Ruski Krstur
| Ruski Krstur | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Zapadnobački |
| Opština | Kula |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) |  4585
|
| Gustina stanovništva | 78 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 45°33′28″N 19°24′34″E / 45.557666°N 19.4095°E |
| Nadmorska visina | 84 m |
| Površina | 58,6 km² |
  Ruski Krstur Ruski Krstur (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 25233 |
| Pozivni broj | 025 |
| Registarska oznaka | SO |
Koordinate: 45° 33′ 28" SGŠ, 19° 24′ 34" IGD
Ruski Krstur (rusinski: Ruski Kerestur) je selo u opštini Kula u Zapadnobačkom okrugu u Vojvodini u Srbiji. Po popisu iz 2011. godine ima 4585 stanovnika, pretežno pripadnika rusinske nacionalnosti. Ruski Krstur je i kulturni centar ove nacionalne manjine u Vojvodini. Prema popisu iz 2002. godine, selo je imalo 5213 stanovnika.
Selo se nalazi na 45°33'45" geografske dužine i 19°25'16" geografske širine. To je prostor srednje Bačke koji se odlikuje povišenim lesnim zaravnima. Selo je se jugozapadnim delom naslonjeno na kanal Kosančić - Mali Stapar koji prpada sistemu kanala DTD. Kroz selo prolazi magistralni put M-3 (Bogojevo - Karavukovo - Odžaci - Kula - Vrbas), koji ga dobro povezuje sa svim delovima Vojvodine.
Ruski Krstur je najstarije rusinsko mesto. Ranije se zvao Bač Kerestur. Mesto je, 1751. godine zvanično priznato kada je u Krsturu živelo oko 80 rusinskih porodica koje su se tu doselile još 1745/46. godine sa Hornjice (Zakarpatje) na Kosceljisko (to je pustara između Krstura i Kule). Velika većina ih je došla iz okoline Košica, Užgoroda, Miškolca. U prvom navratu se doselilo 11 osoba ili porodica kako je zapisano u Austrougarskim arhivima. Oni su napustili svoju postojbinu u potrazi za boljim životom. Kulske vlasti su Rusinske doseljenike primili i poslali da obrađuju pustu i močvarnu zemlju blizu Kule, gde su oni osnovali svoje naselje, današnji Ruski Krstur.
U naselju Ruski Krstur živi 4154 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,2 godina (39,6 kod muškaraca i 42,6 kod žena). U naselju ima 2036 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,54.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Rusinima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rusini | 4483 | 85.99% | ||
| Srbi | 263 | 5.04% | ||
| Romi | 76 | 1.45% | ||
| Mađari | 73 | 1.40% | ||
| Ukrajinci | 61 | 1.17% | ||
| Hrvati | 38 | 0.72% | ||
| Crnogorci | 37 | 0.70% | ||
| Jugosloveni | 31 | 0.59% | ||
| Slovaci | 30 | 0.57% | ||
| Muslimani | 9 | 0.17% | ||
| Slovenci | 3 | 0.05% | ||
| Makedonci | 3 | 0.05% | ||
| nepoznato | 26 | 0.49% | ||
| m | ž | |||
| ? | 0 | 3 | ||
| 80+ | 52 | 98 | ||
| 75-79 | 80 | 137 | ||
| 70-74 | 121 | 197 | ||
| 65-69 | 135 | 165 | ||
| 60-64 | 155 | 183 | ||
| 55-59 | 145 | 133 | ||
| 50-54 | 172 | 140 | ||
| 45-49 | 185 | 207 | ||
| 40-44 | 208 | 182 | ||
| 35-39 | 204 | 180 | ||
| 30-34 | 172 | 168 | ||
| 25-29 | 155 | 150 | ||
| 20-24 | 147 | 139 | ||
| 15-19 | 177 | 162 | ||
| 10-14 | 142 | 174 | ||
| 5-9 | 154 | 138 | ||
| 0-4 | 127 | 126 | ||
| prosek | 39.6 | 42.6 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1088 | 479 | 6 | - | 314 | 9 | 54 | 70 | 16 | 22 |
| Ženski | 639 | 265 | 1 | - | 118 | 2 | 1 | 63 | 16 | 4 |
| Oba | 1727 | 744 | 7 | - | 432 | 11 | 55 | 133 | 32 | 26 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 3 | 7 | 25 | 36 | 13 | 21 | - | - | 13 | |
| Ženski | 3 | 6 | 12 | 68 | 74 | 3 | - | - | 3 | |
| Oba | 6 | 13 | 37 | 104 | 87 | 24 | - | - | 16 |
U poslednjih 50-ak godina, broj stanovništva Ruskog Krstura opada. Za to ima više razloga. Prvi razlog je nagativan prirodni priraštaj, što je karakteristika cele regije. Drugi razlog je migriranje stanovštva. Do '90-ih godina mladi su odlazili na školovanje u veće centre (Kula, Novi Sad, Subotica...) i tamo su ostajali. Tokom krize i ratova u devedesitama Rusini su počeli emigrirati u zapadne zemlje, najviše u Kanadu. Danas u Kanadi živi veliki broj bivših stanovnika Ruskog Krstura, a i ostalih mesta gde žive Rusini.
Rusini su grkokatoličke veroispovesti. Ubrzo po svom doseljavanju na ove prostore osnovali su parohiju i izgradili malu crkvu. Današnja crkva u selu je izgrađena 1784. godine i posvećena je Prenosu Moštiju sv. Nikole. Danas je Ruski Krstur centar egzarhata za Grkokatolike u Srbiji i u Crnoj Gori, a time je crkva postala katedrala (saborna crkva). Pored sela je izgrađena 1859. crkvica, „Vodica“, na mestu gde su se godinama pre njene izgradnje događala ozdravljenja i prikazanja Bogorodice. U Ruskom Krsturu žive monahinje „Sestre službenice Presvete Bogorodice“ i „Male sestre“.
Ruski Krstur je kulturni i prosvetni centar Rusina Srbije. Prva škola je počela sa radom 1753. kao tzv. Trivijalna škola, gde se učilo čitanje, pisanje, računanje i osnove crkvenog pevanja sa veronaukom. Škola je na kraju 19. veka postala državna. Danas u Ruskom Krsturu deluje zabavište, osnovna škola na srpskom i rusinskom jeziku. Gimnazija u selu je jedina srednja škola sa rusinskim kao nastavnim jezikom u Evropi. Od 2009. godine, osim gimnazije, otvoren je i smer turistički tehničar u istoj školi.
Postoji nekoliko kulturnih manifestacija u selu. Najznačajniji je festival kulture Rusina i Ukrajinaca „Crvena ruža“. Zatim „Dramski memorijal Petra Rizniča-Đađe“, kao i kulturna manifestacija „Kostelnikova jesen“.
U Ruskom Krsturu se nalazi i izdavačka kuća „Ruske slovo“ (rusinska reč) sa štamparijom; kao i muzej, galerija i arhiva rusinske istorije.
Zbog izuzetno plodne zemlje o Krsturskom ataru, stanovštvo se od doseljenja, bavi poljoprivredom. Ona je i okosnica privrede sela. Brojna su poljoprivredna gazdinstva. U selu postoji pogon za preradu i smrzavanje hrane. Ruski Krstur je vrlo poznat po proizvodnji paprike. Određeni broj stanovštva je zaposlen u kućnim radionicama za proizvodnju nameštaja, koje je vrlo razvijeno.
Sport ima dugu tradiciju. 1923. je osnovan fudbalski klub „Rusin“, iz kojeg je kasnije izraslo istoimeno sportsko društvo. Ovo sportsko društvo neguje brojne sportove, a bavi se i organizacijom sportskih igara „Jaša Bakov“, na kojima učestvuju u turnirima svi rusinski klubovi.
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
