Zlatarstvo
| Zlatar | |
|---|---|
 | |
Zlatarstvo je vrlo stari i vrlo raširen zanat i dio primijenjene umjetnosti, koji se bavi obradom plemenitih metala (zlato, srebro, platina) uz nešto drugih metala u dekorativne, kultne i utilitarne svrhe, često u kombinaciji sa draguljima, biserima, emajlom i drugim materijalima.[1]
Sve do 19. vijeka zlatari su te predmete obrađivali uglavnom ručno kovanjem (na hladno i toplo), ljevanjem, iskucavanjem i cizeliranjem (toreutika). Tad su uvedene nove tehnike obrade uz pomoć mašina; valjanje, štampanje, giloširanje, elektroplatiranje....[1]
Jedino se platina upotrebljava u čistom stanju, za razliku od tog se zlato i srebro moraju legirati sa drugim metalima (najčešće) sa bakrom i cinkom.[1]
Najstariji kovani zlatni kovani nakit pronađen je po neolitskim nekropolama (sredina 3. milenija pne.). Za brončanog doba se počeo ljevati, a oko 1. milenija pne. u Mezopotamiji već je bila poznata tehnika granulacije. Zlatarstvo je u Egiptu već bilo dobro razvijeno (sarkofag i pozlaćena posmrtna maska[[ faraona Tutankhamona), a isto tako i po Mezopotamiji (nakit, jahačka oprema, amajlije, muzički instrumenti), a vrhunac je imalo za Kretsko-Mikenske kulture, Klasične Grčke i Helenizma (nakit i stolno posuđe, sitna figuralna i geometrijska plastika i hrizelefantinske figurice.[1]
Etrursko zlatarstvo bilo je na vrhuncu između 7 i 6. vijek pne., keltsko od 8 do 2. vijek pne. a i skitsko između 6 i 3. vijek pne..[1] I Rimljani su imali dobro razvijeno zlatarstvo, naročito za Carstva, kad je izrađivan raskošni nakit, dekoriran reljefima sa mitološkim motivima. Krajem antike pojavio se prvi nakit sa skromnim kršćanskim motovima, a nakon toga sa prizorima iz Starog i Novoga zavjeta.[1]
U Bizantu su se od zlata pravili raskošni liturgijski predmeti, slični nešto skromniji pravili su se i po Evropi u stilu merovinške i karolinške umjetnosti. Tokom 11 i 12. vijeka na glasu su bili pariški zlatari, a za 15 firentinski.[1]
Za renesansne su brojni umjetnici izrađivali zlatarske predmete; Benvenuto Cellini, Andrea del Verrocchio, Rafael, Giulio Romano, [[Wenzel Jamnitzer) ili su zlatarima crtali skice kao; Hans Holbein Mlađi i Albrecht Dürer. Upravo se iz tih razloga se tokom 15. vijeka u Njemačkoj razvio bakrorez.[1]
Španjolska i Portugal bili su lideri u zlatarstvu za baroka, kad se u njihove kraljevske trezore slila silna količina zlata opljačkanog po Centralnoj i Južnoj Americi. Za rokokoa prevladavala je minuciozna izrada sitnih dekorativnih i utilitarnih predmeta, a za klasicizma i ampira oslanjalo se na antičke uzore. Tokom druge polovice 19. vijeka prevladao je sterilni eklekticizam, ali se tad pojavio pokret Arts and Crafts, koji je podigao kvalitetu zlatarstva, povratkom na jednostavnije forme.[1] Za secesije je zlatarstvo ponovno postalo vrlo cjenjeno znanje, a vodeći motivi su svijeće i insekti. Vodeći zlatari tog vremena su René Lalique u Francuskoj, Louis Comfort Tiffany iz New Yorka u Sjedinjenim Američkim Državama, u Austro-Ugarskoj Beču Koloman Moser i Josef Hoffmann u Danskoj Georg Jensen ta u Britaniji radionica Liberty & Co. U Rusiji se proslavio Fabergé serijom uskršnjih jaja.[1]
Zlatarstvo je bilo razvijeno i po Aziji; Kina, Indija, Koreja, Japan (zlatni Buda iz Nare, 8. vijek), i po Centralnoj i Južnoj Americi i Africi (kultne maske).[1]
- Zlatarstvo (sh)