UNESCO

UNESCO (anglijan kelen sanoišpäi: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization — «Ühtenzoittud Rahvahiden Organizacii opendusen, tedon da kul'turan azjoiš») vai Mail'man kul'turfond, om ÜRO:n specialine aluzkund, päfater sijadase Parižas. Se om ÜRO:n üks'jäine palakund «tedo»-sananke nimituses. Oficialižed keled oma ÜRO:nke ühtejiččed.

Alusenpanend

Organizacijan aluz om pandud vn 1945 16. päiväl kül'mkud. Se kändihe Nacijoiden Ühtnendan Rahvahidenkeskeižen komitetan intellektualižiš ühthižtöiš oiktuzližeks jäl'ghetulijaks (aluz oli pandud vl 1922). Kaik ÜRO:n ühtnijad oma UNESCO:n-ki ühtnijad päiči Lihtenšteinas.

Vn 1946 4. päiväl kül'mkud 20nz' valdkund vahvišti UNESCO:n Päkäskuz, i se oti väged. Sil-žo vodel (19. kül'mku — 10. tal'vku) organizacijan ezmäine Päkonferencii oli männu Parižas. Sil aigalpäi Päkonferencii oleleb kerdan kahtes vodes, Parižas tobjimalaz.

Radmine

UNESCO:n radmine mülütab nenid temoid: kirjutandmahtmatomuden heitand, diskriminacijan lopind opendusen samižes; rahvahankul'turoiden tedoiduz i rahvahaližiden kadroiden vaumištuz; socialižiden tedoiden küzundad, geologijan, Mail'man valdmeren i biosferan problemad. Vspäi 2008 Afrik i suguiden tazooiktuz oma organizacijan tarkusen keskuses.

Valdoiktused da struktur

Päkonferencii om organizacijan pätai organ, keradase kerdan kahtes vodes, valitas prezidentad, varaprezidentid, Radonoigendajan nevondkundan ühtnijoid, sekretariatan pädirektorad (kerdan nelläs vodes). Vahvištadas pätusid konsensusan abul (tulendal ühthe mel'he). Radonoigendai nevondkund (58 valdkundad-ühtnijad) om kaikenaigaine pätai organ, keradase kaks' kerdad vodes. Mohammed Sameh Amr Egiptaspäi om valitud da radab Radonoigendajan nevondkundan ezimeheks vn 2013 kül'mkuspäi. Bolgarijalaine Irina Bokova-diplomat om vahvištadud sekretariatan pädirektoraks vl 2009 redukun 15. päiväl.

Organizacijan palakundad oma mail'man kaikil kontinentil. Kaik om 10 regionališt bürod, 27 klasterofisad, 27 rahvahališt ofisad, 11 institutad da keskust. Vn 2010−2011 büdžet oli US$653 mln, sen ližaks US$462 mln toižiš purtkišpäi: rahvahidenkeskeižed agentused, sebrfinansiruind, rahvahanikkund, privatižed investorad. G7:n ühtnijad anttas enamba pol't büdžetan rahoid.

Homaičendad

Irdkosketused

Organizacijan oficialine sait (unesco.org). (angl.) (fr.) (isp.) (ven.) (arab.) (kit.)