Çocuklarını Yiyen Satürn

Çocuklarını Yiyen Satürn
(Saturno devorando a un hijo)
Sanatçı	Francisco Goya
Yıl	1819-1823
Tür	Duvar sıvası üzerine yağlı boya; sonradan tuvale aktarım
Boyutlar	146 cm × 83 cm (57 in × 33 in)
Konum	Prado Müzesi, Madrid

Çocuklarını Yiyen Satürn^[1] ya da kısaca Satürn^[2] (İspanyolca Saturno devorando a un hijo), İspanyol ressam Goya'nın, Sağırın Beşi (Quinta del Sordo) adıyla bilinen evinin iki katındaki duvar sıvasına, dekorasyon amacıyla yağlı boya ile çizdiği 14 tablodan oluşan ve Kara Resimler olarak adlandırılan duvar resmi serisine ait bir tablodur. Serinin geri kalanıyla birlikte 1819 - 1823 yılları arasında çizilmiştir. Resimde Yunan tanrısı Kronos'un (başlıkta Roma karşılığı olan Satürn ismi kullanılmıştır), kendi yerine geçmelerinden korktuğu çocuklarını doğumlarının hemen ardından yiyerek öldürmesi anlatılır. Goya'nın ölümünden sonra tuvale aktarılan resim, Madrid'deki Prado Müzesi'nde sergilenmektedir.

Çizilişi

Goya 1819'da Madrid yakınlarındaki Manzanares kıyılarında, Quinta del Sordo olarak bilinen bir ev satın aldı. İki katlı bu evin adı önceki sahibinin sağır olmasından geliyordu. Ancak bu isim, 1792'de geçirdiği ateşli bir hastalık sebebiyle sağır kalmış olan Goya'ya da uyuyordu. Ressam 1819'dan Bordo'ya gittiği 1823'e kadar, evin duvarlarına yağlı boya ile 14 resimden oluşan bir dizi tablo çizdi. 73 yaşındaki Goya hayatını tehdit eden iki ciddi hastalık atlatmış olması sebebiyle kendi ölümüne odaklanmıştı ve ayrıca İspanya'daki iç çatışmalar nedeniyle de oldukça karamsardı. Evin duvarlarına önceleri daha neşeli resimler çizdiyse de, sonradan bunların üzerine çok daha iç karartıcı olan ve bugün Kara Resimler olarak anılan resimleri çizdi. Ressama ısmarlanmamış olan ve halka teşhiri düşünülmeyen bu resimler, betimledikleri kötü niyetli ve çatışma dolu temalar sebebiyle, karamsar bir ruh halini yansıtıyordu.

Tanrı Satürn'ün kendi çocuklarından birini yemesini gösteren rahatsız edici bir tablo olan Çocuklarını Yiyen Satürn, Goya'nın yemek odasının duvarlarına çizdiği altı resimden biriydi. Mite göre Satürn'ün çocuklarından biri, kendisinin babası Caelus'un yerine geçtiği gibi, Satürn'ün yerine geçecekti ve tanrı bunu biliyordu. Satürn bunu engellemek için bütün çocuklarını doğar doğmaz yiyordu. Karısı Ops Satürn'e ihanet etti ve altıncı oğlu Jüpiter'i Girit'te saklayıp, Satürn'ü kundağa sarılmış bir taş ile kandırdı. Sonunda kehanet doğru çıktı ve Jüpiter babasının yerine geçti.

Goya evdeki resimlere isim vermemişti, resimler onun ölümünün ardından adlandırıldı. Bu adlandırmaya göre, bu resim için İspanyolca Saturno devorando a su hijo veya Saturno devorando a un hijo isimleri kullanıldı.

Resim

Goya, Satürn'ü oğullarından birini yerken betimler. Çocuğun başı ve sol kolu yenmiştir. Sağ kol yenmiş olabileceği gibi, çocuğun vücudunun önünde, Satürn'ün sol eli tarafından tutulmuş durumda da olabilir. Tanrı, çocuğun sol kolundan bir parça daha ısırırken görülmektedir. Karanlıktan fırlayışı, açık ağzı ve gözlerinin beyazındaki belirginlik sebebiyle bir tür delilik hali içindedir. Resimdeki diğer parlak bölgeler, çocuğun beyaz vücudu ve etrafındaki kırmızı kan ile Satürn'ün cesedin sırtına batmış olan parmaklarının eklemleridir. Özgün resimde tanrının penisinin kısmen erekt durumda çizildiğine dair kanıtlar vardır,^[3] ancak resmin tuvale aktarımı sırasında bu ayrıntı yok olmuştur. Resmin mevcut halinde bu bölge belirsizdir.

Resmin anlamına ilişkin birçok yorum önerilmiştir: gençlik ile yaşlılık arasındaki çatışma, her şeyi yeyip bitiren zaman, tanrının gazabı, kendi çocuklarını savaşlar ve devrimler sırasında adeta yiyen İspanya'nın durumuna ilişkin alegori. Goya'nın altı çocuğu arasında ergenliğe kadar hayatta kalan tek çocuğu olan Xavier'le ya da muhtemelen metresi olan hizmetçisi Leocadia Weiss'la olan ilişkileri de resmin muhtemel ilham kaynağı olarak görülmüştür. Goya resim üzerine herhangi bir not yazmış olsa bile, böyle bir not günümüze kalmamıştır. Ayrıca ressam, halka teşhir edilmesi düşünülmeyen bu resmin anlamına ilişkin herhangi bir açıklama da yapmamıştır. Bir görüşe göre "Michelangelo'nun Sistine Şapeli'nin tavanındaki resimlerinin 16. yüzyılı anlamamızda nasıl önemli bir yeri varsa, bu resmin de insanın modern zamanlardaki durumunu anlamamızda öyle önemli bir yeri vardır."^[4]

Goya Peter Paul Rubens'in 1636'da çizdiği aynı isimli resimden ilham almış olabilir. Rubens'in yine Prado Müzesi'nde bulunan bu eseri daha aydınlık bir resimdir ve söz konusu mitin daha geleneksel bir tasvirini içerir. Bu resimde Goya'nın resmindeki yamyamca vahşilik yoktur. Ancak kimi eleştirmenlere göre Rubens'in resmi daha korkutucudur, çünkü bu resimde tanrı kendi gücünü elde tutabilmek için masum çocuğunu öldüren bencil ve acımasız bir katildir. Goya'nın resminde ise kendi oğlunu öldürmüş olması sebebiyle deliren bir adam görülür. Ayrıca Goya'nın resmindeki çocuk vücudu aslında bir yetişkin vücudu şeklinde çizilmiştir. Rubens'in resminde ise çaresiz bir bebek açıkça görülür. Goya 1796-1797 yıllarında aynı resmin bir de tebeşirle çizilmiş versiyonunu yapmıştır. Bu resimde Rubens'in betimlemesine daha yakın bir Satürn vardır. Tanrı çocuğun bir bacağını tavuk budu gibi tutarken diğerini zarifçe ısırmaktadır. Resimde, son resimde yer alan vahşet ve delilik görülmez.

Tuvale aktarım

Halka gösterilmesi tasarlanmamış olsa da Kara Resimler Goya'nın eserleri arasında önemli bir yere sahipti. Goya Bordo'ya gönüllü sürgüne giderken evi torunu Mariano'ya bıraktı. Birkaç defa el değiştiren ev sonunda 1874'te Fransız Baron d'Erlanger'e satıldı. 70 yıldır duvarlarda bulunan resimler oldukça yıpranmıştı. Baron resimlerin, korunabilmeleri için Prado Müzesi'nin küratörü Salvador Martinez Cubells'in gözetiminde tuvale aktarılmalarını istedi. d'Erlanger resimleri 1878'de Paris'te düzenlenen Dünya Fuarı'nda sergiledikten sonra İspanyol devletine bağışladı. Duvar resimlerinde zamanla oluşan yıpranma ve tuvale aktarım sırasında ortaya çıkan ek sorunlar sebebiyle, resimlerindeki çoğu detay kayboldu. Ancak Çocuklarını Yiyen Satürn, serinin diğer resimlerine göre daha iyi durumdadır.

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Çocuklarını Yiyen Satürn ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Licht, Fred (1983). Goya: The Origins of the Modern Temper in Art. Icon. s. 288. ISBN 0-06-430123-0.
Morden, Karen ve Pulimood, Stephen (2006). Stephen Farthing (Ed.). 1001 Paintings You Must See Before You Die. Londra: Quintet Publishing Ltd. ISBN 1-84403-563-8.
"Saturn Devouring One of His Sons". Museo del Prado. 13 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2007.
E. Weems. "The Black Paintings: Saturn". 11 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2007.
Jay Scott Morgan. "The Mystery of Goya's Saturn". New England Review. 2 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2007.
"Goya's Black Paintings". theartworlf. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2007.
Milko A. García Torres. "Francisco José Goya". Pinacoteca Universal Multimedia (İspanyolca). Madrid: F & G Editores. 21 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2007.

^ de Magalhåes, Roberto Carvalho (2008). "Neoklasizm ve Romantizm". Mini Dev Sanat Kitabı. Alfa. ss. 736-737. ISBN 978-975-297-994-9.
^ Farthing, Stephen (2007). "1800'ler". Ölmeden Önce Görmeniz Gereken 1001 Resim. Caretta Yayıncılık. s. 375. ISBN 978-975-92722-9-6.
^ Morden and Pulimood in Farthing p.375
^ Licht s.71

[Mini-1] Magalhåes, Roberto Carvalho (2008). "Neoklasizm ve Romantizm". Mini Dev Sanat Kitabı. Alfa. ss. 736-737. ISBN 978-975-297-994-9.

[Farthing-2] Farthing, Stephen (2007). "1800'ler". Ölmeden Önce Görmeniz Gereken 1001 Resim. Caretta Yayıncılık. s. 375. ISBN 978-975-92722-9-6.

[3] Morden and Pulimood in Farthing p.375

[4] Licht s.71

[1]

[2]

[3]

[4]