Vercingetorix

Vercingetorix'i resmeden resmeden altın sikke.
Kişisel bilgiler
Doğum	MÖ 82 Bilinmiyor
Ölüm	MÖ 46 (36-37 yaşında) Roma, İtalya, Roma Cumhuriyeti

Vercingetorix (Latince telaffuz: [wɛrkɪŋˈɡɛtɔriːks]; Grekçe: Οὐερκιγγετόριξ Yunanca telaffuz: [u.erkiŋɡeˈtoriks]; MÖ 82 - MÖ 46, Roma), Kelt kavimlerinin biri olan Arvernilerin lideridir. MÖ 52 yılında Galya'da Keltleri Roma Cumhuriyeti'ne karşı son bir genel direniş ve kurtuluş savaşı için birleştirdi. Julius Caesar, Roma'nın Gallia Narbonensis valisi olarak Roma emperyalizminin yayılma politikasını uygulamak için Keltlerin ülkesi Galya'yı fethetmek hedefiyle çıktığı seferde Vercingetorix ile karşı karşıya geldi.

Tarih

Romaya karşı savaş

Vercingetorix'in Julius Caesar'a teslim olmasını tasvir eden portre (Lionel Royer'in eseri)

Clermont-Ferrandda'da yer alan, Frédéric Auguste Bartholdi tarafından yapılan Vercingetorix heykeli

MÖ Ocak 52'de Roma lejyonlarına karşı Vercingetorix kendi taraftarları tarafından zorlanarak, birleşmiş Galya merkezi ve doğu toplumlarının desteği ile Julius Caesar'a karşı silahlara sarılırlar.

Vercingetorix uzun zaman kendinden güçlü düşmana karşı direnir ve aynı zamanda başarılı bir şekilde Romalılara büyük zarar verir. Galya'da bulunan ve Caesar'ın askerlerine lojistik destek sağlayan tarım ürünlerinin yakılmasını emreder.

Roma lejyonları için mesafe aratma sonucu ile erzak yolları yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalır. Caesar bundan dolayı başarısız olur ve yüksek kayıplar verdiği Gergovia taarruzundan sonra zorunlu geri çekilmeye zorlanır. Neticede her yedinci (centurio) yüzbaşını kaybeder.

Vercingetorix ile güçlü Kelt birlikleri geri çekilen Roma Lejyonlarını kısa bir süre de olsa takip eder ve çatışmalar yer yer devam eder.

Kelt birliklerine o anda Aedular kavmi de katılır. Bu kavim Julius Caesar'ı o ana kadar tam desteklemektedir. Bu ihanet Julius Caesar'ı büyük tehlikeye sokar. Bilinmesi gereken nokta da Vercingetorix ve kendi kavmi olan Arverniler ile Aeduların birbirine rakip olmasıdır.

Alesia savunması

Ana madde: Alesia savaşı

Vercingetorix bilinçli bir şekilde bu galibiyeti korumak istemektedir. Gergovia galibiyetine karşın tek bir hata tüm kazançları yok edebilecektir. Vercingetorix birliklerine Romalılara saldırmamaları için emir verir, bunun nedeni ise Caesar'ı kaynaklardan mahrum ederek askerleri arasında kargaşa çıkarmak ve onları savaş meydanından ziyade psikolojik olarak yıpratmak istemesidir. Kelt savaşçıları buna rağmen Roma Ordusu'na karşı sabırlı davranamaz ve saldırı emrini Kelt kavimlerinden bir liderin savaş borularını çalması sonrasında başlatırlar.

Kelt savaşçılarının bu sorumsuz davranışı bir muharebeye dönüşür ve Vercingetorix büyük bir yenilgiye düşer.

Sonuçta Vercingetorix Alesia'ya (Mandubilerin bir oppidumu olarak bilinen bir kente) geri çekilir. Burada III. Napoléon 1864 yılında 6,5 metrelik bir bronz heykeli dikme emrini vermiştir. Caesar konu edilen Alesia yerleşiminin etrafını sarıp süratli bir şekilde kuşatma hazırlıklarını başlatır.

Julius Caesar öngörü ile bağlantılı şekilde toprak duvarları, harbe, cirit, mızrak dolu kargı kuyular ve çitler ile şehri kuşatır ve psikolojik açıdan her iki komutan da sabırla bekleyişlerini sürdürürler. Kuşatılan kentte erzak sıkıntısının yaşanması, şehirdeki insanların ve Vercingetorix'in uğraştığı başka bir olumsuzluktur. Nitekim halk ve askerler Vercingetorix'in planları konusunda bir fikre sahip olamıyor, Vercingetorix'in korktuğunu düşünüyorlardı.

Şehirde artan yiyecek sıkıntısını gidermek amacıyla öncelikle atlar serbest bırakılır, bunun nedeni ise Galyalıların atlarını yememesidir. İlerleyen sürede Vercingetorix radikal bir karar alır ve şehirde bulunan kadın, çocuk ve yaşlıları şehirden çıkarma kararı alır. Alesia'dan atılan kadın, çocuk ve yaşlılar Alesia surları ve Caesar'ın kurdurduğu geçici çitler arasında kendi savaşçılarının gözleri önünde kıtlıktan ölürler.

Bölgede bunlar yaşanırken, Galya'nın diğer kabileleri kendi aralarında birleşerek Alesia şehrine doğru daha önce görülmemiş büyüklükte bir orduyla yola çıkarlar. Caesar 40.000 kişilik ordusuyla Alesia ve Galya orduları arasında kalır, ancak askeri dehası ve şansı Caesar'ın yanındadır. Vercingetorix'in "saldırmazlık" emrine karşı gelen birlikler, Caesar'ın kurduğu çitlere doğru toplu bir saldırı başlatırlar. Durumu öğrenen Vercingetorix'in "Ne kadar büyük bir hata" sözünü söyleyerek hayıflandığı ve çaresiz, birliklerinin başına geçtiği söylenir. İki ateş arasında kalan Caesar, tedbirli ve disiplinli askerleri ile bu durumdan kurtulmayı başarır ve tarihte görülmemiş bir kıyım başlar. Savaş bittiğinde sayısız kayıp veren Galya birlikleri dağınık halde kaçarlar. Savaştan sonra çaresiz kalan Vercingetorix Caesar'a teslim olması karşılığında halkının esir alınmamasını isteyerek kendi hayatını Caesar'a sunar.

Roma'da ölümü

Vercingetorix MÖ 46 yılında, zincirler içinde, bir zafer alayında Roma'ya getirildi; kafes içerisinde dolaştırılıp 5 yıl boyunca Roma zindanlarında kaldıktan sonra Roma'nın zafer kutlamaları esnasında idam edildi.

Anıtı

Vercingetorix abidesi Alesiada (Alise-Sainte-Rein)

Vercingétorix Alésia, Alise-Sainte-Reine, Bourgogne

III. Napoleon, 7 metrelik Vercingetorix abidesinin yapımı ile 1865 yılında hekeltraş Aimé Millet'i görevlendirdi. Heykel, tahmin edilen Alesia yerleşiminde yapıldı. Abide mimarisi Viollet-le-Duc olmaktadır. Heykel günümüze kadar direndi. Anıtın zemin bölgesinde, Viollet-le-Duc tarafından yaratılan sözler bulunuyor :

« La Gaule unie

Formant une seule nation

Animée d'un même esprit,

Peut défier l'Univers. »

Tercümesi:

« Birleşik Galya

Bir tek ulusu yaratmaktadır

Aynı ruhdan canlandırıldı,

Tüm evrene direnebilir. »

Ayrıca Frédéric Bartholdi, Place de Jaude Clermont-Ferrand kentinde kalan Vercingetorix heykelini yarattı. Fransa'da, Vercingetorix halk kahramanı olarak kabul görülüyor. Hiç galibiyet imkânı gözükmeden kendi toplumu için baş kaldırdı. Serbest hür Kelt Gallik (Fransız) medeniyetin simgesi olmaktadır.

Filmler

• Druids –Vercingetorix Romaya karşı son savaş6 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Alesia kuşatma yapıların temsili örnekleri

Türk Tarih Tezi ile Vercingetorix

Türk Tarih Tezine göre hazırlanmış 1931 Lise Tarih kitabına göre Vercingetorix ismi Türklükle ilişkilidir.

"Fransızlar bu ismin "Grand Chef des braves" yahut "géneralisme" ifade eder gibi olduğunu ve o zaman verildiğini yazarlar. Cenk ve Toriks kelimelerini içeren bu isim, Türkçe açısından incelenmeye değerdir; Ver de er olabilir; Bu takdirde 'Er-Ceng-Türk = cenk eri Türk' demek olur."

Kaynakça

Birincil kaynaklar

• Jül Sezar (Türkçeye Çev. Hamit Dereli) (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Googlebooks Kitap VII
• Julius Caesar, Commentarii de Bello Gallico Book 77 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Dio Cassius, Roman History 40:33-4122 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 43:1924 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Plutarch, Life of Caesar 25-2719 Aralık 2019 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
• César, Vercingetorix with Gaul united, The Gaulish War, book VII,29

İkincil kaynaklar

• Yonge, Charlotte M. (1864), "The Chief of the Arverni", in Charlotte M. Yonge, A Book of Golden Deeds, London: Blackie & Son, Ltd., n.d.

Dış bağlantılar

• Paul Marius Martin, Vercingétorix : le politique, le straège. Paris : Perrin, 2000, 260 S.
• Curchin, Leonard A. Lingua Gallica (The Gaulish Language). Retrieved Aug. 21, 2003 from http://www.classics.uwaterloo.ca/labyrinth/gallica.htm6 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Paul Marius Martin, Vercingétorix : le politique, le straège. Paris : Perrin, 260 p.