San Lorenzo fuori le mura
| |
|---|---|
| Prijašnja imena | San Lorenzo al Verano |
| Lokacija | Rim, Italija |
| Koordinate | 41° 54′ 9″ N, 12° 31′ 14″ E |
| Godine izgradnje | 6. vijek - 20. vijek |
| Renoviran | 20. vijek |
| Srušen | 1943. |
| Arhitektonski stil | ranokršćanstvo |
Basilica San Lorenzo fuori le mura (prevedeno sa talijanskog Bazilika Sv. Lovre izvan zidina) zvana i San Lorenzo al Verano) je ranokršćanska bazilika, jedna od pet najstarijih i najvažnijih rimskih patrijarhalnih bazilika (pentarhije).[1]
Današnji San Lorenzo je kombinacija dvije različitih crkava, jedne izgrađene u 6. vijeku, i druge podignute početkom 13. vijeka oko groba Svetog Lovre, đakona španjolskog porijekla, koji je mučen i ubijen za vladavine cara Valerijana i sahranjen na groblju Ciriaca duž Via Tiburtina.[1] U bazilici se također čuvaju i relikvije Svetog Stefana Prvomučenika, zbog toga je od davnina jedna od najcjenjenijih u Rimu.[1] Još je Konstantin Veliki u 4. vijeku dao obnoviti i urediti grob Svetog Lovre i podigao veliku nadgrobnu baziliku (basilica maior) u okolici. Krajem 6. vijeka papa Pelagije II sagradio je novu trobrodnu crkvu sa praktičnim emporama da potpuno prekrije grobnicu (basilica minor). Drevna basilica maior uništena između 9 i 12. vijeka.[1]
Papa Klement III. (1084-1100) sagradio je klaustar i počeo utvrđivati naselje Laurentiopolis, koje se razvilo oko bazilike. Papa Honorije III-Savelli (1216.-1227.) dao je kompleksu njegov današnji izgled izgradnjom nove crkve koja je ujedinila baziliku koju je podigao Pelagije II i pretvorio ga u prezbiterij, preokrenuvši njegovu orijentaciju.[1] Inocent IV. (1243-1254) povećao je prezbiterij i naručio papinski tron. Tokom vijekova izvršene su brojne restauracije. Najradikalniju je izveo u 19. vijeku Virgilio Vespignani između 1855.-1864., ali od nje nije ostalo gotovo gotovo ništa, jer je nakon bombardiranja 1943. crkvi je vraćen njen srednjovjekovni izgled. Fasada od cigle sa tri prozorska krila potpuno je restaurirana nakon bombardiranja, kao i portik ispred nje, za koji se misli da ga je podigla oko 1220., porodica klesara Vassalletto.[1] Njegovu trabeaciju sa bogatim polikromatskim frizom, nosi šest golih stupova.[1]
Desno iza fasade uzdiže se romanički zvonik podignut u 12. vijeku.[1]
Portik je iznutra oslikan freskama s kraja 13. vijeka (scene iz života sv. Lovre, sv. Stefana i Henrija Jeruzalemskog). Unutar portika prije ulaznih vrata leže dva lava (preuzeta iz narteksa starije bazilike) i dva sarkofaga dekorirana reljefima sa scenama iz Starog i Novog zavjeta. Trobrodni enterijer otkriva na prvi pogled heterogenu strukturu crkve, spojenu od dvije bazilike (orginalne) Pelagijeve pretvorene u prezbiterij, i one koju je prigradio Honorije. Dvadeset i dva stupa koji dijele brodove različiti su po veličini i kvaliteti mramora, pa se pretpostavlja da je dio njih uzet iz bazilike maior.[1]
Ulazni zid predstavlja grobnicu kardinala Enrica Fieschija, koja se sastoji od ranokršćanskog sarkofaga dekoriranog reljefima sa scenama vjenčanja i nadstrešnicom. Podni mozaik ambon i svijećnjak djela su klesarske porodice Cosmati (kraj 13. vijeka).[1]
Kapelu sv.Tarzicija na kraju desnog broda podigao je Vespignani u 19. vijeku, njen zid krasi slika Giovannia Serodinea iz 1619. sa prizorom dekapitacije Ivana Krstitelja u maniri Caravaggia.[1]
Na kraju lijevog broda nalazi se barokna kapela sv. Ciriache sa grobnicom koju je izveo Pietro da Cortona.[1]
Dva mala stepeništa vode do prezbiterija, gdje između četiri crno-bijela stupa leži grob Svetog Lovre Prezbiterij je uokviren mramornim stupovima koji podupiru veličanstvenu trabeaciju dekoriranu tokom 4. vijeka biljnim motivima. Ta trabeacija nosi emporu. U centru Cosmatijevog podnog mozaika nalazi se stariji ciborijum, isklesan još 1148. Bogato dekorirane biskupske korske stolice polikromatskim mozaicima i mramorima, postavljene su uz stražnji zid 1254. Trijumfalni luk dekoriran je slavnim mozaikom s kraja 6. vijeka, u njemu je prizor sa Isusom okruženog svecima Pavlom, Stefanom, Hipolitom, Petrom, Lovrom i papom Pelagijem. Papa je prikazan u činu kad Isusu daje maketu bazilike minor.[1] Pogrebna kapela Pape Pia IX sagrađena je krajem 19. vijeka, tako da je ponovno iskorišten narteks stare bazilike koju je podigao Pelagije, do nje se može doći sa kraja bočnih brodova.[1]
- Službene stranice bazilike Arhivirano 2021-09-07 na Wayback Machine-u (it)
