Vikipedi

Watergate skandalı

1970'lerde ABD'de meydana gelen siyasi skandal
(Watergate Skandalı sayfasından yönlendirildi)

Watergate skandalı, 1972 ile 1974 yılları arasında Richard Nixon'ın başkanlığı sırasında Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşanan ve Nixon'ın istifasıyla sonuçlanan büyük bir siyasi tartışmaydı. Skandalın adı, Nixon yönetiminin 17 Haziran 1972'de Washington, D.C.'deki Watergate Ofis Binası'nda bulunan Demokratik Ulusal Komite merkezine yapılan baskındaki rolünü gizleme girişimlerinden kaynaklanmaktadır.

Watergate kompleksi.
Skandal, Richard Nixon'ın istifasıyla sonuçlandı

Hırsızlık ve haneye tecavüz olayına karışan beş kişinin yakalanmasının ardından, hem basın hem de Adalet Bakanlığı, fonları Richard Nixon'ın 1972'deki yeniden seçim kampanyasının bağış toplama organizasyonu olan Başkanlık Yeniden Seçilme Komitesi (CRP) ile ilişkilendirdi.[1][2] Daha sonraki soruşturmalar ve duruşmalar sırasındaki açıklamalar, ABD Temsilciler Meclisi'nin Meclis Yargı Komitesi'ne genişletilmiş soruşturma yetkisi vermesine yol açtı.[3][4] Ayrıca Senato, olayla ilgili oturumlar düzenleyen ABD Senatosu Watergate Komitesi'ni kurdu. Tanıklar, Nixon'ın yönetiminin haneye tecavüz olayına karıştığını örtbas etmek için planlar yaptığını ve Oval Ofis'te sesle etkinleştirilen bir kayıt sistemi bulunduğunu ifade ettiler.[5][6] Nixon yönetimi soruşturmalara direndi ve bu durum anayasal bir krize yol açtı.[7] Televizyonda yayınlanan Senato Watergate duruşmaları, ülke çapında ilgi gördü ve kamuoyunun dikkatini çekti.[8]

Çok sayıda ifşa ve Nixon'ın 1973'te soruşturmayı engelleme çabaları, Temsilciler Meclisi'nin Nixon'a karşı azil süreci başlatmasına yol açtı.[9] Yüce Mahkeme'nin Birleşik Devletler v. Nixon (1974) davasında verdiği karar, Nixon'ı Oval Ofis kasetlerini teslim etmeye zorladı. Temsilciler Meclisi Yargı Komitesi, Nixon'a karşı üç suçlama maddesini onayladı,[10] bunun üzerine Nixon, 9 Ağustos 1974'te görevinden istifa etti ve bunu yapan tek ABD başkanı oldu. Halefi Gerald Ford, 8 Eylül 1974'te onu affetti. Watergate skandalı, Nixon yönetiminden birçok üst düzey yetkilinin dâhil olduğu 69 iddianame ve 48 mahkûmiyetle sonuçlandı.[11] "Watergate" terimi o zamandan beri Nixon'ın yardımcıları tarafından yürütülen, siyasi rakiplerin ofislerinin dinlenmesi, yetkisiz soruşturmalar ve devlet kurumlarının siyasi amaçlar için kötüye kullanılması da dahil olmak üzere çeşitli gizli ve yasadışı faaliyetlerle eş anlamlı hale geldi.

Tarihçe

değiştir

17 Haziran 1972 günü 5 hırsız Watergate iş merkezindeki bir büroya girerken polis tarafından yakalanarak tutuklandı. Skandal, Washington DC'deki Watergate Ofis Binasında ABD'nin o zamanki ana muhalefet partisi olan Demokratik Parti'nin Demokratik Ulusal Komite (DNC) genel merkezine beş kişinin girmesi ve burayı soyması, Nixon yönetiminin ise daha sonra suçla ilgisini örtbas etmeye yönelik girişimlerinden kaynaklandı. Faillerin tutuklanmasından kısa bir süre sonra, basın ve Adalet Bakanlığı o sırada üzerlerinde bulunan nakit ile Nixon yeniden seçim kampanyası komitesi tarafından kullanılan bir rüşvet fonu arasında bir bağlantı buldular.[12][13] Sürdürülen soruşturma hırsızların Nixon'ın partisi olan Cumhuriyetçi Parti ile bağlantılı olduklarını ve amaçlarının Demokratik Parti'nin telefonlarını gizlice dinlemek üzere mikrofonlar yerleştirmek olduğunu ortaya koydu. Bunun üzerine Başkan Richard Nixon bu hırsızlığın arkasında olan bütün siyasetçilerin ortaya çıkarılması için Adalet Bakanı Elliot Richardson'ı görevlendirdi. Richardson, Archibald Cox isimli bir savcıyı bu göreve atadı. Cox, Beyaz Saray'da başkanın bütün konuşmaların teybe alındığını öğrenerek bu bant kayıtlarının kendisine verilmesini istedi. Richard Nixon bu isteği kesinlikle reddetti ve Cox'un görevden alınmasını emretti. Adalet Bakanı, Cox'u görevden almayı reddedince Richard Nixon, Richardson'ın işine son verdi.

Daha sonraki soruşturmalar, Ocak 1973'teki hırsızların müteakip duruşmaları sırasında ortaya çıkan bilgiler yüzünden ABD Temsilciler Meclisi'nin Yargı Komitesi'ne "kendi yargı yetkisi dahilindeki belirli konuları" incelemek için ek soruşturma yetkisi vermesine yol açtı;[14][15] ABD Senatosu da skandalı incelemek için özel bir soruşturma komitesi oluşturdu. Senatonun Watergate görüşmeleri Mayıs 1973'te başladı. PBS tarafından yapılan ülke çapında mahkeme yayını kamuoyunda büyük ilgi uyandırdı.[16] Senatörler bu görüşmelerde, başkanın Watergate olayında kendi yönetiminin bu olaydaki payını örtbas etme planlarını onayladığını ve Oval Ofis'te sesle etkinleştirilen bir ses kayıt sisteminin varlığını öğrendiler.[17][18] Bu arada Nixon yönetimi, anayasal bir krize yol açan soruşturmalara direndi.[19]

1973'te yapılacak soruşturmaya karşı birçok önemli yeni bilgi ve başkanlığın soruşturmaya karşı direnmesi, Şubat 1974'te Temsilciler Meclisini Nixon'a karşı bir suçlama sürecini başlatmaya yönlendirdi.[20] 24 Temmuz 1974'te, suçlama süreci devam ederken, Yüksek Mahkeme oybirliğiyle Nixon'ın Oval Ofis kasetlerini hükûmet soruşturmasına vermekle yükümlü olduğuna karar verdi. Kasetler, Nixon'un zorla girmeden sonra gerçekleştirilen faaliyetleri örtbas etmek için komplo kurmuş olduğunu ve soruşturmayı saptırmak için federal yetkilileri kullanmaya çalıştığını ortaya koydu.[21][22] Kısa bir süre sonra, Yargı Komitesi Nixon'a karşı adaleti engelleme, görevi kötüye kullanma ve Meclise saygısızlık suçlarından görevden alma isteğini onayladı ve Temsilciler Meclisine bildirildi.

Örtbastaki rolü ve siyasi desteği tamamen kaybetmesi sebebiyle Nixon, 9 Ağustos 1974'te görevinden istifa etti. Bunu yapmasaydı, Temsilciler Meclisi tarafından görevden alınması istenmesi ve Senatoda bir duruşma ile görevden alınmasına kesin gözüyle bakılıyordu.[23][24] Nixon, bugüne kadar görevinden istifa eden tek Amerikan başkanı oldu. 8 Eylül 1974'te yerine gelen yardımcısı Gerald Ford Nixon'ı affetti.

Skandal toplam 69 kişinin suçlanması ile sonuçlandı. Yargılamalar ve savunmalar, çoğu Nixon yönetiminde üst düzey yetkili olan 48 kişinin suçlu bulunmasıyla sonuçlandı.[25] Watergate terimi, Nixon yönetiminin üyeleri tarafından üstlenilen bir dizi gizli ve genellikle yasadışı faaliyetleri kapsayacak bir anlam kazandı. Bu faaliyetler arasında, siyasal muhaliflerin ve Nixon veya yetkililerinin şüpheli olduğu kişilerin ofisinin dinlenmesi; aktivist grupların ve siyasi figürlerin soruşturulması ve Federal Soruşturma Bürosu (FBI), Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve İç Gelir Servisi'ni (IRS) siyasi silahlar olarak kullanmak yer alıyordu.[26] Tanımlayıcı bir terimden sonra " -gate " sonekinin kullanılması (ör. Bridgegate) o zamandan beri Amerika Birleşik Devletleri'nde ve dünyanın bazı bölgelerinde kamu skandalıyla, özellikle siyasi skandalla eş anlamlı hale geldi.[27][28][29][30][31]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Perry, James M. "Watergate Case Study". Class Syllabus for "Critical Issues in Journalism". Columbia School of Journalism, Columbia University. 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2018. 
  2. ^ Dickinson, William B.; Cross, Mercer; Polsky, Barry (1973). Watergate: chronology of a crisis. 1. Washington, D.C.: Congressional Quarterly Inc. ss. 8, 133, 140, 180, 188. ISBN 0-87187-059-2. OCLC 20974031. 
  3. ^ Rybicki, Elizabeth; Greene, Michael (10 Ekim 2019). "The Impeachment Process in the House of Representatives". CRS Report for Congress. Washington, D.C.: Congressional Research Service, Library of Congress. ss. 5-7. R45769. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2019. 
  4. ^ "H.Res.74 – 93rd Congress, 1st Session". congress.gov. 28 Şubat 1973. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2019. 
  5. ^ "A burglary turns into a constitutional crisis". CNN. 16 Haziran 2004. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2019. 
  6. ^ "Senate Hearings: Overview". fordlibrarymuseum.gov. 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2019. 
  7. ^ "A burglary turns into a constitutional crisis". CNN. 16 Haziran 2004. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2014. 
  8. ^ "'Gavel-to-Gavel': The Watergate Scandal and Public Television". American Archive of Public Broadcasting. Erişim tarihi: 10 Kasım 2019. 
  9. ^ "The Smoking Gun Tape". Watergate.info website. 23 Haziran 1972. 1 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (Başkan Nixon ve H. R. Haldeman arasındaki görüşmenin kayıt dökümü) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2007. 
  10. ^ Manheim, Karl; Solum, Lawrence B. (1999). "Nixon Articles of Impeachment". Impeachment Seminar. 3 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Bill Marsh (30 Ekim 2005). "Ideas & Trends – When Criminal Charges Reach the White House". The New York Times. 18 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2014. 
  12. ^ Perry, James M. "Watergate Case Study". Class Syllabus for "Critical Issues in Journalism.". Columbia School of Journalism, Columbia University. 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2018. 
  13. ^ Dickinson, William B.; Cross, Mercer; Polsky, Barry (1973). Watergate: chronology of a crisis. 1. Washington D.C.: Congressional Quarterly Inc. ss. 8, 133, 140, 180, 188. ISBN 0-87187-059-2. OCLC 20974031. 
  14. ^ Rybicki, Elizabeth; Greene, Michael (10 Ekim 2019). "The Impeachment Process in the House of Representatives". CRS Report for Congress. Washington, D.C.: Congressional Research Service, Library of Congress. ss. 5-7. R45769. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2019. 
  15. ^ "H.Res.74 – 93rd Congress, 1st Session". congress.gov. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2019. 
  16. ^ "'Gavel-to-Gavel': The Watergate Scandal and Public Television", American Archive of Public Broadcasting. Retrieved November 10, 2019.[ölü/kırık bağlantı]
  17. ^ "A burglary turns into a constitutional crisis". CNN. 16 Haziran 2004. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2019. 
  18. ^ "Senate Hearings: Overview". fordlibrarymuseum.gov. 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2019. 
  19. ^ "A burglary turns into a constitutional crisis". CNN. 16 Haziran 2004. 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2014. 
  20. ^ Manheim, Karl; Solum, Lawrence B. (Bahar 1999). "Nixon Articles of Impeachment". Impeachment Seminar. 22 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2020. 
  21. ^ "The Smoking Gun Tape". Watergate.info website. 23 Haziran 1972. 1 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (Transcript of the recording of a meeting between President Nixon and H. R. Haldeman) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2007. 
  22. ^ White, Theodore Harold (1975). Breach of Faith: The Fall of Richard Nixon. New York: Atheneum Publishers. s. 7. ISBN 0-689-10658-0. OCLC 1370091. 
  23. ^ White (1975), Breach of Faith, p. 29. "And the most punishing blow of all was to come in late afternoon when the President received, in his Oval Office, the Congressional leaders of his party—Barry Goldwater, Hugh Scott and John Rhodes. The accounts of all three coincide. Goldwater averred that there were not more than fifteen votes left in his support in the Senate."
  24. ^ Dash, Samuel (1976). Chief Counsel: Inside the Ervin Committee - The Untold Story of Watergate. New York: Random House. ss. 259-260. ISBN 0-394-40853-5. OCLC 2388043. Soon Alexander Haig and James St. Clair learned of the existence of this tape and they were convinced that it would guarantee Nixon's impeachment in the House of Representatives and conviction in the Senate. 
  25. ^ Bill Marsh (30 Ekim 2005). "Ideas & Trends – When Criminal Charges Reach the White House". The New York Times. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2014. 
  26. ^ Ervin, Sam, U.S. Senator, et. al., Final Report of the Watergate Committee]
  27. ^ Trahair, R.C.S From Aristotelian to Reaganomics: A Dictionary of Eponyms With Biographies in the Social Sciences. Santa Barbara, CA: Greenwood Publishing Group, 1994. 0-313-27961-6
  28. ^ Smith, Ronald D. and Richter, William Lee. Fascinating People and Astounding Events From American History. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, 1993. 0-87436-693-3
  29. ^ Lull, James and Hinerman, Stephen. Media Scandals: Morality and Desire in the Popular Culture Marketplace. New York: Columbia University Press, 1997. 0-231-11165-7
  30. ^ Hamilton, Dagmar S. "The Nixon Impeachment and the Abuse of Presidential Power", In Watergate and Afterward: The Legacy of Richard M. Nixon. Leon Friedman and William F. Levantrosser, eds. Santa Barbara, CA: Greenwood Publishing Group, 1992. 0-313-27781-8
  31. ^ "El 'valijagate' sigue dando disgustos a Cristina Fernández | Internacional". El País. 4 Kasım 2008. 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2014. 
 
Wikimedia Commons'ta Watergate skandalı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Watergate_skandalı&oldid=33996993" sayfasından alınmıştır