Kızılay Meydanı
 | |
 Haritadaki yeri | |
| Diğer adı | 15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı |
|---|---|
| Eski adı | Hürriyet Meydanı |
| Adını veren | Türk Kızılay |
| Türü | Kent meydanı |
| Sağlayıcı | Ankara Büyükşehir Belediyesi |
| Trafik durumu | Araç ve yaya |
| Trafik akışı | Sağ |
| Konum | Kızılay, Çankaya, Ankara |
| Koordinatları | 39°55′14″K 32°51′13″D / 39.92056°K 32.85361°D |
| Metro bağlantısı |  ・ Kızılay İstasyonu |
| Önemli yapılar | Kızılay AVM, Emek İşhanı |
Kızılay Meydanı ya da 15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı, Türkiye'nin başkenti Ankara'nın merkezindeki kent meydanı. Doğudan Ziya Gökalp Caddesi (Kolej, Kurtuluş), batıdan Gazi Mustafa Kemal Bulvarı (Kısaca GMK Bulvarı) (Demirtepe, Maltepe, Tandoğan), kuzey-güney ekseninde ise Atatürk Bulvarı (Sıhhiye, Ulus, Bakanlıklar, Kavaklıdere) yollarının kesişimindedir. Ankara'nın her tarafından ulaşımı oldukça kolay olan meydanda hem metro hem de Ankaray istasyonu bulunmaktadır. Çok sayıda büro, mağaza, kafe ve park bulunmaktadır.
İsim
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kızılay Meydanı ismini; 1929 yılında meydana bakan bir noktada Türk Kızılayı için inşa edilen genel merkez binasından almıştır.[1] Bugün söz konusu bina yıkılmış ve yerine Kızılay AVM binası inşa edilmiş olmasına rağmen yıllar içinde şehirde yaşayan toplum tarafından bu isim benimsenmiş ve günlük hayatta da Kızılay Meydanı olarak kullanılmaya devam etmiştir.
15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi sonrasında Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından alınan bir karar ile meydanın resmî adının "15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı" olarak değiştirildiği açıklanmıştır.[2] Bu isim değişikliği ile birlikte başta Ankara Metrosu, Ankaray ve EGO otobüslerinin Kızılay'da bulunan ana duraklarının isimleri de değişmiş; fakat zaman içerisinde geçirdiği birkaç isim değişikliğine rağmen (1960 Darbesi sonrasında meydanın adı "Hürriyet Meydanı" olarak değiştirilmişti[3]) hâlâ Ankara'da yaşayan yerleşik nüfus tarafından Kızılay Meydanı olarak bilinmekte ve kullanılmaktadır.[4]
Olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Resmî bayramlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kızılay Meydanı, tarih boyunca ülke genelinde kutlanan birçok millî ve resmî bayramın kutlandığı bir merkez olmuştur. Birçok kez kortejlerin ve yürüyüşlerin başlangıç noktası olmasının yanı sıra Ankaralılar için de bir toplanma noktasıdır.
Toplumsal olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu günden beri Kızılay Meydanı birçok ulusal ve uluslararası boyuttaki siyasi eylemin, protestoların ve yürüyüşlerin merkezi olmuştur. Bu bağlamda yalnızca Ankara halkı tarafından kullanılmamakta; büyük bir organizasyon söz konusu olduğunda ülkenin çeşitli yerlerinden gelen insanların ana buluşma güzergâhı üzerinde yer almaktadır.
Cumhuriyet tarihinin ilk sivil itaatsizlik eylemi olan 555K Kızılay Meydanı'nda gerçekleşmiştir. 5 Mayıs 1960 tarihinde, Demokrat Parti mitingi için meydana gelen dönemin başbakanı Adnan Menderes bir grup öğrenci tarafından protesto edilmiştir. Cumhuriyet Mitingleri'nin bir parçası olarak 29 Ekim 2012 tarihinde gerçekleştirilen Cumhuriyet için Seferberlik Buluşması'nın mekanlarından biri de yine Kızılay Meydanı olmuştur. Yasal olarak hiçbir engel olmamasına rağmen, 2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan veya başka bir Millî Görüş kökenli siyasetçinin olası cumhurbaşkanı adaylığına karşı Türkiye çapında düzenlenen mitinglerin bir parçası olarak, Kızılay Meydanı'nda yaklaşık 50.000 kişinin katıldığı bir halk yürüyüşü zinciri olan buluşmada, polis kuvvetleri tarafından göstericilere biber gazı ve tazyikli suyla müdahale etmesini gerektiren durumlar olmuştur.[5]
Gezi Parkı olayları'nın İstanbul dışında gerçekleştiği ana mekanlardan birisi de Ankara'daki Kızılay Meydanı olmuştur. Sivil göstericiler ve polis kuvvetleri arasında kanlı olaylara sahne olan meydanda Ethem Sarısülük bir polis tarafından kafasından vurularak öldürülmüştür. Ayrıca ülkenin yakın siyasi tarihinin en çok yankı uyandıran olaylarından birisi olarak kabul edilen ve dönemin ana muhalefet lideri CHP'li Kemal Kılıçdaroğlu öncülüğünde organize edilen Adalet Yürüyüşü'nün başlangıç noktası ise Kızılay Meydanı'ndaki Güvenpark olmuştur. 15 Haziran 2017'de başlayan yürüyüş 9 Temmuz 2017 tarihinde İstanbul Maltepe'de son bulmuştur.
Terör saldırıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Mart 2016 Ankara saldırısı; kentin ve ülkenin tarihinde yaşanılan en büyük bombalı saldırılardan bir tanesiydi. Güvenpark'ın Atatürk Bulvarı ve meydana bakan tarafında yer alan otobüs durakları önünde gerçekleşen olayda 38 kişi ölmüş, 125 kişi ise yaralanmıştır. Olayın ardından başta Güvenpark olmak üzere meydana çıkan bütün ara ve ana yollarda, sokaklarda ve caddelerde üst düzey güvenlik önlemleri alınmış; uzun süre boyunca Kızılay'a giriş ve çıkışlar polis kuvvetleri tarafından kontrol altında tutulmuştur.
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
 Kızılay AVM |
Atatürk Bulvarı | Selanik Caddesi |
| |||
| Gazi Mustafa Kemal Bulvarı | 
|
Ziya Gökalp Caddesi | |||||
 Kızılay Meydanı 
| |||||||
| |||||||
 Güvenpark |
Atatürk Bulvarı |  Emek İşhanı |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Şenyapılı, Önder (Aralık 2004). Ne Demek Ankara; Balgat, Niye Balgat!*. Ankara: ODTÜ Yayıncılık. s. 130. ISBN 975-7064-87-4.
- ^ "Kızılay Meydanı'nın ismi değişti". Hürriyet. hurriyet.com.tr. 9 Ağustos 2016. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ Nur Çağlar; Zeynep Uludağ; Adnan Aksu (2006). "HÜRRİYET MEYDANI: BİR KENTSEL MEKANIN YENİLİK VE DÖNÜŞÜM ÖYKÜSÜ". Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi. 21 (1). Ankara: Gazi Üniversitesi. ss. 177-182.
- ^ Selin Turan; Özge Yalçıner Ercoşkun (2017). "Meydanlardaki İsim Değişikliklerinin Kent Belleğine Etkisi: Ankara Örneği". Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi. 2 (1). Süleyman Demirel Üniversitesi. ss. 62-63. ISSN 2548-0170. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
- ^ "Cumhuriyet Mitingleri", Vikipedi, 4 Ekim 2020, erişim tarihi: 8 Ekim 2020
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]