Tingnan ang wikitext ng Pali (glandula)

[[File:Illu spleen.jpg|thumb|Ang lokasyon ng pali sa katawan ng tao]]
Ang '''pali''' ({{lang-en|spleen}}) ay isang malaking [[glandula]]ng nasa loob ng [[tiyan]].<ref name="Gaboy">{{cite-Gaboy|''Spleen'', pali}}</ref>  Kabilang sa ilang mga trabaho o gawain ginagampanan nito ang paggawa ng mga [[puting dugong selula]] upang makapananggalang o makalaban sa mga [[bakterya]], at para rin sa pagdurog o pagwasak ng mga sirang [[pulang dugong selula]].<ref name=NBK>{{cite-NBK|''Spleen'', ''Some Medical Terms'', ''Diseases''}}, pahina 206.</ref>  Ito rin ang parte ng katawang sumasala at nagpapaimbak ng dugo.<ref name=Gaboy/>  Tinatawag din itong '''limpa'''.<ref name=Gaboy/>  Sa ilang sanggunian, natatawag din ang glandulang pali bilang "[[apdo]]" bagaman mayroong tunay at nakahiwalay na [[organo (anatomiya)|organo]]ng apdo ang katawan.<ref name=Bansa>{{cite-Bansa|''Spleen'', apdo; ''Gall'', ''gallbladder'', apdo}}, makikita sa [http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=apdo ''Gallbladder'', apdo, ''spleen'', apdo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306042404/http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=apdo |date=2016-03-06 }}</ref>

Sa tao, ang pali ay kulay [[lila]] at nasa kaliwang itaas na kuwadrante ng [[Abdomen|puson]].<ref name="Mebius">{{Cite journal |pmid=16056254 |year=2005 |last1=Mebius |first1=RE |last2=Kraal |first2=G |title=Structure and function of the spleen |volume=5 |issue=8 |pages=606–16 |doi=10.1038/nri1669 |journal=Nature Reviews. Immunology |s2cid=3258595|language=en}}</ref><ref>{{cite book |author1=Loscalzo, Joseph |title=Harrison's principles of internal medicine |author2=Fauci, Anthony S. |author3=Braunwald, Eugene |author4=Dennis L. Kasper |author5=Hauser, Stephen L |author6=Longo, Dan L. |publisher=McGraw-Hill Medical |year=2008 |isbn=978-0-07-146633-2|language=en}}</ref> Ang prosesong [[Pag-oopera|pagtitistis]] upang tanggalin ang pali ay kilala bilang esplenektomíya. Ang trauma, tulad ng banggaan sa kalye, ay maaring madulot ng situwasyon ng pagputok ng pali, na kinakailangan ng agarang atensyong pangmedisina.

==Mga bahagi==
===Puting sapal===
Ang '''puting sapal''' (''white pulp'') ay ang bahagi ng pali na binubuo ng tisyung limpatiko, na karamihan nito ay ang mga B limposito. Tinatawag itong puting sapal dahil mas mukha itong puti kaysa pinapalibutang pulang sapal sa nagkukrus na seksyon. Sinasakop nito ang tinatayang 25% ng tisyung pampali

===Pulang sapal===

Ang '''pulang sapal''' (''red pulp'') ng pali ay binubuo ng tisyung kumakabit na kilala din sa tawag na mga tali ni Billroth (''cords of Billroth'') at maraming mga sinusoideng pampali na tinatabunan ng dugo, na nagbibigay dito ng [[pula]]ng [[kulay]].<ref name=Junqueira>{{cite book |title=Basic histology: text & atlas |url=https://books.google.com/books?id=lYHBfPfnOx0C&pg=PA274 |author1=Luiz Carlos Junqueira |author2=José Carneiro |publisher=McGraw-Hill Professional |year=2005 |isbn=0-07-144091-7 |pages=274–277|language=en }}</ref><ref>{{cite book |title=Atlas of anatomy: neck and internal organs |pages=219 |url=https://books.google.com/books?id=5iYCOR33aM8C&pg=PA219 |author1=Michael Schuenke |author2=Erik Schulte |author3=Udo Schumacher |author4=Lawrence M. Ross |author5=Edward D. Lamperti |publisher=Thieme |year= 2006 |isbn=1-58890-360-5|language=en }}</ref> Ang pangunahing tungkulin nito ay salain ang [[dugo]] ng mga [[antiheno]], [[mikroorganismo]], at depektibo o sirang  [[pulang selula ng dugo]].<ref>{{cite book |title=Di Fiore's atlas of histology with functional correlations |author1=Victor P. Eroschenko |author2=Mariano S. H. di Fiore |publisher=Lippincott Williams & Wilkins |year= 2008 |pages=208 |url=https://books.google.com/books?id=JZoTjdNSlpQC&pg=PA208 |isbn=978-0-7817-7057-6 |language=en}}</ref>

== Mga sukat ==
{| class="wikitable" style="float:right;"
|+90% ng kumpiyansang pagitan ng haba ng pali ayon sa ultrasonograpiyang pampuson at ayon sa taas ng tao<ref name="ChowLuxembourg2016">{{cite journal |last1=Chow |first1=Kai Uwe |last2=Luxembourg |first2=Beate |last3=Seifried |first3=Erhard |last4=Bonig |first4=Halvard |year=2016 |title=Spleen Size Is Significantly Influenced by Body Height and Sex: Establishment of Normal Values for Spleen Size at US with a Cohort of 1200 Healthy Individuals |journal=Radiology |language=en |volume=279 |issue=1 |pages=306–13 |doi=10.1148/radiol.2015150887 |issn=0033-8419 |pmid=26509293 |doi-access=}}</ref>
! rowspan="2" |Taas
! colspan="2" |Haba ng pali
|-
!Kababaihan
!Kalalakihan
|-
|155–159&nbsp;cm
|6.4–12&nbsp;cm
|
|-
|160–164&nbsp;cm
|7.4–12.2&nbsp;cm
|8.9–11.3&nbsp;cm
|-
|165–169&nbsp;cm
|7.5–11.9&nbsp;cm
|8.5–12.5&nbsp;cm
|-
|170–174&nbsp;cm
|8.3–13.0&nbsp;cm
|8.6–13.1&nbsp;cm
|-
|175–179&nbsp;cm
|8.1–12.3&nbsp;cm
|8.6–13.4&nbsp;cm
|-
|180–184&nbsp;cm
|
|9.3–13.4&nbsp;cm
|-
|185–189&nbsp;cm
|
|9.3–13.6&nbsp;cm
|-
|190–194&nbsp;cm
|
|9.7–14.3&nbsp;cm
|-
|195–199&nbsp;cm
|
|10.2–14.4&nbsp;cm
|}
Ang pali, sa malusog na taong adulto, ay tinatayang {{convert|7|to|14|cm|in|frac=2}} ang haba.

Ang isang madaling paraan upang matandaan ang [[anatomiya]] ng palli ay ang tuntuning 1×3×5×7×9×10×11. Ang pali ay 1 sa 3 sa 5 pulgada (3 sa 8 sa 13 cm), tumitimbang ng tinatayang {{cvt|7|oz|g}}, at nasa pagitan ng ika-9 at ika-11 tadyang sa kaliwang bahagi at nasa aksis ng ika-10 tadyang. Iba-iba ang bigat na nasa pagitan ng {{cvt|1|oz|g}} at {{cvt|8|oz|g}} (pamantayang reperensyang saklaw),<ref name="MolinaDiMaio2012">{{cite journal |last1=Molina |first1=D. Kimberley |last2=DiMaio |first2=Vincent J.M. |year=2012 |title=Normal Organ Weights in Men |journal=The American Journal of Forensic Medicine and Pathology |language=en |volume=33 |issue=4 |pages=368–372 |doi=10.1097/PAF.0b013e31823d29ad |issn=0195-7910 |pmid=22182984 |s2cid=32174574}}</ref> na pangunahing inuugnay sa taas, bigat ng katawan at antas ng matinding pagsisikip subalit hindi sa [[kasarian]] o gulang.<ref name="Sprogøe-JakobsenSprogøe-Jakobsen1997">{{cite journal |last1=Sprogøe-Jakobsen |first1=Susan |last2=Sprogøe-Jakobsen |first2=Ulrik |year=1997 |title=The weight of the normal spleen |journal=Forensic Science International |language=en |volume=88 |issue=3 |pages=215–223 |doi=10.1016/S0379-0738(97)00103-5 |issn=0379-0738 |pmid=9291593}}</ref>

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Anatomiya ng tao]]
[[Kategorya:Anatomiya ng hayop]]
[[Kategorya:Sistemang sirkulatoryo]]
[[Kategorya:Mga glandula]]
[[Kategorya:Organo]]