امیر خسرو

حضرت امیر خسرو
ڄم پل:	1253ء، بمقام پٹیالی، آگرہ
وجہ شہرت:	اردو تے فارسی دے صوفی شاعر، اردو دے بانیان وچ شامل ہن
وفات :	ستمبر 1325 (71–72 سال)، دہلی

امیر خسرو فارسی تے اردو دے صوفی شاعر، ماہر موسیقی ہن۔ انہاں کوں طوطی ہند آکھا ویندے۔ ابوالحسن لقب، یمین الدولہ ناں، امیر خسرو عرف، والد امیر سیف الدین لاچین قوم دے ہک ترک سردار ہن۔ منگولاں دے حملیاں دے وقت ہندوستان آئے تے پٹیالی (آگرہ) وچ سکونت اختیار کیتی۔

حالات زندگی

1253ء وچ امیر خسرو پٹیالی آگرہ وچ پیدا تھئے۔ انہاں دى والدہ ہندوستانی ہن۔ اٹھ سال دی عمر وچ یتیم تھئے۔ کجھ عرصہ بعد ایہ خاندان دہلی منتقل تھی ڳیا تے امیر خسرو نے سلطنت دہلی (خاندان غلامان، خلجی تے تغلق) دے اٹھ بادشاہواں دا زمانہ ݙٹھا تے برصغیر وچ اسلامی سلطنت دے ابتدائی ادوار دی سیاسی، سماجی تے ثقافتی زندگی وچ سرگرم حصہ گھدا۔ محبوب الہی خواجہ نظام الدین اولیاء رحمۃ اللہ علیہ دے ٻہوں چہیتے مرید ہن۔ حضرت امیر خسرو ؒ کوں وی مرشد نال انتہائی عقیدت ہئی۔ آپ ؒ کوں اپݨے مرشد نال “محمد کاسہ لیس” دا خطاب وی ملا۔ دنیا وچ اردو دا پہلا شعر حضرت امیر خسرو ہی دی طرف منسوب ہے۔ ایں ڳالہوں اردو دے ابتدائی موجدین وچ انہاں دا ناں نمایاں ہے ۔

صنف شاعری

حضرت خسرو نے ہر صنف شعر، مثنوی، قصیدہ، غزل، اردو دوہے ،پہیلیاں، گیت وغیرہ وچ طبع آزمائی کیتی۔ غزل وچ پنج دیوان یادگار چھوڑے۔ ہندوستانی موسیقی وچ ترانہ، قول تے قلبانہ انہی دی ایجاد ہے۔ راڳݨی (ایمن کلیاݨ) جیہڑی شام دے وقت ڳائی ویند ہے انہی دی ایجاد ہے۔ آہدن کہ ستار تے تریجھا تار آپ ہی نے چڑھایا۔ حضرت خواجہ نظام الدین اولیا دے قدماں آلے پاسوں دفن تھئے۔

موسیقی

امیر خسرو شاعری نال ہی نی بلکہ موسیقی نال وی کافی دلچسپی رکھدے ہن تے ہندوستانی کلاسیکل موسیقی دی ہک اہم شخصیت منے ویندن۔ کلاسیکل موسیقی دے اہم ساز، طبلہ تے ستار انہی دی ایجاد منے ویندن تے فن موسیقی دے اجزا جیویں کہ خیال تے ترانہ وی انہی دی ایجاد ہن۔

تصانیف

• تحفۃ الصغر
• وسطالحیات
• غرۃالکمال
• بقیہ نقیہ
• قصہ چہار درویش
• نہایۃالکمال
• ہشت بہشت
• قران السعدین
• مطلع الانوار
• مفتاح الفتوح
• مثنوی ذوالرانی-خضرخان
• نہ سپہر
• تغلق نامہ
• خمسہ نظامی
• اعجاز خسروی
• خزائن الفتوح
• افضل الفوائد
• خالق باری
• جواہر خسروی
• لیلیٰ مجنوں
• آئینہ سکندری
• ملا الانور
• شیریں خسرو