Filistin Gürcü Yazıtları
Birü'l-Kutt yazıtları (Gürcüce: ბირ ელ ყუტის წარწერები ya da პალესტინის ქართული წარწერები / "Filistin Gürcü yazıtları"), Gürcü Asomtavruli yazısı ile yazılmış olan Eski Gürcü dilindeki en eski mozaik yazıtlarıdır ve İtalyan arkeolog Virgilio Canio Corbo tarafından 1952'de[1] Yahudiye Çölü'nde, Birü'l-Kutt yakınlarında, Kudüs'ün 6 km güneydoğusunda ve Beytüllahim'in 2 km kuzeyinde[2] bir Gürcü manastırındaki kazı çalışmasında gün yüzüne çıkarılmıştır. Gürcü yazıtları, mozaik zemin katında bulundu.[3][4][5] İki yazıt, MS 430'a ve üçüncüsü de MS 532'ye tarihlendirildi.[6][7] Birü'l-Kutt yazıtları, Gürcistan'da bulunan ve yine Asomtavruli ile yazılmış Bolnisi yazıtlarından yaklaşık altmış yıl daha eskidir.
| Birü’l-Kutt Gürcü yazıtları | |
|---|---|
 Yazıt 1 | |
| Hammadde | Mozaik |
| Oluşturulma | MS 430 (iki kitabe) 532 AD (üçüncü kitabe) |
| Keşfedilme | 1952'de Virgilio Canio Corbo tarafından |
| Günümüzdeki konumu | Studium Biblicum Franciscanum, Kudüs |
Yazıtların keşfedildiği manastır, Gürcü filozof ve kraliyet prensi İberyalı Petrus (Petre İberi) tarafından kurulmuş yahut yeniden inşa edilmiştir. Yazıtlardan biri ondan ve babasından söz eder.[8][9] Diğer yazıt, Petre İberi'nin muhtemel dedesi olduğu düşünülen İberya'lı Bakur'dan bahseder.[10]
2015 yılı itibarıyla, ilk iki yontma yazıt, günümüze kadar kaybolmamış en eski Gürcü yazıtlarıdır. Yazıtlar, Kudüs'teki Terra Sanctum Müzesi'nde muhafaza edilmektedir.[11] Petre İberi'den bahseden Yazıt 2 şu anda kayıptır.[12]
Yazıtlar
değiştirYazıt 1
değiştir| “ | ႣႠ ႻႭჃႻ ႤႭჃႪႬႨ Ⴋ |
„ |
- Çeviri: "İsa Mesih, Bakur ve Griormizd'e ve onların soyundan olanlara merhamet et."
- Tarih: MS 430
Yazıt 2
değiştir| “ | ႼႫႨႣႠႭ ႧႤႭႣႭႰ Ⴄ ႫႠႰ Ⴌ ႣႠ ႡႭჃ |
„ |
- Çeviri: "Aziz Teodore, Maruan ve Burzen'e merhamet et, Amin"
- Tarih: MS 430
Yazıt 3
değiştir
| “ | ႸႤႼႤႥႬႨႧႠ Ⴕ ჁႱႨႧႠ ႣႠ Ⴋ ႤႭႾႤႡႨႧႠ ႼႫႨႣႨႱႠ ႣႠ Ⴇ ႤჂႱႨႧႠ |
„ |
- Çeviri: "İsa Mesih'in ve Aziz Teodore'nin yardımıyla Tanrı Antoni Abay ve bu mozaiğin döşemecisi İosia'ya ve İosia'nın babasına ve annesine merhamet etsin, Amin.
- Tarih: MS 532
Kaynakça
değiştir- ^ Khurtsilava, p. 56
- ^ Khurtsilava, p. 57
- ^ Gideon Avni, The Byzantine-Islamic Transition in Palestine: An Archaeological Approach, p. 149, Oxford University Press, 2014
- ^ Dairat Al-Athar al-Ammah, Annual of the Department of Antiquities, p. 78
- ^ Michael Avi-Yonah, Ephraim Stern, Encyclopedia of Archaeological Excavations in the Holy Land, V. 3, pp. 879-882
- ^ Hewitt, p. 4
- ^ Khurtsilava, p. 58
- ^ Louis Leloir, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium, p. 71, Secrétariat du Corpus SCO, 1976
- ^ Glen Warren Bowersock, Peter Brown, Oleg Grabar, Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World, p. 466
- ^ Khurtsilava, p. 59
- ^ Monachesimo 9 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Studium Biblicum Franciscanum
- ^ Khurtsilava, p. 61
Bibliyografya
değiştir- Hewitt, B.G. (1995). Georgian: A Structural Reference Grammar. John Benjamins Publishing. ISBN 978-90-272-3802-3.
- Khurtsilava, Besik (2014). Georgian heritage on the Holy Land, Istoriani.
- "The inscriptions of the Georgian Monastery in Bi’r el-Qutt and their chronology", Besik Khurtsilava 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Wachtang Djobadze, Materials for the study of Georgian monasteries in the Western environs of Antioch on the Orontes, Volume 48; Volume 372, Corpussco, 1976
- Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi, Volume. 7, pp. 651–652, Tbilisi, 1984
- Giorgi Tsereteli, The oldest Georgian inscriptions from Palestine, Tbilisi, 1960
- Le Destin de la Géorgie, Revue de Karthvélologie, 1961, p. 115
- Chachanidze, V., Peter the Iberian and the archaeological excavations of Georgian monastery in Jerusalem, Tbilisi, 1974