Koruyucu tıp
Koruyucu tıp çevre şartları, insan sağlığı ve hayvan sağlığı arasındaki ilişkiyi inceleyen gelişmekte olan bir disiplinler arası alandır. Ayrıca ekolojik tıp, çevre tıbbı ya da tıbbi jeoloji olarak da bilinir..
Sağlık sorunlarında çevre şartlarının etkisi küresel ve karmaşıktır. Koruyucu tıp uzmanları sorunları çözmek için tezleri olan multidisipliner ekiplerden oluşur. Takımlar beseri hekimler, veteriner hekimler ve diş hekimlerinin yanı sıra mikrobiyologların, patologların, peyzaj analizistlerinin, deniz biyologlarının, toksikologların, epidemiyologların, iklim biyologlarının, antropologların, iktisatçıların ve siyaset bilimcilerinin de içinde bulunduğu farklı disiplinlerden gelen araştırmacılar ve klinisyenlerin katılımlarıyla oluşur.
Klinik alanlarında HIV, Lyme hastalığı, Şiddetli akut solunum yolu sendromu (SARS), Kuş gribi, Batı Nil virüsü, Sıtma ve diğer gelişmekte olan bulaşıcı hastalıklar vardır.
Koruyucu tıp teriminin ilk kullanımı ve tıp ve çevreciliğin kayda değer gelişme kaydetmesi 1990'ların ortalarında denk gelmektedir. Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar bu konunun merkezini oluşturur. Örneğin, tarım arazisi yapmak için büyük bir ormanlık alanı yakmak vahşi hayvan türlerini yerinden edebilir. Bu durum, sonrasında evcil hayvanları etkileyebilir. Evcil hayvanlar insan besin zincirine girdiğinden dolayı enfeksiyonlar insanlara da bulaşır ve sağlığı etkileyen yeni tehiditler ortaya çıkar. Çevre, insan ve hayvan sağlığı için geleneksel yaklaşımlar nadiren bu bağlantıları incelerken koruyucu tıpta, bu tür ilişkileri incelemek esastır. İlgili birçok disiplinlerden uzmanlar birlikte ve yakın bir çalışma içindedirler.
Sosyal etki
[değiştir | kaynağı değiştir]Çevre ve sağlık konularına birlikte bakarak gerçekleştirilen koruyucu tıp, yerel ve tanımı yapılamamış acil ve karmaşık toplumsal konularda kamuoyunda hızlı bir değişim oluşturabilecek potansiyele sahiptir. Mesela, küresel ısınmanın belli belirsiz uzun vadeli etkilerini tanımlanabilir, ancak belirgin bir etkisi hava sıcaklığında nispeten hafif bir artıştır. bu durum ısıya duyarlı sivrisineklerin uçuş tavanını yükseltir ve onları daha yüksekten uçan göçmen kuşlarına yem yapar, böylece başka bir ülkeye veya kıtaya sivrisineklerdeki bir hastalık taşınabilir.
Aynı şekilde, banliyölerdeki genişlemeler ile şehirlerin kırsal ekosistemlerde oluşturduğu acil dengesizlik açısından bakıldığında, kemirgenler gibi kırsalda bulunan türlerin insanlar ve şehir ekosistemindeki canlılarla teması sonucu yeni türler arası hastalıkların yayılması tehlikesi ortaya çıkmaktadır. Bu araştırmalar sonucunda kentsel yayılmanın geniş bir konu olduğu anlaşılmakta ve daha uygun şekillerde yapılmaktadır. SARS veya HIV/AIDS gibi gerçek vakalar göz önüne geldikçe, bu bütüncül bakış açısı daha soyut açıklamalar kazanmakta ve kamuoyunda daha güçlü yankı buldu.
Koruyucu tıp aynı zamanda ötenazinin yasal olup olup olmadığı hakkındaki büyük bir tartışmanın küçük bir parçası olmuştur.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Weinhold, Bob. "Conservation Medicine: Combining the Best of All Worlds", Environmental Health Perspectives (EHP), Vol. 111, No. 10, August 2003. EHP is the monthly, peer-reviewed journal of the US National Institute of Environmental Health Sciences.
- Motavalli, Jim. "Connecting the Dots: The Emerging Science of Conservation Medicine Links Human and Animal Health with the Environment", E—The Environmental Magazine, November/December 2004.
- Motavalli, Jim. "Too Darn Hot Global Warming Accelerates the Spread of Disease", E—The Environmental Magazine, November/December 2004.
- Moss, Doug. "E WORD: Conservation Health", E—The Environmental Magazine, November/December 2004.
- Aguirre (Editor), A. Alonso, et al. Conservation Medicine: Ecological Health in Practice13 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oxford University Press (Sep 2002) ISBN 0-19-515093-7.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Conservation Medicine Lecture topics from Tropical and Travel Medicine Series, University of Minnesota.
- The Consortium for Conservation Medicine 19 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
CCM partners include:- Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health - Department of Environmental Health Sciences 30 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tufts Center for Conservation Medicine
- USGS National Wildlife Health Center
- University of Pittsburgh Graduate School of Public Health24 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- University of Wisconsin–Madison Nelson Institute for Environmental Studies 25 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Wildlife Trust
- Conservation Medicine Center of Chicago (CMCC) is a collaboration among the Chicago Zoological Society, which operates Brookfield Zoo; Loyola University Chicago Stritch School of Medicine; and the University of Illinois College of Veterinary Medicine.
- Murdoch University, Perth, Australia, School of Veterinary & Biomedical Sciences offers a Master of Veterinary Studies in Conservation Medicine 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. as well as a Postgraduate Certificate in Veterinary Conservation Medicine 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "Ecological Medicine: A Call for Inquiry and Action" 16 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (February 2002). Formal statement from Science & Environmental Health Network (SEHN), a "consortium of North American environmental organizations"
- EcoHealth Journal 10 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Conservation Medicine, Human Health, Ecosystem Sustainability"
- http://www.stlzoo.org/conservationmedicine[ölü/kırık bağlantı] Saint Louis Zoo Institute for Conservation Medicine