Jump to content

Revolucioni Shkencor

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Revolucioni shkencor)

Revolucioni shkencor ishte një seri ngjarjesh që shënuan paraqitjen e shkencës moderne gjatë periudhës së hershme, kur zhvillimet në matematikë, fizikë, astronomi, biologji (përfshirë anatominë njerëzore ) dhe kimi transformuan pikëpamjet e shoqërisë për natyrën. [1] [2] [3] [4] [5] Revolucioni Shkencor ndodhi në Evropë nga fundi i periudhës së Rilindjes dhe vazhdoi deri në fund të shekullit XVIII, duke ndikuar në lëvizjen shoqërore intelektuale të njohur si Iluminizmi. Ndërsa datat e tij ende debatohen, botimi në vitin 1543 i Nikolaus Kopernikut ' De Revolutionibus orbium coelestium ( Mbi Revolucionet e Sferave Qiellore ) shpesh citohet si shënimi i fillimit të Revolucionit Shkencor.

Koncepti i një revolucioni shkencor që po ndodhte gjatë një periudhe të zgjatur u shfaq në shekullin XVIII në veprën e Jean Sylvain Bailly, i cili shihte një proces me dy faza, për të fshirë të vjetrën dhe për të vendosur të renë. [6] Fillimi i Revolucionit Shkencor, ' Rilindja Shkencore ', u përqendrua në rikuperimin e njohurive të të parëve (njohurive antike); kjo zakonisht konsiderohet të ketë përfunduar në vitin 1632 me botimin e Dialogut të Galileos në lidhje me dy sistemet kryesore botërore. [7] Përfundimi i Revolucionit Shkencor i atribuohet "sintezës madhështore" të Isaac Newton në vitin 1687 Principia. Kjo vepër formuloi ligjet e lëvizjes dhe gravitacionit universal, duke përfunduar kështu sintezën e një kozmologjie të re. [8] Nga fundi i shekullit XVIII, Epoka e Iluminizmit që pasoi Revolucionin Shkencor i kishte lënë vendin "Epokës së Reflektimit".

Përparimet e mëdha në shkencë që nga shekulli XVIII janë quajtur me një fjalë "revolucione". Kështu p.sh. në vitin 1747, Clero shkruan se "Njutoni thotë ta ketë krijuar një revolucion gjatë jetës së tij". [9] Kjo fjalë u përdor gjithashtu edhe në parathënie të letrës së Lavoisier të vitit 1789 me të cilën njoftonte për zbulimin e oksigjenit. "Një numër i vogël revolucionesh tjera në shkencë menjëherë tërhoqën po aq vëmendje të përgjithshme sa edhe futja e teorisë së oksigjenit ... Lavoisier shihte pranimin e teorisë së tij midis njerëzve më të shquar të kohës së tij dhe rrënjosjen e saj në pjesën më të madhe të Evropës brenda disa viteve nga botimi i saj i parë."[10]

Përparime të tjera të rëndësishme shkencore u bënë gjatë kësaj kohe nga Galileo Galilei, Edmond Halley, Robert Hooke, Christiaan Huygens, Tycho Brahe, Johannes Kepler, Gottfried Leibniz dhe Blaise Pascal. Në filozofi, kontributet kryesore u bënë nga Francis Bacon, Thomas Browne, René Descartes, Spinoza dhe Thomas Hobbes. Metoda shkencore u zhvillua gjithashtu më mirë pasi mënyra moderne e të menduarit theksoi eksperimentimin dhe arsyen mbi konsideratat tradicionale.

Shih edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Literatura

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • "Physical Sciences". Encyclopædia Britannica. Vëll. 25 (bot. 15th). 1993. fq. 830. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Whewell, William (1837). History of the inductive sciences. Vëll. 2. fq. 275, 280. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Burns, William E. The Scientific Revolution in Global Perspective (Oxford University Press, 2016) xv + 198 pp.
  • Cohen, H. Floris. The Rise of Modern Science Explained: A Comparative History (Cambridge University Press, 2015) . vi + 296 pp.
  • Grant, E. (1996). The Foundations of Modern Science in the Middle Ages: Their Religious, Institutional, and Intellectual Contexts. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-56762-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Hannam, James (2011). The Genesis of Science. ISBN 978-1-59698-155-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Henry, John. The Scientific Revolution and the Origins of Modern Science (2008), 176pp
  • Knight, David. Voyaging in Strange Seas: The Great Revolution in Science (Yale U.P., 2014) viii + 329 pp.
  • Lindberg, D. C. The Beginnings of Western Science: The European Scientific Tradition in Philosophical, Religious, and Institutional Context, 600 B.C. to A.D. 1450 (Univ. of Chicago Press, 1992).
  • Pedersen, Olaf (1993). Early Physics and Astronomy: A Historical Introduction. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-40899-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Sharratt, Michael (1994). Galileo: Decisive Innovator. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-56671-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Shapin, Steven (1996). The Scientific Revolution. Chicago: Chicago University Press. ISBN 978-0-226-75020-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Weinberg, Steven. To Explain the World: The Discovery of Modern Science (2015) xiv + 417 pp.
  • Westfall, Richard S. Never at Rest: A Biography of Isaac Newton (1983).
  • Westfall, Richard S. (1971). The Construction of Modern Science. New York: John Wiley and Sons. ISBN 978-0-521-29295-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Wootton, David. The Invention of Science: A New History of the Scientific Revolution (Penguin, 2015) . xiv + 769 pp. ISBN 978-0-06-175952-9

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Galilei, Galileo (1974) Two New Sciences, trans. Stillman Drake, (Madison: Univ. of Wisconsin Pr. pp. 217, 225, 296–67.
  2. ^ Moody, Ernest A. (1951). "Galileo and Avempace: The Dynamics of the Leaning Tower Experiment (I)". Journal of the History of Ideas. 12 (2): 163–93. doi:10.2307/2707514. JSTOR 2707514. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Clagett, Marshall (1961) The Science of Mechanics in the Middle Ages. Madison, Univ. of Wisconsin Pr. pp. 218–19, 252–55, 346, 409–16, 547, 576–78, 673–82
  4. ^ Hannam, p. 342
  5. ^ Grant, pp. 29–30, 42–47.
  6. ^ Cohen, I. Bernard (1976). "The Eighteenth-Century Origins of the Concept of Scientific Revolution". Journal of the History of Ideas. 37 (2): 257–88. doi:10.2307/2708824. JSTOR 2708824. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Cohen, I. Bernard (1965). "Reviewed work: The Scientific Renaissance, 1450-1630, Marie Boas". Isis. 56 (2): 240–42. doi:10.1086/349987. JSTOR 227945. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ "PHYS 200 – Lecture 3 – Newton's Laws of Motion – Open Yale Courses". oyc.yale.edu. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Clairaut, Alexis-Claude (1747), Du système du Monde, Dans Les Principes de la gravitation universelle {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Whewell, William (1837). History of the inductive sciences. Vëll. 2. fq. 275, 280. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Revolucioni_Shkencor&oldid=2673166"