Türkiye İş Kurumu
Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (kısaca İŞKUR[2]), Türkiye'de istihdamın korunmasına, geliştirilmesine, yaygınlaştırılmasına ve işsizliğin önlenmesi faaliyetlerine yardımcı olmak ve işsizlik sigortası hizmetlerini yürütmek üzere kurulmuş,[3] Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın ilgili kuruluşu olup, özel hukuk hükümlerine tâbi, tüzel kişiliği haiz, idarî ve malî bakımdan özerk bir kamu kuruluşudur.[4]
| İŞKUR | |
|---|---|
 Kurumun logosu | |
 Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlük Binası | |
| Genel bilgiler | |
| Kuruluş tarihi | 5 Temmuz 2003) |
| Bağlılığı | Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı |
| Adres | Emniyet Mah. Mevlana Bulvarı (Konya Yolu) No:42 Yenimahalle / Ankara 39.94029725049419, 32.82543589342141 |
| Personel sayısı | 9.898 (2020)[1] |
| Yönetici(ler) |
|
| Web sitesi | Türkiye İş Kurumu Genel Ağ Sayfası |
Tarihçe
değiştirII. Dünya Savaşını müteakip dönemde sosyal devlet prensibinin dünyada revaç bulması dolayısıyla Türkiye’de de bir kamu istihdam kurumu kurulması gündeme gelmiş ve 21 Ocak 1946[5] tarihinde 4837 sayılı kanun ile “İş ve İşçi Bulma Kurumu” adı ile bir kurum kurulmuştur. Bölge Müdürlükleri şeklinde tesis olunan İş ve İşçi Bulma Kurumu, iş arayanları ve işverenleri bir araya getirmek şeklinde özetlenebilecek olan temel istihdam hizmeti yanında özellikle 1960’lardan itibaren yoğun olarak yurt dışına işçi gönderilmesi ile ilgili görev ifa etmiştir.
Uluslararası ILO sözleşmeler gereği tamamen lağvedilmeyen ancak oldukça küçülen kurum, Soğuk Savaş sonrası dönemde gelişen 3. kuşak insan hakları anlayışının hükûmetler üzerindeki oluşturduğu etki ile reformlardan payını almıştır. 2003 yılında çıkarılan 4857 sayılı yeni İş Kanunu[6] yanında İş ve İşçi Bulma Kurumu da 4904 sayılı kanun ile Türkiye İş Kurumu’na dönüştürülmüştür. Bu doğrultuda özellikle 2000’lerden itibaren bir sosyal politika aracı olarak çıkan işsizlik sigortası kavramının uygulamaya 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile bir İşsizlik Sigortası Fonu kurularak görevin İŞKUR’a verilmesi üzerine kurumun kayıtlı iş arayan ve işveren veri tabanları çok büyümüştür.[7]
2008 Dünya Ekonomik Krizi dolayısıyla işsizlik sigortası hizmetlerinin yanı sıra Ücret Garanti Fonu, İş Kaybı Tazminatı ve Kısa Çalışma Ödeneği hizmetlerinin fiilen uygulamaya girmesi ile yetki ve sorumluluğu genişlemiştir. Öte yandan bu dönemde İşgücü Yetiştirme Kursları ve Toplum Yararına Çalışma Programları (TYÇP) ile işgücü piyasasında etkisi artan kurumun özellikle 665 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın taşra teşkilatı olan Bölge Çalışma Müdürlüklerinin lağvedilerek İŞKUR il müdürlüklerine katılması[8] ile genişleyen insan kaynakları, 2012 yılında yapılan 4000 kişilik iş ve meslek danışmanı (kısaca İMD) alımları ile bambaşka bir çehre kazanarak 8000 kişiye kadar çıkmıştır.
Hizmetler
değiştir[2] Başlıca kurum hizmetleri şunlardır:
- İş ve Meslek Danışmanlığı: İŞKUR’un temel hizmetlerini tek masadan düzenlemek ve yönetmek üzere kayıtlı her iş arayana ve işverene bir iş ve meslek danışmanı atanmaktadır. Danışmanlar iş arayanla danışmanlık görüşmesi yapmak, düzenli işyeri ziyaretlerinde bulunmak, okullar, cezaevleri ve diğer eğitim-rehabilitasyon kuruluşları ile koordineli olarak iş arama süreci, meslek seçimi noktasında birebir veya toplu programlar düzenlemek gibi pek çok görevleri ifa etmektedirler. Danışmanlar iş arama sürecinde danışma görüşmesi ile kişinin ilgi, yetenek ve eğitim durumlarını -gerekirse testlerle- tespit ederek kişiyi en uygun işe yönlendirmek, bunun için işgücü uyum programları (kurs, staj vs.), iş arama becerileri konusunda destek vermek, kısacası kişi işe yerleştirilinceye kadar ona yardımcı olmakla görevlidirler.
- İstihdam: İş arayan ve kanunen çalışma yaşında olan herkes işe yerleştirme hizmetlerinden yararlanma talebinde bulunabilir, yani işsiz olmak şart değildir. İş arayan kişi bizzat kurum birimlerine gelerek veya resmî internet sayfasına kayıt yaptırıp özgeçmiş düzenlemek suretiyle kurum hizmetlerini takip edebilir. İŞKUR kanalıyla işe girmek, ilanda işçi talebinde bulunan işverene ulaşarak yapılacak iş görüşmesi sonucu işverenin de kabul etmesi ile mümkün olmaktadır. Bu süreç boyunca iş ve meslek danışmanlarından yardım alınabilir.
Engelli, eski hükümlü ve terör mağduru gibi dezavantajlı grupların istihdamları ve bu konudaki mükellefiyet, müeyyide ve teşvikler İŞKUR tarafından takip edilmektedir.
- İşsizlik Ödeneği: İŞKUR, kendi isteği dışında işini kaybetmiş olanlara yeni işe girinceye kadar maddi destekte bulunmaktadır. Alınacak ödenek, yatırılan sigortanın süre ve miktarına göre değişmekle birlikte 6-10 ay arasında sürmektedir. İşsizlik ödeneğinden yararlanmak için çıkıştan önce 120 gün kesintisiz olmak kaydıyla son 3 yıl içerisinde 600 gün sigortalı olmak, uygun bir çıkış kodu ile ayrılmış olmak ve İŞKUR’a 30 gün içerisinde başvurmuş olmak gerekmektedir.
- Ücret Garanti Fonu: İşverenin iflas etmesi, borç ödemekten aciz vesikası alması, konkordato ilan etmesi vs. durumlarında işçiler alamadıkları son 3 aylık maaşlarını İŞKUR’a başvurarak almaları mümkündür.
- İş Kaybı Tazminatı: Özelleştirme sonucu işlerini kaybedenler için öngörülmüş bir destektir.
- Kısa Çalışma Ödeneği: Kriz dönemlerinde çalışma saatlerini kısaltmakla beraber işçilerini çıkarmayan işverenlere verilen bir destektir.
- İşgücü Yetiştirme Kursları: İşgücü piyasasında geçerli bir mesleği olmayan veya mesleğini değiştirmek isteyenler İŞKUR’un koordinatörlüğünde düzenlenen işgücü uyum programlarından yararlanabilirler. İstihdam garantili, engellilere, işsizlik ödeneğinden yararlananlara, tutuklu ve hükümlülere, eski hükümlülere yönelik çeşitli kurslar düzenlenmektedir. Kurs süresi boyunca kursiyerlerden herhangi bir ücret alınmadığı gibi cep harçlığı ödenmekte ve kaza sigortası yapılmaktadır.
- İşbaşı Eğitim Programları: Mesleki bir eğitim ihtiyacı olmadığı halde iş tecrübesi kazandırmak için işyerlerinde çalışmakla düzenlenen staj programlarıdır.
- Toplum Yararına Çalışma Programları: Yararlananların asgari ücret üzerinden maaş ve sigortalarının tamamının bizzat İŞKUR tarafından üstlenildiği geçici istihdam niteliğindeki programlardır. Kamu kurumları (özellikle okullar ve belediyeler) bünyesinde temizlik, çevre ve orman işleri gibi hizmetleri görmek suretiyle yararlanılabilmektedir.
- Girişimcilik Programları: KOSGEB ile işbirliğinde kendi işini kurmak isteyenlere yönelik olarak girişimcilik, iş fikri, yatırım, proje hazırlama konularında yapılan eğitim programlarıdır. Başarılı olarak tamamlayanlar daha sonra KOSGEB’e başvurularında ilave destekler alabilmektedir.
- Çalışma İlişkileri Hizmetleri: Eski Çalışma Müdürlüklerince yerine getirilen bu hizmetler arasında çalışma hayatı ile ilgili olarak şikâyet ve sendika servisleri görev yapmaktadır. Bir yargı dışı uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak uygulamada işçiler alamadıkları haklarını İŞKUR şikâyet masasına bildirerek kurumun yardımı ile işverenlerden alabilmektedirler.
- İşgücü Piyasası Hizmetleri: İşverenlerin çalışma hayatına dair devlet desteklerinden faydalanabilmeleri için İŞKUR’a kayıt yaptırmaları gerekmektedir. Özel istihdam bürosu kurmak, işe yerleştirmeye aracılık etmek, internette kariyer sitesi işletmek, yurt dışına işçi götürmek, tarım aracılığı gibi faaliyetler için İŞKUR’dan izin alma zorunluluğu bulunmaktadır.[2]
- Yarım Çalışma Ödeneği: Doğum sonrası 2 aylık süt izninden sonra 1. Çocuk için 2, 2. çocuk için 4, 3. Çocuk için 6 ay süreyle asgari ücretin yarısı tutarında çalışan annelere verilen ödenektir.
Kaynakça
değiştir- ^ "Türkiye İş Kurumu personel sayısı – Eylül 2021 Kaynak: İŞKUR 2020 Sayıştay Raporu – Eylül 2020". sayistay.gov.tr. 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022.
- ^ a b c http://www.mevzuat.gov.tr/Metin1.Aspx?MevzuatKod=1.5.4904&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=4904 18 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim Tarihi: 12.09.2014
- ^ 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu, Kabul Tarihi: 25.06.2003, Yayımlandığı Resmî Gazete: Tarih: 05.07.2003 Sayı: 25159, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 42, m. 1/I
- ^ 4904 sayılı kanun, m. 1/III
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2017.
- ^ İş Kanunu, Kanun Numarası: 4857, Kabul Tarihi: 22/05/2003, Yayımlandığı R.G. Tarih: 10/6/2003 Sayı: 25134 Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 42
- ^ İşsizlik Sigortası Kanunu (Sosyal Sigortalar Kanunu, Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu, Esnaf Ve Sanatkarlar Ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu, Tarımda Kendi Adına Ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu İle İş Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Ve Bu Kanunlara Ek Ve Geçici Maddeler Eklenmesi, İşsizlik Sigortası Kurulması, Çalışanların Tasarrufa Teşvik Edilmesi Ve Bu Tasarrufların Değerlendirilmesine Dair Kanunun İki Maddesinin Yürürlükten Kaldırılması İle Genel Kadro Ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun), Kanun Numarası: 4447, Kabul Tarihi: 25.08.1999, Yayımlandığı R. Gazete: Tarih: 08.09.1999 Sayı: 23810, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 39
- ^ 665 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Tarihi: 11.10.2011, Yetki Kanununun Tarihi: 06.04.2011, No: 6223 Yayımlandığı R.G. Tarihi: 02.11.2011, No: 28103 Mükerrer, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5 Cilt: 51
Dış bağlantılar
değiştir- Resmi internet adresi 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İŞKUR tarafından açılan kurslar 14 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.