Statuja e Lirisë

Statuja e Lirisë (anglisht Statute of Liberty), ndoshta monumenti më i famshëm i botës. I është dhuruar zyrtarisht SHBA-së nga populli francez, me rastin e 100-vjetorit të Revolucionit, që solli çlirimin e kolonive nga Britania e Madhe. Me kalimin e viteve ajo mori një simbolikë tjetër, atë të lirisë e të demokracisë në botë. Ajo u kthye në një pararojë të ”botës demokratike”.

Statuja e Lirisë në New York

Statuja gjendet në ishullin "Liberty Island" në Portin e New York-ut dhe tregon perëndeshën romake të ilirisë, "Libertas".

Vendimi për t'a ndërtuar atë u mor më 1876, 100 vjet pas revulucionit amerikan. Mirëpo për shkak të mungesës së fondeve dhe vështirësisë së realizimit të një vepre kaq gjigante, statuja u ”ngrit në këmbë” në ishullin e saj, vetëm 10 vjet më vonë, më 28 tetor 1886.

"Statuja e Lirisë" është e lartë 46,5 m, të cilës i duhet shtuar edhe 46,9 m lartësinë e bazës.

Autor i skulpturës është Frederik August Bartoldi, i ndihmuar nga inxhinieri Gustav Eiffel, autor i Kullës së famshme të Parisit. Në vitin 1886 ajo është ndërtuar dhe dizenjuar.(((( Dihet se në projektimin e parë statuja nuk mbante një pishtar........ ..... ....... .... .... ........ ....... ...._]]]] ky projekt ruhet akoma

Origjina e projektit

Statuja e Lirisë TEO është gjurmuar njëherë në një koment të bërë nga profesori dhe politikani francez Edouard René de Laboulaye në mes të 1865. Në bisedën e darkës në shtëpinë e tij pranë Versajës, Laboulaye, një mbështetës i flaktë i Bashkimit në Luftën Civile Amerikane, është menduar të ketë thënë: "Nëse një monument duhet të rritej në Shtetet e Bashkuara, mendoj se do ishte e natyrshme sikur të ishte ndërtuar nga përpjekja e bashkuar dhe puna e përbashkët e të dy kombeve tona." Në një ese mbi faqen e tyre, The National Park Service sugjeron se Laboulaye ishte me mendje për të nderuar fitoren e Bashkimit dhe pasojat e saj, "Me heqjen e skllavërisë dhe fitoren e Bashkimit në Luftën Civile në 1865, dëshirat e Laboulaye-së për lirinë dhe demokracinë janë kthyer në një realitet në Shtetet e Bashkuara. Në mënyrë për të nderuar këto arritje, Laboulaye propozoi që një dhuratë të ndërtohet për Shtetet e Bashkuara në emër të Francës. Laboulaye shpresonte se duke i kushtuar vëmendje arritjeve të fundit të Shteteve të Bashkuara, populli francez do të ishte i frymëzuar për të thirrur për demokracinë e tyre në fytyrën e një monarkie represive." Për Frederic Auguste Bartholdi-n, i cili më vonë rrëfeu historinë, komenti i Laboulaye-së nuk ishte menduar si një propozim, por ajo e frymëzoi Bartholdin. Duke pasur parasysh natyrën represive të regjimit të Napoleonit III, Bartholdi nuk ndërmori asnjë veprim të menjëhershëm. Bartholdi ishte në çdo rast i zënë me projekte të tjera të mundshme; në fund të viteve 1860, ai iu afrua Isma'il Pasha, kedivit të Egjiptit, me një plan për të ndërtuar një far të madh në formën e një femre të lashtë egjiptiane të veshur dhe duke mbajtur një pishtar lart, në hyrje veriore në kanalin e Suezit në Port Said. Skica dhe modele janë bërë prej punës së propozuar, edhe pse ajo kurrë nuk u ndërtua. Çdo projekt i madh u shty më tej nga Lufta Franko-Prusiane, në të cilën Bartholdi shërbeu në ushtri. Në luftë, Napoleoni III u kap dhe u rrëzua. Meqë Bartholdi kishte planifikuar një udhëtim në SHBA, ai dhe Laboulaye vendosën se ishte koha e duhur për të diskutuar idenë duke ndikuar tek Amerikanët. Në qershor 1871, Bartholdi kaloi Atlantikun, me letrat e prezantimit të nënshkruara nga Laboulaye. Duke arritur në Nju Jork, Bartholdi u fokusua në Bedloe Island si një vend për statujën, për faktin se anijet që mbërrinin në Nju Jork duhej të lundronin pranë saj. Ai u lumturua kur mësoi se ishulli ishte në pronësi nga qeveria e Shteteve të Bashkuara. Ajo ishte, siç u shpreh ai në një letër të Laboulaye: "Tokë e përbashkët për të gjitha shtetet" Pas një takimi shumë frytdhënës me njujorkezët, Bartholdi vizitoi Presidentin Ulysses S. Grant, i cili e siguroi atë se nuk do të ishte e vështirë për të marrë vendin për statujën. Bartholdi kaloi në Shtetet e Bashkuara dy herë me hekurudhë, dhe takoi shumë amerikanë të cilët do të ishin në favor të projektit. Bartholdi kishte bërë një model të parë të konceptit të tij në 1870. I biri i një miku të Bartholdi-së, artisti amerikan John Lafarge, më vonë pohoi se Bartholdi bëri skicën e parë për statujën gjatë vizitës së tij nëSHBA Rhode Island. Bartholdi vazhdoi për të zhvilluar konceptin gjatë kthimit të tij në Francë. Ai gjithashtu ka punuar në një numër të skulpturave të drejtuara në forcimin e patriotizmit francez pas disfatës ndaj Prusisë. Një nga këto ishte Luani i Belfortit, skulpturë monumentale e gdhendur në një gur ranor nën kalanë e Belfortit, e cila gjatë luftës i kishte rezistuar një rrethimi prusian për më shumë se tre muaj.

Luani i Belfortit

Luani sfidues, 73 metra i gjatë tregon një karakteristikë emocionale të cilësisë së romantizmit, që më vonë do të sillte në krijimin e Statujës së Lirisë.