Recaizade Mahmud Ekrem
| Recaizade Mahmud Ekrem رجاﺋﻰ زاده محمود اكرم | |
|---|---|
 1909 yılında Ekrem. | |
| Doğum | 1 Mart 1847 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 31 Ocak 1914 (66 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Meslek | Yazar, şair, başmuavin, danıştay üyesi, öğretmen ve bakan |
| Dönem | II. Tanzimat |
| Edebî akım | Romantizm · Realizm |
Recaizade Mahmud Ekrem (Osmanlı Türkçesi: رجاﺋﻰ زاده محمود اكرم; d. 1 Mart 1847, İstanbul - 31 Ocak 1914, İstanbul), Türk şair ve yazardır. 19. yüzyıl Osmanlı dönemi Türk edebiyatının önde gelen isimlerindendir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1 Mart 1847 tarihinde İstanbul'da doğdu. Babası Tanzimat'tan sonra Takvimhane nazırlığı yapan şair, hattat ve vak'anüvis Mehmed Şakir Recai Efendi, annesi sülalesi Timurtaş Paşa'ya dayanan Adviye Hanım'dır. Ercüment Ekrem Talu'nun babasıdır. Babasından Arapça ve Farsça öğrendi. 1858'de ilköğretimini tamamladı, özel öğrenim görerek yetişti. Mekteb-i İrfan'ı bitirdikten sonra (1858) girdiği Harbiye İdadisi'ndeki öğrenimini sağlık sorunları nedeniyle tamamlayamadı. Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi'nde memurluğa başladı (1862). Tanzimat ve Nafia dairelerinde başmuavinlik (1874), Şura-yı Devlet (Danıştay) üyeliği (1877), Mekteb-i Mülkiye ve Galatasaray Sultanisi'nde öğretmenlik (1880-1888), birkaç ay Evkaf ve Maarif Nazırlığı (1908), Meclis-i Âyân üyeliği (1908-1914) yaptı.
Resmi görevle Trablusgarp'a gönderildi. 1908'de 2. Meşrutiyet'ten sonra kurulan Kamil Paşa kabinesinde Maarif Nazırı oldu. Namık Kemal'le tanışmasının ardından Encümen-i Şuara'ya katıldı. İlk yazıları Namık Kemal yönetimindeki Tasvir-i Efkar gazetesinde yayınlandı. 1870'lerden sonra kendisini tümüyle yazılarına verdi. Batı edebiyatından çeviriler yaptı. 1870'te ilk oyunu Afife Anjelik, 1871'de ilk şiir kitabı Nağme-i Seher yayınlandı. Yaşamını yitirdiğinde Meclis-i Âyan üyesiydi.
Ölümü nedeniyle okullar tatil edilmiş ve büyük bir cenaze töreni düzenlenmiştir. Mezarı, oğlu Nejad'ın kabri yanında, Küçüksu'dadır.
Edebî hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Namık Kemal'le tanışmasının ardından edebiyat çevresine girmiş ve onun Fransa'ya gitmesi üzerine, 1867'de Tasvir-i Efkar gazetesinin yönetimine geçmiştir. Recaizade, üç oğlunun, özellikle de çok sevdiği Necat'ın ölümünden duyduğu acıyı dile getirdiği şiirleriyle daha çok karamsar duygular işledi. Eski edebiyatı savunan Muallim Naci ve çevresiyle girdiği edebiyat tartışmalarıyla Edebiyat-ı Cedide akımının doğmasına zemin hazırladı. Başta Tevfik Fikret olmak üzere döneminin genç şair ve edebiyatçılarını çevresinde topladı. Tanzimat ve Batı düşüncesinin yeni kuşağa benimsetilmesinde önemli rol oynadı.
Kendisinin yetkin tiyatro oyunu olarak bilinen Çok Bilen Çok Yanılır, ölümünden sonra yayımlandı. Sanatta güzellik ilkesine bağlı kaldı. "Sanat sanat içindir" anlayışını savundu. Doğaya dönük, insanı doğa içinde ele alan şiirler yazdı. Aşk ve ölüm temalarını işledi. Eski-yeni edebiyat tartışmalarının merkezinde yer aldı. Tek romanı, Türk edebiyatında realizmin ilk örneklerinden sayılan Araba Sevdası adlı eseridir. Yazar bu eserde ailesinin parasını zevk ve eğlencesine harcayanları eleştirdi. Bu eseri yazdığı dönemde ailesini karşısına almış ve baba mirasından olacağını bile bile eserini yazmaya devam etmiştir.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dr. Adem Çalışkan, “Recâizâde Mahmûd Ekrem’den Bir Na’t ve Tahlili”, EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 19, [Ankara] Bahar 2004, ss. 331-348.
- Christopher Ferrard, “Recā’īzāde Mahmūd Ekrem’in Ta‘līm-i Edebīyāt’ı ve Osmanlı Edebiyat Eleştirisine Katkısı. Kısım I”, (Çev.: Yrd.Doç.Dr. Adem Çalışkan), Studies of Ottoman Domain, C. 3, S. 4, Şubat 2013, ss. 1-23.
- Maârif-i Umûmiye nâzırları
- Evkaf-ı Hümâyun nâzırları
- 1847 doğumlular
- 1914 yılında ölenler
- İstanbul ili doğumlu yazarlar
- 19. yüzyıl Türk yazarları
- Şûrâ-yı Devlet üyeleri
- 20. yüzyılda Osmanlılar
- II. Abdülhamid tarafından seçilen Meclis-i Âyan üyeleri
- Realist yazarlar
- 20. yüzyıl Türk şairleri
- Kandilli Mezarlığı'na defnedilenler