Ahun-zen 阿洪姆人
Ahun-muzen “Asa-mu-yi” আহোম”, Tay-yi “อาหม”, Ing-yi “Ahom people” saan “ “Ahun-zen”, “Ahaw-mu-zen”, u Taykuo binacadan itini i Ingtu’ nika kenihan nu tademaw. tuas nu Ahun u caylu a seci nikuda namaka Cuon-kuo Yun-nan Dhun maka nutipanay mabulaw a Day-cu, namikuwan tu Asa-mu-pan enem a secian.
阿洪姆人（阿薩姆語：আহোম，泰語：อาหม，英語：Ahom people），又譯「阿洪人」、「阿豪姆人」，是泰民族在印度境內的分支。阿洪姆人的祖先是13世紀以後由中國雲南德宏一帶西遷的傣族，曾統治阿薩姆邦將近六個世紀。
caylu nu ayawan a secian, idaw ku adidiay nu Tay-yi a binacadan itida i Asa-mu niyadu’ maudip. caytu-caylim mihcaan nu aydaay nu Cunkuo Zui-li ta telungan a kitidaan a Munmaw wankuo wance ci Su-ka-ha ladayen nida ku siwa a malebut nu tademaw miliyas tina kanatalan, caytu-tupic a mihcaan milawit tu Mien-din Si-pei-pa’-kay buyu’ micud tu Yalu-cen-pu a sakapecaan nu kapecaan nu nanum tu Puli-di-sin-he.
13世紀前，僅有少數泰語民族在阿薩姆地區生活。1215年由現今中國瑞麗為中心的地區的孟卯王國王子蘇卡法帶9千多人離開國土，1227年越過緬甸西北帕凱山進入雅魯藏布江支流布里迪興河。
caay pi’dis cinida tu itidaay a tademaw palumaac kunuheni tu tipus atu paicelang atu tidaay a Muo-lan-zen atu Pusi-zen maleacwa, mabuwah satu ku Ahun-mu-zen, ayawan nu lisin nuheni naw Taycu a cenlin “ Phii” ku sapalu tatengaan, caypic a secian makuwan ku Asa-mu niyadu’, mamin ku walian nu Yalu-cen-pu-cin, nikuda misumad tu Intu’caw mala Ca’dili pinganganan. satabakiay nu kasilahecian, malaheci nuheni miwawies tu Muo-wuo-e-ti’-kuo pasayda miahebal tu Asa-mu kitidaan, nuheni itini i caynem-piccay mihcaan demecen nuheni ku namaka Intu a Muowuo-e Mu-se-lin.
他沒攻擊當地土著而在當地種水稻與鼓勵與土著摩蘭人和布拉希人結婚，阿洪姆人之後人口大增，他們之前是信仰泰族的精靈崇拜(Phii)，十七世紀，控制阿薩姆地區，東部的整個雅魯藏布江一帶，後改宗印度教並成為剎帝利種姓。他們最大成就，就是成功抵抗莫臥兒帝國向阿薩姆地區擴張，他們1671年在古瓦哈提打敗來自印度的莫臥兒穆斯林。
Ahun-mu-wan-kuo itini i caywal a seci an nai’ satu ku laheci, debungan nu Muowuo-e-ti’-kuo atu Men-tin, sadikuday debungan nu In-kuo, sakikuday pulung hantu nu Intu’.
阿洪姆王國在十八世紀後衰落，被莫臥兒帝國與緬甸攻擊，最後被英國占領，最終被印度吞併。
cuon-ciw 宗教 amica kunipisiza tu Ahun-mu-zen tu intu’ciw, nika salisinan nuheni ku tuas. mikikung ku nuheni, sikawaw, nilecuhan atu kapatayan nu siki tu tuas. patudut tu belac, lami’, balu, tebus, dadac, ti’kuk ku sapatata’, salisinan ku idang “ tulakuk, taduk, pabuy atu katalan” atu nidangaan tu belac bilu u sapatata’aca nu tuu’dan.
阿洪姆人雖然接受印度教，但仍保持祖先崇拜。他們在結婚，節日、出生和死亡的儀式崇拜他們的祖先。他們提供大米，蔬菜，花卉，甘蔗，檳榔，雞蛋作供品。血祭(雞，鴨，豬和水牛)和自製的大米啤酒是崇拜祖先的必然要求供品。
Ahun-mu-zen a Sesu pule-ci ni kilukan, tapang nuheni u Tensen Letun “ Leng Don” wawa ni Kun lung “ Khun Lung” atu Kun Lai “ Khun Lai” nipatuduan kunuhini tatusa duducen nuheni ku nisangaan tu kim a kayakayan mudebu, ni debuan nuhini akitidaan han u Muong li muong lan “Mong Ri Mong Ram”, uyni han u Ahun-mu-zen nu tatapangan. 阿洪姆人的史書菩愣記記載，他們的始祖是天神愣東（Leng Don）之子坤龍（Khun Lung）與坤萊（Khun Lai），二人受天神指派順黃金製成的梯子下凡，他們降臨的地方叫勐麗勐蘭（Mong Ri Mong Ram），這就是阿洪姆人的發源地。
Ahun-mu-zen atu katuuday nu Tun-tay-yi binacada malecad ku lisin tu Taycu a lisinan, misalisin kunuhin tu balau’t. mahida “misangaaya tu balau’t” Ahun-mu-zen sakamusa u “ pieku’li-pi’ya” Bhekuli Beaya” tawya a demiad macilal nai’ ku udad, sikawaw ku tademaw palacawa tu balau’t. tacuwacuwa ku sining mitepa’ tu balau’t, makatepa’ satu ku binawlan tu balau’t taydan nuheni i abebalay nu kitidaan, mituktuk mipiyu mudadiw, misalisin miwiwi tu di’tu pabelien kami tu kapahay a latem sa.
阿洪姆人和許多侗台語民族一樣信仰泰族的精靈崇拜，也奉行青蛙崇拜。表現為「蛙親」形式阿洪人稱之為「貝庫里碧雅」(Bhekuli Beaya)。「當天旱少雨時,人們給青蛙舉辦結親活動。……年輕人四處尋找青蛙，找到以後村民們聚集在一片空曠地上，敲鑼打鼓吹號唱歌，祈求雷神帶來雲朵。
masilac tu kina tusaay a bataudan, sayaway numakatepa’ay tu balau’t a tademaw a kapahay ku unmia nida sa. kenihen nuheni ku taleacawaay a balau’t, padengen i cacaya nu nisangaan nuheni tu sapulul, cacay han u baluhayan a tatama atu tatayna nu kakabian, dadiw satu ku sining mituktuk, idaw ku palilucay tu balau’t hamaw satu pacumud i kakacawan, huwaden nuheni ku tamaan a balau’t patayda padeng i tataynaan a balau’t nu tademaw a lumaan.
這時兩隻青蛙已經準備好，先找到青蛙的人被認為走好運之人。他們將已分出雌雄的兩隻青蛙，放進兩個不同的經過精心裝飾籠子裡，分別代表著新郎和新娘的房間，然後年輕人邊唱邊打鼓，又一邊給青蛙沐浴再將青蛙放進轎子，將雄蛙抬到放置雌蛙的人家裡。
mahiniay a kawaw caay pisengal ku tademaw mibasbas tina balau’tan, mahida mudadiw tu nu sapikikung a dadadiwan, kilul sa huwaden nuheni kina balau’t patayda i sawac atu nananuman pahuting, hidan u tademaw kunipikikung. nikudan satu sitaku ku tademaw, mukan tu hakhak atu taduk mida’dac atu epah nu da’dac, tipus ku sapipaypay tu nanum a di’tuanm, dadiw satu tu dadiw milunguc tu kelekelengan a di’tu atu udad a di’tu kalamkamen maudad sa.
整個過程人們不停地給青蛙澆水，伴隨著人們唱著婚禮儀式上的傳統民歌，再把這對青蛙抬到河邊或者水塘邊放生，就像真的給人辦婚禮那樣。之後人們大擺宴席，享用糯米飯和鴨肉用檳榔和檳榔酒、穀子來祭拜水神，以唱山歌的方式來祈求雷神和雨神儘快播雨。