Opsikion
| |||||||||||||||||||||
Opsikion Theması (Yunanca: θέμα Ὀψικίου, thema Opsikiou) basitçe Opsikion (Grekçe: [θέμα] Ὀψίκιον, Latince: Obsequium), kuzeybatı Küçük Asya'da (modern Türkiye) bulunan bir Bizans themasıdır (askeri-sivil bir eyalet). İmparatorluk maiyet ordusundan yaratılan Opsikion, Konstantinopolis'e en yakın konumda bulunan ilk themaların en büyük ve en prestijli olanıydı. 8. yüzyılda çeşitli isyanlara karıştı, yaklaşık 750'de üçe bölündü ve eski üstünlüğünü kaybetti. Dördüncü Haçlı Seferi sonrasına kadar orta kademe bir thema olarak hayatta kaldı.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Opsikion theması ilk dört themadan biriydi ve kökeni Doğu Roma ordusunun ülke ordularına dayanır.a[›] Opsikion terimi, 7. yüzyılın başlarında gelen Latince Obsequium ("maiyet") teriminden türemiştir.[1] Erken bir aşamada, Opsikion'un Konstantinopolis'in içine yerleştirilmiş olması mümkündür.[2] Ancak 640'larda, İslam'ın yayılışında yaşanan feci yenilgilerin ardından, kara ordularının kalıntıları Küçük Asya'ya çekildi ve "themalar" (themata) adı verilen büyük bölgelere yerleştirildiler.[3] Böylece Opsikon theması, başkenti Ankara olmak üzere Çanakkale Boğazı'ndan Kızılırmak'a kadar tüm kuzeybatı Küçük Asya'yı (Galatya, Lidya ve Paflagonya'nın bazı kısımları ile Misya, Bitinya) kapsayan bir alana imparatorluk Opsikion birlikleri yerleşti. Themanın kesin kuruluş tarihi bilinmemektedir; en erken referans 626 gibi erken kuruluş tarihine işaret eder, ancak doğrulanan ilk oluşum 680'dedir.[4][5][6] Opsikion ile birlikte 7. yüzyılın sonlarında ve 8. yüzyılın başlarında idare edildiği anlaşılan Trakya bölgesinin de başlangıçta dahil edilmiş olması mümkündür.[4][7]
Opsikion'un benzersiz kökeni, themanın organizasyonunun çeşitli yönlerine yansıdı. Böylece, komutanının unvanı, diğer temalarda olduğu gibi stratēgos (στρατηγός, "general") değil, tam adı komēs tou basilikou Opsikiou (Grekçe: κόμης τοῦ βασιλικοῦ Ὀψικίου, "imparatorluk Opsikion kontu") olan komēs (κόμης, "kont") idi.[4] Dahası, tourmai olarak değil, Optimatoi ve Boukellarioi gibi eski ordunun seçkin birliklerinden oluşan domestikoslara bölünmüştü, her iki seçkin birlik de 4.– 6. yüzyıllarda Got Foederati için askere alınmasına kadar uzanıyordu.[8] Onun prestiji, komutanlarının mühürlerinden de anlaşılır, burada "Tanrı tarafından korunan imparatorluk Opsikion" (Grekçe: θεοφύλακτον βασιλικόν ὀψίκιον; Latince: a Deo conservandum imperiale Obsequium) yazmaktadır.[6]
İmparatorluk başkenti Konstantinopolis'e en yakın bir thema ve diğer themalar arasında üstün bir konuma sahip olması, Opsikion kontlarının, imparatorlara karşı isyan etme eğilimine neden oluyordu. Daha 668 yılında, İmparator II. Konstans'ın Sicilya'da ölümü üzerine kont Mizizios başarısız bir darbe düzenledi.[9] Patrikios Barasbakourios yönetiminde Opsikion, İmparator II. Justinianos'un (h. 685-695, 705-711) ana güç üssüydü.[6] II. Justinianos, askerî gücünü artırmak amacıyla Trakya'ya esir düşen birçok Slavları da buraya yerleştirdi. Ancak çoğu ilk muharebede Arapların tarafına geçti.[10] 713'te Opsikos ordusu, Justinianos'u devirip öldüren Filippikos'a (h. 711-713) karşı ayaklandı ve II. Anastasios'u (h. 713-715) tahta çıkardı, ancak 715'te onu devirip III. Theodosios'u (h. 715-717) tahta çıkardılar.[11][12] 717'de Opsikion, III. Leon'nun (h. 717-741) tahta çıkmasını desteklediler, ancak 718'de kontları Patrikios Isoes, ona karşı başarısız bir şekilde ayaklandı.[6] 741–742'de kouropalatēs Artabasdos, themayı İmparator V. Konstantinos'un (h. 741-775) tahtını gasp etmesi için bir üs olarak kullandı. 766'da bir başka kont, aynı imparatora karşı başarısız ayaklanması sonrası kör edildi.[5] Opsikion theması İsaurya imparatorlarına karşı isyanları sadece kontlarının hırsları sonucu değildi: Opsikion sadık bir şekilde İkonofildi ve İsaurya Hanedanı'nın ikonoklast politikalarına karşıydılar.[13] Sonuç olarak, İmparator V. Konstantinos, Boukellarioi ve Optimatoi themalarından yeni themalar ayırarak gücünü zayıflattı.[14][15] Aynı zamanda imparator, yeni bir elit ve sadık ikonoklast muhafız alayı olan tagmatayı oluşturdu.[14][16]
Sonuç olarak, indirgenmiş Opsikion, bir muhafız oluşumundan sıradan bir süvari themasına düşürüldü: kuvvetleri turmai bölündü ve kontu thema valiler hiyerarşisinde altıncı sıraya düştü ve hatta 9. yüzyılın sonunda "sıradan" stratēgos unvanı ile yeniden adlandırıldı.[6][5][17] 9. yüzyılda, yıllık 30 pound altın maaşı ve 6.000 adama (eski Opsikion'un tahmini 18.000'inden daha düşük) komuta ettiği kaydedilmiştir.[5][18] Thema başkenti İznik'e taşındı. 10. yüzyıl imparatoru Konstantinos Porfirogennetos, De Thematibus adlı eserinde, themada dokuz şehirden daha bahseder: Cotyaeum, Dorilaion, Midaion, Apamea, Myrleia, Lampsakos, Parion, Kizikos ve Abidos.[6]
820'lerin başındaki büyük Slav Thomas İsyanı'nda Opsikion, İmparator II. Mihail'e (h. 820-829) sadık kaldı.[19] 866 yılında Opsikion stratēgos'u Georgios Peganis, Thrakesion Theması ile birlikte III. Mihail'in (h. 842-867) kıdemsiz eş imparatoru I. Basileios'e (h. 867-886) karşı ayaklandı ve yaklaşık 930 yılında, Basileios Halkoheir, İmparator I. Romanos'a (h. 920-944) karşı ayaklandı. Ancak her iki isyan da kolayca bastırıldı ve 8. yüzyılın imparator yaratan isyanlarından çok uzaktılar.[6] Thema, Komninos Hanedanı döneminde,[20] boyunca var oldu ve 12. yüzyılda bir ara Ege themasıyla birleştirildi.[21] Görünüşe göre, Dördüncü Haçlı Seferi sonrası İznik İmparatorluğu döneminde hayatta kaldı: Georgios Akropolitis, 1234'te Opsikion themasının "İtalyanlar" (Latin İmparatorluğu) altına girdiğini kaydeder.[6][5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Haldon 1984, ss. 443-444.
- ^ Haldon 1984, s. 178.
- ^ Haldon 1997, ss. 214-216.
- ^ a b c Treadgold 1995, s. 23.
- ^ a b c d e ODB, "Opsikion" (C. Foss), pp. 1528–1529.
- ^ a b c d e f g h Lampakis & Andriopoulou 2003.
- ^ ODB, "Thrace" (T. E. Gregory), pp. 2079–2080.
- ^ Lounghis 1996, ss. 28-32.
- ^ Haldon 1997, s. 313.
- ^ Treadgold 1995, s. 26.
- ^ Treadgold 1995, s. 27.
- ^ Haldon 1997, ss. 80, 442.
- ^ Lounghis 1996, ss. 27-28.
- ^ a b Lounghis 1996, ss. 28-31.
- ^ Treadgold 1995, ss. 29, 71.
- ^ Treadgold 1995, ss. 71, 99, 210.
- ^ Lounghis 1996, s. 30.
- ^ Haldon 1999, s. 314.
- ^ Treadgold 1995, s. 31.
- ^ Haldon 1999, s. 97.
- ^ Ahrweiler 1966, s. 79.
- Genel
- Ahrweiler, Hélène (1966). Byzance et la mer: La marine de guerre, la politique et les institutions maritimes de Byzance aux VIIe–XVe siècles (Fransızca). Paris: Presses universitaires de France. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020.
- Haldon, John F. (1984). Byzantine Praetorians: An Αdministrative, Ιnstitutional and Social Survey of the Opsikion and the Tagmata, c. 580-900 (İngilizce). 3. Bonn, Germany: R. Habelt. ISBN 3-7749-2004-4. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
- Haldon, John F. (1997). Byzantium in the Seventh Century: The Transformation of a Culture (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-31917-1. 28 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020.
- Haldon, John (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204 (İngilizce). Londra: UCL Press. ISBN 1-85728-495-X.
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Lampakis, Stylianos; Andriopoulou, Vera (17 Ekim 2003). "Theme of Opsikion (Οψικίου Θέμα)". Encyclopedia of the Hellenic World: Asia Minor (Yunanca). Athens, Greece: Foundation of the Hellenic World. 25 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2009.
- Lounghis, T. C. (1996). "The Decline of the Opsikian Domesticates and the Rise of the Domesticate of the Scholae". Byzantine Symmeikta (İngilizce) (10): 27-36. ISSN 1105-1639. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2009.
- Pertusi, A. (1952). Constantino Porfirogenito: De Thematibus (İtalyanca). Rome, Italy: Biblioteca Apostolica Vaticana.
- Treadgold, Warren T. (1995). Byzantium and Its Army, 284–1081. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-3163-2. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020.