Vikipedi

Hong Kong

Çin'in özel idari bölgesi
(Hongkong sayfasından yönlendirildi)

Hong Kong (Çince: 香港, Kantonca telaffuzu: [hœ́ːŋ.kɔ̌ːŋ]ⓘ) ya da resmî adıyla Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong Özel İdari Bölgesi, Güney Çin Denizi kıyısındaki İnci Nehri Deltası'nda ve Çin'e ait bir metropolitan alan ve özel idari bölgedir. 1.104 km2'lik alanı içerisinde 7,4 milyon kişiyi aşan çok uluslu[d] nüfusunu barındıran Hong Kong, dünyada nüfusun en yoğun olduğu yerlerden biridir.

Hong Kong
香港
Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong Özel İdari Bölgesi
中華人民共和國香港特別行政區[a]
Hong Kong Special Administrative Region of the People's Republic of China
Hong Kong haritadaki konumu
Resmî dil(ler)
Tanınan bölgesel dil(ler)Kantonca[b]
Resmî yazı sistemleriGeleneksel Çince[c]
İngiliz alfabesi
Etnik gruplar
%92,0 Han Çinlisi
%2,5 Filipinli
%2,1 Endonezyalı
%0,8 Beyaz
%0,5 Hint
%0,3 Nepalli
%1,6% diğer[6]
DemonimHong Konglu
HükûmetKısmi demokrasi
• Baş Yönetici
John Lee Ka-chiu
• Başyargıç
Geoffrey Ma
• Yasama Konseyi Başkanı
Jasper Tsang
Tarihçe 
29 Ağustos 1842
• Japon işgali
25 Aralık 1941 -
15 Ağustos 1945
1 Temmuz 1997
Yüzölçümü
• Toplam
1104 km2 (179.)
• Su (%)
4,58
Nüfus
• 2019 tahminî
7.500.700[7] (103..)
• Yoğunluk
6.777[8]/km2 (4..)
GSYİH (SAGP)2020 tahminî
• Toplam
439,459 milyar $[9] (45..)
• Kişi başına
58.165 $[9] (10..)
GSYİH (nominal)2020 tahminî
• Toplam
341,319 milyar $[9] (35..)
• Kişi başına
45.176[9] (16..)
Gini (2016)▲ 53.9[10]
yüksek
İGE (2019)artış 0.949[11]
çok yüksek · 4.
Para birimiHong Kong doları (HKD)
Zaman dilimiUTC+8 (HKT)
Tarih formatıyyyy年a月g日 (Çince)
gg/aa/yyyy (İngilizce)
Trafik akışısol
Telefon kodu+852
İnternet alan adı.hk

Hong Kong, 1842'de Birinci Afyon Savaşı'nın sonunda Çing Hanedanı'nın Hong Kong Adası'nı Britanya İmparatorluğu'na devretmesiyle Britanya'nın kolonisi oldu.[13] İkinci Afyon Savaşı'ndan sonra ise bu koloni, Kowloon Yarımadası'na doğru büyüdü. Britanya'nın Yeni Bölgeler'de 99 yıllık kiralamayı elde ettiğinde daha da büyüdü.[14][15] Bu toprakların tümü 1997'de Çin'e geri verildi.[16] Egemenliğin devri sonrasında özel idari bölge statüsü verilmiş Hong Kong, "tek ülke, iki sistem" prensibiyle Çin anakarasından ayrı yönetim ve ekonomik sistemlerine sahiptir.[17]

İlk başlarında nüfusu az bir tarım ve balıkçı köyünden ibaret olan[13] bu bölge artık dünyanın en önde gelen finansal merkezleri ve ticarî limanlarından birine dönüştü.[18]

Dünyanın en büyük 10. ihracatçısı ve en büyük 9. ithalatçısıdır.[19][20] Hong Kong'un az vergilendirme ve serbest ticaret ile nitelenen büyük bir kapitalist hizmet ekonomisi vardır.

Para birimi, Hong Kong doları da dünyada en çok işlem gören 8. para birimidir.[21] Hong Kong, dünyada en yoğun oranda ultra yüksek net değerli bireyin oturduğu şehirdir.[22][23] Şehrin dünyadaki en yüksek kişi başına gelirlerinden birine sahip olmasına rağmen, kendi sakinleri arasında ciddi derecede gelir eşitsizliği mevcuttur.[24]

Hong Kong, yüksek gelişmişlik değerleri gösteren bir bölgedir ve 2019 yılı itibarıyla BM İnsani Gelişme Endeksi'nde dördüncü sıradadır.[25] Tüm dünyada en çok sayıda gökdeleni olan şehirdir.[26] Hong Kong sakinleri de dünyanın en yüksek beklenen yaşam sürelerinden birine sahiptir.[25]

Yoğun alan, toplu taşıma oranlarının %90'ı aşan oldukça gelişmiş bir ulaşım ağına yol açmıştır.[27]

22 eylül 2022‘de basılan GFCI 32 Küresel Finans Merkezleri Endeksi 'inde Hong Kong 3. sıradadır.[28]

ABD merkezli muhafazakâr liberteryen düşünce kuruluşu The Heritage Foundation'ın yürüttüğü İnsani Gelişme Endeksi senelik sıralamasında Hong Kong, 25 yıldır üst üste en üst sıradadır.[29]

Etimoloji

değiştir

Çince adÇince香港Sözlük anlamı"Kokulu Liman"[30][31]

Çince adGeleneksel Çince香港特別行政區
(香港特區)Basitleştirilmiş Çince香港特别行政区
(香港特区)

Bölgenin adı, orijinal olarak Aberdeen Adası ile Hong Kong Adası'nın güney kıyısı arasındaki küçük bir koya atıfta bulunarak ilk olarak 1780'de "He-Ong-Kong" olarak romanize edildi.[32] Aberdeen, İngiliz denizciler ve yerel balıkçılar arasındaki ilk temas noktasıydı.[33] Romanize ismin kaynağı bilinmemekle birlikte, genellikle Kantonca (veya Tanka Kantoncası) hēung góng ifadesinin eski bir fonetik yorumu olduğuna inanılır. Adı Türkçeye "kokulu liman" veya "tütsü limanı" olarak tercüme edilir.[30][31][34] "Kokulu", limanın İnci Nehri'nden gelen tatlı su akışının tatlı tadına veya kuzey Kowloon kıyılarında sıralanan tütsü fabrikalarının kokusuna atıfta bulunabilir. Tütsü, Victoria Limanı geliştirilmeden önce ihracat için Aberdeen Limanı yakınlarında depolanıyordu.[34]

Sir John Davis (ikinci sömürge valisi) alternatif bir köken önerdi; Davis, adın, adadaki bir şelalenin üzerinden aktığı toprağın rengini yansıtan "Hoong-keang" ("kırmızı sel") 'den türetildiğini söyledi.[35] Basitleştirilmiş Hong Kong adı, 1810'da sıklıkla kullanıldı.[36] İsim, hükûmetin iki kelimelik ismi resmen kabul ettiği 1926 yılına kadar yaygın olarak tek kelimelik Hongkong olarak yazıldı.[37] Erken sömürge döneminde kurulan bazı şirketler, Hongkong Land, Hongkong Electric Company, Hongkong and Shanghai Hotels ve the Hongkong and Shanghai Banking Corporation (HSBC) dahil olmak üzere hala bu adı taşımaktadır.[38][39]

Tarihçe

değiştir
Ana maddeler: Hong Kong tarihi ve Çin tarihi

Tarih Öncesi ve İmparatorluk Çin'i

değiştir

Halen Hong Kong olan yerde bilinen en eski insan izleri, Paleolitik döneminde yaklaşık 35.000 ve 39.000 yıl öncesine tarihlenir. Bu iddia, 2003 yılında Wong Tei Tung, Sai Kung Yarımadası'nda yapılan bir arkeolojik araştırmaya dayanır. Arkeolojik çalışmalar, optik lüminesans tarihleme kullanılarak tarihlenen birikintilerden yontulmuş taş aletleri ortaya çıkardı.[40]

İnsanların ilk kez yaklaşık 6.000 yıl önceki Cilalı Taş Devri'nde bu bölgeye yerleştikleri bilinmektedir.[41] Hong Kong'a yerleşen ilk insanlar, kısmen deniz kıyısında yaşayan bir halktı,[41] ve günümüz Çin'in iç bölgesinden buraya göç edip, yanlarına da pirinç tarımı bilgisini getirmişlerdir.[42]

Qin Hanedanı, yerli Baiyue kabilelerini fethettikten sonra MÖ 214'te Hong Kong bölgesini Çin'e ilk kez dahil etti.[43] Bölge, Qin Hanedanı çöküşünden sonra Nanyue krallığı (Vietnam'ın bir önceki devleti) altında konsolide edildi,[44] Han fethinden sonra da Çin tarafından yeniden ele geçirildi.[45] Çin'in 13. yüzyıldaki Moğol fethi boyunca Güney Song hanedan ailesinin rezidansı, Song'un 1279 yılı Yamen Muharebesi'nde en sonunda yenilgiye uğramasından önce, kısa bir süre için günümüz Kowloon City (Sung Wong Toi sitesi)'de yer aldı.[46] Yuan Hanedanı'nın sonunda yedi büyük aile bölgeye yerleşmiş ve toprağın çoğunu kendi eline almıştır. Ming Hanedanı boyunca buraya yakın bölgelerden insanlar Kowloon'e göç etti.[47]

Günümüz Hong Kong'un bulunduğu toprağı ziyaret etmiş ilk Avrupalı, 1513 yılında gelmiş Portekizli kâşif Jorge Álvares'tir.[48][49] Portekizli tüccarlar, Hong Kong sularında Tamão adında bir ticaret merkezi kurdu ve güney Çin ile düzenli olarak ticarette bulunmaya başladı. 1520'lerdeki askeri çatışmalar sonrasında bu tüccarlar bölgeden kovuldu,[50] ancak 1554 Çin-Portekiz Anlaşması imzalandıktan sonra, Çin ile Portekiz arasındaki ticarî ilişkiler yeniden başladı. 1557 yılında Portekiz, Makao'yu daimi bir kira anlaşması altında yönetme hakkını kazandı.[51]

Çin'in Çing Hanedanı yönetimine girmesinden sonra deniz ticareti Haijin politikalarınca yasaklandı. İmparator Kangxi bu yasağı kaldırdı ve 1684'te yabancıların Çin limanlarında ticaret yapmalarına tekrar izin verildi.[52] Çing yetkilileri ticareti daha sıkı şekilde yönetmek için 1757 yılında Kanton Sistemi'ni kurdu; bu sistem altında Rus gemileri haricindeki yabancı gemilerin sadece Kanton limanında ticaret yapmalarına izin verildi.[53] Avrupalıların çay, ipek ve porselen gibi Çin mallarına yüksek talebi olmasına rağmen, Çinlilerin Avrupa mallarına talebi yok sayılabilecek kadar azdı; bu nedenle Çin malları ancak değerli metallerle satın alınabilirdi. Bu ticaret dengesizliğini azaltmak için Britanyalılar, Çin'e büyük miktarlarda Hint afyon'u sattı. Bir uyuşturucu kriziyle yüz yüze gelmiş Çing memurları, afyon ticaretinin sonlandırılması için giderek saldırganlaşan tedbirler aldı.[54]

İngiliz kolonisi

değiştir
Ana madde: Britanya Hong Kongu
 
1868'de Hong Kong, fotoğrafçı John Thomson tarafından çekilen fotoğraf

1839 yılında İmparator Daoguang, afyonu yasallaştırma ve vergilendirme önerileri reddetti ve imparatorluk komisyon üyesi Lin Zexu'ya afyon ticaretini ortadan kaldırmasını emretti. Lin'in afyon stoklarını imha ettirmesi ve tüm dış ticareti sonlandırması,[55] İngilizlerin Birinci Afyon Savaşı'nda askeri yolla karşılık vermesini tetikledi. Çing, savaşın başında teslim oldu ve Chuenpi Sözleşmesi kapsamında Hong Kong Adası'nı devretti ancak her iki ülke anlaşmadan memnun olmadı ve anlaşma onaylanmadı.[56] Bir yıldan fazla süren düşmanlıklardan sonra, Hong Kong Adası 1842 Nanking Antlaşması'nda resmen Birleşik Krallık'a devredildi.[57]

1842'nin başlarında Hong Kong'un idari altyapısı hızla inşa edildi ancak korsanlık, hastalıklar ve Çing'in düşmanca politikaları, başlangıçta Birleşik Krallık'ın bu yeni kolonisine ticaret çekmesine engel oldu. 1850'lerdeki Taiping Ayaklanması'nda zengin tüccarlar dahil olmak üzere çok sayıda Çinli mültecinin Anakara'daki kargaşalardan kaçması ve koloniye yerleşmesiyle adadaki koşullar iyileşti.[13] Birleşik Krallık ile Çing arasında afyon ticaretine ilişkin devamlı gerginlikler İkinci Afyon Savaşı'na neden oldu. Çing yine yenildi ve Pekin Sözleşmesi'nde Kowloon Yarımadası ve Stonecutter's Adası'nı da İngilizlere teslim etmek zorunda kaldı.[14] Bu savaşın sonunda Hong Kong artık önemli bir ticaret merkezine dönüştü. 1850'lerde ekonominin hızla iyileşmesi, potansiyel paydaşların Hong Kong'un geleceğine dair güvenlerini artırdı ve Hong Kong'a yabancı yatırımı çekti.[58]

 
Britanya Hong Kongu'nun 1959-1997 yılları arasındaki bayrağı

Birleşik Krallık, Yeni Bölgeler'i 99 yıl boyunca kiralama hakkı kazanınca koloni daha da fazla genişledi.[15] 1911'de Hong Kong Üniversitesi, Hong Kong'un ilk yükseköğretim kuruluşu olarak kuruldu.[59] 1924'te Kai Tak Havalimanı faaliyete geçti ve koloni, 1925-26 Kanton-Hong Kong grevinden sonra uzun süreli ekonomik gerilemeden etkilenmedi.[60][61] 1937 yılında, İkinci Çin-Japon Savaşı'nın başında, Vali Geoffry Northcote, Hong Kong'un serbest liman statüsünü korumak için Hong Kong'un tarafsız bir bölge olduğunu ilan etti.[62] Koloni hükûmeti, 1940'ta tüm Britanyalı kadınları ve çocukları tahliye ederek olası bir saldırıya hazırlandı.[63] 8 Aralık 1941 tarihinde, yani Japonların Pearl Harbor Saldırısı'nı yaptığı aynı günde, Japon İmparatorluk Ordusu Hong Kong'a saldırdı.[64] Hong Kong neredeyse dört sene boyunca Japon işgali altında kaldı ancak 30 Ağustos 1945 tarihinde Birleşik Krallık, Hong Kong'u yeniden kendi kontrolü altına aldı.[65]

İkinci Dünya Savaşı sonrasında nitelikli Çinli göçmenlerin Çin İç Savaşı'ndan kaçmasıyla, Hong Kong'un nüfusu yeniden hızla artmaya başladı ve Komünist Parti, 1949 yılında Çin anakarası üzerindeki kontrolü kazandığında daha da fazla mülteci sınırdan geçti.[66] Hong Kong, 1950'ler boyunca sanayileşen ilk Asya Kaplanı ekonomisi oldu.[67] Nüfusun hızla çoğalmasıyla koloni hükûmeti, altyapıyı ve kamu hizmetleri iyileştirmek için reform uygulamaya başladı. Savaş sonrası dönemde daha güvenli konut, kamu hizmetlerinde bütünlük ve daha güvenilir bir ulaşım sistemi sağlamak için toplu konut emlak programı, Yolsuzluğa Karşı Bağımsız Komisyon ve Hong Kong metrosu hepsi kuruldu.[68][69] Artan işçilik ve mülk maliyetleri nedeniyle bölgenin imalat dalındaki rekabet gücü giderek azalsa da, hizmet ekonomisine geçiş yapıldı. 1990'ların başında Hong Kong artık küresel bir finans ve nakliye merkezi olarak kendini kanıtlamış durumdaydı.[70]

Çin özel idari bölgesi

değiştir

Yeni Bölgeler'in kirasının sona erme zamanının giderek yaklaşmasıyla koloni, belirsiz bir gelecekle yüz yüze geldi. Murray MacLehose, 1979 yılında Deng Şiaoping'e bu konuyu açtı.[71] Çin ile yapılan diplomatik müzakereler, Birleşik Krallık'ın 1997'de koloniyi devretmeyi kabul ettiği ve Çin'in, devirden sonra 50 yıl boyunca Hong Kong'un ekonomik ve siyasi sistemlerini garanti edeceği 1984 Çin-Britanya Ortak Bildirisi ile sonuçlandı.[72] Bu transferin giderek yaklaşmasıyla, Hong Kong sakinleri arasında sivil hakların, hukuk devletinin ve yaşam kalitesinin olası bozulmasına dair kuşkular uyandırıldı ve Hong Kong'dan büyük bir göç dalgası tetiklendi.[73] Bu göç dalgasının zirvesindeki 1987 ile 1996 yılları arasında yarım milyondan fazla insan Hong Kong'u terk etti.[74] Hong Kong, 156 yıllık Britanya hakimiyetinden sonra, 1 Temmuz 1997 tarihinde Çin'e devredildi.[16]

Egemenliğin devrinden hemen sonra, Hong Kong çeşitli krizlerden ciddi şekilde etkilendi. Hükûmet, 1997 Asya mali krizi sırasında Hong Kong doları döviz kurunu korumak için büyük miktarda döviz rezervi kullanmak zorunda kaldı;[66] bu krizden iyileşme süreci de H5N1 kuş gribi salgını[75] ve konut fazlasından[76] aksadı. Bunun ardından ise, bölgenin en ciddi ekonomik gerilemesine neden olan 2003 SARS salgını yer aldı.[77]

Bölgenin demokratik kalkınması ve merkezi hükûmetin "tek ülke, iki sistem" ilkesine bağlılığı, egemenliğin devri sonrasındaki politik tartışmaların merkezinde yer almış konulardır. Yasama Meclisinin koloni döneminde uygulamış olduğu en son demokratik reformların Hong Kong'un Çin'e geri verilmesi sonrasında geri çevrilmesinin[78] ardından Hong Kong hükûmeti, Temel Kanun'un 23. maddesi uyarınca ulusal güvenlik mevzuatı uygulama teşebbüsünde bulundu, ancak bu başarısızlığa uğradı.[79] Merkezi hükûmetin Baş İcra seçimlerine izin vermeden önce adayların ön taramasını uygulama kararı, 2014'te Şemsiye Devrimi olarak bilinen bir dizi protestoyu tetikledi.[80] 2016 Yasama Konseyi seçimlerinden sonra seçim kayıtlarındaki tutarsızlıklar, seçilen yasa koyucuların diskalifiye edilmesi[81][82][83] ve Batı Kowloon yüksek hızlı tren istasyonunda ulusal yasaların uygulanması, bölgenin özerkliği hakkında daha fazla endişe yarattı.[84] Haziran 2019'da, kaçakların Çin anakarasına iade edilmesine izin veren bir değişiklik tasarısına yanıt olarak yeniden büyük protestolar patlak verdi. Protestolar Aralık ayına kadar devam etti; protesto düzenleyicilerinin iddialarına göre, bir milyondan fazla kişi protestolara katılmış,[85] yani bu, muhtemelen Hong Kong tarihinin en büyük ölçekli siyasi protesto hareketidir.[86]

Hükümet ve siyaset

değiştir
 
2012'den beri yasama organı Tamar Yasama Konseyi Kompleksi'nde toplanır.

.

Hong Kong, yürütme, yasama ve yargı yetkilerinin ulusal hükûmete devredildiği, Çin'in özel bir idari bölgesi’dir.[87] Çin-İngiliz Ortak Deklarasyonu, egemenliğin devri yoluyla ekonomik ve idari süreklilik sağladı,[72] bunun sonucunda, büyük ölçüde bölgenin bir İngiliz kolonisi olarak tarihinden miras kalan, yürütme’nin yönettiği bir yönetim sistemi ortaya çıktı.[88] Bu şartlar ve "bir ülke, iki sistem" ilkesi uyarınca, Hong Kong Temel Yasası bölgesel anayasadır.[89]

Bölgesel hükûmet üç koldan oluşur:

  • Yürütme: İcra Kurulu Başkanı, bölgesel yasaların uygulanmasından sorumludur,[88] mevzuatın yeniden gözden geçirilmesini zorlayabilir,[90] ve Yürütme Konseyi üyelerini ve başlıca yetkilileri atayabilir.[91] Yürütme Konseyi ile birlikte hareket eden Konsey İcra Kurulu Başkanı, yeni yasa tasarıları önerebilir, ikincil yasalar çıkarabilir ve yasama organını feshetme yetkisine sahiptir.[92] Olağanüstü hal'lerde veya kamu tehlikesi durumunda, Konsey İcra Kurulu Başkanı ayrıca kamu düzenini yeniden sağlamak için gerekli her türlü düzenlemeyi yapma yetkisine sahiptir.[93]
  • Yasama: Tek meclisli Yasama Konseyi bölgesel kanunları çıkarır, bütçeleri onaylar ve görevdeki bir genel müdürü görevden alma yetkisine sahiptir.[94]
  • Yargı: Yargıtay ve alt mahkemeler kanunları yorumlar ve Temel Kanun'a aykırı olanları bozar.[95] Yargıçlar, tavsiye komisyonunun tavsiyesi üzerine genel müdür tarafından atanır.[96]

İcra başkanı, hükümetin başı'dır ve en fazla iki beş yıllık dönem için görev yapar. Devlet Konseyi (Çin başbakanı tarafından yönetilen), 1.200 iş, toplum ve hükûmet liderinden oluşan Seçim Komitesi tarafından aday gösterildikten sonra baş yöneticiyi atar.[97][98][99]

Yasama Konseyi'nin her biri dört yıllık bir süre için görev yapan 90 üyesi vardır. Yirmisi doğrudan coğrafi seçim bölgelerinden seçilir, otuz beşi işlevsel seçim bölgelerini (FC) temsil eder ve kırkı Çin merkezi hükûmeti tarafından atanan temsilcilerden oluşan bir seçim komitesi tarafından seçilir.[100] Otuz FC meclis üyesi, ekonomi sektörlerini veya özel çıkar gruplarını temsil eden sınırlı seçmenler arasından seçilir,[101] ve geri kalan beş üye, görevdeki bölge meclisi üyelerinden aday gösterilir ve bölge çapında çifte doğrudan seçimlerle seçilir.[102] Halk tarafından seçilen tüm üyeler orantılı temsil ile seçilir. 30 sınırlı seçmen işlevsel seçim bölgesi koltuklarını sondan sonraki ilk veya anında ikinci tur oylama kullanarak doldurur.[101]

2016 seçimlerinde yirmi iki siyasi partinin Yasama Konseyi'ne seçilmiş temsilcileri vardı.[103] Bu partiler kendilerini üç ideolojik gruba ayırdı: Pekin yanlısı kamp (mevcut hükûmet), demokrasi yanlısı kamp ve yerelci gruplar.[104] Çin Komünist Partisi'nin Hong Kong'da resmi bir siyasi varlığı yoktur ve üyeleri yerel seçimlere katılmazlar.[105] Hong Kong, Ulusal Halk Kongresi'nde seçim kurulu aracılığıyla seçilen 36 milletvekili ve merkezi hükûmet tarafından atanan Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı'nda 203 delege tarafından temsil edilir.[106]

 
Son Temyiz Mahkeme Binası daha önce Yüksek Mahkeme ve Yasama Konseyi'ni barındırıyordu.

Çin ulusal kanunu bölgede genel olarak geçerli değildir ve Hong Kong ayrı bir yargı alanı olarak kabul edilir.[95] Yargı sistemi, İngiliz yönetimi sırasında kurulan hukuk geleneğini sürdüren ortak hukuk'a dayanır.[107] Yerel mahkemeler, İngiliz hukuku ve denizaşırı içtihatlarda belirlenen emsallere atıfta bulunabilir.[108] Ancak, anakara ceza muhakemesi kanunu, HKSAR'daki CPG'nin Ulusal Güvenliğini Koruma Dairesi tarafından soruşturulan davalar için geçerlidir.[109] Temel Kanun üzerindeki yorumlama ve değiştirme yetkisi ve devlet eylemleri üzerindeki yargı yetkisi merkezi otoriteye aittir ve bölge mahkemelerini nihai olarak anakaranın sosyalist medeni hukuk sistemine tabi kılar.[110] Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi tarafından verilen kararlar, her türlü bölgesel adli süreci geçersiz kılar.[111] Ayrıca, Daimi Komite'nin Hong Kong'da olağanüstü hal ilan ettiği durumlarda, Danıştay bölgede ulusal hukuku uygulayabilir.[112]

İdari yapılanma

değiştir
Ayrıca bakınız: Hong Kong'un semtleri

Hong Kong, idari seviyede 18 farklı semte ayrılır, her semt de bir semt konseyi tarafından temsil edilir. Bu konseyler, hükûmete kamu tesislerinin temini, topluluk programı bakımı, kültürel tanıtım ve çevre politikası gibi yerel konular hakkında tavsiyelerde bulunur. Toplam 479 semt konsey üyeliği var; bunların 452'si yerel seçim kapsamında doğrudan seçilir.[113] Kamu tarafından seçilmeyen diğer 27 üyelik, Hong Kong'un kenar köyleri ve kasabalarını temsil eden kırsal komite başkanlarıdır.[114]

 Yeni BölgelerIslandsKwai TsingKuzey SemtiSai KungSha TinTai PoTsuen WanTuen MunYuen LongKowloonKowloon CityKwun TongSham Shui PoWong Tai SinYau Tsim MongHong Kong AdasıMerkez ve BatıDoğuGüneyWan ChaiIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsKwai TsingKuzey SemtiSai KungSai KungSai KungSai KungSai KungSai KungSai KungSha TinTai PoTai PoTai PoTai PoTai PoTai PoTsuen WanTsuen WanTsuen WanTuen MunTuen MunTuen MunTuen MunYuen LongKowloon CityKwun TongSham Shui PoWong Tai SinYau Tsim MongMerkez ve BatıDoğuGüneyGüneyWan Chai


Coğrafya

değiştir
 
Kentlik ve yeşillik alanları gösteren uydu görüntüsü

Hong Kong; Çin'in güney kıyısında, Makao'nun doğusundan 60 km mesafede, İnci Nehri Deltası'nın doğu ağzında yer almaktadır. Hong Kong, kuzeyi haricinde neredeyse her yönden Güney Çin Denizi tarafından çevrelenir. Kuzeyinde ise, Çin anakarası ile Hong Kong arasındaki doğal sınırı oluşturan Sham Chun Nehri var; nehrin öteki tarafında Guangdong eyaletine bağlı Shenzhen şehri yer almaktadır. Hong Kong'un 2.755 km2'lik alanı Hong Kong Adası, Kowloon Yarımadası, Yeni Bölgeler, Lantau Adası ve 200'den fazla diğer adadan oluşur. Bölgenin en yüksek noktası, deniz seviyesi üzerinde 957 metredeki Tai Mo Shan'dir.[115] Kowloon Yarımadası, Hong Kong Adası ve Yeni Bölgeler'deki "yeni kasabalar" (new towns / 新市鎮), Hong Kong'daki kentselleşmenin yer almış olduğu başlıca alanlardır.[116] Geliştirilebilen düz arazilerin azlığından ötürü, bu alanların çoğu ıslah edilmiş toprakların üzerinde inşa edilmiştir; bu alanların 70 km2'si (toplam alanın %6'sı ya da geliştirilmiş alanların %25'i) denizden ıslah edilmiştir.[117]

Geliştirilmemiş alanlar çoğunlukla tepeler ve dağlardan oluşur ve çok az düz arazi vardır; çoğunlukla otlak, ormanlık alan, çalılık alan veya tarım alanlarından oluşur.[118][119] Geriye kalan arazi alanının yaklaşık yüzde 40'ı millî park ve doğa rezervleridir.[120] Bölgenin çeşitliliği olan bir ekosistemi vardır. Bölgede 3.000'den fazla vasküler bitki türü (bunların 300'ü Hong Kong'a özgü) ve binlerce böcek, kuş ve deniz türü görülmektedir.[121][122]

İklim

değiştir

Güney Çin'in diğer yerlerinde olduğu gibi, Hong Kong'da da ılıman dönencealtı iklimi (Köppen Cwa) hakimdir. Yazlar sıcak ve nemli; aralıklı sağanak yağışlar ve gök gürültülü fırtanalar olur ve güneybatı yönden ılık havalar gelir. Tayfunlar en çok yaz mevsiminde yer alır; bunlar da bazen seller ya da heyelanlarla sonuçlanır. Kışlar ılıman ve genellikle güneşli havalarla başlar, Şubat ayına gelince de bulutlu olur; ara sıra kuzeyden soğuk hava kütlesinden kaynaklanan kuvvetli, serin rüzgârlar eser. En ılıman mevsimler, havası değişiklik geçirmeye eğilimli ilkbahar mevsimi ve genellikle güneşli ve kuru havası olan sonbahar mevsimidir.[123] Kar yağışı çok nadirdir; kar yağdığında da çoğunlukla yüksek rakımlarda rastlanır. Hong Kong, senede ortalama olarak 1.709 saat güneş ışığı görür;[124] Hong Kong Gözlemevi'nde kaydedilmiş en yüksek ve en düşük sıcaklık dereceleri 36,6 °C (22 Ağustos 2017) ve 0,0 °C (18 Ocak 1893).[125] Tüm Hong Kong çapında kaydedilmiş en yüksek ve en düşük sıcaklık dereceleri 39,0 °C (Sulak Parkı, 22 Ağustos 2017)[126] ve −6,0 °C (Tai Mo Shan, 24 Ocak 2016).


  Hong Kong iklimi  
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 26,9 28,3 30,1 33,4 35,5 35,6 35,7 36,6 35,2 34,3 31,8 28,7 36,6
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 23,7 24,5 27,1 29,8 31,8 33,1 33,8 33,8 33,8 30,8 28,0 25,1 34,3
Ortalama sıcaklık (°C) 16,3 16,8 19,1 22,6 25,9 27,9 28,8 28,6 27,7 25,5 21,8 17,9 23,2
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 9,1 9,9 11,5 15,9 20,5 23,2 23,9 24,2 23,2 19,6 14,4 10,0 7,7
En düşük sıcaklık (°C) 0,0 2,4 4,8 9,9 15,4 19,2 21,7 21,6 18,4 13,5 6,5 4,3 0,0
Ortalama yağış (mm) 24,7 54,4 82,2 174,4 304,7 456,1 376,5 432,2 327,6 100,9 37,6 26,8 2.398,4
Kaynak: Hong Kong Gözlemevi[127][128]


Mimarlık

değiştir
 
Quarry Bay'de bir konut binası

Hong Kong, 150 m'den daha uzun 482 gökdeleniyle[26] ve dünyadaki en yüksek üçüncü yüksek bina sayısıyla dünyanın en fazla sayıda gökdelenine sahiptir.[129]

Mayıs 2020 itibarıyla yüksekliği 150 metreyi aşan 355 tane tamamlanmış ve bir tane inşası hala süren bina vardı.[26] Hong Kong'daki mevcut arazinin azlığı nedeniyle kentin kentsel gelişimi, çok sayıda yüksek yoğunluklu apartman binasıyla ticaret kompleksinin birbirine yakın ve tıka basa dolu şekilde dikilmesine sınırlı kaldı.[130] Tek ailelik müstakil evlere çok nadir rastlanır, bunlar da genellikle sadece banliyölerdedir.[131]

Uluslararası Ticaret Merkezi ile International Finance Centre, Hong Kong'daki en yüksek iki binadır. Bunlar ayrıca Asya-Pasifik bölgesinin en yüksek binaları arasındadır.[132] HSBC Merkez Binası, üstüne bir anemometrenin dikildiği Central Plaza, yuvarlak Hopewell Centre ve keskin uçlu Bank of China Kulesi, Hong Kong ada manzarasını şekillendiren diğer karakteristik binalardır.[133][134]

Yeni inşaat talebi, eski binaların sık sık yıkılmasına katkıda bulunarak modern yüksek yapılar için yer açtı.[135] Buna rağmen, Hong Kong çapında Avrupa ve Lingnan mimarisinin birçok örneğini bulmak yine mümkündür. Eski hükûmet binaları koloni mimarisinin örnekleridir. İnşası 1846 yılında tamamlanmış ve eskiden Britanya komutan subayının konutu olan Flagstaff House, Hong Kong'daki en eski Batı tarzı binadır.[136] Bazı binalar (ör. Nihai Temyiz Mahkeme Binası ve Hong Kong Gözlemevi), özgün işlevlerini üstlemeye devam etmektedir, diğer binalar ise yeni işlevlere uyarlanmıştır: ör. Eski Deniz Polisi Merkezi, ticari ve perakende kompleksi olarak değiştirildi,[137] ve özgün olarak sanatoryum olarak dikilmiş Béthanie binasında artık günümüzde Hong Kong Gösteri Sanatları Akademisi'ne ev sahipliği yapılmaktadır.[138]

Deniz tanrıçası Mazu'ya adanmış Tin Hau Tapınağı ilk olarak 1012 yılında, sonra 1266 yılında yeniden inşa edildi ve Hong Kong topraklarındaki varolan en eski yapıdır.[139] Ping Shan Kültürel Miras Yolu boyunca birçok farklı Çin hanedanlık dönemine ait mimari eser örneklerine rastlanır. Bunların arasında, Hong Kong'un tek kalan pagodası olan Tsui Sing Lau Pagodası da vardır.[140]

Koloni dönemi boyunca inşa edilmiş karma kullanımlı tong lau binaları, güney Çin mimari tarzlarını Avrupa etkileriyle birleştirir. Bunlar özellikle savaş sonrası döneminin hemen sonrasında, Çinli göçmen dalgalarına ikamet sağlamak için hızlı şekilde dikilmiştir.[141] Mong Kok'taki Lui Seng Chun binası, Shanghai Street'teki 600-626 nolu binalar ve Wan Chai'daki Blue House, tong lau'nın bazı örnekleridir. 1960'lardan beri inşa edilmiş toplu konut siteleri çoğunlukla modernist tarzda yapılır.[142]

 
 
Victoria Limanı sahilinden Hong Kong Adası manzarası
 
 
Kowloon, Hong Kong Adası ve Hong Kong manzarası

Demografi

değiştir
 
2016 yaş-cinsiyet piramidi

Sayım ve İstatistik Bölümü tahminlerince 2019 yılı ortası itibarıyla Hong Kong'ın nüfusu 7.482.500'dür.[143] Nüfusun çoğunu (%92) Han Çinlileri teşkil eder;[6] bunların çoğu da Taishanlılar, Teochewlar, Hakkalar ve diğer Kanton halklarıdır.[144][145][146] Nüfusun %8'ini ise başta Filipinliler, Endonezyalılar ve Güney Asyalılar olmak üzere etnik Çinli olmayan azınlıklar oluşturur.[6][147] Britanya sömürge döneminin bir mirası olarak nüfusun yaklaşık yarısı Britanya uyrukludur. 3,4 milyon sakin "British National (Overseas)" statüsüne sahiptir, 260.000 Britanya vatandaşı da Hong Kong'da oturmaktadır.[148] Bu insanların çoğu Çin uyruklu‘dur, zira Hong Kong üzerindeki egemenlik Çin'e devredildikten sonra, tüm etnik Çinli Hong Kong sakinlerine otomatik olarak Çin uyrukluğu verildi.[149] Nüfus yoğunluğu bakımından Hong Kong'da km2 başına 7.096 kişi vardır; böylece dünyada nüfusun en yoğun olduğu topraklardan biridir.[150]

Hong Kong'daki en çok konuşulan dil, Guangdong bölgesinden kaynaklanan Çin dili olan Kantoncadır. Nüfusun %94,6'sı tarafından kantonca konuşulur; bunların %88,9'u Kantoncayı anadili, %5,7'si ise ikinci dili olarak konuşur.[3] Nüfusun yarısından fazlası, Hong Kong'un diğer resmî dili olan İngilizce konuşur[2] %4,3'ü İngilizceyi anadil, %48,9'u ise ikinci dil olarak konuşur.[3] Code-switching, yani günlük muhabbet sırasında İngilizce ile kantoncayı karıştırmak her iki dili bilen nüfus arasında sık rastlanan bir olaydır.[151] Hong Kong'un devri sonrasındaki hükûmetler, Putonghua (Çin anakarasının resmî dili)nın kullanımını teşvik etmiştir. Putonghuanın kullanımı neredeyse İngilizce kadar yaygındır: nüfusun %48,6'sı Putonghuayı konuşabilir; bunların %1,9'u Putonghuayı anadil, %46,7'si ise ikinci dil olarak konuşur.[3] Çin anakarasında basitleştirilmiş Çince karakterlerin kullanımından farklı olarak, Hong Kong'da yazı yazarken geleneksel Çince karakterler kullanılır.[152]

Herhangi bir dine mensup olan nüfusun arasındaki en yaygın dini inanç, nüfusun %20'sinin inandığı Çin'in geleneksel üç öğretisi, yani Budizm, Konfüçyüsçülük ve Taoizm. Bundan sonraki en yaygın dinler ise Hıristiyanlık (%12) ve İslam (%4)'dır.[153] Sihizm, Hinduizm, Yahudilik veya Bahâîlik gibi diğer dinlere mensup olan Hong Kong sakinleri, genel olarak o dinin yaygın olduğu bölgelerden gelmiştir.[153]

Hong Kong'daki beklenen yaşam süresi erkekler için 82,2 yıl, kadınlar için ise 87,6 yıldır.[143] Bunlar, dünyadaki en yüksek altıncı olası yaşam süreleridir.[154] Hong Kong'daki önde gelen beş ölüm nedeni kanser, zatürre, kalp hastalığı, serebrovasküler hastalık ve çeşitli kazalardır.[155] Hong Kong'daki evrensel sağlık hizmeti genel vergi geliriyle finanse edilir ve sağlık bakımı büyük oranda devlet sübvansiyonlarıyla ödenir; ortalama olarak, sağlık masraflarının %95'i hükûmet tarafından karşılanır.[156]

Genel bölge nüfusunun yaşlanmasının çalışmayan insanların sayısını arttırmasıyla, Hong Kong'daki gelir eşitsizliği, egemenliğin devredilmesinden beri artmıştır.[157] 2016 yılından önceki on yıl içerisinde medyan hanehalkı gelirinin sürekli artmasına rağmen maaş uçurumu yine yüksektir;[158] gelir sahiplerinin 90. yüzdelik dilimi, tüm gelirlerin %41'ini almaktadır.[158] Hong Kong'da 109.657 kişi başına bir milyarderin düşmesiyle dünyada kişi başına en çok sayıda milyarder barındıran şehirlerden biridir.[159] Artan eşitsizliği azaltmaya yönelik hükûmet girişimlerine[160] rağmen, gelir sahiplerinin en üst %10'u arasındaki medyan gelir, en alt %10'unun 44 katıdır.[161][162]

Ekonomi

değiştir
 
Hong Kong Limanı, dünyanın en işlek konteyner limanlarından biridir.
 
Hong Kong'dan ihraç edilen ürünlerin orantılı temsili, 2019

Hong Kong'un kapitalist karma hizmet ekonomisi vardır. Düşük vergiler, pazara az hükûmet müdahalesi ve yerleşik uluslararası finans pazarı, Hong Kong ekonomisinin ana özellikleridir.[163] Yaklaşık 373 milyar Amerikan doları değerindeki Gayri safi yurt içi hasıla'sı ile dünyanın en büyük 35. ekonomisidir.[9] Hong Kong ekonomisi 1995 yılından beri The Heritage Foundation'ın hazırladığı ekonomik özgürlük endeksinin en üst sırasında yer alsa da,[164][165] bölgede nispeten yüksek seviyeli ekonomik eşitsizlik vardır.[10] Aralık 2018 Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası, 30,4 trilyon Hong Kong doları (3,87 trilyon ABD doları) değerindeki piyasa kapitalizasyonu ile dünyanın en büyük sekizinci menkul kıymetler borsası idi.[166]

Hong Kong, 2021 yılında ihracat ve ithalat'ta sırasıyla dokuzuncu ve sekizinci en büyük[19][20] ticari varlıktı, gayri safi yurtiçi hasılasından daha fazla değerde malların ticareti yapar.[19][20]

Kargo hacminin yarısından fazlası aktarmalardan (Hong Kong üzerinden taşınan mallar) oluşur. Bu trafiğin yaklaşık %40'ını Anakara Çin'den gelen ürünlerdir.[167]

Şehrin konumu, dünyanın en işlek 7. konteyner limanının[168] ve uluslararası kargo açısından dünyanın en işlek havalimanının[169] dahil olduğu ulaşım ve lojistik altyapı kurulmasına imkan verdi. Bölgenin en büyük ihracat pazarları Çin anakarası ve Amerika Birleşik Devletleri'dir.[25]

Hong Kong, 21. yüzyıl deniz ipek yolunun önemli bir parçasıdır.[170] Çok az ekilebilir arazisi ve çok az doğal kaynağı vardır, yiyecek ve hammaddelerinin çoğunu ithal eder. Et ve pirincin neredeyse tamamı dahil olmak üzere Hong Kong gıdasının %90'ından fazlası ithal edilir.[171] Tarımsal faaliyetler GSYİH'nın %0,1'idir ve büyüyen kaliteli gıda ve çiçek çeşitlerinden oluşur.[172]

Koloni döneminin ikinci yarısı boyunca Asya'nın en büyük imalat ekonomilerinden biri olmasına rağmen günümüz Hong Kong ekonomisinde artık hizmet sektörü hakimdir. Bu sektör, ekonomik üretimin %92,7'sini oluştururken, kamu sektörü yaklaşık %10'unu oluşturmaktadır.[173] 1961 ve 1997 arasında Hong Kong'un gayri safi yurt içi hasılası 180 kat artarken, kişi başına düşen GSYİH 87 kat arttı.[174][175] Bölgenin Çin anakarasıyla göreceli GSYİH'sı 1993'te %27'de zirve yaptı; anakara kendi ekonomisini geliştirip liberalleştirdiği için bu pay, 2017'de yüzde üçün altına düştü.[176] Anakarada pazar serbestleştirme reformlarının 1978 yılında uygulanmaya başlamasından beri, Hong Kong'un Çin anakarası ile ekonomik ve altyapısal entegrasyonu büyük oranda artmıştır. 1979'da sınır ötesi tren hizmetinin yeniden başlamasından bu yana, birçok demiryolu ve karayolu bağlantısı geliştirildi ve inşa edildi; böylece bölgeler arası ticaret kolaylaştırıldı.[177][178] 2003'te Hong Kong ile Çin anakarası arasında imzalanan ekonomik ortaklık düzenlemesi, her iki bölge arasındaki serbest ticaret politikasını resmîleştirdi; anlaşma uyarınca her iki yargı alanı, ticaret ve sınır ötesi yatırım için geriye kalan engelleri kaldırma sözü verdi.[179] Hong Kong'un Makao ile girdiği benzer bir ekonomik ortaklık, her iki özel idari bölgenin arasındaki ticaretin serbestleştirilmesini detaylar.[180] Egemenliğin devrinden beri Çin şirketlerinin Hong Kong'daki etkinliği ve görünürlüğü artmıştır. Anakara firmaları 1997 yılında Hang Seng Endeksi değerinin yüzde beşini oluştururken, artık günümüzde bu değerin yarısından fazlasını oluşturmaktadır.[181][182]

 
Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası'nın eski işlem odası

Anakara kendi ekonomisini liberalleştirirken, Hong Kong'un nakliyat endüstrisi, Çin'in diğer limanlarının yoğun rekabetiyle yüz yüze geldi. 1997'de Çin'in ticari mallarının %50'si Hong Kong'un içinden geçti, ancak 2015'te bu pay %13'e düştü.[183] Bölgenin düşük vergileri, ortak hukuk sistemi ve sivil servisi, Asya piyasalarında yer edinmek isteyen yurt dışı firmaları çeker.[183] Hong Kong, tüm Asya-Pasifik bölgesinde şirket genel merkezlerinin sayısının en yüksek olduğu ikinci şehirdir.[184] Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası'nın Şanghay ve Shenzhen borsalarıyla kurduğu doğrudan bağlantılar sayesinde Hong Kong, Çin'e yönelik doğrudan yabancı yatırımın bir geçidi olarak işlev göstermektedir. Hong Kong, Çin anakarası haricinde Renminbi'ye bağlı tahvillerin dağıtıldığı ilk pazardır ve offshore Renminbi işleminin en büyük merkezlerinden biridir.[185]

Hükûmet, günümüze dek ekonomide pasif bir rol oynamıştır. Koloni hükûmetlerinde çok az sanayi politikası mevcuttu, ticarete de neredeyse hiç sınırlama uygulanmadı. Savaş sonrası dönemdeki hükûmetler, "pozitif müdahale etmeme" (positive non-interventionism) doktrinine uyarınca doğrudan kaynak dağılımınıda bulunmaktan kasten uzak durdu, zira bu tür aktif müdahalede bulunmanın ekonomik büyümeye zararlı olduğu düşünülüyordu.[186] 1980'ler boyunca hizmet ekonomisine geçiş yapıldığı zaman,[186] o zamanki koloni hükûmetleri müdahaleci politikalar uygulamaya başladı.

Egemenliğin devri sonrasındaki hükûmetlerse, ihracat kredisi garantileri, zorunlu emeklilik planı (Mandatory Provident Fund / 強制性公積金), asgari ücret, ayrımcılık karşıtı yasalar ve devlet ipotek fonu gibi programları sürdürdü ve genişletti.[187]

Turizm ekonominin büyük bir parçasıdır ve GSYİH'nın %5'ini teşkil eder.[137] 2016 yılında, 26,6 milyon ziyaretçi, Hong Kong, uluslararası turistlerin arasındaki en popüler 14. varış noktası yaparak Hong Kong ekonomisine 258 milyar Hong Kong doları (32,9 milyar Amerikan doları) değerinde katkı yaptı.

Turistler için en popüler Çin şehridir ve en yakın rakibinden (Makao) %70 daha fazla ziyaretçi almaktadır.[188] Şehir, gurbetçiler için en pahalı şehirlerden biri olarak gösterilir.[189][190] Ancak 2020'den bu yana, sıkı COVID-19 seyahat kısıtlamaları nedeniyle gelen ziyaretçilerde keskin bir düşüş oldu. Ek olarak, 2022'de Rus hava sahasının kapanması nedeniyle, çok sayıda havayolu şirketi Hong Kong'daki operasyonlarını durdurma kararı aldı.[191] Turistleri Hong Kong'a geri çekmek amacıyla, Hong Kong hükûmeti 2023'te 500.000 ücretsiz uçak bileti vermeyi planladığını duyurdu.[192]

 
 
Victoria Zirvesi, Merkez ve Victoria Limanı manzaralı önemli bir turistik cazibe merkezidir.

Ulaşım

değiştir
 
Hong Kong feribotu
 
Hung Hom, Kowloon'da Cross-Harbour tüneli girişi
 
Tung Chung hattında bir MTR treni

Hong Kong son derece gelişmiş, sofistike bir ulaşım ağına ve dünyanın en yüksek toplu taşıma kullanım oranına sahiptir: günlük ulaşımın %90'ından fazlası toplu taşıma araçlarında yapılır.[27] Octopus kartı adında bir temassız akıllı ödeme kartı demiryolu, otobüs ve feribotda geçerlidir ve çoğu perakende mağazasında da ödeme yöntemidir.[193]

Mass Transit Railway (MTR), Hong Kong'un 93 metro istasyonunu birbiriyle bağlayan geniş kapsamlı yolcu demiryolu ağıdır.[194] Beş milyondan fazla günlük kullanıcısıyla bu sistem, şehirdeki tüm toplu taşıma yolcularının %41'ine hizmet etmektedir[195] ve %99,9 dakiklik oranına sahiptir.[196]

 
Hong Kong Uluslararası Havalimanı Terminal 1

1924'te Kai Ho ve Au Tak, Kai Tak Havaalanı inşaatına yatırım yaptı.[197]:470。2013 yılında 372.000 uçak Hong Kong Uluslararası Havalimanı'na giriş çıkış yaptı.[198]:38[199]。

Hong Kong Uluslararası Havalimanı, şehrin ana havalimanıdır. Bu havalimanında uçuş işleten 100'den fazla havayolu şirketi vardır. Bayrak taşıyıcı şirket Cathay Pacific, Hong Kong Airlines, bölgesel hizmet veren Cathay Dragon, düşük bütçeli şirket HK Express ve kargo şirketi Air Hong Kong, Hong Kong'un yerel havayolu şirketlerinin arasındadır.[200] Yolcu trafiği açısından dünyanın en işlek 8. havalimanı[201] ve dünyada en çok hava kargosunun geçtiği havalimanıdır.[202]

Kültür

değiştir

Hong Kong kültürü, Doğu ile Batı'nın bir karışımı olarak nitelendirilir. Aile ve eğitimin odaklanıldığı geleneksel Çin değerleri, ekonomik özgürlük ve hukuk devleti gibi Batı ülküleriyle bir araya gelir.[203] Nüfusun büyük çoğunluğu etnik Çinlilerden oluşsa da Hong Kong, kendine özgü bir kimlik geliştirmiştir. Uzun zaman koloni yönetimi altında olmasından ve ekonomisi, toplumu ve kültüründeki gelişme hızının farklılığından dolayı Çin anakarasından ıraksamıştır. Ana akım kültür, Çin'in birçok farklı yerinden gelmiş göçmenlerden kaynaklanır. Bu da Britanya tarzı eğitim, ayrı bir siyasi sistem ve bölgenin 20. yüzyılın ikincisi yarısında yaşadığı hızlı gelişme tarafından etkilenmiştir.[204][205] O dönemdeki göçmenlerin çoğu, yoksulluk ve savaştan kaçıyordu; bu da zenginliğe dair tutumları yansıtır; Hong Kongluların arasında öz imge ve karar vermeyi maddi çıkarlarla bağlama eğilimi mevcuttur.[206][207]

Hong Kong üzerindeki egemenliğin devrinden beri, sakinlerin arasındaki yerel kimlik hissi büyük oranda artmıştır: nüfusun %53'ü kendini "Hong Konglu", %11'i ise kendini "Çinli" olarak tanımlar. Nüfusun geri kalan kısmı ise farklı karma kimlikler benimser; ör. %23'ü kendini "Çin'de yaşayan Hong Konglu", %12'si ise kendini "Hong Kong'da yaşayan Çinli" olarak görür.[208]

Aile onuru, aileye saygı ve erkek çocukların tercih edilmesi gibi geleneksel Çin aile değerleri yaygındır.[209] Çekirdek aile, en yaygın aile yapısıdır ancak çok nesilli veya büyük ailelere rastlamak olağandışı sayılmaz.[210]

Feng shui gibi manevi kavramlara uyulur; büyük ölçekli inşaat projelerinde uygun bina konumlandırması ve yerleşimi sağlamak için genellikle feng shui alanında uzman danışmanlar işe alınır. Bir işletmenin feng shui'ye bağlılık derecesinin, bu işletmenin başarısını belirlediğine inanılmaktadır.[133] Kötü ruhları kovmak için düzenli olarak bagua aynaları kullanılır,[211] ve binalardaki dördüncü kat için "4" rakamının yerine başka bir rakamın kullanılması yaygındır,[212] zira bu numaranın Kantoncadaki sesi (四, sei3), "ölüm" anlamına gelen başka bir kelime (死, sei2)ye çok benzer.[213]

Hongkong Mutfağı

değiştir
Ayrıca bakınız: Hong Kong mutfağı
 
 
Bir dim sum restoranında tipik yemek (solda); cha chaan teng Hong Kong usulü sütlü çay ile kahvaltı yemeği (sağda)

Hong Kong'da yemek, bölgenin yabancı etkilere maruz kalmasına ve sakinlerinin çeşitli kökenlerine rağmen öncelikle Kanton mutfağına dayanır. Pirinç temel besindir ve genellikle diğer yemeklerle birlikte sade servis edilir. Malzemelerin tazeliği vurgulanır. Ana yemek genellikle pirinç veya erişte ile servis edilir. Sweetheart cake,dim sum, köpekbalığı yüzgeci çorbası,Abalone []veya ay keki gibi pek çok yiyecek Hong Kong spesiyalitesi Kanton kökenlidir.

Kümes hayvanları ve deniz ürünleri genellikle ıslak pazarlarda canlı satılır ve malzemeler mümkün olduğunca çabuk kullanılır.

Beş günlük öğün vardır: kahvaltı, öğle yemeği, ikindi çayı, akşam yemeği ve siu yeh. Yum cha'nın (brunch) bir parçası olan Dim sum aile ve arkadaşlarla dışarıda yemek yeme geleneğidir.

Yemekler arasında congee, cha siu bao, siu yuk, yumurtalı tartlar ve mangolu puding bulunur. Batı yemeklerinin yerel çeşitleri cha chaan teng'de (hızlı, rahat restoranlar) servis edilir. Ortak cha chaan teng menü öğeleri arasında çorbada makarna, derin yağda kızartılmış Fransız tostu ve Hong Kong tarzı sütlü çay bulunur.

Restoran coğrafyası oldukça uluslararasıdır, Çin'in tüm bölgelerinden spesiyalitelerin yanı sıra çok sayıda Japon, Kore, Hint, Güneydoğu Asya ve Avrupa Doğu-batıya kadar restoranlar füzyon mutfak vardır. Hong Kong aynı zamanda uzmanlar arasında bir mutfak cenneti olarak kabul edilir çünkü çok sayıda üst düzey uluslararası mutfak çok küçük bir alanda bulunabilir. Batılı fast food ve kahvehane zincirlerinin yerel yemek kültürü üzerindeki büyük etkisi de açıktır.

Resmi sembol

değiştir
 
Hong Kong'un şehir çiçeği Bauhinia blakeana

19. yüzyılın sonunda, Hong Kong'da yeni bir tür olan Bauhinia blakeana keşfedildi. Bilimsel adı, o zamanki Hong Kong valisi Sir Henry Arthur Blake'in ("Bauhinia blakeana") adını almıştır. Kent Konseyi tarafından 1960'larda sembol olarak kabul edildi ve 1965'te Hong Kong'un şehir çiçeği olarak belirlendi. Daha sonra Temel Kanunun hazırlanması sırasında Hong Kong bölgesel bayrağı ve Hong Kong arması için tasarım planı olarak seçildi. Temel Yasa yanlış bir şekilde Bauhinia çiçeği olarak adlandırıldı.

Ayrıca bakınız

değiştir

  Wikimedia Commons'ta Hong Kong ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Dipnot

değiştir
  1. ^ Kantonca romanizasyonuna göre telaffuzu şöyledir: Jūng'wàh Yàhnmàhn Guhng'wòhgwok Hēunggóng Dahkbiht Hàhngjingkēui
  2. ^ a b Hong Kong'da Çincenin herhangi bir lehçesinin resmiyeti yoktur. Sakinler çoğunlukla de facto bölgesel standartı olan Kantoncayı konuşurlar.[1][2][3]
  3. ^ a b Tüm hükûmet bağlamlarında, Geleneksel Çince karakterlerle yazılmış belgeler, Basitleştirilmiş Çince karakterlerle yazılmış olanlara göre daha geçerli sayılır.[4] Tüm resmî işlemlerde İngilizcenin Çinceyle eşit statüsü vardır.[5]
  4. ^ Hong Kong'da daimi oturma izni olan sakinler herhangi bir ulustan olabilir. Çin uyrukluğu olmayıp geçerli bir seyahat belgesiyle Hong Kong'a girmiş, orada kesintisiz olarak en az yedi senelik bir dönem oturmuş ve daimi olarak yerleşmiş bir birey, yasal açıdan bir Hong Konglu olarak tanınır.[12]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Leung 2016.
  2. ^ a b Official Languages Ordinance.
  3. ^ a b c d Nüfus Sayımı 2016, ss. 31, 51-52.
  4. ^ Legislative Council Disclaimer and Copyright Notice.
  5. ^ Use of Chinese in Court Proceedings 2011.
  6. ^ a b c Nüfus Sayımı 2016, s. 46.
  7. ^ "Population - Overview | Census and Statistics Department". Censtatd.gov.hk. 21 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  8. ^ Population By-Census 2016, s. 34.
  9. ^ a b c d e "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  10. ^ a b Household Income Distribution 2016, s. 7
  11. ^ "Human Development Report 2020" (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020. 
  12. ^ Temel Kanun 3. Bölüm 24. Madde.
  13. ^ a b c Carroll 2007, ss. 15-21.
  14. ^ a b Carroll 2007, ss. 21-24.
  15. ^ a b Scott 1989, s. 6.
  16. ^ a b Gargan 1997.
  17. ^ Sino-British Joint Declaration Article 3
  18. ^ Global Financial Centres Index 2017.
  19. ^ a b c "Country Comparison: Exports". The World Factbook. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019. 
  20. ^ a b c "Country Comparison: Imports". The World Factbook. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 4 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019. 
  21. ^ Triennial Central Bank Survey 2016, s. 10.
  22. ^ Liu 2018.
  23. ^ Frank 2018.
  24. ^ "Country Comparison: GDP (Purchasing Power Parity)". The World Factbook. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2018. 
  25. ^ a b c "Hong Kong". The World Factbook. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2018. 
  26. ^ a b c "Hong Kong". The Skyscraper Center (İngilizce). Council on Tall Buildings and Urban Habitat. 11 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2018. 
  27. ^ a b Public Transport Strategy Study 2017, s. 1.
  28. ^ "The Global Financial Centres Index 27" (PDF). Long Finance. Mart 2020. 28 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Nisan 2020. 
  29. ^ Ng, Abigail (30 Ocak 2019). "Hong Kong tops 'economic freedom' chart despite political pressure from Beijing". CNBC. 30 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2019. 
  30. ^ a b "Aquilaria sinensis and origin of the name of Hong Kong". Hong Kong Herbarium. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2017. 
  31. ^ a b Carroll 2007, s. 1
  32. ^ Empson 1992, s. 94.
  33. ^ Bishop & Roberts 1997, s. 218.
  34. ^ a b Room 2005, s. 168.
  35. ^ Davis 1841, s. 6.
  36. ^ Empson 1992, s. 96.
  37. ^ Hong Kong Government Gazette 1926, No. 479.
  38. ^ HSH Annual Report 2017, s. 6.
  39. ^ HSBC Annual Report 2011, s. 2.
  40. ^ Davis, Vin; Ixer, Rob (2009). "The Petrology of the Wong Tei Tung Stone Tool Manufacturing Site, Sham Chung, Hong Kong Sar, China". Internet Archaeology (26). doi:10.11141/ia.26.8. ISSN 1363-5387. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  41. ^ a b Meacham 1999, s. 2.
  42. ^ Li 2012, s. 38.
  43. ^ Ban, Ban & Ban 111.
  44. ^ Keat 2004, s. 932.
  45. ^ Carroll 2007, s. 9.
  46. ^ Barber 2004, s. 48.
  47. ^ Carroll 2007, s. 10.
  48. ^ Porter 1996, s. 63.
  49. ^ Edmonds 2002, s. 1.
  50. ^ von Glahn 1996, s. 116.
  51. ^ Wills 1998, ss. 342-344.
  52. ^ Zhihong 2006, ss. 8-9.
  53. ^ Schottenhammer 2007, s. 33.
  54. ^ Chen 2011.
  55. ^ Hoe & Roebuck 1999, ss. 82, 87.
  56. ^ Tsang 2007, s. 12.
  57. ^ Courtauld, Holdsworth & Vickers 1997, ss. 38-58.
  58. ^ Carroll 2007, s. 30.
  59. ^ Chu 2005, s. 90.
  60. ^ Wordie 2007, s. 243.
  61. ^ Carroll 2007, s. 103.
  62. ^ Yanne & Heller 2009, s. 71.
  63. ^ Snow 2003, s. 43.
  64. ^ Snow 2003, ss. 53-73.
  65. ^ Kwong 2015.
  66. ^ a b Wiltshire 1997, s. 148.
  67. ^ Buckley 1997, ss. 64, 92.
  68. ^ Carroll 2007, ss. 145, 174-175.
  69. ^ Forsyth, Neil (Director) (1990). Underground Pride (Motion picture). Hong Kong: MTR Corporation. 
  70. ^ Dodsworth & Mihaljek 1997, s. 54.
  71. ^ Carroll 2007, ss. 176-178.
  72. ^ a b Carroll 2007, s. 181.
  73. ^ Wong 1992, s. 9.
  74. ^ Population Policy Report 2002, ss. 27-28.
  75. ^ Carroll 2007, s. 218
  76. ^ Cheung & Ho 2013.
  77. ^ Lee 2006, ss. 63-70.
  78. ^ Carroll 2007, s. 200.
  79. ^ Carroll 2007, ss. 226, 233.
  80. ^ Kaiman 2014.
  81. ^ Bland 2016.
  82. ^ Haas 2017.
  83. ^ Huang 2016.
  84. ^ Siu & Chung 2017.
  85. ^ Darrach 2019.
  86. ^ "To restore calm in Hong Kong, try democracy", The Economist.
  87. ^ Tam et al. 2012, s. 80
  88. ^ a b Tam et al. 2012, ss. 66, 80–81
  89. ^ Ng Ka Ling and Another v the Director of Immigration
  90. ^ Tam et al. 2012, s. 77
  91. ^ Young & Cullen 2010, s. 39.
  92. ^ Adaptation of Laws Guidelines 1998, s. 7
  93. ^ Emergency Regulations Ordinance.
  94. ^ Tam et al. 2012, s. 73
  95. ^ a b Gittings 2009, s. 150.
  96. ^ Gittings 2009, s. 153.
  97. ^ Young & Cullen 2010, ss. 13–16.
  98. ^ Basic Law Chapter IV Article 45.
  99. ^ Amendment to the Basic Law Annex I
  100. ^ "China moves to overhaul Hong Kong politics, squeezing democratic opposition". Reuters. 11 Mart 2021. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2023. 
  101. ^ a b Guidelines on the Legislative Council Election 2016, ss. 3–4
  102. ^ Guidelines on the Legislative Council Election 2016, ss. 3, 52–53
  103. ^ LegCo and DC Member Political Affiliations 2017
  104. ^ Bush & Whelan-Wuest 2017.
  105. ^ Sala 2016.
  106. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; NationalReps isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  107. ^ Tam et al. 2012, ss. 80–81
  108. ^ Gittings 2009, s. 148.
  109. ^ "Legislation Summary: Hong Kong National Security Law". NPC Observer. 30 Haziran 2020. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020. 
  110. ^ Jordan 1997, s. 335.
  111. ^ Chief Executive of the Hong Kong Special Administrative Region and Another v the President of the Legislative Council
  112. ^ Basic Law Chapter II Article 18.
  113. ^ District Administration Facts 2016.
  114. ^ District Councils Ordinance.
  115. ^ Owen & Shaw 2007, s. 13.
  116. ^ Nüfus Sayımı 2016, s. 34-35.
  117. ^ Land Policy Report 2017, s. 1.
  118. ^ Owen & Shaw 2007, s. 2.
  119. ^ "Land Use in Hong Kong 2017", Planning Department.
  120. ^ Morton & Harper 1995, s. 9.
  121. ^ Hu 2003.
  122. ^ "The Natural Environment, Plants & Animals in Hong Kong" (İngilizce). Hong Kong Government. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017. 
  123. ^ "Climate of Hong Kong". Hong Kong Gözlemevi. 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2017. 
  124. ^ Geography and Climate 2010.
  125. ^ "Extreme Values and Dates of Occurrence of Extremes of Meteorological Elements between 1884 and 1939 and 1947-2017 for Hong Kong". Hong Kong Gözlemevi. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2018. 
  126. ^ "HK records hottest day before typhoon", EJ Insight.
  127. ^ "Monthly Meteorological Normals for Hong Kong". Hong Kong Gözlemevi (İngilizce). 29 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2012. 
  128. ^ "Extreme Values and Dates of Occurrence of Extremes of Meteorological Elements between 1884-1939 and 1947-2017 for Hong Kong". Hong Kong Gözlemevi. 24 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2018. 
  129. ^ "Skyline Ranking". Emporis. 23 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2018. 
  130. ^ Tong & Wong 1997.
  131. ^ Forrest, La Grange & Yip 2004, ss. 215, 222.
  132. ^ "The World's Tallest Buildings" (İngilizce). Emporis. 24 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2018. 
  133. ^ a b Kohlstedt 2016.
  134. ^ Hollingsworth & Zheng 2017.
  135. ^ Zheng 2017.
  136. ^ McKercher, Ho & du Cros 2004.
  137. ^ a b Tourism Facts 2016.
  138. ^ Béthanie 2015, s. 3.
  139. ^ Ingham 2007, s. 225.
  140. ^ Declared Monuments 2007, ss. 5–6.
  141. ^ Xue 2016, s. 99.
  142. ^ Xue 2016, s. 41.
  143. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; nüfus isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  144. ^ Fan 1974.
  145. ^ Carroll 2007, ss. 144-147.
  146. ^ Yu 2013.
  147. ^ Erni & Leung 2014, ss. 18, 22.
  148. ^ BK Dışişleri 2014.
  149. ^ Instrument A204 1996.
  150. ^ "Population density (people per sq. km of land area)" (İngilizce). Dünya Bankası (The World Bank). 2018. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020. 
  151. ^ Lee 2012.
  152. ^ Developing a Supplementary Guide to the Chinese Language Curriculum for Non-Chinese Speaking Students 2008, s. 9.
  153. ^ a b Religion and Custom Facts 2016.
  154. ^ "Life Expectancy at Birth". The World Factbook (İngilizce). Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA). 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
  155. ^ Health Facts 2017.
  156. ^ Wong et al. 2015, s. 262.
  157. ^ Household Income Distribution 2016, s. 1.
  158. ^ a b Household Income Distribution 2016, s. 86.
  159. ^ Desjardins 2018.
  160. ^ Household Income Distribution 2016, s. 5.
  161. ^ Yau & Zhou 2017.
  162. ^ Household Income Distribution 2016, s. 80.
  163. ^ Jiang et al. 2003.
  164. ^ "Hong Kong ranked world's freest economy for 18th consecutive year". Hong Kong Government. 12 Ocak 2012. 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012. 
  165. ^ "Top 10 Countries". The Heritage Foundation. 24 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2008. 
  166. ^ HKSE Market Statistics 2018, s. 2.
  167. ^ Economic Statistical Highlights 2017
  168. ^ Park 2019.
  169. ^ "Cargo Traffic 2016". Airports Council International. 1 Ocak 2018. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2018. 
  170. ^ Lam, Jasmine Siu Lee; Cullinane, Kevin Patrick Brendan; Lee, Paul Tae-Woo (3 Mayıs 2018). "The 21st-century Maritime Silk Road: challenges and opportunities for transport management and practice". Transport Reviews. Routledge. 38 (4): 413-415. doi:10.1080/01441647.2018.1453562. 
  171. ^ Kong 2013.
  172. ^ Agriculture and Fisheries Facts 2017
  173. ^ Economy Facts 2016.
  174. ^ Preston & Haacke 2003.
  175. ^ Yeung 2008, s. 16.
  176. ^ "HK vs China GDP: A sobering reality", EJ Insight.
  177. ^ Lung & Sung 2010, s. 5.
  178. ^ Griffiths & Lazarus 2018.
  179. ^ "Mainland and Hong Kong Closer Economic Partnership Arrangement (CEPA)" (İngilizce). Hong Kong Ticaret ve Sanayi Bakanlığı. 31 Ekim 2017. 26 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017. 
  180. ^ "Hong Kong Special Administrative Region and Macao Special Administrative Region Closer Economic Partnership Arrangement (HK-Macao CEPA)" (İngilizce). Hong Kong Ticaret ve Sanayi Bakanlığı. 17 Kasım 2017. 29 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2017. 
  181. ^ Baldwin, Lee & Jim 2014.
  182. ^ Lam & Qiu 2017.
  183. ^ a b House of Commons Foreign Affairs Committee Tenth Report 2015, s. 18.
  184. ^ Cushman & Wakefield RHQ Report 2016, s. 8.
  185. ^ House of Commons Foreign Affairs Committee Tenth Report 2015, ss. 18–19.
  186. ^ a b Tsang, Donald (18 Eylül 2006). "Big Market, Small Government" (Basın açıklaması) (İngilizce). Hong Kong Hükûmeti. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2018. 
  187. ^ "End of an experiment", The Economist.
  188. ^ WTO 2017, s. 6.
  189. ^ "Despite worldwide changes, multinationals focus on mobile workforces to support career growth and ensure competitiveness" (İngilizce). New York: Mercer. 21 Haziran 2017. 13 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017. 
  190. ^ "Worldwide Cost of Living survey 2009" (İngilizce). Mercer. 29 Haziran 2010. 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2010. 
  191. ^ "Virgin Atlantic drops Hong Kong route after nearly 30 years". Reuters. 5 Ekim 2022. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2023. 
  192. ^ Kam, Goh Chiew Tong,Vivian. "Hong Kong will give away half a million plane tickets. Here's who can get them first". CNBC (İngilizce). 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023. 
  193. ^ Poon & Chau 2001, s. 102.
  194. ^ Railway Network Facts 2018.
  195. ^ Transport Statistical Highlights 2016.
  196. ^ Report on Rail Service 2014, s. 1.
  197. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; 劉 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  198. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; 統計2015 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  199. ^ "2011年客運量及飛機起降量創新紀錄". Hongkongairport.com. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2017. 
  200. ^ HKIA Annual Report 2017, s. 152.
  201. ^ NY/NJ Port Authority Airport Traffic 2017, s. 32.
  202. ^ NY/NJ Port Authority Airport Traffic 2017, s. 58.
  203. ^ Carroll 2007, s. 169.
  204. ^ Carroll 2007, ss. 167–172.
  205. ^ He 2013.
  206. ^ Tam 2017.
  207. ^ Lam 2015.
  208. ^ "HKU POP releases survey on Hong Kong people's ethnic identity and the 2018 review and 2019 forecast survey" (İngilizce). Public Opinion Programme, University of Hong Kong. 27 Aralık 2018. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2019. 
  209. ^ Family Survey 2013, ss. 12–13.
  210. ^ Nüfus Sayımı 2016, s. 77.
  211. ^ Fowler & Fowler 2008, s. 263.
  212. ^ Xi & Ingham 2003, s. 181.
  213. ^ Chan & Chow 2006, s. 3.

Bibliyografya

değiştir

Basılı kaynaklar

değiştir

Mevzuat ve içtihat

değiştir

Akademik yayınlar

değiştir

Kurumsal raporlar

değiştir

Gazete ve dergi makaleleri

değiştir

Web siteleri

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hong_Kong&oldid=34235182" sayfasından alınmıştır