Tatarlar
Tatarlar, gadymy döwürlerden bäri we orta asyrlardan bäri esasan yslam türk halklary we ilat toparlary üçin köpçülikleýin termin bolup durýar.
Has dar manyda häzirki wagtda esasan Russiýa Federasiýasynda, esasanam Tatarstan we Başkortostan respublikalarynda ýaşaýan türk dilli halk. Tatarstan Respublikasynda tatarlar titully milleti emele getirýärler. Russiýada 5,310,649 tatar ýaşaýar (2010-njy ýylyň ilat ýazuwy). Olar Russiýada ruslardan soň ikinji ýerde durýar. Şeýle hem Sibirde, Polşada, Ukrainada we Belarusda geografiki taýdan bölünen tatar etnik toparlary bar. Din nukdaýnazaryndan tatarlar esasan sünni musulmanlardyr.
Ýewropada Mongol imperiýasynyň we Altyn Ordanyň goşunlary XII asyryň ahyry bilen XVI asyryň başlarynda bölünipdi. Asyr "tatarlar", köplenç "tartarlar" diýilýär.[1]
Tatarlar - köp halk üçin at
[düzet | çeşmäni düzet]Tātār sözi Mançu dilinde tata-me işliginden gelip çykýar (düşnüksiz: "goşunyň öňünde çekmek, çekmek, düşelge gurmak, söweş"). Ilkibaşdan sözüň soňundaky goşmaça r diňe günbatar çeşmelerinde peýda boldy. Bir tarapdan, irki birleşme bolup biler ýa-da tata-ere korrupsiýasy (Mançu.: "söweşiji bolmak"),[2] beýleki tarapdan, grek Τάρταρος (Tartarus) termini "ýerasty dünýäden gelen adamlar" bilen aňly birleşmeli.
Salgylanmalar
[düzet | çeşmäni düzet]- ↑ Stephan Theilig: Historische Konzeptionen von Körperlichkeit. Frank & Timme, 2011, ISBN 978-3-86596-333-8, S. 109, – Tartaren, abgeleitet von griech. Tartaros, mit der Bedeutung „die aus der Hölle kommen“. Man verballhornte dabei die Eigenbezeichnung irrtümlich mit einem ähnlich klingenden Begriff.
- ↑ XYLANDER, Karl August Anton Aloys Josef von (7 January 1837). "Das Sprachgeschlecht der Titanen. Darstellung der ursprünglichen Verwandtschaft der tatarischen Sprachen unter sich und mit der Sprache der Hellenen, etc". Retrieved 7 January 2023 – via Google Books.