İçeriğe atla

Tip I bipolar bozukluk

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tip I bipolar bozukluk
Tip I bipolar bozukluğun grafiği
UzmanlıkPsikiyatri

Tip I bipolar bozukluğu, karışık veya psikotik özelliklere sahip ya da bu özelliklere sahip olmadan en az bir manik atağın ortaya çıkmasıyla karakterize edilen bir tür bipolar spektrum bozukluğudur.[1] Çoğu insan, diğer zamanlarda da bir veya daha fazla depresif dönem geçirir ve bu insanlar, tam maniye ilerlemeden önce hipomanik bir aşama yaşar.[2]

Bu hastalık, dönemleri sırasında psikozu içerebilen klasik manik-depresif hastalık tanımına uygun bir bipolar bozukluktur.[3]

Teşhis

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bipolar I bozukluğun temel özelliği, bir veya birden fazla manik atak veya karma atak oluşumu ile karakterize olan klinik bir süreçtir.[4] Çoğu zaman, bireyler bir veya daha fazla majör depresif dönem geçirmiştir.[5] Kişinin majör depresif bozukluk geçmişi olup olmadığına bakılmaksızın tek bir manik nöbet, teşhis için yeterlidir.[5] Bir ilacın doğrudan yan etkileri, depresyon için uygulanan somatik tedavi, madde bağımlılığı veya zehirli bir maddeye maruz kalma etkenleriyle ortaya çıkan maddeye bağlı duygudurum bozukluklarının olma ihtimali; bipolar tip I tanısı yapılmadan önce elenmelidir. Bipolar I bozukluğu tanısı sadece bir tam manik nöbetin doğrulanmasını gerektirir, ancak hipomanik ve depresif nöbetlerle de ilişkilendirilebilir.[6] Bipolar II bozukluk tanısında tam bir manik atak durumu gerekmez; bunun yerine hem hipomanik atak hem de majör depresif atak oluşması beklenilir.[6] Psikotik özelliklere sahip her on majör bipolara bağlı ilk atağın birinde ciddi saldırganlığın meydana geldiği bildirilmiştir, bu grupta yaygın olarak yakın tarihli bir intihar girişimi, alkolizm, öğrenme güçlüğü veya manik kutupluluk görülür.[7]

Bipolar I bozukluğu genellikle TSSB, madde kullanım bozuklukları ve çeşitli duygudurum bozuklukları gibi diğer bozukluklarla bir arada görülür.[8][9] Bipolar bozukluğu olan kişilerin %40 kadarında TSSB de mevcuttur ve bipolar I bozukluğu olan kadınlarda ve bireylerde daha yüksek oranlar görülür.[8] Ek olarak, epizotlar şizoaffektif bozuklukla karıştırılmamalı veya şizofreni, şizofreniform bozukluk, sanrısal bozukluk veya başka türlü tanımlanamayan bir psikotik bozuklukla birlikte değerlendirilmemelidir.[10]

Tıbbi değerlendirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mani ve depresyonun ikincil nedenlerini elemek için düzenli tıbbi değerlendirmeler yapılır.[11] Bu testler arasında kan değerleri ölçümü, glukoz testi, serum kimyası/elektrolit paneli, tiroid fonksiyon testi, karaciğer fonksiyon testi, böbrek fonksiyon testi, idrar tahlili, vitamin B12 ve folik asit seviyeleri, HIV testi, frengi testi ve gebelik testi yer alır ve klinik olarak belirtiler görüldüğünde, elektrokardiyogram (EKG), elektroensefalogram (EEG), bilgisayarlı tomografi (BT taraması) veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) istenebilir.[11] Uyuşturucu taraması; zevk amaçlı kullanılan uyuşturucuları, özellikle sentetik kanabinoidleri ve toksinlere maruz kalmayı içerir.

Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 4. Baskı (DSM-IV-TR)

[değiştir | kaynağı değiştir]
Dx Kodu # Hastalık Tanım
296.0x Bipolar tip I Tek manik nöbet
296.40 Bipolar tip I Son nöbet hipomanik
296.4x Bipolar tip I Son nöbet manik
296,5x Bipolar tip I Son nöbet depresif
296.6x Bipolar tip I Son nöbet karma
296.7 Bipolar tip I Son nöbet belirli değil

Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 5. Baskı (DSM-5)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mayıs 2013'te Amerikan Psikiyatri Birliği, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı'nın (DSM-5) beşinci baskısını yayınladı. Bipolar I Bozukluğu ve alt tiplerinin tanı ölçütlerinde yapılması önerilen birkaç revizyon vardır. Bipolar I Bozukluk 296.40 (en son nöbet hipomanik) ve 296.4x (en son nöbet manik) için önerilen revizyonlar şu belirteçleri içerir: psikotik özellikler, karma özellikler, katatonik özellikler, hızlı döngülü özellikler, anksiyete (hafif ila şiddetli), intihar riski, mevsimsel ve doğum sonrası.[12] Bipolar I Bozukluğu 296.5x (en son nöbet depresif), yukarıdaki belirteçlerin tümüne ek olarak şunları içerecektir: melankolik özellikler ve atipik özellikler.[12] Bipolar I Bozukluğu 296.7 için (en son nöbet belirli değil), listelenen belirteçler kaldırılacaktır.[12]

A & B kriterlerinde yer alan manik ve hipomanik nöbet kriterleri düzenlenecektir. A kriteri "ve neredeyse her gün, günün büyük bir bölümünde mevcut" ifadesini içerecek ve B kriteri "ve olağan davranıştan fark edilebilir bir değişikliği temsil eder" ifadesini içerecektir. DSM-IV-TR'de tanımlandığı şekliyle bu kriterler, klinisyenler için kafa karışıklığı yaratmıştır ve daha net bir şekilde açıklanmaları gerekmektedir.[13][14]

Bipolar I Bozukluk 296.40, son nöbet hipomanik tanısı için kullanılan B kriterine yönelik, Hipomanik Nöbet kapsamında revizyonlar önerilmiştir. Kriter B, bir Hipomanik Epizodun belirtileri olarak "şişmiş özgüven, fikir uçuşması, dikkat dağınıklığı ve azalan uyku ihtiyacı"nı listeler. Bu, çocuk psikiyatrisi alanında kafa karıştırıcı olmuştur çünkü bu semptomlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) semptomları ile yakından örtüşmektedir.[13]

ICD-10

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • F31 Bipolar duygulanım bozukluğu
  • F31.6 Bipolar duygulanım bozukluğu, şimdiki nöbet karışık.
  • F30 Manik nöbet
  • F30.0 Hipomani
  • F30.1 Mani, psikotik semptomsuz
  • F30.2 Mani, psikotik semptomlu
  • F32 Depresif nöbet
  • F32.0 Hafif depresif nöbet
  • F32.1 Orta depresif nöbet
  • F32.2 Psikotik belirtisiz ağır depresif nöbet
  • F32.3 Psikotik belirtili ağır depresif nöbet

Tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlaç tedavisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Duygudurum dengeleyiciler genellikle tedavi sürecinin bir parçası olarak kullanılır.[15]

  1. Lityum, bipolar bozukluğun tedavisinde temel düzenleyicidir ancak dar bir terapötik aralığa sahiptir ve tipik olarak gözlem gerektirir.[16]
  2. Valproik asit,[17] karbamazepin veya lamotrijin gibi antikonvülzanlar
  3. Ketiapin,[18][19] risperidon, olanzapin veya aripiprazol gibi atipik antipsikotikler
  4. Anestezi altındaki hastalarda terapötik etki için nöbetlerin elektriksel olarak indüklendiği bir psikiyatrik tedavi olan elektrokonvülsif terapi

Antidepresan kaynaklı mani, bipolar bozukluğu olan kişilerin %20-40'ında görülür. Duygudurum dengeleyiciler, özellikle lityum, bu etkiye karşı koruma sağlayabilir ancak bazı araştırmalar bununla çelişmektedir.[20]

Bu kişilerde sık görülen bir sorun, farmakolojik tedaviye uyumsuzluktur; uzun etkili enjekte edilebilir antipsikotikler, bazı hastalarda bu sorunun çözülmesine katkıda bulunabilir.[21]

Uluslararası kuruluşlar tarafından bipolar bozukluk için onaylanmış tedavi kılavuzlarına ait bir inceleme 2020'de yayınlandı.[22]

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikososyal müdahaleler, akut depresif dönemleri yönetmek ve nüksetmeyi önlemeye yardımcı olmak için idame tedavisi için kullanılabilir.[23] Buna psiko eğitim, bilişsel davranışçı terapi (BDT), aile odaklı terapi, kişilerarası ve sosyal ritim terapisi (KİPT-SRT) ve akran desteği dahildir.[23]

Danışmanlık yoluyla davranış değişikliği, manik dönem sırasında riskli davranışların etkilerini azaltmaya yardımcı olmak için olumlu bir etkiye sahip olabilir. Ek olarak, bipolar I bozukluğun yaşam boyu yaygınlığının %1 olduğu tahmin edilmektedir.[24]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "The Two Types of Bipolar Disorder". Psych Central.com. 6 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2015. 
  2. ^ "Bipolar Disorder: Who's at Risk?". 19 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2011. 
  3. ^ "What are the types of bipolar disorder?". 31 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2011. 
  4. ^ Phillips (11 Mayıs 2013). "Bipolar disorder diagnosis: challenges and future directions". Lancet. 381 (9878): 1663-1671. doi:10.1016/S0140-6736(13)60989-7. ISSN 0140-6736. PMC 5858935 $2. PMID 23663952. 
  5. ^ a b "Online Bipolar Tests: How Much Can You Trust Them?". DepressionD. 13 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2012. 
  6. ^ a b Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5. Fifth. American Psychiatric Association., American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force. Arlington, VA. 2013. ISBN 978-0-89042-559-6. OCLC 847226928. 
  7. ^ Khalsa, Hari-Mandir K.; Baldessarini, Ross J.; Tohen, Mauricio; Salvatore, Paola (11 Ağustos 2018). "Aggression among 216 patients with a first-psychotic episode of bipolar I disorder". International Journal of Bipolar Disorders. 6 (1): 18. doi:10.1186/s40345-018-0126-8. ISSN 2194-7511. PMC 6161985 $2. PMID 30097737. 
  8. ^ a b Cerimele (May 2017). "Patients With Co-Occurring Bipolar Disorder and Posttraumatic Stress Disorder: A Rapid Review of the Literature". The Journal of Clinical Psychiatry. 78 (5): e506-e514. doi:10.4088/JCP.16r10897. ISSN 1555-2101. PMID 28570791. 
  9. ^ Hunt (December 2016). "Prevalence of comorbid bipolar and substance use disorders in clinical settings, 1990-2015: Systematic review and meta-analysis". Journal of Affective Disorders. 206: 331-349. doi:10.1016/j.jad.2016.07.011. ISSN 1573-2517. PMID 27476137. 
  10. ^ "Bipolar Disorder Residential Treatment Center Los Angeles". PCH Treatment. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2015. 
  11. ^ a b "The Diagnosis and Management of Bipolar I and II Disorders: Clinical Practice Update". Mayo Clinic Proceedings. 92 (10): 1532-1551. October 2017. doi:10.1016/j.mayocp.2017.06.022. ISSN 0025-6196. PMID 28888714.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  12. ^ a b c Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. American Psychiatric Association. 22 Mayıs 2013. doi:10.1176/appi.books.9780890425596. ISBN 978-0-89042-555-8. 
  13. ^ a b Issues pertinent to a developmental approach to bipolar disorder in DSM-5. American Psychiatric Association. 2010. 
  14. ^ Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (4th ed. text revision). Washington, DC: American Psychiatric Association. 2000. ss. 345-392. 
  15. ^ "Can People Recover From Bipolar Disorder?". U.S. News & World Report. 20 Temmuz 2017. 5 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  16. ^ Burgess (2001). "Lithium for maintenance treatment of mood disorders | Cochrane". Cochrane Database of Systematic Reviews. 2001 (3): CD003013. doi:10.1002/14651858.CD003013. PMC 7005360 $2. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022. 
  17. ^ MacRitchie (2003). "Valproate for acutre mood episodes in bipolar disorder | Cochrane". Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD004052. doi:10.1002/14651858.CD004052. PMID 12535506. 6 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022. 
  18. ^ Datto (11 Mart 2016). "Bipolar II compared with bipolar I disorder: baseline characteristics and treatment response to quetiapine in a pooled analysis of five placebo-controlled clinical trials of acute bipolar depression". Annals of General Psychiatry. 15: 9. doi:10.1186/s12991-016-0096-0. PMC 4788818 $2. PMID 26973704. 
  19. ^ Young (February 2014). "A Randomised, Placebo-Controlled 52-Week Trial of Continued Quetiapine Treatment in Recently Depressed Patients With Bipolar I And Bipolar II Disorder". World Journal of Biological Psychiatry. 15 (2): 96-112. doi:10.3109/15622975.2012.665177. PMID 22404704. 
  20. ^ Goldberg (1 Aralık 2003). "Antidepressant-induced mania: an overview of current controversies". Bipolar Disorders. 5 (6): 407-420. doi:10.1046/j.1399-5618.2003.00067.x. ISSN 1399-5618. PMID 14636364. 
  21. ^ Tohen (16 Haziran 2020). "Identifying Profiles of Patients With Bipolar I Disorder Who Would Benefit From Maintenance Therapy With a Long-Acting Injectable Antipsychotic". The Journal of Clinical Psychiatry. 81 (4). doi:10.4088/JCP.OT19046AH1. ISSN 1555-2101. PMID 32558403. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022. 
  22. ^ Verdolini (22 Aralık 2020). "Long-term treatment of bipolar disorder type I: A systematic and critical review of clinical guidelines with derived practice algorithms". Bipolar Disorders. 23 (4): 324-340. doi:10.1111/bdi.13040. ISSN 1399-5618. PMID 33354842. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022. 
  23. ^ a b Yatham (2018). "Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) and International Society for Bipolar Disorders (ISBD) 2018 guidelines for the management of patients with bipolar disorder". Bipolar Disorders. 20 (2): 97-170. doi:10.1111/bdi.12609. ISSN 1399-5618. PMC 5947163 $2. PMID 29536616. 
  24. ^ Merikangas (1 Mayıs 2007). "Lifetime and 12-Month Prevalence of Bipolar Spectrum Disorder in the National Comorbidity Survey Replication". Archives of General Psychiatry. 64 (5): 543-552. doi:10.1001/archpsyc.64.5.543. ISSN 0003-990X. PMC 1931566 $2. PMID 17485606. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tip_I_bipolar_bozukluk&oldid=33153582" sayfasından alınmıştır