Marmara Denizi sayfasının kaynağını görüntüle

{{yönlendirme|Marmara}}
{{Su kütlesi bilgi kutusu
|adı                    = Marmara Denizi<!--Su kütlesinin adı-->
|resim                  = 
|resim_boyutu           = 275px
|altyazı                = 
|resim2                 = 
|altyazı2               = 
|pushpin_map            = Türkiye
|pushpin_map_caption    = <!--Raptiye haritasının altındaki yazı-->
|pushpin_mapsize        = 275<!--Raptiye haritası boyutu / en fazla 300-->
|pushpin_relief         = 1<!--Kabartma varmı // O veya 1-->
|pushpin_image          = <!--Raptiye haritasının üstündeki resim-->
|ülke                   = <!--Su kütlesinin bulunduğu ülke-->
|bölge                  = <!--Su kütlesinin bulunduğu bölge-->
|şehir                  = [[#Yerleşim|Şehirler listesi]]<!--Su kütlesinin bulunduğu şehir-->
|ilçe                   = <!--Su kütlesinin bulunduğu ilçe-->
|konum                  = [[Marmara Bölgesi]], [[Türkiye]]<!--Su kütlesinin bulunduğu konum-->
|koordinatlar           = {{WikidataCoord|Q35367|type:waterbody_scale:2500000_region:TR|display=inline}}
|haritabağı-yakınlık    = 6
|adalar                 = [[Marmara Denizi adaları|Adalar listesi]]<!--Su kütlesinde bulunan adalar-->
|yerleşimler            = [[İstanbul]], [[Kocaeli]], [[Yalova (il)|Yalova]], [[Tekirdağ]]<!--Su kütlesinin sahilindeki yerleşim yerleri-->
|ayırdığı_topraklar     = [[Avrupa]]← →[[Asya]]<!--← → // Su kütlesinin ayırdığı sular-->
|aktığı_yer             = [[Ege Denizi]]<!--Su kütlesinin aktığı yer // → -->
|tür                    = [[İç deniz]]<!--Su kütlesinin türü-->
|bağladığı_sular        = [[Ege Denizi]]→ ←[[Karadeniz]]<!--→ ← // Su kütlesinin bağladığı sular-->
|akarsu_gelen           = [[Simav Çayı Havzası|Simav nehri]], [[Biga Çayı]], [[Nilüfer Çayı]]<!--Su kütlesine gelen akarsu-->
|akarsu_giden           = [[Çanakkale Boğazı]]<!-- // → // Su kütlesinden giden akarsu-->
|en_uzun                = <!--{{dönüştürme|sayı|km/m|mi/ft|abbr=on}}--><!--Su kütlesinin en uzun yeri-->
|en_geniş               = <!--{{dönüştürme|sayı|km/m|mi/ft|abbr=on}}--><!--Su kütlesinin en geniş yeri-->
|ortalama_derinlik      = 494&nbsp;m<!--Su kütlesinin ortalam derinliği-->
|en_derin               = 1370&nbsp;m<!--Su kütlesinin en derin yeri-->
|en_dar                 = <!--{{dönüştürme|sayı|km/m|mi/ft|abbr=on}}--><!--Su kütlesinin en dar yeri-->
|yüz_ölçümü             = {{dönüştürme|11350|km2|sqmi|abbr=on}}<!--Su kütlesinin büyüklüğü-->
|su_hacmi               = {{dönüştürme|3378|km3|mi3|abbr=on}}<!--Su kütlesinin su hacmi-->
|kıyı_uzunluğu          = <!--± // {{dönüştürme|sayı|km/m|mi/ft|abbr=on}}--><!--± // Su kütlesinin kıyı uzunluğu-->
|dipçe                  = <!--{{dönüştürme|sayı|km/m|mi/ft|abbr=on}}--><!--Su kütlesinin en dip yeri-->
|ikamet_süresi          = <!--± // Su kütlesinin kendi suyunu yenileme süresi-->
|tuzluluk               = <!--% // Su kütlesinin tuz oranı-->
|sıcaklık               = <!--{{dönüştürme|sayı|C|F/K|abbr=on}}--><!--°C // Su kütlesinin sıcaklık oranı-->
|bağlantı               = <!--Su kütlesinden geçiş-->
|özellikler             = <!--Su kütlesinin özellikleri-->
|görsel_harita          = <!--yes // no--><!--Harita gösterilsin mi-->
|extra                  = <!--Modül yeri-->
}}
'''Marmara Denizi''' ya da [[Klasik Antik Çağ]]'ında '''Propontis''', [[Karadeniz]]'i, [[Ege Denizi]] ve [[Akdeniz]]'e bağlayan bir [[iç deniz]]dir. Karadeniz'e [[İstanbul Boğazı]], [[Ege Denizi|Ege Deniz]]i'ne [[Çanakkale Boğazı]] ile bağlanır. [[Türkiye]]'nin [[Asya]] ve [[Avrupa]] kısımlarını da birbirinden ayırır. [[Marmara Adası]]nda bol miktarda mermer bulunması yüzünden adaya ve denize, [[Yunanca]] [[mermer]] anlamına gelen "Marmaros" denmiştir. Denizin bir diğer eski adı da '"Propontis"'tir. Türkiye'nin en büyük şehirlerinden [[İstanbul]] <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.haberler.com/bakan-kurum-392-metrekup-musilaji-toplayarak-14192316-haberi/ | başlık = Marmara'da 2 günde 392 m³ müsilaj toplandı! En çok İstanbul'dan çıktı | erişimtarihi = 10 Haziran 2021 | tarih = 10 Haziran 2021 | dil = Türkçe | çalışma = Haberler.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210610135003/https://www.haberler.com/bakan-kurum-392-metrekup-musilaji-toplayarak-14192316-haberi/ | arşivtarihi = 10 Haziran 2021}}</ref> ve [[Kocaeli]] bu denizin kıyısında, diğer bir büyük şehri [[Bursa]] ise hızla deniz kıyısına doğru genişlemektedir.

== Coğrafya ==
[[Dosya:STS040-610-50.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Alg patlaması]] yüzünden daha açık renk gözüken Marmara|alt=]]
Yaklaşık olarak 240&nbsp;km uzunluğa ve 70&nbsp;km genişliğe, 11,500&nbsp;km<sup>2</sup> yüzölçümüne sahip<ref name="sayisalgrafik.com">{{Web kaynağı |url=http://www.sayisalgrafik.com.tr/deprem/marmara.htm |başlık=Marmara denizi |erişimtarihi=16 Ekim 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20111027222554/http://www.sayisalgrafik.com.tr/deprem/marmara.htm |arşivtarihi=27 Ekim 2011 |ölüurl=evet}}</ref> ve en derin yeri -1.270 metre olan Marmara Denizi'nde, görülen akıntı tipi, normal deniz ve okyanuslardaki dairesel tip yerine, doğu batı yönünde bir akıntıdır. Denizin yüzeyi Karadeniz kökenli, dibi ise Ege-Akdeniz kökenli tuz, sıcaklık ve oksijen oranı bakımından farklı su kütlelerinden oluşur.

=== Marmara'daki körfezler ===
* [[İzmit Körfezi]]
* [[Gemlik Körfezi]]
* [[Bandırma Körfezi]]
* [[Erdek Körfezi]]

=== Marmara'daki adalar ===
{{Ayrıca bakınız|Marmara Denizi adaları}}
Marmara Denizi'ndeki adalar; [[İmralı Adası]], [[Marmara Adaları]] ve [[Prens Adaları]] olarak gruplandırılır. Yüzölçümlerine göre en büyük üç ada şu sıradadır;
* [[Marmara Adası]]
* [[Paşalimanı Adası]]
* [[Avşa Adası]]

=== Marmara'ya dökülen akarsular ===
{{Ayrıca bakınız|Türkiye'deki akarsular}}
Marmara Denizine dökülen başlıca akarsular şunlardır.
==== Anadolu ====
* [[Simav Çayı|Susurluk Çayı]], dökülen en önemli akarsu
* [[Biga Çayı]]
* [[Gönen Çayı]]
==== Trakya ====
* [[Bayrampaşa Deresi]], tarihî İstanbul'un en önemli akarsuyu

=== Çukurlar ===
Marmara Denizi'nin kuzeyinde yer alan bu derin noktalar doğudan batıya şunlardır:

* Çınarcık Çukuru
* Marmara Ereğlisi Çukuru
* Tekirdağ Çukuru

== Jeoloji ==
=== Denizin Oluşumu ===

[[Dosya:Deluge-NASA.png|upright=1.14|küçükresim|[[Karadeniz Tufanı]]]]
Marmara Denizi, jeolojik dönemler içinde özellikle [[Buzul Çağ]] dönemlerinde göle, kimi zaman da denize dönüşerek sürekli bir değişim yaşamıştır. Örneğin [[Miyosen]] döneminde (20 milyon yıl kadar önce) Marmara Denizi; Karadeniz, [[Hazar denizi]] ve [[Macaristan]]'a kadar uzanan bir iç denizle birlikte daha büyük bir denizin parçasıdır. Denizin yakın jeolojik dönemi incelendiğinde 12 bin yıl öncesinde deniz seviyesinin -85 m olduğu ve Marmara'nın bir göl olduğu anlaşılır. Marmaranın son kez denize dönüştüğü dönem 6500-7000 yıl öncesine tarihlenir.<ref name="İstanbul’un On Bin Yılı">[http://beta.isuzem.net/?p=2414 İstanbul'un On Bin Yılı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20111015084125/http://beta.isuzem.net/?p=2414 |tarih=15 Ekim 2011 }}, İstanbul Üniversitesi</ref> Bu dönemde İstanbul Boğazı'nın suyla dolması sonucu oluşan [[Karadeniz Tufanı]] ile Marmara Denizi, göl olan Karadeniz'de su seviyesinin yükselmesine ve denize dönüşmesine aracılık etmiştir.

=== Jeolojik Değişimler ===
Marmara Denizi'nde jeolojik olarak çok yakın döneme denk gelen başlıca değişimler şunlardır;
 
'''[[Kapıdağ Yarımadası]]:''' Tarihsel olarak adayken ve yüzölçümü düşünüldüğünde Marmara Denizi'nin en büyük adasıyken karayla birleşerek ([[Tombolo]]) yarımadaya dönüşmüştür.

'''Büyükçekmece ve Küçükçekmece Gölleri:''' Her iki göl, akarsuların aşındırdığı birer vadi iken deniz seviyesinin yükselmesi sonucunda [[koy]]a dönüşmüştür. Zamanla koyun ağzında biriken alüvyonlar, [[deniz kulağı]] adı verilen alüvyon setleri oluşturarak koyun ağzını daraltıp ya da kapatıp koyun göle dönüşmesine neden olmuştur.

'''[[Vordonisi Adası]]:''' Battığı düşünülen [[Prens Adaları]]ndan biri. Günümüzde Manastır kayalıkları olarak adlandıran bölgenin, MS 1000 yılı Nizam döneminde gerçekleşen bir deprem neticesinde battığı düşünülmektedir. Yapılan dalışlarda bulunan MS 500 yılına ait manastır kalıntısı bölgenin geçmişte bir ada olduğunu kanıtlamaktadır.<ref name="suya gömülen ada">{{Web kaynağı |url=http://arsiv.sabah.com.tr/2004/11/30/cp/gnc128-20041127-101.html |başlık=Depremle suya gömülen ada, Sabah |erişimtarihi=5 Ekim 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20151208193443/http://arsiv.sabah.com.tr/2004/11/30/cp/gnc128-20041127-101.html |arşivtarihi=8 Aralık 2015 |ölüurl=hayır }}</ref>

=== Faylar ve Depremler ===
Marmara Denizi altında Marmara fayı ya da fayları olarak da bilinen, [[Kuzey Anadolu Fayı|Kuzey Anadolu Fay]] hatının batısında yer alan sismik olarak harketli bir fay bölgesi vardır. Tarih boyunca ürettiği depremlerle büyük yıkıma yol açan bu faylar [[557 Konstantinopolis depremi]], [[1509 Büyük İstanbul depremi]], [[1556 Marmara Denizi depremi]], [[1766 İstanbul depremi]], [[1894 İstanbul depremi]] ve [[1999 Gölcük depremi]] gibi depremlerin sorumlusudur. Bu büyük depremler [[tsunami]]ye de neden olmuştur. Ayrıca günümüzde bu denizde tsunami olma riski vardır. Bunun için denize bir tsunami uyarı sistemi kurulmuştur.<ref name="Sabah-tusinami">{{Web kaynağı |url=http://www.sabah.com.tr/Yasam/2011/03/30/marmara-denizinin-dibine-tsunami-uyari-istasyonu |başlık=Marmara Denizi'nin dibine tsunami uyarı istasyonu, Sabah |erişimtarihi=13 Ekim 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110404154353/http://www.sabah.com.tr/Yasam/2011/03/30/marmara-denizinin-dibine-tsunami-uyari-istasyonu |arşivtarihi=4 Nisan 2011 |ölüurl=hayır }}</ref>

== Tarih ==
[[Dosya:William Faden. Composite Mediterranean. 1785.IA.jpg|upright=1.36|sol|küçükresim|Marmara denizi, 1785]]
Boğazlar dışarıda bırakılırsa Marmara Denizi ile ilgili tarihsel olarak bahsedilecek ilk şey Argonotlar Seferidir. [[İason]] önderliğinde [[Altın Post]]'u aramak için Karadeniz'e doğru yol alan bu denizcilerin mitolojik öyküsünde, denizciler Marmara kıyılarınada uğrar. Helenistik dönemde boğazlar ve Marmara Denizi, balık göç yolları üzerinde olduğu için kıyı kentlerinde balıkçılık ön plana çıkar. [[Byzantion]] gibi kentlere ait sikkelerde balık motifinin kullanımı buna örnektir.

[[Moby Dick]] romanın yazarı [[Herman Melville|Melville]], İstanbul'da yaşamış Bizanslı tarihçi [[Prokopius (tarihçi)|Prokopius]]'un MS 10. yüzyılda Marmara Denizi'nde gemilere saldıran bir balinadan söz ettiğini anlatır. Bir başka tarihî yazar [[Ahmed Midhat|Ahmet Midhat Efendi]] "Sayyadane Bir Cevelan" adlı kitabında, [[İstanbul Surları]]'na asılmış balina kemiklerinden bahseder. Kaldırılan kemikler nedeniyle denizin bereketi kaçınca Padişahın, kemiklerin bulunup yerine asılmasının emreden bir fetva yayınladığından bahseder.

Marmara Denizi, tarihsel batıklar açısında zengin bir denizdir. [[Marmaray]] kazıları sırasında keşfedilen Bizans'ın en büyük limanı olan [[Theodosius Limanı]] ve liman batıklarının dışında, denizin farklı bölgelerinde 6. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar dayanan birçok başka batıkta bulunmaktadır.<ref name="turkiye-wrecks.com">[http://www.turkiye-wrecks.com/marmara.html turkiye-wrecks.com] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110424134856/http://www.turkiye-wrecks.com/marmara.html |tarih=24 Nisan 2011 }} Marmara ve çevresindeki batıklar</ref> Bunlar dışında [[I. Dünya Savaşı]]na tarihlenen [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] ve yabancı ülkelere ait batıklar ise Marmara denizinde yaşanan çarpışmalarını göstermesi sebebiyle deniz tarihi açısından önemlidir.

{{Sütun-başla|width=70%}}
{{Sütun-kes}}
Osmanlı döneminde Marmara'da batan bazı askerî ve sivil deniz araçları şunlardır:
* ''[[HMAS AE2|AE2]]'', Marmaraya girmeyi başaran ilk düşman denizaltısı. Avustralya kökenli bu denizaltı Türk Kruvazörü Sultan Hisarı tarafından Çanakkale Karaburun açıklarında batırılmıştır.
* ''[[Barbaros Hayreddin (zırhlı)|Barbaros Hayreddin]]'' zırhlısı, [[Bolayır, Gelibolu]] önlerinde İngiliz denizaltısı E-11 tarafından batırıldı.
* Samsun Destroyer'i, 14 Ağustos 1915'te İngiliz denizaltısı E-11 tarafından batırılmıştır.
* Bahrisefit Vapuru, [[Erdek]] limanında 19 Ağustos 1915'te İngiliz denizaltısı E-2 tarafından batırıldı.
* Bitinye Vapuru, 2 Haziran 1915'te Akbaş önlerinde İngiliz denizaltısı E-11 tarafından batırıldı.
* Nur ül Bahir (Nur-ek Bahir, Nurel Bahir) Gambotu, 1 Mayıs 1915'te İngiliz denizaltısı E-14 tarafından batırıldı.
{{Sütun-kes}}
* Seyhun Vapuru, 5 Ağustos 1915'te Akbaş önlerinde İngiliz denizaltısı E-11 tarafından batırıldı.
* [[Peleng-i Derya]], 23 Mayıs 1915'te Bakırköy önlerinde İngiliz denizaltısı E-11 tarafından batırıldı.
* Rehber Vapuru
* Hünkar İskelesi Vapuru, 23 Ağustos 1915'te Şarköy önlerinde İngiliz denizaltısı E-11 tarafından batırıldı.
{{Sütun-sonu}}

== Egemenlik ==
Marmara Denizi'nin ilginç bir özelliği de orta kesimlerinin kıyıdan uzaklığının 12 deniz milinden daha fazla olmasıdır. Böylece uluslararası deniz hukukuna göre bu orta kesimler Türk [[karasuları]]nın dışında kalmaktadır. Fakat başka herhangi bir kıyıdaş devlet bulunmadığından ve her yönde Türkiye [[karasuları]] ile kuşatılmış olduğundan dolayı Marmara Denizi'nin tamamı Türk [[karasuları]] durumundadır. Bunun esas sebebi Türkiye'nin uluslararası hukukça tanınan "kadim hak" olarak Marmara Denizi'ne iç deniz olarak sahip olmasıdır. Açık denizler için öngörülen münhasır ekonomik bölge, devletin karasularındaki tam egemenliği düşünüldüğünde Marmara Denizi için mümkün değildir.

== Yerleşim ==
[[Dosya:Car bed 5.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[İstanbul Surları]]ndan Marmara Denizi]]
[[Dosya:Pendik sabahi - panoramio.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Pendik]] sahili, arkada Tuzla Tersanesi]]
[[Dosya:Ogle vakti Karabiga-straight.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Biga]], [[Çanakkale]]]]
[[Dosya:Gölcük deniz.JPG|upright=1.14|küçükresim|Gölcük Deniz Komutanlığı]]
[[Dosya:Yalova Seaside.JPG|upright=1.14|küçükresim|[[Yalova]] sahilinden bir kare]]

Marmara kıyısındaki idari birimler;

{{Div sütunu|3}}
'''[[İstanbul]]'''
:'''''[[İstanbul]]''''' <font size=1>(İl merkezi)</font> ([[Fatih]])
:[[Adalar]]
:[[Bakırköy]]
:[[Bostancı]]
:[[Maltepe]]
:[[Kadıköy]]
:[[Kartal]]
:[[Kumkapı]]
:[[Pendik]]
:[[Üsküdar]]
:[[Yeşilköy]]
:[[Zeytinburnu]]
:[[Büyükçekmece]]
:[[Kumburgaz]]
:[[Silivri]]
:[[Tuzla, İstanbul|Tuzla]]

'''[[Balıkesir]]'''
:[[Bandırma]]
:[[Erdek]]
:[[Gönen]]
:[[Marmara Adası|Marmara]]

'''[[Bursa]]'''
:[[Gemlik]]
:[[Karacabey]]
:[[Mudanya]]

'''[[Çanakkale (il)]]'''
:[[Biga]]
:[[Gelibolu]]
:[[Lapseki]]

'''[[Kocaeli]]'''
:[[Derince]]
:[[Eskihisar, Gebze|Eskihisar]]
:[[Darıca]]
:[[Dilovası]]
:[[Bayramoğlu]]
:[[Gebze]]
:[[Gölcük]]
:[[Hereke]]

:'''''[[İzmit]]''''' <font size=1>(İl merkezi)</font>
:[[Karamürsel]]
:[[Körfez, Kocaeli|Körfez]]

'''[[Tekirdağ]]'''
:[[Marmaraereğlisi]]
:[[Şarköy]]
:'''''[[Tekirdağ]]''''' <font size=1>(İl merkezi)</font>

'''[[Yalova (il)]]'''
:[[Altınova]]
:[[Armutlu]]
:[[Çiftlikköy]]
:[[Çınarcık]]
:[[Termal, Yalova|Termal]]
:'''''[[Yalova]]''''' <font size=1>(İl merkezi)</font>
{{Div sütunu bitiş}}

== Direy ==
* 1950'lerde İstanbul kıyılarında bile görülebilen [[Akdeniz foku|Akdeniz fokları]], denizde yaşayan durumu en kritik canlı türüdür. Tüm dünyada 600 bireyin kaldığı düşünülen bu memelilerin Marmara popülasyonu, denizinin güneyinde [[Kapıdağ Yarımadası]] ve civar adalarda yaşarlar<ref>[http://www.sadafag.org/index.php?bolum=akdeniz-foku SAD-AFAG] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110806094333/http://www.sadafag.org/index.php?bolum=akdeniz-foku |tarih=6 Ağustos 2011 }} Sualtı araştırmaları derneği, Akdeniz foku araştırma grubu</ref>
* [[Caretta caretta]] isimli deniz kaplumbağalarının günümüzde Marmara'da, Kazanağzı mevkiinde yaşayan popülasyonunun ile ilgili yapılan çalışmalar, türü ait bireylerin tespit edilememesi ile sonuçlanmıştır.<ref>[http://www.marem.org Marmara Denizi'nin Değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi projesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110917054721/http://www.marem.org/ |tarih=17 Eylül 2011 }} Seviç-Erdal İnönü vakfı</ref> Bu da türün Marmara Denizi'nde yok olduğunu düşündürmektedir. Buna rağmen zaman zaman başka deniz kaplumbağaları denizde görülmektedir. Örneğin 1997 yılında Marmara'da ağlara takılan [[Deri sırtlı deniz kaplumbağası]].<ref>[http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=995171&Date=05.05.2010&CategoryID=79 Mumyalanmış dev kaplumbağa, Radikal]</ref>

Bunların dışında zaman zaman yakalanan köpekbalıkları ve İstanbul kıyılarında da gözlenebilen çeşitli yunus türleri Marmara direyinin diğer parçalarıdır.

== Ekonomi ==
[[Dosya:Sunset at Avşa Istand, Turkey.jpg|upright=1.14|sağ|küçükresim|Avşa Adası'nda Günbatımı]]
Marmara denizinde antik çağlardan beri balıkçılık önemli bir uğraştır. 2010 yılında denizde avlanan balıklık, Türkiye balıkçılığın %8,36'sini oluşturur.<ref name="Marmara Denizi'nde büyük tehlike, milliyet">{{Web kaynağı | url = https://www.milliyet.com.tr/gundem/marmara-denizinde-buyuk-tehlike-1436574 | başlık = Marmara Denizi'nde büyük tehlike | çalışma = [[Milliyet (gazete)|Milliyet]] | tarih = 9 Eylül 2011 | erişimtarihi = 23 Ekim 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201026235734/https://www.milliyet.com.tr/gundem/marmara-denizinde-buyuk-tehlike-1436574 | arşivtarihi = 26 Ekim 2020}}</ref> Fakat günümüzde aşırı avlanma, kirlilik gibi kimi faktörler Marmara'daki balık stoklarını tehdit etmektedir. Ticari değere sahip olan tür sayısı ve avlanan balık miktarı düşüş eğilimindedir. [[Türkiye İstatistik Kurumu|TÜİK]] verilerine göre 2004'te Marmara'da avlanan 68 bin ton balığa karşı, 2009'da 31 bin ton balık avlanmıştır.<ref name="Marmara Denizi'nde büyük tehlike, milliyet"/>

Madencilik konusunda Türkiye denizlerindeki ilk doğal gaz yatağı, TPAO tarafında Kuzey Marmara sahasında 1,200 m derinlikte Kuzey Marmara-1 kuyusunun 1988 yılındaki sondajı ile bulunmuştur. Saha, Silivri'nin 5&nbsp;km batısında sahilden 2.5&nbsp;km uzaklıkta bulunmaktadır.<ref>[http://www.nukte.org/dogalgazenerjisi nukte.org] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110928164501/http://www.nukte.org/dogalgazenerjisi |tarih=28 Eylül 2011 }} Doğal gaz enerjisi, Türkiyede doğal gaz</ref> Kuzey Marmara sahasında doğal gaz üretimine 1997 yılında geçilmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tpao.gov.tr/tp2/sub_tr/sub_icerik.aspx?id=15 |başlık=TPAO, tarihçe |erişimtarihi=5 Ekim 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110907114009/http://www.tpao.gov.tr/tp2/sub_tr/sub_icerik.aspx?id=15 |arşivtarihi=7 Eylül 2011 |ölüurl=evet}}</ref>

Deniz turizm açısında [[Silivri]], [[Marmaraereğlisi]], [[Yalova]] kıyıları ve [[Avşa adası]] bölge içinde ön plana çıkmıştır.

== Tehditler ==
Kirlilik, Marmara denizin başlıca sorunlarındandır. Özellikle denizin kuzeydoğusundaki İstanbul ve İzmit gibi yoğun nüfuslu şehirlerin atıkları ile İzmit Körfezi etrefındaki ağır sanayi tesisleri, denizi kirliliğin nedenleridir. Günde yaklaşık olarak 0,3 milyon metreküp sanayi, 2,1 milyon metreküp evsel atık bırakılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/117042.asp |başlık=Denizlerdeki kirlilik artıyor, NTV |erişimtarihi=22 Ekim 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110127125222/http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/117042.asp |arşivtarihi=27 Ocak 2011 |ölüurl=hayır }}</ref> Denizdeki yoğun [[denizanası]] popülasyonu <ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hurriyet.com.tr/pazar/16118773.asp |başlık=Denize ağ attık lüfer yerine denizanası çektik, Hürriyet |erişimtarihi=22 Ekim 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140424084754/http://www.hurriyet.com.tr/pazar/16118773.asp |arşivtarihi=24 Nisan 2014 |ölüurl=hayır }}</ref> bu kirliliğin işareti olarak kabul edilir.

[[Küresel Isınma]] ile değişen deniz yapısı ve istilacı türler Marmara Denizine yönelik yeni tehditlerdir. Zehirli [[denizanası|denizanaları]]<ref>[http://www.hurriyet.com.tr/gundem/11837881.asp Zehirli denizanası uyarısı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100803193334/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/11837881.asp |tarih=3 Ağustos 2010 }}, Hürriyet</ref> ve [[balon balığı]]<ref>[http://video.cnnturk.com/2009/haber/8/24/marmarada-balikcilarda-balon-baligi-panigi Marmara'da balıkçılarda 'balon balığı' paniği]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }} CNN Türk-video</ref> Marmara'daki örnek istilacı türlerdendir.

1990'lı yılların başında ilk defa görülen ve 2021'den itibaren bir [[çevre felaketi]]ne dönüşen [[Marmara Denizi deniz salyası felaketi]], deniz kirliliğin nedenlerinden biri olarak görülüyor.

Denizin ilk 30 metresi hariç [[oksijen]] azlığı içerisinde olduğu açıklanmıştır. [[Sıcaklık]], oksijensizleşme ve kirliliğin birbirini besleyen  döngüler olduğu tespit edilmiştir. Mevcut şartların değişmemesi halinde, dipte biriken [[hidrojen sülfür]]lü [[su]]ların yukarı doğru çıkarak ve bir [[koku]] oluşturarak [[kıyı]]ya vurması beklenmektedir. Bu durumun [[halk sağlığı]], [[balıkçılık]] ve [[turizm]] faaliyetlerine yönelik sorunlar da oluşturacağı öngörülmektedir.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.trthaber.com/haber/cevre/oksijeni-azalan-marmara-denizi-icin-koma-tespiti-872597.html|başlık=Oksijeni azalan Marmara Denizi için "koma" tespiti|yayıncı=TRT Haber|erişimtarihi=12 Ağustos 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240812191444/https://www.trthaber.com/haber/cevre/oksijeni-azalan-marmara-denizi-icin-koma-tespiti-872597.html|arşivtarihi=12 Ağustos 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

== Kazalar ==
Boğazlar dışında sadece Marmara Denizi'nde gerçekleşen ölümle ya da büyük çapta kirlilikle sonuçlanan kazalar şunlardır;<ref>[http://istanbul.cevreorman.gov.tr/istanbul/AnaSayfa/subemudurlukleri/Cevreyonetimisubemudurlugu/denizkirliligi/gemikazalari.aspx?sflang=tr İstanbul Boğazı ve Marmara Denizinde Meydana Gelen Önemli Gemi Kazaları]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }} İstanbul Valiliği Çevre ve Orman Müdürlüğü</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.gedop.org/blog/havacilik/thy-nin-marmara-denizine-dusen-ucagindaki-33-yillik-sir |başlık=gedop.org |erişimtarihi=5 Ekim 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090305095551/http://www.gedop.org/blog/havacilik/thy-nin-marmara-denizine-dusen-ucagindaki-33-yillik-sir |arşivtarihi=5 Mart 2009 |ölüurl=evet}}</ref>

* 1975, 30 Ocak günü [[Türk Hava Yollarıı|THY]] ait F-28-1000 Fokker Fellowship tipi Bursa isimli yolcu uçağı denize düştü. Kazada 41 kişi yaşamını yitirdi.
* 1979, 15 Kasım günü yaşanan [[Independenta tanker kazası]] sonrasında, 714.760 varil ham petrol 27 gün süren yangında yanmış ya da denize karışmıştır. Kazada 43 kişi öldü.
* 1997, [[1997 TPAO tanker yangını]]: 13 Şubat günü TPAO isimli tanker [[Pendik]] Tersanesi'nde bakım onarım sırasında yanmıştır. Yangın sonucunda 1.500 ton fuel-oil denize yayılmıştır.
* 1999, 7 Kasım günü Semele ve Şipka adlı gemiler [[Yenikapı, Fatih|Yenikapı]] açıklarında çarpışmış, kaza sonucunda 10 ton fuel-oil denize yayılmıştır. Semele isimli gemi batmıştır.
* 1999, 29 Aralık günü Volganeft 248 isimli tanker hava muhalefeti sebebi ile [[Florya]] açıklarında ikiye ayrılmış, bu parçalardan biri de batmıştır. Kaza nedeniyle tahminen 1.500 ton fuel-oil denize yayılmıştır.

== Ulaşım ==
[[Dosya:Bandırma harbour 2009-08-17 cropped.jpg|upright=1.14|küçükresim|[[Bandırma]] İskelesinde [[İDO]]'ya ait [[deniz otobüsü]]]]
[[İDO]] tarafında [[İstanbul]], Yenikapı İskelesi en büyük merkez olmak üzere, İstanbul kıyılarına ve adalarına, [[Yalova]], [[Mudanya]], [[Bandırma]] ve [[Marmara Adaları]]na seferler vardır. İzmit Körfezi'nde yapılan [[Eskihisar, Gebze|Eskihisar]]-[[Topçular, Altınova|Topçular]] feribot seferleri ise diğer bir ulaşım türüdür. Yük taşımacılığı amaçlı Bandırma, İstanbul arası [[roro]] seferleri ise [[Marmara denizi]]ndeki son önemli ulaşım türüdür.
Ayrıca BUDO Bursa Büyükşehir Belediyesi Deniz Otobüsü Bursa-İstanbul arasında seferlerine başlamıştır.

== Projeler ==
*'''İzmit Körfez Köprüsü:''' [[İzmit Körfez Köprüsü]], [[İzmit Körfezi]] üzerine yapılan asma köprü projesidir.
*'''İzmit Kanalı:''' Karadeniz'i, [[Sakarya Nehri]] ve [[Sapanca Gölü]] vasıtasıyla, [[İzmit Körfezi]]'ne bağlamayı amaçlayan kanal projesidir. İlk kez Osmanlı döneminde gündeme gelen proje, İstanbul Boğazına alternatif olması için düşünülmektedir.
*'''Kanal İstanbul:''' İstanbul'un batısında, [[Çatalca Yarımadası]]na açılacak bir kanal projesi olan [[Kanal İstanbul]], öncelikle İstanbul Boğazı'ndaki gemi trafiğini rahatlatmayı amaçlar.

== Ayrıca bakınız ==
* [[1509 Büyük İstanbul Depremi]]
* [[Ayrık deniz]]
* [[Deniz]]
* [[Göl]]
* [[İç deniz]]
* [[Körfez]]
* [[Marmara Denizi deniz salyası felaketi]]
* [[Nehir]]
* [[Okyanus]]
* [[Türk Boğazları]]

== Kaynakça ==
{{kaynakça|2}}

== Dış bağlantılar ==
{{CommonsKat}}
* [http://www.marmara.info Marmara Info] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201128042720/https://www.marmara.info/ |tarih=28 Kasım 2020 }} <small>'''(İngilizce)'''</small>

{{Denizler listesi}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Marmara Denizi| ]]
[[Kategori:Marmara Bölgesi]]