IV. Felipe
IV. Felipe (İspanyolca: Felipe IV, Portekizce: Filipe III), (8 Nisan 1605 – 17 Eylül 1665), 1621 - 1665 yılları arasındaki İspanya kralı, İspanya Hollandası hükümdarı, 1640 yılına kadar Portekiz kralı. 1665'teki ölümünde, İspanya Krallığı 3 milyar İngiliz hektarı toprağa sahipti. Bu büyüklük krallığın doruk noktası oldu.
IV. Felipe | |||||
---|---|---|---|---|---|
İspanya Kralı | |||||
Hüküm süresi | 31 Mart 1621 – 17 Eylül 1665 | ||||
Önce gelen | III. Felipe | ||||
Sonra gelen | II. Carlos | ||||
Portekiz Kralı | |||||
Hüküm süresi | 31 Mart 1621 – 1 Aralık 1640 | ||||
Önce gelen | II. Filipe | ||||
Sonra gelen | IV. João | ||||
Doğum | 8 Nisan 1605 Valladolid, İspanya | ||||
Ölüm | 17 Eylül 1665 (60 yaşında) Madrid, İspanya | ||||
Defin | El Escorial | ||||
Eş(ler)i | Fransa Prensesi Élisabeth (e. 1615; ö. 1644) Avusturya Arşidüşesi Maria Anna (e. 1649) | ||||
Çocuk(lar)ı | |||||
| |||||
Hanedan | Habsburg | ||||
Babası | İspanya Kralı III. Felipe | ||||
Annesi | Avusturya Arşidüşesi Margarete | ||||
Dini | Katoliklik | ||||
İmza |
Yaşamı
değiştirIV. Felipe III. Felipe ve karısı Avusturyalı Margarita'nın en büyük oğulları olarak Valladolid'de dünyaya geldi.
IV. Felipe'nin saltanatı, birkaç yıl süren sonuçsuz başarılardan sonra politik ve askeri olarak çürümüş ve sıkıntılı olarak anılmaya başlandı. Felipe, hiçbir hükümdarın kontrol edemeyeceği yapısal sebeplerle çöken İspanya'da başarısızlığın sorumlusu olarak görüldü. Kral, babasına göre, hem fiziksel hem de duygusal açıdan daha fazla enerjiye sahipti. El yazısıyla yazdığı politik tarih notlarının çevirileri mevcuttur. Ayrıca çok iyi bir at binici ve keskin nişancı olarak bilinmektedir.
Diego Velázquez'i himayesi altına alması ve Lope de Vega, Pedro Calderón de la Barca gibi yazarları sevmesi onun sanatsal zevki konusunda fikir verebilir. Kralın saltanatı sırasında pek çok komedi oyunu yazıldı. Ayrıca, Madrid'de Buen Retiro Sarayı'nı yaptırdı. Bu sarayın kalıntıları halen Prado Müzesi'nin yan tarafındadır.
Sahip olduğu iyi niyeti ülkenin yönetiminde işine yaramadı. 16 yaşında iken ülkenin başına geçen Felipe, kendini saltanat için yeterli bulmadı. Bu sebepten, pek çok danışman edindi. Favori danışmanı Olivares, dürüst ve yetenekli bir yönetici değildi. Felipe'nin kendini Olivares'in etkisinden kurtarması çok uzun seneler aldı.
1 Aralık 1640'ta Lizbon'da bir ayaklanma çıktı. Portekiz halkı Felipe tarafından değil, Braganzas Hanedanı tarafından yönetilmek isteniyordu. Böylece 60 senelik İber Adası birliği son buldu ve Portekiz'in İadesi Savaşı başladı. Bu savaşı Habsburg'lar kaybetti.
1643 yılında, Felipe, ülkenin her yerinden gelen şikayetleri dinleyerek tüm gücü elinde toplamış olan başbakanın işine son verdi. Fakat, herkesin rahatsız olduğu başbakandan kurtulduktan sonra, bir kral olarak ülkesine kendi adama konusunda zorluk yaşadı. Bir süre ülkeyi yönetmek için çabaladıktan sonra bu işleri gene kendisine telkinde bulunan favori danışmanlarına bıraktı.
Politik görüşleri babası ve büyük babasından miras kalmıştı. Habsburg Hanedanı'nı desteklemenin kendisinin görevi olduğunu düşünüyor, protestanlara karşı Roma Katolik Kilisesi'nin yanında yer alarak saltanatını Almanlara karşı korumaya çalışıyordu.
Felipe, halkının, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve Büyük Britanya ile birlik olarak Hollanda, Fransa, Portekiz ve Protestanlar'a karşı olan bitmek bilmeyen savaşlar karşısında tükeniyor olmasını göremedi. Yaptığı her şeyin Tanrı'ya, kiliseye ve Habsburg Hanedanı'na karşı görevi olduğuna inanıyordu.
Çağdaşları, IV. Felipe'nin barok krallığa model olduğunu iddia etti. Dışarıdan çok sert görünen Felipe'nin kamuoyunun karşısında sadece üç defa güldüğü söylenir. Maiyetinin ise büyük ölçüde yozlaşmış olduğu bilinmektedir. Viktoryen tarihçiler en büyük oğlu Carlos'un erken ölümünün sebebinin, babasının eğitimi için atadığı adamlarının Carlos'u sefahate sürüklemesi olduğuna inanılır. Felipe 1665 yılında öldü. Tahta oğlu II. Carlos geçti. Ölümünün ardından anısına Roma'da katafalk inşa edildi.
Popüler kültür
değiştir- Yazar Gonzalo Torrente Ballester, The King Amaz'd isimli romanında, IV. Felipe'nin gençlik günlerini ironik bir dille anlattı. Bu roman temel alınarak çekilen İspanyolca: El rey pasmado isimli sinema filmini Imanol Uribe yönetti. Filmde, Felipe'yi Gabino Diego canlandırdı.
- İspanyol yazar Arturo Pérez-Reverte ise kral zamanında yaşanan sosyal, politik ve askeri hayattaki zorlukları roman serisi Captain Alatriste'de anlattı.
- Çocuk kitabı I, Juan de Pareja ise ressam Diego Velazquez'in IV. Felipe'nin maiyetinde geçirdiği günleri anlatır. Kral bu romanda duygusal, utangaç ve kibar biri olarak betimlendi.
Kaynakça
değiştir- IV. Felipe biyografisi 17 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen: III. Felipe |
İspanya kralı 1621 - 1665 |
Sonra gelen: II. Carlos |
Önce gelen: III. Felipe |
Portekiz ve Algarve kralı 1621 - 1640 |
Sonra gelen: IV. João |