Süreyya Tahsin Aygün
Süreyya Tahsin Aygün (1895, İstanbul - 9 Aralık 1981, İstanbul), Türk veteriner hekim, bakteriyolog[1] ve general.[2] Çeşitli cilt hastalıklarını önlemede kullanılan thalidomide etken maddeli ilacın embriyolarda beyin gelişimini etkilediğini ve buna bağlı olarak çocukların fokomeli ile doğduğunu bulmasıyla tanınmıştır. Aygün, maddenin etkilerini Sağlık Bakanlığına anlatarak ilacın ülkeye gelmesini engellemiştir.[3] Ayrıca Türkiye'de kök hücre tedavisi üzerine çalışmalar yapan ilk kişidir.[4]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Süreyya Tahsin Aygün 1895'te İstanbul'da doğmuştur. Liseyi Haydarpaşa Askeri Veteriner Okulu'nda okuyan Aygün, I. Dünya Savaşı'na katıldığı için eğitimini 1920'de tamamlamıştır. Kurtuluş Savaşı'ndaki çalışmalarına istinaden 1922'de kendisine İstiklâl Madalyası verilmiştir. Aygün, sonrasında "viroloji, bakteriyoloji ve bulaşıcı hastalıklar" üzerine Almanya Berlin Hıfzısıhha Enstitüsü'nde eğitim görmüştür. 1926'da Berlin Yüksek Veteriner Okulu'nda doktorasını alan Aygün, 1934'te Doçent, 1937'de Profesör ve 1944'te Ordinaryüs unvanlarını almıştır. Tuğgeneral rütbesini 1946'da aldıktan 4 yıl sonra ordudan ayrılmış ve tamamen akademik çalışmalarına yoğunlaşmıştır. Aygün'ün çeşitli dillere çevrilmiş 18 kitabı ve 83 makalesi[5][6] bulunmaktadır.[7] Adil Mustafa Şehzadebaşı ile birlikte ilk kez sığır vebası virüsünün izolasyonunu yapmış ve virüsün filtrelerden geçtiğini ispatlamıştır.[8]
Kişisel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Aygün, 33. derece masondu.[9] Ayrıca Ankara'daki Mason Yükseliş Locası'nın ilk üstadı muhteremi idi.[10] Süreyya Tahsin Aygün'ün adı, Almanya'da bulunan Aygün İnstitüte'ye verilmiştir. Aygün, aynı zamanda Atatürk'ün doğumunun 100. yılı şerefine verilen "Hizmet ve Onur Plaketi"nin de sahibidir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türk Halkının Minnet Borçlu Olduğu Bilim İnsanı: Süreyya Tahsin Aygün". ajanimo.com. 24 Nisan 2020. 28 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Berkkan, Kürşad (2011). Deşifre. artcivic. ISBN 6055642204. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Yaşar Anter (20 Nisan 2020). "Veterinerlerden 'Sağlık Yasasına' tepki: Bizi yok saydılar!". sozcu.com.tr. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ "Ord. Prof. Dr. Süreyya Tahsin Aygün ve Türk Bilim Tarihine Katkıları". turktoyu.com. 17 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ "Unutulanlar: Ord. Prof. Dr. Süreyya Tahsin Aygün (1895-1981)". hamitcansayilgan.blog. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Ece Nur Çınar; Elif Vatanoğlu-Lutz (2018). "Ord.Prof.Dr.Süreyya Tahsin Aygün (1895-1981) - Dünyada Kök Hücre Üzerine Çalışan İlk Bilim İnsanı" (PDF). Nobel Medicus. 40 (1): 55-57. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ Hıncal Uluç (8 Temmuz 2018). "Elimizden Kaçırdığımız Müthiş Tıp Buluşu". sabah.com.tr. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Yalçın Bayer (14 Nisan 2020). "Tıpçılar insanı tedavi eder veterinerler de insanlığı". hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Dikbaş, Yılmaz (2012). Atatürkçüler Yenildi. artcivic. ISBN 6054656074. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Fikret Çeltikçi (1980). "Türkiyede Masonluk Gelişmelerinde üniteler". academia.edu. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.