Irak tarihi

Irak tarihi, Irak coğrafyasında geçen olaylardır. Irak coğrafyası Antik çağlardan beri yerleşke alanıdır. Tarihi boyunca pek çok etnik ve dine ev sahipliği yapmıştırIrak, Batı Asya'da büyük ölçüde eski Mezopotamya topraklarına karşılık gelen bir ülkedir. Mezopotamya'nın tarihi, Aşağı Paleolitik dönemden MS 7. yüzyılın sonlarında Halifeliğin kuruluşuna kadar uzanır ve bu tarihten sonra bölge Irak olarak anılır. Mezopotamya tarihinin Neolitik Ubeyd döneminde M.Ö. 6000 ile 5000 yılları arasında ortaya çıkan ve yaygın olarak kayıtlı tarihteki en eski uygarlık olarak kabul edilen kadim Sümer toprakları Irak topraklarında yer almaktadır. Burası aynı zamanda Akkad, Neo-Sümer, Babil, Neo-Asur ve Yeni-Babil imparatorluklarının tarihi merkezidir; Bronz ve Demir Çağı'nda Mezopotamya'da ve Eski Yakın Doğu'nun diğer çeşitli bölgelerinde hüküm süren yerel yönetici hanedanların bir dizisidir.

Tarih Öncesi

İlk defa Neandertaller tarafından yurt edinilmiştir Irak. Daha sonraları Homo Sapienslerde, Irak topraklarına gelmişti. Tarım ilk defa Mezopotamya’ya da gelişmişti, Tekerleğin icadı, Matematik ve diğer pozitif bilimler alanında ilk çalışmalar Mezopotamya’ya da yapıldı.

Antik Çağ

Akadlı Sargon

Irak’taki bilinen ilk uygarlık Sümer medeniyeti idi. Sümer medeniyeti MÖ 3200 yılında yazıyı keşfederek tarihi Çağlar’ı başlattılar. Dicle ve Fırat nehirleri arasında varlık gösterdi. Birçok dinde bulunan Tufan hikâyesi ilk defa Sümerlilerde geçti ayrıca Sümer medeniyeti bölgedeki inançların gelişiminde büyük bir rol oynadı, Babil ve Asur inançlarında hatta Anadolu ve Yunan inançlarına kadar etkisi vardı. Sümer medeniyeti matematik, astronomi gibi birçok bilimde gelişme yaşamışlardı. Daha sonraları Arabistan’dan gelen Akadlar belli bir süreden sonra Sargon döneminde Sümer medeniyeti, Suriye şehir devletleri, Kenan diyarı ve İran’nın bir kısmını alarak Akad İmparatorluğunu kurdu. Akadlar, Sümerlilerin etkisinde kalmıştı ama tarihin ilk İmparatorluğunun kurucularıydı. En sonunda isyan sonucunda küçülen Akad İmparatorluğu, Guti ve Sümer saldırıları sonucunda yıkıldı. Sümer medeniyeti belli bir süreden sonra yıkıldı. Ayrıca İbrahim’in de Irak’ta yaşadığı düşünülüyor. Akadlar gibi Arabistan’dan göçmüş Babil’ler, Irak’ta Babil şehrini kurdular. Babil şehri daha sonraları daha da genişleyerek Babil devleti kuruldu. Kral Hammurabi döneminde ünlü Hammurabi kanunları yazıldı. Babil medeniyeti sanat ve mimari alanında çığır açmıştı. Ünlü Babil kulesi ve Babil’in Asma bahçelerini yapan gene Babil medeniyeti idi. Babil medeniyeti, Asur medeniyeti tarafından yıkıldı. Daha sonrasında Neo-Babil medeniyeti kuruldu. Neo-Babil, Ahameniş hanedanlığı tarafından yıkılıp bir satraplık haline getirildi. Makedonyalı İskender tarafından Ahameniş devleti yıkıldı. Büyük İskender’in ölümünün ardından Irak, Selevoski hakimiyetine girdi.

Orta Çağ

Abbasi Halifeliğinin en geniş halinin haritası, 850.

Irak sırasıyla Part ve Sasani hakimiyetine girdi. Arap fetihleri sonucunda bölge Araplaşmaya ve İslamlaşmaya başladı. Abbasi hanedanlığı tarafından Bağdat başkent ilan edildi. Abbasi hanedanlığı döneminde Irak, alimlerin toplandığı yer oldu. Bağdat’taki Bilgelik evi özellikle bilginleri çeken yerdi 11. Yüzyılda Selçuklu hakimiyetine giren bölgede daha sonraları Irak Selçuklu kuruldu. Bağdat’ın, Hülagu Han tarafından işgali ile İslam’ın altın çağını ve Abbasi hanedanlığı bitirdi . Bölge Memlukler hâkimiyetinde girdi. Bölge Karakoyun hakimiyetinde de kaldı. Osmanlı bölgeyi ele geçirmede zaman zaman İran tarafından alındı. Irak eyaleti o dönemlerde Kuveyt ile birleşikti. 1. Dünya savaşında Osmanlı kontrolünden çıktı.

Modern Irak

Irak bayrağı

Dünya savaşından sonra Irak, Birleşik Krallık sömürgesi oldu. Kuveyt, Irak’tan ayrıldı. Birleşik Krallık mandasını çektikten sonra İslam Birliği ve Arap Birliğine girdi. Saddam Hüseyin iktidara geldikten sonra diktatörlüğünü ilan etti. Ülke Dünyanın en güçlü 5. kara ordusuna sahip oldu. İran ile aralarında Körfez Savaşları yaşandı. Körfez savaşları, Irak’ı güçsüz düşürdü bunun üzerine gücünü geri toplamla için Kuveyt’i işgal eden Irak ilk başlarda BM tarafından uyarılsalarda geri çekilmeyince ABD önderliğinde toplanmış bir ordu ile Kuveyt’ten çıkarıldı. 12 Eylül olaylarından dolayı ABD, Irak ve Afganistan’ı sorumlu tutu ve işgal etti. ABD-Irak savaşı sonucunda Irak iç savaşa sürüklendi.