Wikipedia

Armenia

vend në Azinë Perëndimore

Armenia (armenisht: Հայաստան; romanizuar: Hayastan) zyrtarisht Republika e Armenisë (armenisht: Հայաստանի Հանրապետություն, romanizuar: Hayastani Hanrapetut'yun) është një shtet pa dalje në det në Malësitë armene të Azisë Perëndimore.[13] Është një pjesë e rajonit të Kaukazit dhe kufizohet me Turqinë në perëndim, Gjeorgjinë në veri dhe Azerbajxhanin në lindje, dhe Iranin dhe enklavën azerbajxhanase të Nahçivanit në jug.[14] Jerevani është kryeqyteti, qyteti më i madh dhe qendra financiare.

Republika e Armenisë
Հայաստանի Հանրապետություն (Armenisht)
Hayastani Hanrapetut'yun
Parimi: Մեկ ազգ, մեկ մշակույթ
Mek Azg, Mek Mshakouyt
(Shqip: "Një komb, një kulturë")
Himni: Մեր Հայրենիք
Mer Hayrenik
"Atdheu Ynë"
Vendndodhja e Armenisë
Vendndodhja e Armenisë
Kryeqyteti
dhe qyteti më i madh
Jerevani
40°11′N 44°31′E / 40.183°N 44.517°E / 40.183; 44.517
Gjuhët zyrtareArmenishtja[1]
Grupet etnike
(2011)
Besimi
Krishterimi (Kisha Apostolike Armene)[4]
NofkaArmen
Qeveria
Lloji i qeverisjesRepublika parlamentare unitare
Vahagn Khachaturyan
Nikol Pashinyan
Alen Simonyan
KuvendiAsambleja Kombëtare
Themelimi
Shekulli i 6-të pes
321 BC–428 AD
190 BC
52–428
885–1045
1198–1375
28 maj 1918
29 nëntor 1920
23 shtator 1991
21 dhjetor 1991
2 mars 1992
5 korrik 1995
Sipërfaqja
• Gjithsej
29,743 km2 (11,484 sq mi) (138-të)
• Ujë (%)
4.71[8]
Popullsia
• Përllogaritje 2022
Neutral decrease 3,000,756[9] (138-të)
• Dendësia
101.5/km2 (262.9/sq mi)
Ekonomia
PBB (PFB)Përllogaritje 2023 
• Gjithsej
Increase $57.740 billion[10] (115-të)
• Për kokë banori
Increase $19,489[10] (81-të)
PBB (zyrtare)Përllogaritje 2023 
• Gjithsej
Increase $23.725 billion[10] (115-të)
• Për kokë banori
Increase $8,008[10] (85th)
MonedhaDram (֏) (AMD)
Të dhëna të tjera
Gini (2019)Positive decrease 29.9[11]
i ulët
IZHNJ (2021)Increase 0.759[12]
i lartë · 85-të
Zona kohoreUTC+4 (AMT)
Formati i datësdd.mm.yyyy
Ana e drejtimit të makinësright
Prefiksi telefonik+374
Kodi ISO 3166AM
Kodi i internetit TLD
Faqja zyrtare
www.gov.am

Armenia është një shtet-komb unitar, shumëpartiak, demokratik me një trashëgimi kulturore të lashtë. Shteti i parë armen i Urartu u krijua në vitin 860 pes, dhe në shekullin e 6-të pes u zëvendësua nga Satrapia e Armenisë. Mbretëria e Armenisë arriti kulmin e saj nën Tigranin e Madh në shekullin e 1-rë pes dhe në vitin 301 u bë shteti i parë në botë që miratoi Krishterimin si fenë e saj zyrtare.[15][16][17] Armenia ende njeh Kishën Apostolike Armene, kishën kombëtare më të vjetër në botë, si themelimin kryesor fetar të vendit.[4] Mbretëria e lashtë armene u nda midis Perandorive Bizantine dhe Sasaniane rreth fillimit të shekullit të 5-të. Nën dinastinë Bagratuni, Mbretëria Bagratid e Armenisë u rivendos në shekullin e 9-të përpara se të binte në vitin 1045. Armenia Kilikiane, një principatë armene dhe më vonë një mbretëri, ndodhej në brigjet e Detit Mesdhe midis shekujve 11 dhe 14.

Midis shekujve të 16-të dhe të 19-të, atdheu tradicional armen i përbërë nga Armenia Lindore dhe Armenia Perëndimore ra nën sundimin e perandorive osmane dhe persiane, të sunduara në mënyrë të përsëritur nga njëra prej të dyjave gjatë shekujve. Deri në shekullin e 19-të, Armenia Lindore ishte pushtuar nga Perandoria Ruse, ndërsa shumica e pjesëve perëndimore të atdheut tradicional armen mbetën nën sundimin osman. Gjatë Luftës së Parë Botërore, 1.5 milionë armenë që jetonin në tokat e tyre stërgjyshore në Perandorinë Osmane u shfarosën sistematikisht në gjenocidin armen. Në vitin 1918, pas Revolucionit Rus, të gjitha vendet jo-ruse shpallën pavarësinë e tyre pasi Perandoria Ruse pushoi së ekzistuari, duke çuar në krijimin e Republikës së Parë të Armenisë. Deri në vitin 1920, shteti u përfshi në Bashkimin Sovjetik. Republika moderne e Armenisë u bë e pavarur në vitin 1991 gjatë shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik.

Historia

Redakto
Artikulli kryesor: Historia e Armenisë

Rreth viteve 850 deri 600 p.e.s, në këtë pjesë shtrihej Mbretëria e Uratur-it. Diku rreth viteve 518, Armenia është pjesë e perandorisë Perse nga e cila në luftërat e Lekës së Madh kundër persëve bije nën perandorin e tij. Dinastia e Artahide e shndërron Armenin e madhe në një Mbretëri të pavarur. Kulmi i kësaj mbretërie arrin rreth viteve 95 – 55 p.e.s kur edhe mbretëria armene bie nën të madhin Tigran i cili e pagëzoi vetën Mbretë i mbretërve. Aleanca e tij me Mithridatët e Pontos e sjellë atë në konflikt me Romakët, lartmadhërinë e të cilëve në fund ai duhet ta pranojë. Në Mesopotami dhe Iran gjatë kësaj kohe, Parenthët ja arrijnë të vendosin familjet e tyre në udhëheqje të cilat Romakët në vitin 66 i pranojnë si prirës të këtyre vendeve.

Gjatë viteve 252-297 Sasanidët ja arrijnë që Armeninë e madhe ta kontrollojnë tërësisht. Pas fitores së Diokletianit kundër Sasamidëve më 297, armenëve ju desh të lëshonin udhëheqjen . Trdat III nga familja e Arsakidëve largoi klerikun krishterë që kishte lëshuar rrënjë nga viti 301 në Armeni. Kështu Armenia ishte shteti i parë krishterë në botë. Në vitin 301 religjioni krishteri ishte shpallur si religjion shtetërorë.

Në vitin 387 Roma dhe Persia ndajnë tokat e mbretërisë së Sasaidëve ndërmjet veti. Edhe për kundër ndarjes kultura krishtere zhvillohet edhe më tej. Kjo posaçërisht vërehet pas krijimit të alfabetit vetjakë nga Mesrob Masthoc në vitin 405.

Përderisa Sasanidët nën udhëheqjen e Jazdegerdit II provuan që religjionin zoroastikë të fusin si religjion shtetërorë në Armeni, vije deri te një kryengritje e Armenëve e cila shëndrrohet në një luftë të gjatë të udhëhequr nga kaçakët. Kjo luftë përfundon me pranimin e klerikut krishterë në vitin 484.

Në shekullin e VI, Armenia është një arenë luftimesh mes të Bizantit dhe Sasidëve. Nga 591 deri rreth viteve 640-ta Bizanti ja arrin të fusë nën kontroll pjesën më të madhe të Armenisë së madhe. Në të vërtet këto suksese të Bizantinëve përcjellën me kryengritje të shpeshta të parisë Armene.

Pas disa ndërrimeve të shpeshta në mes të arabëve dhe Bizantinëve, më në fund sundon hilafeti rreth viteve 700. Në shekullin VIII-IX vije deri te kryengritjet e shumta të parisë Armene e cila ndërron familjen udhëheqëse nga Mamikonët në Bagratunët të cilët kishin edhe toka në Gjeorgji dhe kishin shtrirë ndikimin e tyre edhe në këtë pjesë.

Pas dobësimit të hilafetit 885/886, Ashoti I ja arrin që të krijojë një mbretëri Armene e cila pranohej si nga hilafeti po ashtu edhe nga perandori i Bizantit. Ashoti II (915-928) ja arrin që luftimet për liri ti sjell në përfundim.

Në pjesën e dytë të shekullit XI, mbretëria fillon të shembet nga luftërat e brendshme. Prirësi i fundit mbytet nga bizantinët. Pas kësaj të ikurit armenë krijojnë në Kiliki në vitin 1080 një principatë të pavarur nën udhëheqjen e Rubenidëve. Këta bien në aleancë me pjesëtarë të kryqëzatës kundër Bizantit dhe turqve. Më 1342 mbretëria bie nën sundimin e katolikët të Qipros, mirëpo pas një kohe të shkurt bije nën Mamlukët e Egjiptit e pastaj nën perandorin Osmane.

Në vitin 1828 pjesa veriore e Armenisë bie nën sundimin rusë dhe pas krijimit të Bashkimit Sovjetik themelohet Republika e armenëve (1920) Xhonturqit e ardhur në fuqi më 1908, ndërmarrin më 24 Prill 1915 një aksion për arrestimin, deportimin, dhe gjenocidin e intelektualëve dhe popullsisë armene - gjenocidin armene.

Më 1990 Parlamenti i Armenisë voton për shkëputje nga Bashkimi Sovjetik dhe në vitin 1991 i bashkohet Bashkësisë së Shteteve të Pavarur. Pjesa jugore e vendeve të Armenisë së vjetër gjendet nën administrimin e Turqisë.

Politika

Redakto
Artikulli kryesor: Sistemi shtetëror në Armeni
 
Asambleja Kombëtare në Jerevan

Armenia është një republikë parlamentare demokratike përfaqësuese. Kushtetuta armene i përmbahej modelit të një republike gjysmë presidenciale deri në prill 2018.

Sipas kushtetutës së tanishme të Armenisë, Presidenti është kreu i shtetit që mban kryesisht funksione përfaqësuese, ndërsa Kryeministri është kreu i qeverisë dhe ushtron pushtetin ekzekutiv.

Që nga viti 1995, pushteti legjislativ i është dhënë Azgayin Zhoghov ose Asamblesë Kombëtare, e cila është një parlament njëdhomëshe që përbëhet nga 105 anëtarë.[18]

Indeksi i shteteve të brishta që nga raporti i tij i parë në vitin 2006 deri më i fundit në vitin 2019, e renditi vazhdimisht Armeninë më mirë se të gjitha vendet fqinje (me një përjashtim në 2011).[19]

Armenia ka të drejtë universale të votës mbi moshën tetëmbëdhjetë vjeç.[20][21]

Njësitë administrative

Redakto
Artikulli kryesor: Ndarjet administrative të Armenisë

Armenia është e ndarë në dhjetë provinca (marzer, njëjës marz), me qytetin (kaghak) të Jerevanit (Երևան) që ka status të veçantë administrativ si kryeqyteti i vendit. Shefi ekzekutiv në secilën nga dhjetë provincat është marzpet (guvernatori i marz), i emëruar nga qeveria e Armenisë. Në Jerevan, shefi ekzekutiv është kryetari i bashkisë, i zgjedhur që nga viti 2009.

Brenda çdo krahine ka bashkësi (hamaynkner, njëjës hamaynk). Çdo bashkësi është i vetëqeverisur dhe përbëhet nga një ose më shumë vendbanime (bnakavayrer, njëjës bnakavayr). Vendbanimet klasifikohen ose si qytete (kaghakner, njëjës kaghak) ose fshatra (gyugher, njëjëes gyugh). Që nga viti 2007, Armenia përfshin 915 bashkësi, nga të cilat 49 konsiderohen urbane dhe 866 konsiderohen rurale. Statusin e bashkësisë e ka edhe kryeqyteti Jerevani.[22] Për më tepër, Jerevani është i ndarë në dymbëdhjetë rrethe gjysmë autonome.

Marz (lat./arm.) Qendra sip. pop.
Aragatsotn
Արագածոտն		 Ashtarak
Աշտարակ		 2,753 km² 126,278
Ararat
Արարատ		 Artashat
Արտաշատ		 2,096 km² 252,665
Armavir
Արմավիր		 Armavir
Արմավիր		 1,242 km² 255,861
Gegharkunik
Գեղարքունիք		 Gavar
Գավառ		 5,348 km² 215,371
Kotayk
Կոտայք		 Hrazdan
Hayeren|Հրազդան		 2,089 km² 241,337
Lori
Լոռի		 Vanadzor
Վանաձոր		 3,789 km² 253,351
Shirak
Շիրակ		 Gyumri
Գյումրի		 2,681 km² 257,242
Syunik
Սյունիք		 Kapan
Կապան		 4,506 km² 134,061
Tavush
Տավուշ		 Ijevan
Իջևան		 2,704 km² 121,963
Vayots Dzor
Վայոց Ձոր		 Yeghegnadzor
Եղեգնաձոր		 2,308 km² 53,230
Yerevan
Երևան		 – 227 km² 1,091,235

Gjeografia

Redakto
Artikulli kryesor: Gjeografia e Armenisë

Armenia është një shtet pa dalje në det në rajonin gjeopolitik të Transkaukazit (Kaukazi i Jugut), që ndodhet në Malet e Kaukazit Jugor dhe ultësirat e tyre midis Detit të Zi dhe Detit Kaspik, dhe në verilindje të Malësive Armene. E vendosur në Azinë Perëndimore,[23] në Malësitë Armene, kufizohet me Turqinë në perëndim, Gjeorgjinë në veri, korridorin e Laçinit i cili është një pjesë e Distriktit Lachin që është nën kontrollin e një force paqeruajtëse ruse dhe Azerbajxhanin në lindje, dhe Irani dhe enklava e Nahçivanit e Azerbajxhanit në jug.[14]

Klima

Redakto

Klima në Armeni është dukshëm kontinentale malore. Vera është e nxehtë, e thatë dhe me diell, që zgjat nga qershori deri në mes të shtatorit. Temperatura luhatet midis 22 dhe 36 °C. Megjithatë, niveli i ulët i lagështisë zbut efektin e temperaturave të larta. Flladet e mbrëmjes që fryjnë maleve ofrojnë një efekt të mirëpritur freskues dhe ftohës. Pranverat janë të shkurtra, ndërsa vjeshta janë të gjata. Vjeshta janë të njohura për gjethet e tyre të gjalla dhe shumëngjyrëshe.

Dimrat janë mjaft të ftohtë me borë të bollshme, me temperatura që variojnë midis -10 dhe -5 °C. Të apasionuarit pas sporteve dimërore shijojnë skijimin poshtë kodrave të Tsaghkadzor, të vendosura tridhjetë minuta jashtë Jerevanit. Liqeni Sevan, i vendosur në malësitë armene, është liqeni i dytë më i madh në botë në lidhje me lartësinë e tij, në 1,900 metra mbi nivelin e detit.

Ekonomia

Redakto
Artikulli kryesor: Ekonomia e Armenisë


Demografia

Redakto
Artikulli kryesor: Demografia e Armenisë

Armenia ka një popullsi prej 2,932,731 që nga viti 2022ref>"The Main Results of RA Census 2022 / Statistical Committee of the Republic of Armenia". www.armstat.am (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 maj 2008. Marrë më 2024-02-01.</ref> dhe është e treta më e dendur e populluar nga ish-republikat sovjetike.[24] Ka pasur një problem të rënies së popullsisë për shkak të niveleve të larta të emigrimit pas shpërbërjes së BRSS.[25] Në vitet e fundit nivelet e emigrimit kanë rënë dhe një rritje e popullsisë vërehet që nga viti 2012.[26]

Qytetet

Redakto
 
 
Largest cities or towns in Armenia
Regjistrimi 2011
Rank Province Pop. Rank Province Pop.
 
Jerevan
 
Gyumri 		1 Jerevan Jerevan 1,060,138 11 Gavar Gegharkunik 20,765  
Vanadzor
 
Vagharshapat
2 Gyumri Shirak 121,976 12 Goris Syunik 20,591
3 Vanadzor Lori 86,199 13 Charentsavan Kotayk 20,363
4 Vagharshapat Armavir 46,540 14 Ararat Ararat 20,235
5 Abovyan Kotayk 43,495 15 Masis Ararat 20,215
6 Kapan Syunik 43,190 16 Ashtarak Aragatsotn [27] 19,615
7 Hrazdan Kotayk 41,875 17 Artik Shirak 19,534
8 Armavir Armavir 29,319 18 Sevan Gegharkunik 19,229
9 Artashat Ararat 22,269 19 Dilijan Tavush 17,712
10 Ijevan Tavush [28] 21,081 20 Sisian Syunik 14,894

Gjuhët

Redakto

Armenët kanë alfabetin dhe gjuhën e tyre të veçantë,[29] që është e vetmja gjuhë zyrtare. Alfabeti u shpik rreth shekullit 405 e.r. nga Mesrop Mashtots dhe përbëhet nga tridhjetë e nëntë shkronja, tre prej të cilave u shtuan gjatë periudhës kilike.[30] Gjuhët e huaja kryesore që armenët dinë janë rusishtja dhe anglishtja. Për shkak të së kaluarës së saj sovjetike, shumica e popullsisë së vjetër mund të flasë mjaft mirë rusisht. Sipas një sondazhi të vitit 2013, 95% e armenëve thanë se kishin njohuri të rusishtes (24% e avancuar, 59% e mesme) krahasuar me 40% që thanë se dinin pak anglisht (4% e avancuar, 16% e mesme dhe 20% fillestar). Megjithatë, më shumë të rritur (50%) mendojnë se anglishtja duhet të mësohet në shkollat ​​e mesme publike sesa ata që preferojnë rusishten (44%).[31]

Feja

Redakto

Armenia u bë shteti i parë në botë që të miratojë Krishterimin si fe shtetërore të saj[32], në vitet e hershme të shekullit të 4-të (data tradicionalisht vërtetuar është viti 301)[33] Republika e Armenisë moderne e pranon Kishën Apostolike Armene si kisha më e vjetër kombëtare në botë, e cila është në bashkësi vetëm me kishat që përbëjnë Ortodoksinë Orientale – pjesë e së cilës është edhe vetë.

Kultura

Redakto
Artikulli kryesor: Kultura e Armenisë


Referime

Redakto
  1. ^ "Constitution of Armenia, Article 20" (në anglisht). president.am. Arkivuar nga origjinali më 3 dhjetor 2022. Marrë më 18 janar 2018.
  2. ^ Asatryan, Garnik; Arakelova, Victoria (Yerevan 2002). The Ethnic Minorities in Armenia. Part of the OSCE. Archived copy at WebCite (16 April 2010).
  3. ^ Ministry of Culture of Armenia "The ethnic minorities in Armenia. Brief information" Arkivuar 10 tetor 2017 tek Wayback Machine. As per the most recent census in 2011. "National minority" Arkivuar 16 shkurt 2017 tek Wayback Machine.
  4. ^ a b "Constitution of Armenia - Library - The President of Armenia". president.am (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 3 dhjetor 2022. Marrë më 7 mars 2020.
  5. ^ "Armenia – History". Encyclopædia Britannia (në anglisht) (bot. Online). Marrë më 14 mars 2022.
  6. ^ de Laet, Sigfried J.; Herrmann, Joachim, red. (1996). History of Humanity: From the seventh century B.C. to the seventh century A.D. (në anglisht) (bot. 1st). London: Routledge. fq. 128. ISBN 978-92-3-102812-0. The ruler of the part known as Greater Armenia, Artaxias (Artashes), the founder of a new dynasty, managed to unite the country...
  7. ^ Encyclopedia Americana: Ankara to Azusa (në anglisht). Scholastic Library Publishing. 2005. fq. 393. ISBN 9780717201389. It was named for Artaxias, a general of Antiochus the Great, who founded the kingdom of Armenia about 190 B.C.
  8. ^ "The World Fact Book – Armenia" (në anglisht). Central Intelligence Agency. Marrë më 17 korrik 2010.
  9. ^ Armenia The World Factbook (2023 ed.). Central Intelligence Agency. Retrieved 24 September 2022.
  10. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, April 2023" (në anglisht). Washington, D.C.: International Monetary Fund. 7 prill 2023. Marrë më 17 prill 2023.
  11. ^ "GINI index (World Bank estimate) - Armenia" (në anglisht). World Bank. Arkivuar nga origjinali më 21 nëntor 2018. Marrë më 17 qershor 2021.
  12. ^ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (në anglisht). United Nations Development Programme. 8 shtator 2022. Marrë më 8 shtator 2022.
  13. ^ "General information about Republic of Armenia" (në anglisht). Armenia: Ministria e Punëve të Jashtme (Armeni). Marrë më 2 tetor 2023. The country is situated in western part of Asia, occupies the north-eastern part of Armenian plateau – between Caucasus and Nearest Asia
  14. ^ a b The Oxford Encyclopedia of Economic History (në anglisht). Oxford University Press. 2003. fq. 156. ISBN 978-0-19-510507-0.
  15. ^ (Garsoïan, Nina (1997). R.G. Hovannisian (red.). Armenian People from Ancient to Modern Times (në anglisht). Vëll. 1. Palgrave Macmillan. fq. 81.)
  16. ^ Stringer, Martin D. (2005). A Sociological History of Christian Worship (në anglisht). Cambridge: Cambridge University Press. fq. 92. ISBN 978-0-521-81955-8.
  17. ^ Grousset, René (1947). Histoire de l'Arménie (1984 ed.). Payot. p. 122.. Estimated dates vary from 284 to 314. Garsoïan (op.cit. p. 82), following the research of Ananian, favours the latter.
  18. ^ Fischer Weltalmanach 2019- Zahlen Daten Fakten (në gjermanisht). Frankfurt am Main: Fischer. 1 korrik 2018. fq. 45. ISBN 978-3-596-72019-4.
  19. ^ "Global Data | Fragile States Index". fragilestatesindex.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 15 korrik 2019. Marrë më 24 tetor 2019.
  20. ^ "Armenia 1995 (rev. 2005) Constitution - Constitute". www.constituteproject.org (në anglisht). Marrë më 2022-02-25.
  21. ^ "Archive —". aceproject.org (në anglisht). Marrë më 2022-02-25.
  22. ^ "Regional Administration Bodies" (në anglisht). The Government of the Republic of Armenia. Arkivuar nga origjinali më 11 shkurt 2012. Marrë më 11 shtator 2008.
  23. ^ Central Intelligence Agency (2014). The CIA World Factbook 2015 (në anglisht). Skyhorse Publishing. fq. 5241. ISBN 978-1-62914-903-5.
  24. ^ "World Development Indicators – Google Public Data Explorer". www.google.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2020. Marrë më 17 shkurt 2018.
  25. ^ Paul, Amanda. "Armenia's disappearing population" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 korrik 2011. Marrë më 27 korrik 2011.
  26. ^ "World Development Indicators – Google Public Data Explorer". www.google.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2020. Marrë më 17 shkurt 2018.
  27. ^ "Aragatsotn" (PDF) (në anglisht). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 20 tetor 2016. Marrë më 7 dhjetor 2021.
  28. ^ "Tavush" (PDF) (në anglisht). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 5 shkurt 2017. Marrë më 7 dhjetor 2021.
  29. ^ Charles Dowsett, E. Peters. Sayat'-Nova. An 18th-century Troubadour: a Biographical and Literary Study. Peeters Publishers, 1997 ISBN 90-6831-795-4; p. xv
  30. ^ Hacikyan, Agop Jack; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2000). The Heritage of Armenian Literature: From the Oral Tradition to the Golden Age (në anglisht). Detroit: Wayne State University Press. fq. 91. ISBN 9780814328156.
  31. ^ "The South Caucasus Between The EU and the Eurasian Union" (PDF). Caucasus Analytical Digest #51–52 (në anglisht). Forschungsstelle Osteuropa, Bremen and Center for Security Studies, Zürich. 17 qershor 2013. fq. 22–23. ISSN 1867-9323. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 tetor 2013. Marrë më 3 korrik 2013.
  32. ^ (Garsoïan, Nina (1997). R.G. Hovannisian (red.). Armenian People from Ancient to Modern Times (në anglisht). Palgrave Macmillan. fq. Volume 1, .81.)
  33. ^ Grousset, René (1947). Histoire de l'Arménie (në anglisht) (bot. 1984). Payot. fq. 122.. Estimated dates vary from 284 to 314. Garsoïan (op.cit. p.82), following the research of Ananian, favours the latter.

Lidhje të jashtme

Redakto
  Commons: Armenia – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
 
Bashkësia e Shteteve të Pavarura

Bjellorusia · Gjeorgjia · Armenia · Kazakistani · Kirgizistani · Moldavia · Azerbajxhani1 · Rusia1 · Taxhikistani · Turkmenistani · Ukraina · Uzbekistani

 
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Armenia&oldid=2674400"