Hücre iskeleti
Hücre iskeleti, bakteriler haricinde tüm hücrelerin sitoplazmasında bulunan, hücre çekirdeğinden hücre zarına uzanan ve protein filamentlerinin birbirine bağlayan kompleks ve dinamik bir ağıdır.[1] Farklı organizmaların hücre iskeleti sistemleri benzer proteinlerden oluşur. Ökaryotlarda hücre iskeleti matrisi, hücrenin gereksinimlerine bağlı olarak hızlı büyüme veya küçülme yeteneğine sahip üç ana proteinden oluşan dinamik bir yapıdır.[2]
Hücre iskeletinin yapısı, işlevi ve dinamik davranışı organizma ve hücre tipine bağlı olarak çok farklı olabilir.[3][4] Aynı hücre içinde bile hücre iskeleti, diğer proteinlere ve ağın önceki geçmişine bağlı olarak farklı özellikler gösterebilir.[5]
Görev
[değiştir | kaynağı değiştir]Hücre iskeletinin çok sayıda görevi vardır. Birincil işlevi hücreye şekil vermek, mekanik etkilere karşı direnç kazandırmak ve hücre dışındaki bağ dokuya ve diğer hücrelere bağlanarak tüm dokuları stabilize etmektir.[3][6] Hücre iskeleti ayrıca büzülerek hücre ve hücre çevresinin şeklini değiştirir ve hücre göçüne (belirli bir amaç için değişim göstermiş hücrelerin görev bölgelerine ilerlemesi) olanak sağlar.[5]
Birçok hücre sinyal iletim yolunda rol alan iskelet, hücre dışından materyal alımında (endositoz),[7] hücre bölünmesi sırasında kromozomların ayrılmasında,[3] sitokinezde (ana hücrenin iki yavru hücreye bölünmesi),[4] hücrenin bilşenlerini organize etmede[5] ve hücre içi taşıma işlerinde de (örneğin, hücre içindeki veziküllerin ve organellerin hücre içindeki hareketi) görev alır.[3]
İskelet ayrıca kamçı, sil, lamellipodia ve podozom gibi özel yapıları oluşturur.
Kas kasılması, hücre iskeleti tarafından gerçekleştirilen büyük ölçekli bir eylem örneğidir. Bu olay birlikte çalışan çok özelleşmiş hücre grupları tarafından gerçekleştirilir. Hücre iskeletinde bu kas kasılmasının gerçek işlevini göstermeye yardımcı olan ana bileşen mikrofilamenttir.[8]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hardin, Jeff; Bertoni, Gregory; Kleinsmith, Lewis J. (2015). Becker's World of the Cell (8. bas.). New York: Pearson. ss. 422-446. ISBN 978013399939-6.
- ^ McKinley, Michael; Dean O'Loughlin, Valerie; Pennefather-O'Brien, Elizabeth; Harris, Ronald (2015). Human Anatomy (4. bas.). New York: McGraw Hill Education. s. 29. ISBN 978-0-07-352573-0.
- ^ a b c d Alberts, Bruce (2008). Molecular Biology of the Cell (5. bas.). New York: Garland Science. ISBN 978-0-8153-4105-5.
- ^ a b Wickstead B, Gull K (Ağustos 2011). "The evolution of the cytoskeleton". The Journal of Cell Biology. 194 (4). ss. 513-25. doi:10.1083/jcb.201102065. PMC 3160578 $2. PMID 21859859.
- ^ a b c Fletcher DA, Mullins RD (Ocak 2010). "Cell mechanics and the cytoskeleton". Nature. 463 (7280). ss. 485-92. Bibcode:2010Natur.463..485F. doi:10.1038/nature08908. PMC 2851742 $2. PMID 20110992.
- ^ Herrmann H, Bär H, Kreplak L, Strelkov SV, Aebi U (Temmuz 2007). "Intermediate filaments: from cell architecture to nanomechanics". Nature Reviews Molecular Cell Biology. 8 (7). ss. 562-73. doi:10.1038/nrm2197. PMID 17551517.
- ^ Geli MI, Riezman H (Nisan 1998). "Endocytic internalization in yeast and animal cells: similar and different". Journal of Cell Science. 111 (8). ss. 1031-7. PMID 9512499.
- ^ Cooper, Geoffrey M. (2000). "Actin, Myosin, and Cell Movement". The Cell: A Molecular Approach. 2nd Edition (İngilizce). 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- MBInfo - Hücre İskeleti Dinamiği9 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Lökosit adezyonu5 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Aktin ve mikrotübül dinamiklerini içeren animasyon)
- http://cellix.imba.oeaw.ac.at/10 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hücre iskeleti ve hücre göçü.
