Kafe
Kafe[1] veya Fransızca orijinal yazımıyla café, müşterilere yiyecek ve içecek servisi yapılan küçük işletme. Genellikle kısıtlı bir menüye sahiptir.[2] Aslen kahve servisi yapılan mekanlar olan kafeler zamanla basit yiyeceklerin ve her türlü sıcak-soğuk içeceğin sunulduğu yerler hâlini almıştır.[2] Öncelikle çeşitli türlerde kahve, örn. espresso, latte ve cappuccino servis eder. Bazı kafeler buzlu kahve, buzlu çay, kafeinsiz içecekler gibi soğuk içecekler sunabilir. Kıta Avrupası'nda kafeler alkollü içecekler de sunmaktadır. Bir kahvehane ayrıca hafif atıştırmalıklar, sandviçler, kekler, tatlı, meyveler veya hamur işleri gibi yiyecekler de sunabilir. Kahvehaneler, sahibi tarafından işletilen küçük işletmelerden çok uluslu büyük şirketlere kadar çeşitlilik gösterir. Bazı kahvehane zincirleri, dünya çapında çeşitli ülkelerde çok sayıda şubesi bulunan bir franchise iş modeliyle çalışır. Bir kahvehane, bir bar, pub veya restoranın bazı özelliklerini paylaşabilir, ancak kafeteryadan farklıdır.
Etimoloji
değiştirKahve sözcüğünden gelen ve Türkçeye Fransızcadan geçen kafe sözcüğü[1] Batılı dillere de Türkçeden geçmiştir.[2][3] Kahve sözcüğü ise aslen Arapça kökenlidir ve Etiyopya'daki Kaffa bölgesinden geldiği düşünülür.[3]
Türkçeye İngilizceden geçen kafeterya sözcüğü[4] de bazen kafe anlamında, bazen de kantin anlamında kullanılır.
Tarihçe
değiştirAvrupa'da kahvenin tüketilmeye başlaması, alkol almayan insanlara, sosyal faaliyetleri için, barlara alternatif olacak bir mekan sağladı.[2] İlk kafenin (kahvehane olarak) 1550'lerde İstanbul'da ortaya çıkmasından sonra[2] 1600'lerde İtalya, Fransa, Almanya ve İngiltere'de kafeler açılmaya başlandı.[2] Sonraki 200 yıl boyunca Avrupa'nın en ünlü kafeleri coffeehouse (kahvehane) adıyla Londra'da açıldı ve haber, tartışma ve siyasi grupların buluşma yeri hâline geldi. Kafe sahipleri Whig ve Tory gazetelerini halka ulaştırmak için birbiriyle yarışıyor; kafelerde sigorta, gemi, mal ve hatta nadiren de köleler alınıp satılıyordu.[2] Entelektüeller, aktörler ve sanatçılar müdavimi oldukları kafelerde görüş ve eserlerini arkadaşlarına sunuyordu. Kafeler mektup ve parsellerin alınıp verildiği gayriresmî postaneler hâline gelmişti. 19. yüzyılda günlük gazetelerin basılması ve posta idaresinin kurulması ile kafeler bu özelliklerini zamanla kaybetti.[2]
Aynı dönemlerde Fransız kafeleri de (café) entelektüeller ve sanatçılar için bir buluşma noktası hâline gelmişti.[2] Bu durum dönemin edebî eserlerinde ve resimlerinde açıkça görülmektedir. Zengin gurmeler Paris'in lüks restoranlarında yemek yerken, daha sıradan mekanlar olan kafe ve bistrolarda "Bohem" sanatçılar yemek yiyordu. Kafeler 20. yüzyıl boyunca Fransa'da önemli bir sosyal kurum olmaya devam etti.[2]
20. yüzyılın sonlarında espresso gibi değişik kahve türleri ABD'de popüler hâle geldi ve kahve konusunda uzmanlaşmış pek çok mekan açıldı.[2] Aynı dönemde Türkiye'de de Avrupai tarzda kafeler yaygınlaşırken, geçmişte entelektüellerin buluşma yerlerinden olan kahvehane ve kıraathaneler iskambil, okey ve tavla gibi oyunların oynandığı oyun salonlarına dönüştü.
Kafe türleri
değiştir- Kahvehane
- Çay evi
- Kitap kafesi
- Nargile kafe
- Manga kafe
- Kilise kafesi
- Filozof kafe
- Coffeeshop
- Antikafe
- Britanya kafesi
- Kedi kafesi
- Cosplay kafe
- Maid kafe
- Butler kafe
- İnternet kafe
- PC bang
- Kafana
- Dabang
- Kissaten
- Konditorei
- Kopi tiam
- Mamak stall
- Meikyoku kissa
- No-pan kissa
- Paris kafesi
- Sokrates kafe
- Tretuvar kafe
- Utagoe kafesi
- Viyana Kahveleri
- Hayvan kafesi
- Bagnio
- Café con piernas
Kaynakça
değiştir- ^ a b "kafe." Türkçe Sözlük. Dil Derneği. Erişim tarihi: 16 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h i j k "cafe." 16 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com. Erişim: 16 Şubat 2015.
- ^ a b "coffee." 16 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary. Erişim: 16 Şubat 2015.
- ^ "kafeterya." Türkçe Sözlük. Dil Derneği. Erişim tarihi: 16 Şubat 2015.