ortaya koymak için esin kaynağının ya da örnek olayın bağlamını, kavramsal çerçevesini ve içeriğini en ince detaylarıyla araştırmak ve başkalarının görmediği, bilmediği özellikleri keşfederek tasarım hedefine ulaşmak durumundadır. Sunulan bu kavramsal tasarım araştırmasında tasarımda yaratıcılık kavramına Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme kısaca değinilmiş, tasarımı zenginleştirecek bir etkisi bulunan esin kaynaklarının ve tasarıma başlamadan önce detaylı bilgi edinme amacıyla yapılan araştırmanın önemi vurgulanmaya çalışılmıştır. Burada temel tasarım hedefi Barok dönemi mimari planlarından esinlenen bir tekstil nevresim baskı koleksiyonu hazırlamak olarak belirlenmiştir. Bunun için Barok Sanat Akımı’nın tarihçesi ve ülkelere göre genel özellikleri, Barok Dönem'de mimari eserler veren başlıca sanatçılar incelendikten sonra ‚Barok Dönem'de ortaya konan yapılara ait mimari planların çağdaş trendlere uygun tekstil tasarımında esin kaynağı olarak kullanılması mümkündür‛ hipotezi ele alınmıştır. Araştırmanın metodu Kavramsal Tasarım metodu olarak belirlendiğinden tasarım prensipleri seçilmiş ve bunlara uygun literatür taraması, esin kaynağı incelemesi yapılmış ve Evteks Trendlerinden Sonbahar Kış 2015-2016 Bling-Bang lüks patlaması trendinin yönbilgileri incelenmiştir. Bu makalede konu edilen tasarım süreci sonucunda Barok Dönem'de ortaya konan yapılara ait mimari planların çağdaş trendlere uygun tekstil tasarımında esin kaynağı olarak kullanıldığı özgün bir nevresim koleksiyonu oluşturulmuştur. 2. Tasarım, yaratıcılık ve esinlenme Belirli bir problemin çözümüne yönelik organizasyon ve karar verme süreci olarak kabul edilen tasarımı (Turan,2011: 163) Leopold, kültürel değerlerin ve sembollerin metalaştığı özgün prototiplerin ürüne dönüştürülmesi olarak tanımlamaktadır (Akt. Kozaman Som, 2010: 11). Giaccardi ve Fischer’e göre ise tasarım, hedefi problem tanımında belirtilen ihtiyaçları karşılayan sürdürülebilir, yaratıcı çözümler bulmak olan ve kısıtlar dâhilinde işleyen bir problem çözme sürecidir (Akt. Akbulut, 2009: 22). 1987’de Rowe tasarımı her tasarımcının kendi yöntemini kullandığı döngüsel bir problem çözme süreci olarak tanımlamış ve kişisel özellikler, deneyimler, a priori bilgiler, beklentiler vb. göz önüne alınmadığında tasarım sürecinin ortak özelliklerinin 3 rahatça genellenebileceğini vurgulamıştır (Akt. Canbay Türkyılmaz & Polatoğlu, 2012: 104). Lawson ise, tasarımın üretime yönelik bir etkinlik olduğunu kabul eder. Bununla beraber farklı alanlardaki tasarımcıların ortaya koydukları son ürünlerde önemli farklılıklar bulunduğunu vurgular (Akt. Turan, 2011: 164). Friedman (2003: 515) tasarımın teoriye uydurulmasının tasarımcıya (yaratıcı) problem çözme konusunda sonsuz imkân sağlayacağını belirtir. Taylor ise, insandaki yaratıcılığın farklı özellikleri olduğunu belirterek yaratıcılığın çeşitlerine vurgu yapar. Taylor yaratıcılığı; yetenek ve becerinin ön planda olmadığı çocuk resimlerinde görülen Dışavurumcu Yaratıcılık; sanatçının ustalıkla, ama yalnızca yoğun bir gerçekçilikle ulaştığı Üretken Yaratıcılık; sanatçının bir kâşif gibi, eski parçalarla yeni şeyler yarattığı Buluşçu Yaratıcılık; sanatçının soyutlama yeteneğini sergilediği Yenilikçi Yaratıcılık ve üstün bir soyutlama yeteneğine sahip ve yeni bir üslup ya da stilin öncülüğünü yapabilen sanatçının bütünüyle yeni ilkelerden yararlandığı Gelişmeci Yaratıcılık olmak üzere beş kategoride inceler (Akt.Yıldırım, 2012: 44). Becer (2008: 51) tasarımcının eskiz çizim etkinliğini Dışavurumcu Yaratıcılık aşaması, daha detaylı eskiz üzerinde düşünme etkinliğini Üretken Yaratıcılık olarak ifade eder ve çoğu tasarımcı ya da sanatçının, yaratıcılığın bu iki aşamasından yararlandığını ortaya koyar. Ona göre ‚ancak üstün yeteneklere sahip tasarımcıların yapıtları Yenilikçi ve Gelişmeci Yaratıcılık" aşamasına ulaşabilir. Buna karşın, Taylor'a göre ileri zekâ düzeyinin bu aşamaların hiçbirinde önemli bir rolü bulunmamaktadır. Mantık yeteneği, yaratıcılığa ulaşmada her zaman yardımcı olamaz. Aksine, geleneksel mantık kuralları, yaratıcı düşünce için bazen ket vurucudur. Mayer (1999) yaratıcılığı, yeni ve kullanışlı ürünler geliştirmeye yarayan geliştirilebilir bir yetenek olarak tanımlar. En kapsamlı yaratıcılık tanımını ise Torrance 1974’de yapmıştır. Bu tanıma göre; yaratıcılık, kayıp 4 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi bilgi ve elemanlara karşı duyarlı olma; zorlukları tanıma, çözümler arama, kayıp durumlar üzerine hipotezler kurma, bunları deneme, değiştirme yeniden deneme ve sonuçlar elde etme durumudur (Torrance, 1974). Yaratıcılık düzeyi ne olursa olsun, kuramsal olarak bir tasarımcı yapıtını oluştururken dört süreçten geçer: tasarımcının müşteri, ürün, araç gereç, hedef kitle, daha önce uygulanmış bulunan tasarımlar vb. verileri gözden geçirdiği Pozlandırma Aşaması; tasarımcının üzerinde çalıştığı konudan bir süre uzaklaşarak bilinçaltının devreye girmesini sağladığı Kuluçka Aşaması; tasarımcının rastlantıyla bir çözüme ulaştığı Aydınlanma Aşaması ve tasarımcının düşüncedeki dinamik unsurların kaybolmasına fırsat vermeden hızla eyleme geçtiği Uygulama Aşamasıdır. Ancak bütün bu kuramlara karşın, gerçekte tasarımcılar bu dört aşamalı yaratıcılık lüksüne olanak tanımayan bir "iş teslim tarihi‛ne karşı çalışırlar. Bir tasarım öğrencisinin derslerin bitimine kadar zamanı vardır ama profesyonel bir tasarımcı ayrıntılı bir taslağı bazen yarım saat içinde tamamlamak zorundadır (Becer, 2008: 51). Şekil.1-Swann & Birke (2005) tarafından ortaya konmuş üç model (Akt. Hollanders & Van Cruysen, 2013: 6). Tasarım ve yaratıcılığın yenilikçilik (inovasyon) ile ilişkisi olası fikirlerin geliştirilerek başarılı bir şekilde ticarileştirilmesi konusunda olmaktadır. Swann & Birke (2005) yaratıcılık ve tasarımın yenilikçilik ile bağlandığı üç farklı model belirlemiştir. Doğrusal modelde yaratıcılığın Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) üzerinde olumlu bir etkisi, bunun da sırasıyla yenilikçilik, verimlilik ve iş performansı üzerinde olumlu etkileri vardır (bkz. Şekil.1 mavi ok). İnteraktif model ise sadece doğrusal modelin farklı unsurları arasında dönüt sağlamakla kalmaz aynı zamanda tasarımın önemini de ortaya koyar (bkz. Şekil.1 iki ucu kırmızı ok). Yaratıcılık direkt olarak tasarımla ilişkilidir ve tasarım da direkt olarak yenilikçilik ile ilgilidir. Üçüncü ve en bütünleşik modelde ise yaratıcı kültür merkez pozisyonu almaktadır (bkz. Şekil.1 iki başlı noktalı ok) (Akt. Hollanders &Van Cruysen, 2013: 6). Tasarımcının varlığı yaratıcı bir rasyonellik olarak kabul edildiğinde, tasarım yaratıcılığı yenilikçiliğe bağlayarak ticari avantaj oluşturmak için fikirlerin yönlendiren bir süreç tanımından uzaklaşmaktadır. Çünkü temel bağlamda yaratıcılık yenilikçilik sürecinin içerisindeki tasarım sürecinin nüvesi haline gelmiştir (bkz. Şekil.2) (Forest, vd, 2013: 2800). Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme 5 Şekil.2- Yaratıcılık daha büyük süreçlerin parçasıdır (Forest, vd, 2013: 2800). Geçmişten günümüze değişim ve gelişim göstererek gelen kültür, ülke, yöre ve kişisel farklılıklar işlevselliğin sınırlarını genişletmiş, estetik öğelerle iç içe bir hal almasına neden olmuştur. Örneğin, bugün bir giysilik kumaşın işlevsellik kapsamında, sadece, iklim koşularına uygunluk işlevini yerine getirip getirmediğini düşünmek doğru değildir. Ürünün kültüre, ülkeye, yöreye ve elbet de kişiye uygun olup olmadığı da işlevini tam olarak yerine getirip getirmediği ile ilgilidir (Önlü, 2010: 88). Öyleyse Seivewright (2013: 13)’ın da belirtmiş olduğu gibi tasarım, ‚insan gereksinimlerine yönelik hazırlanmış, estetik görünümün yanı sıra fonksiyonellik içeren, yaratıcılık değeri yüksek; amaç, bütünlük ve kendine özgü görünüme sahip olma özelliği taşıyan bir ürün‛ olarak tanımlanabilir. Loschek (2009: 33)’e göre ise tasarımda yaratıcı fikirler üretebilmek sonradan kazanılabilen ve hatta geliştirilebilen bir olgudur. Yaratıcılık süreci iki aşamaya ayrılır: birincisi yaratıcılığın esin ile ilgili olan kısmı, ikincisi ise esini özenle ayrıntılara ayırıp araştırma ve inceleme aşamasıdır (Akt. Sungur, 1992: 48). Seivewright (2013: 46) esini, bir koleksiyonun özü olarak görür ve koleksiyonu kişisel ve özgün yapacak unsur olarak tanımlar. Tasarımcı tasarımlarında bir tutarlık oluşturmak ve araştırmasını daha verimli yapabilmek için yönbilgiler doğrultusunda esin kaynağı belirler. Bu esin kaynağı, tasarımları şekillendirecek görseli, duyguyu, dokuyu yani ihtiyaç duyulan yaratıcı fikri elde etmek için kullanılacaktır. Esin ne kadar özellikli olursa araştırma o denli verimli olacağın- dan, alt başlıklara ayrılıp tasarım daha da özgün hale getirilebilir. 3. Sanat üsluplarının esin kaynağı olması Sanat ilk dönemlerden beri insanın kendini ifade etme biçimi ve bir anlatım yöntemi olarak ortaya çıkmış ve sanatçı toplumun sözcülüğünü üstlenmesiyle yapıtlarını kendi iç dünyasının, bulunduğu ortamın, edindiği kültürün söylemcisi olmak amacıyla oluşturmuştur. Şam (1997: 1), sanat aracılığı ile sanatçının kendi kişiliğinde diğer insanların tercümanlığını yaptığını ifade etmektedir. Sanat, genel olarak, insanların, doğa karşısındaki duygu ve düşüncelerini çizgi, renk, biçim, ses, söz ve ritim gibi araçlarla güzel ve etkili bir biçimde, kişisel bir üslupla ifade etme çabasından doğan ruhsal bir faaliyet (Artut, 2000: 19) olarak tanımlanır. Tezcan (2003: 12)’a göre ise sanat insanın varoluşunun bir gereğidir ve bazı düşüncelerin, amaçların, durumların, duyguların ya da olayların deneyimlerden yararlanılarak beceri ve düşgücü kullanılarak anlatılmasına ya da başkalarına iletilmesine yönelik yaratıcı biçimlendirme eylemidir. Çağlara göre farklı anlamlandırılan sanat kavramı ilkel insan için ihtiyaç ve doğaüstü olaylar karşısındaki korku sonucunda mağara duvarlarına, ceylan derilerine çizilmiş nesnelleştirilmiş imgeler, modern insan içinse özgünlük ve sıradanlık, yalnızlık ve topluma adanmışlık arasındaki gitgeller sonucunda tuvallere, duvarlara aktarılmış sofistike eserler arasında geniş bir bağlamda yer almaktadır. Bu geniş bağlam hem felsefenin hem psikolojinin hem de insanlık tarihi ve estetiğin etkisi altında 6 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi kalarak pek çok sanat akımının doğmasına yol açmıştır. Bu akımlardan birisi olan Barok Sanat 17. yüzyılın tamamı ile 18. yüzyılın ilk onyirmi yıllık süresini kapsayan, pek çok alanda sanatsal, ruhani ve felsefi eserlerin verildiği bir üretkenlik dönemi olmuştur. Bu tasarım projesi için Barok dönem incelenmiş ve tasarlanacak nevresim koleksiyonuna esin kaynağı olması düşüncesiyle Barok Sanat dönemine ait yenilikçi, dinamik ve özgün mimari planlar ayrıntılandırılmıştır. 3.1. Barok Sanat ve Özellikleri Kendisinden önceki diğer sanat akımlarının aksine Barok sözcüğü, yeni üslubun Rönesans düşünce yapısının net ve rasyonel tutumundan belirgin sapma göstermesine ve gösterişçi, abartılı, hatta aşırı detaylarına bir kinaye olarak beğenilmeyen eserlere verilmiş Portekizce pérola barroca1 teriminin Fransızca’ya geçmesiyle bir döneme ad olmuştur (Gerson,ty). 1690 yılında Furetiere’in sözlüğünde ilk kez geçen kelime, kuyumculukta tam yuvarlak olmayan incileri tarif etmek için kullanılmıştır ve bu kelimenin Portekizce’deki Barroco kelimesinden geldiği kabul edilmiştir. 1740 yılına ait Fransız Akademisi’ nin sözlüğünde ise Barok kelimesi şöyle tarif edilir: ‚Barok, düzgün ve yuvarlak olmayan inci kolyelere denir‛. Ancak Barok mecazi olarak ‚garip, gülünç, tutarsız‛ anlamına da gelmektedir. Bu sözcük sanata uygulanınca alçaltıcı, küçültücü bir anlama ulaşmıştır (Eroğlu, 2007: 271). 17. yüzyıl Papalık Roma’sında Barok Sanat özellikleri belirgin bir şekilde bir üslup olmaktan çok, birçok sanat dalında zevk ve moda olarak görülmüştür. İtalya’da doğan bu akım daha sonra Avrupa genelinde birçok bölgeye yayılmış ve bu bölgelerin özellikleriyle kaynaşarak birçok sanat dalında büyük başarı elde edilmiştir. Rönesans ne kadar dengeli, aşırılıktan uzak, ağırbaşlı mantıklı ve akla yakın bir üslupsa, Barok da o kadar hareketli, yenilik heveslisi, sonsuzluk ve sınırsızlığa büyük eğilimi olan, aykırılıkları ve bütün sa1 irregular pearl- doğal incinin eğri büğrü yapısını açıklamak için kullanılan, şekilsiz inci anlamına gelen bir tanım nat biçimlerini cüretli olarak kaynaştıran bir üslup olarak ifade edilmiştir. Conti (1997: 3)’ye göre, Barok Sanatın amacı içgüdüye, duygulara seslenerek cezbedici olarak görülmektir. Yoğun psikolojik birikim ve duyarlılığa sahip olan Barok sanat eserleri kayıp Hristiyan ruhlara seslenmeyi ve ruhsal kurtuluşu hedeflemiş olsalar da, bu sanatın özünde dünyevi bir nitelik yoğun şekilde işlenmektedir. Barok Dönem ihtişamıyla, coşku ve heyecanıyla dış dünyaya kafa tutmakta olan ve başkalarına üstünlük sağlamak, ezmek ve itaat ettirmek isteyen ve bunu başarabilen bir toplumun (Beksaç, 2000: 56) abartılı ve yenilikçi arayışları olarak kabul görmüştür. Hauser (1995: 17) Barok sanatı Klasizm’in sanatsal olarak geçerliliğine karşı duran, görkemli sanat dönemi olarak tanımlar. Bu dönemde fetihler gerçekleştirilmiş, kralıkların büyümesiyle imparatorluklar oluşmuş ve kaynakların sağlanmasıyla da zengin olunmuştur. Dolayısıyla yapılan sanat da devletin gücüne uygun ve gösterişli olmalıdır. Saraylar, kiliseler büyümüş, heykel ve resimde insan anatomisi abartılı olarak verilmiş ve sanatın konularından birisi de halk olmuştur (Ünver, 2014: 2). 17. yüzyılda tüm Avrupa’da büyük bir yönetim değişikliği görülmüştür. Fransa ve Avusturya’daki monarşik ve asillere dayalı merkezi devlet yerine İngiltere ve Hollanda’da başka bir yönetim şekli ortaya çıkmaya başlamıştır (Turani, 2012: 448). Almanya’da ise Habsburglar’ın Katolikliği güçlendirme amaçlı saldırıları otuz yıl savaşlarının başlamasına sebep olmuştur. İtalya aynı dönemde Fransızlar, İspanyollar gibi yabancıların baskıları altındaki bağımsız devletlerle idare edilmektedir. Bir müddet sonra papalık tamamen İspanyolların eline geçmiştir (Bakır, 2003: 21). Otuz yıl savaşlarında ciddi ölçüde insan ve toprak kaybeden, bir zamanların üzerinde Güneş Batmayan İspanyol İmparatorluğu’nda felaketler sonucunda açlık, sefalet huzursuzluk ve hayal kırıklığı vardır (Önalp, 2008: 70). 17. yüzyılda Flaman’la birleşik olan Hollanda’nın mutlak iradeli bir burjuva cumhuriyeti Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme kurarak (Turani, 2012: 448) Protestanlık’ın merkezi haline gelmesiyle iki zıt sanat akımı ortaya çıkmış. Katolik Flaman resminde yer alan din, Hollanda resminde neredeyse görülmez (Eroğlu, 2007: 292) hale gelmiştir. Tüm bu siyasi karışıklıklara rağmen, bu devir siyasi olarak bu servetleriyle gösteriş yapmaya hevesli otokrat liderlerin devridir. Bu nedenle mücevherlerle bezenmiş kupalar, saf altın iplikten yapılma duvar halıları, incelikle işlenmiş mimari kıvrımlar ve sarmallar dinsel aşırılıkların karakteristik özellikleri arasındadır. Haritacılık ve gemi yapımında bazı gelişmeler görüldüğünden ve gelir düzeyi artan varlıklı sınıf oluştuğundan lüks ürünler ve sanatlara yönelinmiş (Charles vd. 2012: 171) gösteriş ve abartı toplumsal değişmin simgesi sayılmıştır. Barok’un en göze çarpan özelliklerinden birisi de Rönesans’ın din dışı sanata bağımlı tuttuğu dini sanatı yeniden canlandırması ve Kilise’nin onu ele almasıdır (Yetkin, 1977: 9). Din alanında Batı Hristiyanlığı ikiye ayrılmıştır. Katolik kilisesi kendini yenileyerek sanat aracılığıyla ve Protestan İnancıyla otoritesini kurmaya çalışarak Karşı-Reform (Contra-Reform) Stratejisinde dini resimler ve kutsal coşkuların betimlenmesiyle Trend Konsülü (1545-63) geliştirilmiştir (Farthing, 2012: 212). Mimarlık, resim ve heykeltıraşlıkta estetik düzenlemeler yapılmış, sanatın gösterişe yönelmesiyle ve hareketin esas alınmasıyla sanat dallarında kompozisyonlar yenilenmiştir. Mimari planlar düzenlenmiş boya ve ışıkta yeni ilklere gidilmiştir. Duvarlara re- 7 simler yapılarak izleyicide sonsuzluğa yükselme havası sezdirilmiştir (Kınay, 1993: 83). 3.2. Barok Dönemde Mimari ve Planlar Önemli mimari stillerden birisi olarak kabul edilen Barok Mimari’nin en belirgin özelliklerinden birisi bu dönem mimarları tarafından ortaya konmuş yapıların özgün planlarıdır. Buradan hareketle tasarım koleksiyonuna esin kaynağı olarak İtalyan Barok üslubunda bulunan reformist ve Rönesans düzenine başkaldıran ruh seçilmiştir. Politik ve sosyal bakımdan bu devir dini ve dünyevi bir sistemin ağır bastığı bir devir olduğundan düş ile gerçeğin karıştığı dünyevi ile ruhaninin, düzen içinde karmaşanın birarada yaşandığı İtalyan Barok Üslubu bu çalışma için detaylı olarak incelenmiş ve bu makalede kısaca değinilmiştir. Barok üslubunun gerçek yaratıcıları Katolik Kilisesinin siparişleriyle desteklediği Borromini, Pietro da Cortona, Maderno, özellikle de Bernini gibi büyük mimarlardır. Rönesans Dönemi’nde resim ön plana çıkmışken, Barok Dönemde de mimarlık ön plana çıkmıştır. Kısa sürede doruk noktasına ulaştırılan bu sanat, İtalya'nın her yanına yayılmış, yarım yüzyıllık süre içinde (1620-1675) söz konusu bu sanatçılar, Roma'yı görkemli anıtlarla süslemişlerdir (Bkz. Görsel.1). Anıtların fanteziye kaçan yapıları ve akıl dışı süslemeleri, klasisizmin ağırbaşlılık ve kuruluğuna karşı, düş gücünün şiddetli bir tepkisi sayılabilir. 8 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi Görsel.1-(üstte solda) Gesù kilisesi öncephesi ve tavan detayı (URL1); (üstte sağda) Saint Charles Kilisesi öncephesi ve tavan detayı (URL2); (altta solda) Moderno tarafından tasarlanan St. Peter’s Basilikasının Barok öncephesi (URL3); (altta sağda) Bernini tarafıdan tasarlanan Palazzo Barberini’nin öncephesi– tüm görseller Roma, Italya’dan (URL4) Avrupa’da yapı sanatı sonunda, başladığı noktaya dönmüştür. Rönesans’ta klasik kurallardan hareket ederek gittikçe zenginleşmiş, Barok’ta düz hatlar hareketlenmiş ve dalgalı eğriler haline gelmiştir (Özdal, 2004: 37). Barok bir yapı karmaşıktır, şaşırtıcıdır ve dinamiktir. Kendine özgü özellikleri vardır ve bunların tam olarak anlaşılabilmesi ve göze çarpıcı bir biçimde belli etmesi için ışığın belirli bir şekilde gelmesiyle bir dizi yenilikler ortaya çıkmaktadır. Değişik olan ışığın bir noktaya düşüşü değil, ışığın bir düzeye ötekinin aksi bir noktaya çarpmasıyla yaratmış olduğu etkidir. Mermerde farklıyken tuğlada görülen durum farklıdır (Conti, 1997: 17). Kapı üstlerindeki üçgen alınlıkların değiştirilmesi, konveks ve konkav duvarlar, dev basamaklar ve klasik Rönesans motiflerinin kesilip bozulması, bir dizi tekrarıyla ortaya çıkan çok keyifli, dinamik, mimari tasarımlara yol açmıştır. Rönesans mimarisinin dış cephede olduğu kadar iç cephedeki keskin kurallarının yıkılması ilk olarak Giacomo Barozzi da Vignola (1507-1573) tarafından tasarlanan ve 1568 ve 1584 yılları arasında yapılan Roma’da Il Gesu kilisesinin tasarımında ortaya çıkmış çok geçmeden Vignola’nın yaptığı değişiklikler yeni bir akımı habercisi olarak dikkatleri çekmiştir. Giovanni Lorenzo Bernini, Borromini, Pietro Da Cortona, Guarino Guarini de Barok üslubun önde gelen isimlerdendir. Mimarların yapılarında kişisel stilleri görülmektedir. Borromini’nin Romadaki küçük San Carlo Kilisesinin planında bulunan oval form kendine özgüdür. Roma'da Grassi tarafından Domenichino'nun planlarına uygun yapılan S. Ignazio kilisesi, Santa Maria in Pace, San Carlo al Corso, S. Vincenze ve S. Anastasio kiliselerinin Martino Longhi tarafından yapılan cepheleri, Venedik'teki Santa Maria della Salute kilisesi Orta Avrupa'da da yapılmaya başlanan bu garip ve karmaşık planlı yapıların ilk örnekleridir (bkz. Görsel.2). Bernini’nin en tanınmış eseri; Roma’daki Sant’Andrea al Quirinale Kilisesi ve Sanpiyer Kilisesini önündeki meydan revaklarıdır. Bu eserlerde Barok Mimarisi’nin tüm özellikleri görülmektedir. Kilisenin planı eliptiktir, gölge-ışık yansımalarından yararlanılmaktadır. Hareket görülmektedir (Kınay, 1993: 85). Mimari parçaların biçimleri hiç düşünülmeden kırılıp bükülmektedir ve bu Barok’un çok hoşlandığı bir biçimdir (Yetkin, 1977: 12). Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme 9 Görsel.2-(üstte) Palazzo Carignano; (sol altta) Sainte Anne-la-Royale Manastırının öncephe gravürü, Paris, Fransa (bitirilemedi); St. Mary Our Lady of Divine Providence binasının öncephe gravürü, Lisbon, Portekiz (1755 depreminde yıkıldı); St. Mary of Altötting binasının öncephe gravürü, Prag, Çek Cumhuriyeti (Gerson, ty.) 4. Kavramsal Tasarım Bu araştırma projesi temel olarak bir Kavramsal Tasarım araştırmasıdır. En yalın anlatımıyla bir tasarım işlem parçası olan kavramsal tasarım, soyutlama yoluyla önemli sorunları belirlemek, fonksiyon yapılarını saptamak, uygun çalışma ilkeleri araştırmak ve bunları bir çalışma yapısında birleştiren bir çözüm ilkesi detaylandırmak suretiyle bir çözüm yolu ortaya koymaktadır (Pahl, Beitz, Feldhusen & Grote, 2010: 155). Yine aynı araştırmacılara göre kavramsal tasarım adımları ihtiyaç listesi, soyutlama yapma, fonksiyon yapılarını saptamak, çalışma ilkelerini araştırma, çalışma ilkelerini birleştirme, uygun birleşimleri seçme, temel çözüm seçenekleri şeklinde düzenleme, ölçütlere göre seçenekleri değerlendirme, temel çözüm şeklinde sıralanmıştır. Kavramsal tasarım mühendislik tasarımının en erken safhalarında gerçekleştirilir ve ürünün bütün işlevsel gereksinimleri ve ürünün özelliklerine yönelik en önemli kararlar bu aşamada alınır (Park & Hong, 2011: 135). Hoover & Rinderle’e göre kavramsal tasarım, bir veya daha fazla kavram mo- dellerin ihtiyaçlar ve fonksiyonların tarifinden, sonuçta tasarlanan bir nesnenin (sistemin) performans ve gerçek davranışının tahminine kadar bir geliştirme işlemidir. Kavramsal tasarımda, bir tasarımcı bir nesnenin fonksiyonel bir kavram tarifini ihtiyaçları tamamlayan fiziksel bir tarifine dönüştürür (Akt. Toktaş & Aktürk, 2002: 294). Kavramsal tasarım ile ilgili birçok çalışma yapılmış, yapılan bu çalışmalar çözüm temelli metotlar ve problem temelli metotlar olarak sınıflandırılmıştır. Çözüm temelli metotlar heuristik metotlara dayanırken, problem temelli tasarım metotları ürünün özelliklerini anlamaya çalışan ve tasarım problemlerine odaklanan sistematik metotlardır. Aksiyomatik tasarım ve fonksiyon temelli tasarım bu kapsamda ele alınmaktadır (Park & Hong, 2011: 135). Ullman’a göre kavram üreterek tasarım yaklaşımı, tasarım problemini kavramlarla açıklamak ve o noktadan daha başarılı bir tasarıma ulaşmayı sağlamaktadır. Buna göre bir kavram bir fikir demektir, bir eskizle ya da bir soyutlamayla ortaya çıkar. Ullman’a göre kavram üretme metotları; temel metotlar, 10 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi morfolojik metot ve mantıksal metotlardır. Temel metotlar kapsamında beyin fırtınasından fikir kaynağı olarak yararlanma, tasarımda benzerlikleri kullanma, patentleri fikir kaynağı olarak kullanma, referans kitaplardan ve fikir dergilerinden yararlanma, uzman görüşlerinden yararlanma teknikleri kullanılmaktadır. Mantıksal tasarım kapsamında ise TRIZ yöntemi ve aksiyomatik tasarım kullanılmaktadır (Ullman, 2003: 157-160). Bu araştırmada kavramsal tasarım adımları olan ihtiyaç listesi oluşturma, soyutlama yapma, fonksiyon yapılarını saptama, çalışma ilkelerini araştırma, çalışma ilkelerini birleştirme, uygun birleşimleri seçme, temel çözüm seçeneklerini belirleme safhaları sırasıyla yürütülerek koleksiyon tasarımına çıkış noktası oluşturacak esin kaynağı seçilmiştir. Ancak tüm bu safhaların detaylarına farklı makalelerde değinilmiş olduğundan (Gürcüm& Yurt, 2016; Gürcüm& Üner, 2016; Gürcüm&Ezer,2016) bu makalede bu safhalara yer verilmemiş, bu makalenin temel odak noktası bu bağlamda esin kaynağının ve yaratıcılığın tasarlanan koleksiyona etkisi olarak belirlenmiştir. Burada temel tasarım hedefi Barok dönemi mimari planlarından esinlenen bir tekstil nevresim baskı koleksiyonu hazırlamak olarak belirlendiğinden Barok Sanat Akımı’nın tarihçesi ve ülkelere göre genel özellikleri, Barok Dönem'de mimari alanlarında eser veren başlıca sanatçılar incelenmiş ve ‚Barok Dönem'de ortaya konan yapılara ait mimari planların çağdaş trendlere uygun tekstil tasarımında esin kaynağı olarak kullanılması mümkündür‛ hipotezi ele alınmıştır. Görsel.3-(sol üstte) Vaux le Comte Sarayı planı-Louis Le Vau tarafından 1656-1660 yılları arasında inşa edilmiştir (URL5); (sağ üstte) Verzehnheiligen bazilikasının planı- Neumann tarafından 1743-1772 yılları arasında inşa edilmiş (URL6); (sol altta) San Lorenzo Kilisesi- Guarini Guarino tarafından inşa edilmiş (URL7); (sağ altta) Invalides Kilisesi- Jules hardouin Mansart tarafından inşa edilmiş (URL8) 4.1. Esin Kaynağı Bu araştırmada esin kaynağı olarak Barok Dönem içerisinde muazzam örnekleri verilmiş ve Barok mimarinin en önemli özelliklerinden birisi olan mimari yapılara ait öz- gün planlar seçilmiş, incelenmiştir (bkz. Görsel.3). 17. yüzyılda doğarak büyük bir sanat akımı olan Barok Sanat’ın en önemli özelliği disiplini kırarak coşku ile duygu ve duyumları yaşamak istemesidir. Genellikle hareketi ara- Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme yan Barok’ta kırık, zikzak, girintili ve çıkıntılı formlar görülmektedir. Bakan kişiyi yormamak için simetrik durumlar elde edilir. Verev ve diyagonel kompozisyonlar görülmektedir. 11 Geçici anların yakalanması önemlidir. Tavanların ve tuğlaların içleri oyularak sonsuzluğa uzanan derinlik elde edilmiştir. Görsel.4-TEDSİAD, İmagine Katoloğu, 2015 (Nelly Rodi) 4.2. Trend Analizi Araştırmada koleksiyonun fonksiyonlarının sağlanması için uyumlu bir trendin seçilmesi gerektiğinden güncel trendler arasından Nelly Rodi Evteks Sonbahar Kış 20152016 kataloğundan Bling-Bang/Lüks Patlaması (bkz.Görsel.4) trendi seçilerek trend raporu yönbilgileri incelenmiştir. Konsept ve İlham Kaynağı Tarihi, kalıtsal, dönemsel parçaların fonda olduğu eğlenceli, sıra dışı, kendiliğinden müdahalelerdir. Tüketicinin evi daha lüks öğelerle kombin edilmekte ve iyinin kötü taklidi, harcıalem veya popüler detaylar ile çeşitlendirilmektedir…Renkler ve uyum olarak; renkler kan kırmızıdan, dövme demir karasından ve mercan renklerinden oluşan keşif ve koyu bir zemin üzerine hem acayip hem de güzel bir his oluşturmaktadır…Soğuk ve sıcak tonlar birbirini yankılayarak metalik fosfor parlaklığıyla eş- yanın bütününe aydınlık vermektedir. Motif ve Baskılar; Stilize dalgalar, damlacıklar ve ondüleler. İran tarzı kaşmir, girişik bezeme ve birbirine geçmiş motifler…Antik botanik çizimler. Lekeler, benekler, … girişik bezemelerden oluşan şaşırtıcı karışımlar…Daha çok koyu renk zeminlere işlenmiş şaşırtıcı, değişken motifler. Sedefli, fosforlu parıltılar kullanılmaktadır. Materyaller ve Finisaj; Flanel, janjanlı kadife, pamuk saten ve yanardöner satenler. Dokulu tekstil: Şabri, brokar, jakar, metalik lakeli deriler. ..Metalize mücevherli vurgular. Altın veya krom kaplama, rengarenk ve sedefli finisaj. Yanardöner payetler ve Rodoid kullanılmıştır. Anahtar sözcükler olarak Tarihi, Barok, Gerçeküstü, Yoğun, Estetik, Değerli, Çılgın, Duyusal, Dikkafalı, Rahatsız Edici, Teatral ve Acayip sözcükleri kullanılmış- 12 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi tır. Renk olarak ise; kahverengi, kırmızı ve turuncunun karışımı (pas rengi), yeşil, sarı ve beyaz renkler ağırlıklı olarak görülmektedir. 5. KoleksiyonTasarımı Bu makalede konu edilen kavramsal tasarım süreci sonucunda oluşturulan özgün nevresim koleksiyonunun teması Düzen İçerisindeki Karmaşa; duygu durumu (mood) ise; Karmaşık olarak belirlenmiştir. Barok Sanat yenilikçi, sonsuzluğa ve sınırsızlığa açılırken içerisinde hareketi ve dinamizmi, coşkuyu barındıran, çarpıcı, iç güdülere ve duygulara seslenen, ışığı, rengi çarpıcı ve etkili bir ifadeyle kullanan hem renklerde hem de formlarda ve etkili kompozisyonlarıyla bütün sanat dallarında kendisine yer edinen tavrı, duruşuyla ve asaletiyle, büyüleyici, süslü ve büyük mimari yapılarıyla görkemiyle insanı derinden etkileyen bir üsluptur. Konu dahi- linde incelenen mimari yapılar ve süslemeler, iç mekanlardaki duvar ve tavan resimleri ve kullanılan renkler koleksiyonun trend analiz yönbilgileri tasarımcı tarafından harmanlanarak sunulan desenlere ulaşılmıştır. Geometrik plana oturtulmuş ve boşluk altı kavisin birbirini keserek üçgenler ve türlü geometrik biçimlerle yapılmış bir kubbelerden esinlenilmiş çeşitli geometrik şaşırtıcı yerleştirmelerle desenler yerleştirilmiş ve açık kompozisyonlarda yine Barok’ta bulunan diyagonel ışık düşüşleri, diyagonel yerleştirilmiş şapellere, bükülmüş, hareketli kemerlere ve duvarlardan ayrılmış sütunlara atıfta bulunulmuştur. Tasarlanmış olan Nevresim koleksiyonunun teması Düzen içerisindeki karmaşadır. Bu tema fikri Rönesans’ın düzenli ve dingin formlarını keserek şarşırtıcı iç hesaplaşmalarla bölen Barok mimar/ ustalarının planlarını incelerken ortaya çıkmıştır. Bu temaya ait Tema panosu Görsel.5’te verilmiştir. Tema DÜZEN İÇERİSİNDEKİ KARMAŞA Görsel.5-Koleksiyonun tema panosu (theme board) Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme 13 Görsel.6- Koleksiyonun duygudurum panosu (mood board) Aynı şekilde bu koleksiyonun duygudurumu ise içsel bir karmaşadır. Görsel.6’da duygudurum panosu (mood board) verilmiştir. Bu koleksiyon için eskiz aşamasında yaklaşık 35 çalışma yapılmış, bu çalışmalardan 15 tanesi koleksiyon için öntasarım haline getirilmiş, öntasarımların geliştirilmesiyle Baroque Plan Collection ortaya çıkmıştır. Ek.1 ‘de koleksiyonun tüm parçalarının giydirilmiş hali verilmiştir. Koleksiyonun fonksiyon analizi, çözüm prensipleri, materyal ve desen çözümlemeleri ve deneme üretimler bu makalenin konusu dışında tutulmuş olduğundan burada bahsedilmemiş sadece araştırma yönbilgisi, trend raporu yönbilgisi, kavramsal analiz ve bunun sonucunda esin kaynağının desen oluşumuna etkileri tartışılmıştır. 6. Sonuç ve Tartışma Tasarımın başlangıç aşamasında araştırma için çok önemli bir bilgi edinme safhası olarak görülmektedir. Bu süreç tasarımcıya yaratıcı olabilmesi için esin verir ve vizyon kazandırır. Araştırma yapılırken, büyük bir entelektüel kültür ve birikimin yanısıra popüler, aktüel, teknolojik ve teknik bilgi de gerekli olmaktadır. Bu araştırmanın sonucunda bir esin kaynağına ulaşmak ve elde edilen verileri özbenlik bilinciyle harmanlayarak yaratıcılık- la şekillendirmek ve özgün bir koleksiyona dönüştürmek gereklidir. Bu nedenle esinlenme tasarlama sürecinin başlangıç noktasıdır. Kavramsal tasarım metodunda ise serbest tasarımdan farklı olarak tasarıma ait fonksiyonların analiz ve sentez edilmesinin ardından sistematik bir araştırma yapılmaktadır. Tasarımın başarılı olabilmesi için bu fonksiyonları gerçekleyen yönbilginin toparlanması ve orijinal bir tasarım oluşturma yolunda yorumlanması gereklidir. Yürütülen bu tasarım araştırmasında temel tasarım hedefi olarak Barok dönemi mimari planlarından esinlenen özgün ve estetik olarak ilgi uyandıran bir tekstil nevresim baskı koleksiyonu ortaya konmuştur. Bunun için Kavramsal Tasarım metodunun adımları ile fonksiyon analizi, alt fonksiyonların belirlenmesinin ardından tasarım prensipleri seçilmiş ve bunlara uygun literatür taraması, esin kaynağı ve Evteks Trendlerinden Sonbahar Kış 2015-2016 Bling-Bang lüks patlaması trendinin yönbilgileri incelenmiştir. Tasarımın renk fonksiyonu trend yönbilgisinden karşılanarak desenlerde ilgili renkler kullanılmıştır. Desen fonksiyonunda ise bu trendin esin kaynağına uygun özellikleriyle Barok dönemi planlarından tasarımcı tarafından eskiz aşamasından oluşturulmuş desen, motif ve kom- 14 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi pozisyonlar kullanılmıştır. Her Klasik dönemi izleyen süreçte sanatta yeni bir biçimlenme şekli görülmüştür. Bu açıdan Barok üslup da klasiğin sağlam ve kesin hatlı formlarının gevşemesinin ve biçimlerin bir kompozisyonda eritilmesinin görülmesi gibi. Klasik üsluptaki sakinlik ve sessizlik Barok üslupta gürültüye ve harekete dönüşmüştür. Sanatçı hareketi heyecanla formlaştırmakta ve heyecan zamanla gelişerek kişisel tepkilere dönüşmektedir. Burada da tasarımcının desen seçim ve yerleşiminde Barok üslup görülmekte tasarımcının tekstil desen yerleşim kurallarını kırdığı hayatın tüm duyumlarını coşku içerisinde yaşatmak istediği mesajı verilmektedir. Bu koleksiyonda olduğu gibi, Barok tasarımda dengesiz, aşırı, mantıksız, hareketli, yenilik heveslisi, sonsuzluk ve sınırsızlık arayışları olmalıdır. Barok bir koleksiyon yönbilgi doğrultusunda alabildiğine çarpıcı, coşkun ve gösterişli olmalı, cezbedici görünmek içgüdüsüyle duyulara hitap etmeli ve ruhani ışığın arayışını da vermelidir. Sunulan koleksiyondaki Barok etkisi verev ve yataylarda aydınlık şeklinde sembolize esilmiş boşluk doluluk oranları çeşitlemesiyle tasarımcının Barok binalarda ışığın değişik yüzeylere düşerken yaratmış olduğu oyunlara değinmesiyle farkedilebilir. Nasıl Barok bir yapı şaşırtıcı, dinamik ve cezbedici ise bu koleksiyondaki desenler de öyledir. Nasıl Barok yapı Rönesansın ağırbaşlılığına karşı duran bir tavırdaysa bu koleksiyonda evtekstilinde görülen ağırbaşlı klasik ve geleneksel floral desenlere ve tek renkli koleksiyonlara karşı dinamik desenlerle karşı durmakta, kırık, zigzag, girintili ve çıkıntılı formlar ve eğlenceli kompozisyonlarla sonsuzluğa uzanan derinlik hissini, ışık ve gölgenin oyunlarını aramakta ve ContreReform’u benimseyen sanatçıların temel görevleri olduğu gibi bu koleksiyonun amacı da içsel karmaşayı dışsal bir heyecan, coşku olarak ortaya koymak şeklinde ifade edilmektedir. Tekstil tasarımında yaratıcılık ve esinlenme özgün koleksiyon üretmenin anahtar fonksiyonlarıdır. Tasarımın teoriye uydurulması tasarımcıya yaratıcı problem çözme konusunda sonsuz imkân sağlayacaktır. Bu nedenle kavramsal tasarım yaratıcıkta en üst seviyede tasarımlar yapmanın metodik yolu olarak karşımıza çıkmakta, atılacak adımları ardarda belirten bir yönbilgi sunmakta, bu sayede tüketici gereksinimlerine yönelik hazırlanmış, estetik görünümün yanı sıra fonksiyonellik içeren, yaratıcılık değeri yüksek; amaç, bütünlük ve kendine özgü görünüme sahip olma özelliği taşıyan tekstil ürünleri tasarlamak mümkün olabilmektedir. KAYNAKÇA Akbulut, D. (2009). Evrimsel Tasarım Yöntemi ve Yaratıcılığın Süreç İçerisindeki Yeri, Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi 2, 21-33. Armstrong, T. (1989). Awakening Genius in the Classroom. Alexandria, VA: ASCD. Artut, K. (2000). Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık. Bakır, B. (2003). Mimaride Rönesans ve Barok Osmanlı başkenti İstanbul’da etkileri. (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Becer, E. (2008). İletişim ve Grafik Tasarım, 6. Baskı, Ankara: Dost Yayınları. Beksaç, E. (2000). Avrupa Sanatı’na Giriş. (3. Baskı). İstanbul: Engin Yayıncılık. Canbay Türkyılmaz, Ç.& Polatoğlu, Ç. (2012).Erken Tasarım Evresinde Bilginin Dönüşümü Üzerine Bir Model Önerisi; Yıldız Teknik Üniversitesi Mimari Tasarım 3 Stüdyosunda Bir Deneme. Megaron 7.2, 103-115. Charles, V., Manca, J., McShane, M. & Wigal, D. (2012). 1000 Muhteşem Resim. (Çeviren: N. Elhüseyni). İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. Conti, F. (1997). Barok Sanatını Tanıyalım. (Çeviren: S.Turunç). İstanbul: İnkılap Kitabevi. Eroğlu, Ö. (2007). Öznel-Nesnel Yaklaşımlı Sanatın Tarihi. (Birinci Baskı). İstanbul: Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme Kolaj Kitaplığı. Farthing, S. (2012). Sanatın Tüm Öyküsü (Çeviren: G. Aldoğan & F. Candil Çulcu). Çin: Hayalperest Yayınevi. Forest, J., Choulier, D., Coatanea, E., Francois, C. & Bakhouya, M. (2013). Creativity from Design and Innovation Perspectives. Encyclopedi on creativity, invention, innovation and entrepreneurship, NY: Springer. Friedman, K. (2003). Theory Construction in Design Research: Criteria: Approaches, and Methods. Design Studies 24, 507–522. Gerson, D. (ty). Baroque Architecture-A Stroll through the Epochs–16th-18th Century, Web: https: //www.gentlemansgazette.com/baroqu e-architecture-guide-explained/ Son Erişim Tarihi: 12.06.2015 Gerval, O. (2010). Fashion: Concept to Catwalk, (Çeviren: S. Wardell) London: A&C Black Gürcüm, B. H. & Ezer, Ö. (2016).Tekstil ürün tasarımında sistematik yaklaşım: Kavramsal tasarım metodu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9.(44): 656672. Gürcüm, B. H. & Üner, İ. (2016). Tekstil Tasarımında Kavramsal Tasarım Metodunun Uygulanması: Örnek Bir Koleksiyon Tasarlanması. SDÜ Arte-Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi 9.(17): 2652. Gürcüm, B.H. & Yurt, N. (2016). Tekstil ürünlerinin kavramsal tasarım metoduna göre tasarlanması yaklaşımı. İdil Sanat ve Dil Dergisi,5(22): 603-640. Hauser, A. (1995). Sanatın Toplumsal Tarihi. (Çeviren: Y. Gölönü). İstanbul: Remzi Kitabevi. Hollanders, H. & Van Cruysen, A. (2013). Design, Creativity and Innovation: A Scoreboard Approach. (Editör: E. Villalba). Measuring Creativity: the Book 15 içinde. Publications Office of the European Union. Kınay, C. (1993). Sanat Tarihi Rönesans’tan Yüzyılımıza- Geleneksel’den Modern’e. (Birinci Baskı). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Kocabaş Atılgan, D. (2014). Giysi Tasarımında Esinlenmenin ve Araştırmanın Yaratıcılığa Etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 471-487. Kozaman Som, S. (2010). İstanbul’da Moda Tasarım Sektörü Temel Yapısal Özellikler, Fırsat ve Tehditler, Politika Önerileri, Sektörel Araştırma Raporu, İstanbul Kültür Mirası ve Kültür Ekonomisi Envanteri T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türkiye Bilimler Akademisi. Loschek, I. (2009). When Clothes Become Fashion: Design and Innovation System, New York: Berg Publication. Mayer, R.E. (1999). Fifty years of creativity research. (Editör: R.J. Sternberg), Handbook of Creativity içinde (s.449-460), Sternberg: Cambridge University Press. Nickerson, R. (1999). Enhancing creativity. (Editör: R.J. Sternberg), Handbook of Creativity içinde (s.392-430), New York: Cambridge University Press. Önalp, E. (1992). Calderon ve trajedilerinde namus ve şeref teması. Web: http: //dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/13/118 5/13705.pdf Son Erişim Tarihi: 12.06.2015 Önlü, N. (2010). Tasarımda Yaratıcılık ve İşlevsellik Tekstil Tasarımındaki Konumu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1), Özdal, F. (2004). Barok Devri Yapıları. İMO İzmir Şubesi, 117 (19), 36-37. Pahl, G., Beitz, W., Feldhusen, J. & Grote, K.H., (2010) Mühendislik Tasarımı Sistematik Yaklaşım, (Çeviren: H. R. Börklü), Ankara: Hatiboğlu Basım. Park, G. J. & Hong, E.P., (2011), Modular De- 16 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi sign Method Using the Independence Axiom and Design Structure Matrix in the Conceptual and Detailed Design Stage, The Sixth International Conference on Axiomatic Design, Proceedings of ICAD, March 30-31, Daejeon. Rouquette, M.L. (1992). Yaratıcılık. çev. Işın Gürbüz. İstanbul: Cep Üniversitesi, İletişim Yayınları. Seivewright, S. (2013). Moda Tasarımında Araştırma ve Tasarım. (Çeviren: Burcu Bakın) İstanbul: Bilnet Matbaacılık. Sungur, N. (1992). Yaratıcı Düşünce. İstanbul: Evrim Yayınevi Swann, P. & Birke, D. (2005). How do Creativity and Design Enhance Business Performance? A Framework for Interpreting the Evidence. Think Piece DTI Strategy Unit. Şam, A. (1997). 19 Yüzyıldan Günümüze Değin Yazmacılık Sanatında Etkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul. Tezcan, M. (2003), Sanat Sosyolojisi, İstanbul: Serler Matbacılık. Toktaş, İ. &Aktürk, N. (2002). Mekanik Sistemlerin Kavramsal Tasarımında Şartname Aşamasına Yapay Zekâ Tekniklerine Dayalı Sistematik Bir Yaklaşım, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8.3, 293-303. Torrance, E.P. (1974). Torrance Test of Creative Thinking. Verbal Tests forms A and B. Bensenville: Scholastic Service Inc. Turan, B. O. (2011). 21. Yüzyıl Tasarım Ortamında Süreç, Biçim ve Temsil İlişkisi. Megaron 6.3,162-170. Turani, A. (2012). Dünya Sanat Tarihi. (On altıncı Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi. Ullman, D. G., (2003). The Mechanical Design Process, McGraw-Hill, Boston. Ünver, E. (2014). Sanat ve Toplum. Web: https: //stratejikoperasyon.files.wordpress.co m/2014/07/sanat-ve-toplum.pdf Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 Yetkin, S.K. (1977). Barok Sanat. İstanbul: Cem Yayınevi. Yıldırım, M. (2012). Grafik Tasarım Eğitiminde Yaratıcılığın Süreç İçerisindeki Önemi. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ERUIFD Dergisi 1.14, 39-49. URL1-https: //tr.pinterest.com/pin/160933386655655 252/ Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 URL2-https: //tr.pinterest.com/pin/990088917805066 79/ Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 URL3-https: //en.wikipedia.org/wiki/St._Peter%27s_ Basilica Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 URL4-http: //zero.eu/luoghi/5755-gallerianazionale-darte-antica-a-palazzobarberini,roma/ Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 URL5-https: //tr.pinterest.com/pin/556476097684178 703/ Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 URL6-http: //www.wikiwand.com/es/Bas%C3%AD lica_de_Vierzehnheiligen Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 URL7https: //classconnection.s3.amazonaws.com/86 9/flashcards/572869/png/san_lorenzo13 51670923214.png Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 URL8https: //uk.pinterest.com/pin/339318153147763 263/ Son Erişim Tarihi: 07.11.2016 Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme 17 BAROQUE PLAN COLLECTION Tasarım 1 Tasarım 2 Tasarım 3 Tasarım 5 Tasarım 6 Tasarım 7 Tasarım 9 Tasarım 10 Tasarım 11 Tasarım 13 Tasarım 14 Tasarım4 Tasarım8 Tasarım12 Tasarım 15 18 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi Ek1-Koleksiyonun giydirilmiş hali Tekstil Tasarımında Yaratıcılık ve Esinlenme 19 20 Banu Hatice Gürcüm & Aslıhan Çifçi