Endoplazmik retikulum sayfasının kaynağını görüntüle

{{İçin|Grup Vitamin albümü|Endoplazmik Retikulum (albüm)}}
[[Dosya:Nucleus ER golgi.jpg|küçükresim|sağ|350px|'''1.''' [[Hücre çekirdeği|Çekirdek]] zarı '''2.''' [[Por]] (gözenek) '''3.''' [[Granüllü endoplazmik retikulum]] <br />'''4.''' [[Granülsüz endoplazmik retikulum]] '''5.''' [[Ribozom]] '''6.''' Makromoleküller<br />'''7.''' Taşınım araçları '''8.''' [[Golgi aygıtı]] '''9.''' Golginin cis tarafı<br />'''10.''' Golginin trans tarafı '''11.''' Golginin sisternası]]
[[Dosya:biological cell.svg|küçükresim|350px|Tipik bir hayvan [[hücre]]sinin yapı taşlarını ([[Organel]]lerini) gösteren çizimi. :<br/>
(1) [[Çekirdekçik]]<br/>
(2) [[Hücre çekirdeği|Çekirdek]]<br/>
(3) [[Ribozom]]lar (küçük noktalar)<br/>
(4) [[Vezikül]]<br/>
(5) [[Granüllü endoplazmik retikulum]] (ER)<br/>
(6) [[Golgi aygıtı]]<br/>
(7) [[Hücre iskeleti]]<br/>
(8) [[Granülsüz endoplazmik retikulum]]<br/>
(9) [[Mitokondri]]ler<br/>
(10) [[Koful]]<br/>
(11) [[Sitoplazma]]<br/>
(12) [[Lizozom]]<br/>
(13) [[Sentrozom]] içindeki [[Sentriyol]]ler]]
'''Endoplazmik retikulum''' [[hücre]]de bulunan, [[vezikül]]ler, [[Tübül|tüp]]ler ve [[sisterna]]lardan oluşmuş bir organeldir. Bu organel çeşitli işlevlerden sorumludur: membran proteinlerinin veya bir membran içinden geçerek (hücre dışına veya membran çevrili bir organelin içine) salgılanacak olan proteinlerin [[Translasyon|çevrimi]], katlanması ve taşınması; [[kalsiyum]] depolanması; ve bazı [[lipit]] ve [[makromolekül]]lerin depolanması.

1945 yılında Keith R. Porter, Albert Claude, ve Ernest F. Fullam, [[elektron mikroskobu]] ile yaptığı çalışmalarda, [[hücre]] [[sitoplazma]]sının dantel şeklinde bir ağ manzarası görünümünde olduğunu saptamıştır. Bu ağ yapı hücrenin [[ektoplazma]]sında görülmediği için bu araştırmacılar buna endoplazmik retikulum (plazma içi ağı) adını vermişlerdir.<ref name="Porter">{{Dergi kaynağı| yazar=Porter KR, Claude A, Fullam EF | tarih=Mart 1945| başlık=A study of tissue culture cells by electron microscopy | url=https://archive.org/details/sim_journal-of-experimental-medicine_1945-03_81_3/page/233 | dergi=J Exp Med. | cilt=81 | sayfalar=233-246}}</ref> Yapılan daha derin çalışmalarda endoplazmik retikulum'un [[sitoplazma]]da bulunan bir [[koful]] sistemi olduğu ve bu sistemin bir zarla çevrilmiş olduğu saptanmıştır. Endoplazmik [[:wikt:matriks|matriks]] ise [[koful]] sisteminin dışında, yani [[koful]]lar arasında kalan alanı doldurur. Endoplazmik retikulum, [[Golgi aygıtı]] ve [[lizozom]]un oluşturduğu yapıya endoplazmik vakuol sistemi adı verilir.

Endoplazmik retikulumun zarının kalınlığı 50-60 Å kadardır. Kalınlığı [[hücre zarı]]ndan az olduğu halde aynı yapıyı gösterir. İki koyu ve arasında bir açık renk tabakadan yapılmıştır.

Endoplazmik retikulumu bir kargo sistemine benzetilebilir. Hücre içinde ve hücre dışına proteinleri taşımayı sağlar. Aynı zamanda bazı [[hücre]]lerde [[glikojen]], [[steroid]]ler, ve diğer makromolekülleri depolar.

Üzerinde [[ribozom]] olan endoplazmik retikulum [[granüllü endoplazmik retikulum]], ribozom olmayanlar [[granülsüz endoplazmik retikulum]] adını alır. Granül, tanecik demektir, [[elektron mikroskobu]]nda bu yapıların üzerinde küçük tanecikler görünmesinden dolayı bu şekilde adlandırılmışlardır.

==Yapı==
===Granüllü endoplazmik retikulum===
Endoplazmik retikulum ağsı yapısı üzerinde ribozom taşıyan tiplerine ''granüllü endoplazmik retikulum'' denir. Bu tip endoplazmik retikulumlar protein sentezinde görevlidirler. Sentezledikleri proteinleri küçük [[vezikül]]lere yüklenip [[Golgi aygıtı]]na taşınırlar. [[Protein sentezi]]nde görevli olan hücrelerde daha fazla görülürler.

===Granülsüz endoplazmik retikulum===
''Granülsüz endoplazmik retikulum'', [[lipid]] sentezinde görevli hücrelerde bulunur. Membran üzerinde ribozomlar bulunmaz. Bir nevi paketleme ve taşıma görevi üstlenen bu [[organel]] bazı maddelerin hücre içinde dağılmasını sağlar. Birçok metabolik reaksiyonda, karaciğerdeki metabolik reaksiyonlarda, [[steroid]] yapılı [[hormon]]ların sentezinde, [[fosfolipid]] sentezinde, lipid taşımasında, [[karaciğer]]deki [[metabolizma|metabolik]] reaksiyonlarda görev alır.
Karbonhidrat ve lipit sentezi yapan hücrelerde daha çok bulunur. Granülsüz endoplazmik retikulum özellikle kas hücrelerinde kalsiyum depolar.

====Sarkoplazmik retikulum====
''[[Sarkoplazmik retikulum]]'' ([[Yunanca]] ''sarks'', "et" demektir) [[düz kas|düz]] ve [[çizgili kas]]larda bulunan özel bir tip granülsüz endoplazmik retikulumdur. Aradaki fark, sarkoplazmik retikulumda (SR) bulunan proteinlerin [[kalsiyum]] depolamaya ve pompalamaya yaramalarıdır. Kas uyarılınca SR'de depolanan kalsiyum salınır, bu da kasın kasılmasına neden olur.

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

{{Commons kategori|Endoplasmic reticulum}}
{{organeller}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Organeller]]