Bijelo sunce pustinje
| Белое солнце пустыни | |
|---|---|
 Spomenik crvenoarmejcu Suhovu, protagonistu filma, u Donjecku | |
| Režija | Vladimir Motilj[1] |
| Scenario | Valentin Ježov Rustam Ibragimbekov[1] |
| Uloge | Anatolij Kuznjecov Spartak Mišulin Pavel Luspekajev |
| Muzika | Isaak Švarc (stihovi pjesama: Bulat Okudžava) |
| Fotografija | Eduard Rozovski |
| Studio | Mosfiljm |
| Distribucija | Lenjfiljm Mosfiljm |
| Datum(i) premijere | 30. 3. 1970
|
| Trajanje | 85 min[1] |
| Zemlja |  Sovjetski Savez |
| Jezik | ruski |
Bijelo sunce pustinje (rus. Белое солнце пустыни) je sovjetski pustolovni film snimljen u režiji Vladimira Motilja i premijerno prikazan 1970. godine, poznat kao jedno od najpopularnijih ostvarenja u historiji sovjetske kinematografije i najpoznatije ostvarenje specifično sovjetskog žanra poznatog kao ostern.
Protagonist, čiji lik tumači Anatolij Kuznjecov, je usamljeni pripadnik Crvene armije koji krajem post-revolucionarnog građanskog rata na istočnoj obali Kaspijskog mora dobija zadatak čuvati harem koga su njegovi drugovi zarobili od Crnog Abdulaha (čiji lik tumači Kahi Kasaze), vođe grupe basmača (lokalnih muslimanskih pobunjenika). Radnja prikazuje kako u jedinu pomoć u borbi protiv Abdulaha pružaju Vereščagin (čiji lik tumači Pavel Luspekajev), bivši carski oficira i Sajid (čiji lik tumači Spartak Mišulin), lokalni žitelj koji se želi osvetiti Abdulahu za smrt porodice.
Bijelo sunce pustinje se snimao nekoliko godina, a originalno je ponuđen tada najpoznatijim sineastima kao što su Andrej Tarkovski i Andrej Končalovski. Oni su ga, međutim, odbili, držeći da je scenario previše žanrovski sličan vesternu, odnosno da takav projekt mogu napraviti jedino američki glumci ili režiseri. Na kraju je projekt prihvatio Motilj, shvativši ga kao priliku da ponovno stekne naklonost vlasti koju je izgubio svojim prethodnim filmom Ženja, Ženječka i kaćuša. Motilj se za film spremao temeljito proučavajući klasične vesterne, ali ih nastojeći prilagoditi njihovu ikonografiju sovjetskoj historiji i ideologiji. Muziku za film je napisao Isak Švarc, a što je uključilo naslovnu pjesmu "Vaša ekscelencija, gospođa Sreća" kojoj je stihove napisao popularni pjesnik Bulat Okudžava. U filmu se vješto kombinirala akcija, sentimentalizam i humor.
Prije službene premijere je film u svojoj dači pregledao tadašnji sovjetski vođa Leonid Brežnjev, te je sa njime bio oduševljen. Slično je bilo i sa publikom, koja ga je učinila drugim najgledanijim filmom godine u sovjetskim kinima (iza ratnog spektakla Oslobođenje. Uspjeh filma se ogledao i u tome da su mnogi dijalozi filma postali dio svakondevnog govora u sovjetsko i post-sovjetsko doba, te da su pojedinim likovima iz filma dizani spomenici širom bivšeg SSSR-a. Jednu od kopija filma je sovjetski kozmonaut Aleksej Leonov doveo na kozmodrom Bajkonur i ustanovio običaj da se film gleda prije svakog lansiranja sa ljudskom posadom.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Белое солнце пустыни na sajtu Wayback Machine (arhivirano 26. maja 2009.). mosfilm.ru
- Beloe solntse pustyni na sajtu IMDb
- Bijelo sunce pustinje na AllMovie-u (en)
- Final script (in Russian)
- White Sun of the Desert na Mosfilm site (with English subtitles)
- Karaoke version of Vereschagin's song, with lyrics (in Russian)