Kazakgate
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Nisan 2024) |
Kаzаkhgаtе, Amerikalı işadamı ve Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in eski danışmanı olan James Giffen'in karıştığı skandala verilen isimdir.[1]
Suçlamalar ve yakalanma
[değiştir | kaynağı değiştir]ABD'li savcılar Giffen'i, 1990'larda Batılı şirketler için Tengiz petrol sahaları üzerinde sözleşmeler yapmak amacıyla Nazarbayev ve Kazakistan eski Başbakanı Nurlan Balgimbayev'e rüşvet vermekle suçladı.[2][3] James Giffen, 2003 yılında New York'taki John F. Kennedy Uluslararası Havaalanında Paris'e giden bir uçağa binmeye çalışırken kaçma şüphesiyle tutuklandı fakat daha sonra ülkeden kaçmaya çalışmadığı öğrenildi. Dönüş bileti vardı ve bu normal planlanmış bir iş gezisiydi. Kendisi, ABD'nin New York Güney Bölgesi savcılığı tarafından 1974 tarihli Yabancı Yolsuzluk Uygulamaları Yasasını ihlal etmek ve kara para aklamakla suçlandı.[3] Kazakistan kanunlarına göre çifte vatandaşlığa izin verilmemesine rağmen, Kazakistan diplomatik pasaportu taşıyordu. Avukatlık ofisi ayrıca eski bir Mobil yöneticisi olan J. Bryan Williams III'ü, Mobil'in Kazakistan'daki işlerinden elde edilen komisyonlarla ilgili vergi kaçakçılığıyla suçladı.
Federal rüşvet suçlamalarına göre Giffen, İsviçre'de banka hesapları oluşturmak ve 20 milyon dolar aktarmak,[4] Kazak yetkililerin aile üyeleri için özel yatılı okullarda öğrenim ücreti ödemek ve milyonlarca dolar mücevher satın almakla suçlanıyordu. Giffen'in avukatları, Giffen'in ABD hükûmetinin tam bilgisi ve onayıyla hareket ettiğini iddia ediyordu. Giffen, iddialarını desteklemek için duruşmasında gizli bilgilere erişim talebinde bulundu fakat hükûmet gizli bilgilerin açığa çıkmasına karşı çıktı.
Kazakistan'ın tepkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kazakistan resmi olarak suçlamaların bir Amerikan vatandaşını ilgilendirdiği için ülkeleriyle hiçbir ilgisinin olmadığını açıklasa da birkaç Amerikalı avukat Kazakistan adına ABD Adalet Bakanlığı'na başvurdu.[5] ABD'nin Kazakistan'la ilişkilerinin stratejik önemini dikkate alarak yargılamanın durdurulmasını talep ettiler.
Duruşma
[değiştir | kaynağı değiştir]Kazakhgate davasında Giffen, bu faaliyetlerle ilgili gizli belgeleri açıklamayı reddeden CIA'nın onayıyla hareket ettiğini iddia etti.[6] Savunması, Giffen'in yalnızca, yabancı bir devlet olarak yasallığı kendi görüşlerine göre belirleme hakkına sahip olan ve ABD'nin çıkarlarına hizmet eden Kazak hükûmetinin emirlerini yerine getirdiğini ifade etti.[7]
Ağustos 2010'da Giffen, yolsuzlukla mücadele yasaları uyarınca vergi kabahatini kabul etti. Onlarca yıl hapis cezası gerektirebilecek diğer suçlamalar ise düştü.[6] Giffen'in sahibi olduğu Mercator Corporation, Yabancı Yolsuzluk Uygulamaları Yasasını ihlal ederek Kazakistan Cumhuriyeti'nin üst düzey bir hükûmet yetkilisine yasa dışı ödeme yapma suçunu kabul etti.[8]
Dava Kasım 2010'da sonuçlandı. Duruşmada kamuya açıklanmayan gizli belgelere atıfta bulunabildiğini söyleyen ABD Bölge Yargıcı William Pauley, Giffen için beraat akrarı verdi. Hapis veya para cezası verilmedi.[7]
Kurguda Kаzаkhgаtе
[değiştir | kaynağı değiştir]Financial Times'a göre, eski CIA ajanı Robert Baer, See No Evil adlı kitabında James Giffen'den, o ülkedeki petrol politikasını etkileme yeteneği nedeniyle "Bay Kazakistan" olarak söz ediyor. George Clooney bu kitaptan uyarlanan " Suriyena" filminin yapımcılığını üstlendi. Tim Blake Nelson, genel olarak James Giffen'e dayanan kurgusal karakter Danny Dalton'u canlandırdı.
Victor Robert Lee'nin casusluk romanı Performans Anomalileri'nde[9][10], Kazakistan'ın kurgusal bir başbakanı, "'Kazakhgate' adlı bir davada ABD federal mahkemesi önünde ABD Yabancı Yolsuzluk Uygulamaları Yasası'nın ihlal edildiği iddiasıyla açılan bir davayla (Ülkenin zengin petrol sahalarına ilişkin hakların satışıyla ilgili.) bağlantılıdır.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Peter Maass, The Fuel Fixers 13 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New York Times, December 23, 2007.
- ^ Kazakhgate fires up Kazakhstan's election campaign 12 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Eurasia Insight
- ^ a b Marlena Telvick, Indictments allege bribes were paid for Kazakhstan oil 28 Ağustos 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., San Francisco Chronicle, April 7, 2003
- ^ Kazakhstan President Nazarbayev Accepted Bribes, U.S. Alleges, Bloomberg, April 16, 2003.
- ^ Eurasia.net, "Letter Indicates that Attorneys for Kazakhstan Were Concerned about President's Possible Indictment in US Corruption Case 18 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," Eurasia Insight, March 8, 2003.
- ^ a b Washington, Robert Winnett in (13 Ağustos 2010). "George Clooney film inspiration 'Mr Kazakhstan' finally brought to justice". 27 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ a b "Was James Giffen telling the truth?". 18 Aralık 2023. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ "New York Merchant Bank Pleads Guilty to FCPA Violation; Bank Chairman Pleads Guilty to Failing to Disclose Control of Foreign Bank Account". 6 Ağustos 2010. 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ Diplomat, James Pach, The. "Interview: Victor Robert Lee". The Diplomat (İngilizce). 4 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- ^ Lee, Victor Robert (29 Ağustos 2012). Performance Anomalies (İngilizce). Mercury Frontline LLC. ISBN 9781938409219.
- ^ Lee, Victor Robert (15 Ocak 2013). Performance Anomalies. Perimeter Six Press. ISBN 9781938409202. Erişim tarihi: 15 Eylül 2019 – Google Books vasıtasıyla.