Izvorni kod stranice Tuzla

{{Geobox naselje u BiH
<!-- *** Gornji dio *** -->
|ime                 = Tuzla
|vrsta               = Grad
<!-- *** Ime **** -->
|službeni naziv      = Grad Tuzla
|slogan              =
|nadimak             = 
<!-- *** Slika *** -->
|slika               = Tuzla View of Tuzla.jpg
|slikaInfo           = Panorama Tuzle
|slikaDimenzija      =
<!-- *** Simboli *** -->
|zastava             = Flag of Tuzla, Bosnia and Herzegovina.svg
|grb                 = Coat of arms of Tuzla.svg
<!-- *** Države, regije i.t.d *** -->
|entitet             = [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacija BiH]]
|distrikt            =
|kanton              = [[Datoteka:Flag of Tuzla Canton.svg|20px|border]] [[Tuzlanski kanton]]
|općina              = Tuzla
|općina1             = 
|općina2             = 
|općina3             =
|općina4             = 
|općina5             =
|općina6             =
|općina7             =
|općina8             =
|općina9             =
|općina10            =
<!-- *** Položaj *** -->
|kordinati           = {{coord|44|32|17|N|18|40|34|E|type:city}}
|najveća tačka           =
|najveća tačka metara    =
<!-- *** Površina *** -->
|površinagrad            = 
|površinaopćina          = 302,35
|površinaGlavno urbano područje           =
<!-- *** Stanovništvo *** -->
|stanovništvo općina                      = 110.979
|stanovništvo grad                        = 74.457
|stanovništvo ukupno                      =
|stanovništvo godina                      = [[2013]]
|stanovništvo općina godina               = [[2013]]
|gustoća                                  =743
|gustoća općina                           = 436
<!-- *** Historija i administracija *** -->
|osnovano                                 =
|gradonačelnik                            = [[Jasmin Imamović]]<ref>[http://www.izbori.ba/Mandati27102008/ShowMunicipality.asp Rezultati izbora 2008]{{Dead link|date=July 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
|gradonačelnik stranka                    = [[Socijaldemokratska partija Bosne i Hercegovine|SDP]]
<!-- *** Kod ***  -->
|poštanski broj                           = 75 000
|pozivni broj                             = (+387) 35
<!-- *** Karta ***  -->
|karta pozicija                           =
|karta pozicija ime                       =
|prickpos x                               = 72
|prickpos y                               = 24
|karta tekst                              = Tuzla u BiH
<!-- *** Web stranice *** -->
|web stranice                             = https://grad.tuzla.ba
|bilješka                                 =
}}

'''Tuzla''' je jedan od većih [[grad]]ova u [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] i središte istoimene općine na sjeveroistoku zemlje. 2013. godine Tuzla je imala oko 115.000 stanovnika a taj broj se stalno povećava.Izgradnja u Tuzli se vrlo brzo razvila , izgrađeni su novi poslovno stambeni objekti.
Tuzla ulazi u sastav Tuzlanskog kantona kao glavna Općina.
Tuzlanski kanton je najmnogoljudniji kanton u čitavoj BiH , čega premašuje 450.000 stanovnika.

== Historija ==

Tuzla je jedno od najstarijih naselja u [[Evropa|Evropi]] sa kontinuitetom življenja. Dokaz tome su i pronađeni ostaci starog naselja sojeničkog tipa iz vremena [[neolit]]a.
Arheolozi su otkrili brojna naselja sa bogatim ostacima materijalne [[kultura|kulture]] prastarih stanovnika ovog područja. Pronađen je veliki broj [[neolit]]skih [[gline]]nih posuda sa raznim ornamentima od crne, sive i crvene [[keramika|keramike]] ali i kameni [[nož]]evi, [[sjekira|sjekire]], strugači i drugo. Otkriveni su ostaci hrane, ljudske kosti, životinjske kosti i razni plodovi koji su koristili za ishranu ljudi tog doba. I ovi podaci potvrdili su tvrdnje da je područje Tuzle bilo naseljeno još u [[Neolitska nalazišta na području Tuzle|mlađem kamenom dobu]].

Među pronađenim [[Arheologija|arheološkim]] materijalima ističe se i keramička neolitska posuda čija je namjena bila kuhanje slane vode i proizvodnja [[sol]]i.

Prvi pisani spomen o Tuzli potiče iz 950. godine. Te je godine [[византијско царство|bizantijski]] historičar i [[car]]
[[Konstantin Porfirogenet]] u svom djelu "[[O upravljanju državom]]", izričito spomenuo Tuzlu kao grad, pod [[rim]]skim nazivom Salines što znači grad soli, sa napomenom da se nalazi u sastavu [[Raška|Raškog]] [[knez]]a [[Časlav]]a, koji je poginuo u borbi sa [[Mađari]]ma.

[[1463]]. Tuzla postaje dio [[Otomansko Carstvo|Osmanskog carstva]], a iz tog vremena potječe i njeno današnje ime, koje se izvodi iz [[Turski jezik|turske]] riječi ''tuz'', koja označava sol.

Po odlasku Osmanlija [[1878]]. grad postaje dio [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske monarhije]]. Po završetku [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] Tuzla je, kao i cijela [[Bosna i Hercegovina]] bila dio novoosnovane ''Kraljevina [[Srbi|Srba]], [[Hrvati|Hrvata]] i [[Slovenci|Slovenaca]]'', od [[1929]]. zvane ''Kraljevina [[Jugoslavija]]''. Po jednom novinskom članku iz 1937, pijaca u gradu je "neobično bogata" ali zanatstvo je "potpuno propalo".<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1937/03/27?pageIndex=00007 "Politika", 27. mart 1937]</ref>

Kada su tokom Drugog svjetskog rata [[2. 10.|2. oktobra]] [[1943]]. godine partizanske jednice oslobodile Tuzlu od okupatora, Tuzla je bila najveći oslobođeni grad u [[Evropa|Evropi]].

Tuzla je jedini grad u Bosni i Hercegovini u kojoj, na izborima [[1991]]. godine, nisu pobijedile nacionalističke stranke. Pobjedu je na tim izborima odnio antinacionalistički blok koji je osvojio 68% glasova. Zbog toga je Tuzla je u stranim i domaćim medijima tokom rata imala predznak tolerantnog grada. Eksponent takve politike bio je ondašnji gradonačelnik [[Selim Bešlagić]]. U burnom periodu rata u BIH [[1992]]. - [[1995]]. godine Tuzla je, u, bila i ostala najbolji grad u BiH. Ipak, [[25. 5.|25. maja]] [[1995]]. godine desio se nezapamćen zločin u historiji grada, tzv. [[Masakr na Kapiji]], kada je granata ispaljena sa srpskog položaja na planini [[Ozren (Bosna i Hercegovina)|Ozren]] usmrtila 71, a ranila 115 civilnih osoba. Zločin se dogodio u središnjoj gradskoj ulici, centru noćnog života, na popularnoj "Kapiji". Na tom mjestu, u znak sjećanja, stoji spomenik sa imenima svih žrtava i tekstom: "''Na ovom mjestu, 25. maja 1995. godine, srpski fašistički agresor je granatom prekinuo 71 mladi život. Proučite fatihu i pomolite se. Pamtite i opominjite. Građani Tuzle''."

UNHCR je 17. jula 1998. godine Tuzlu proglasio otvorenim gradom.

== Kultura ==
===Nacionalni spomenici===
{{Glavni|Nacionalni spomenici u Tuzli}}
[[Datoteka:Flag of Tuzla, Bosnia and Herzegovina.svg|thumb|desno|Zastava grada Tuzla]]
Zastava Zastava Tuzle podjeljena na plavu i žutu površinu na kojoj se u lijevom uglu nalazi grb grada Tuzle.

=== Književnost ===

Tuzla je grad velike književne tradicije. Odavde potječe [[Meša Selimović]] ([[1910]] - [[1982]]), jedan od najvećih pisaca jugoistoka Evrope, kao i [[Derviš Sušić]], [[Stjepan Matijević]], [[Matija Divković]], [[Muhamed Hevai Uskufi]].

=== [[Slikarstvo]] ===
[[Datoteka:King Abdullah Bin Abdul Aziz Al Saud Mosque, Tuzla.jpg|250px|mini|desno|Džamija Kralja Abdullaha Bin Abdul Aziz Al Saud]]
Iz Tuzle potiču prvi školovani bosanskohercegovački slikari, [[Đorđe Mihajlović]] (Akademija u [[Minhen]]u) i [[Adela Ber]] (Akademija u [[Beč]]u). Sredinom treće decenije u likovni život se uključuju [[Franjo Leder]], [[Ismet Mujezinović]] i [[Dragiša Trifković]], čije stvaralaštvo postaje dominantan činilac duhovnosti grada. Iz Tuzle potiču [[James Haim Pinto]], jedan od vodećih američko-meksičkih [[mural]]ista, i [[Kristijan Kreković]], slavni [[peru]]anski slikar. Historičari umjetnosti kao značajnu pojavu likovnog života Tuzle izdvajaju djelo [[Mensur Dervišević|Mensura Derviševića]]. Međunarodna galerija portreta u Tuzli je osnovana [[1964]]. godine.
Danas je Tuzla sa jednom od najvećih galerija portreta na Balkanu, važan grad za likovnu umjetnost.
Već deset godina u Tuzli djeluje udruženje likovnih umjetnika pod nazivom [http://ulutk.serversway.com Udruženje likovnih umjetnika Tuzlanskog kantona - ULUTK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190622153238/http://ulutk.serversway.com/ |date=2019-06-22 }} koje je u decembru 2006. godine obilježilo 10 godina od svog osnivanja, a okuplja preko 50 članova kao i [[Udruženje mladih autora]] iz Tuzle.

=== Biblioteke ===

Pretpostavlja se da su prve biblioteke postojale u 17. vijeku, pri Behrambegovoj medresi i pri franjevačkim samostanima. Današnja Narodna i univerzitetska biblioteka opslužuje oko 100.000 korisnika, i ima preko 200.000 bibliotečkih jedinica.

=== Muzeji ===

Muzej istočne Bosne posjeduje arheološku, [[Etnologija|etnološku]], [[historija|historijsku]], [[Biologija|biološku]], [[Numizmatika|numizmatičku]] i [[umetnost|umjetničku]] zbirku. Među 50.000 eksponata sačuvani su tragovi kontinuiteta od 6500 godina života u tuzlanskom kraju.
Muzej solarstva, koji postoji u okviru Solane, baštini foto-dokumentacionu građu o historijatu solarstva.

=== Arhiv ===

Historijski arhiv Tuzla posjeduje 102 fonda i 22 zbirke, a ukupna količina građe iznosi 1500 dužinskih [[metar]]a. Najstarija arhivska građa potiče iz 17. vijeka.

=== [[Muzika]] ===

U Tuzli je [[1886]]. osnovano prvo bosanskohercegovačko pjevačko društvo. Početkom vijeka djelovalo je više kamernih grupa, te limeni orkestri Kreke i Vatrogasnog društva. Državna niža muzička škola otvorena je [[1949]]., a [[Srednja muzička škola Tuzla|Srednja muzička škola]] [[1957]]. godine. Pedesetih godina je osnovan i Veliki [[jazz]] orkestar. Među kulturno-umjetničkim društvima koja baštine folklornu tradiciju izdvajaju se KUD Bosna i UKUD Zvonko Cerić.

=== Narodno pozorište ===
 
U Tuzli je [[17. 4.|17. aprila]] [[1898]]. osnovano prvo bosanskohercegovačko [[teatar|pozorište]]. Narodno pozorište Tuzla u kontinuitetu radi od marta [[1949]]. godine. [[1960-e|1960-ih]] su pod krovom ove kuće djelovali pionirsko pozorište, [[balet]]naškola i sinfonijski orkestar. Časopis "Pozorište", kao jedinstvena [[teatar]]ska revija u BiH, pokrenut je [[1953]]. godine.

=== Školstvo ===

Prvi organizirani oblici školstva datiraju iz 17. vijeka, i vezani su za Behrambegovu medresu. Danas postoje 23 osnovne i 17 srednjih škola, sa oko 25.000 učenika. [[Univerzitet u Tuzli]] je osnovan [[1976]]., iako prvi oblici visokog školstva datiraju iz 1950-tih godina. Članice Univerziteta su sljedeći fakulteti: Tehnološki, Edukacijsko-rehabilitacijski, Ekonomski, Fakultet elektrotehnike, Fakultet za tjelesni odgoj i sport, Farmaceutski fakultet, Filozofski fakultet, Mašinski fakultet, Medicinski fakultet sa Visokom zdravstvenom školom, Pravni fakultet, Prirodno matematički fakultet, Rudarsko geološko građevinski fakultet i Akademija Dramskih Umjetnosti, te više instituta. Na Univerzitetu se obrazuje oko 15000 studenata.

=== Zdravstvo ===

Prvi oblici organizirane zdravstvene službe zabilježeni su [[1874]]., kada je otvorena Hastahana - prva tuzlanska bolnica.
Danas je Univerzitetski klinički centar najveća zdravstvena ustanova regije, sa 24 organizacione jedinice, među kojima dva zavoda i 22 klinike i poliklinike. UKC ima oko 1800 bolesničkih kreveta, oko 2400 zaposlenih, od čega preko 400 ljekara različitih specijalnosti. Dom zdravlja obavlja primarnu zdravstvenu zaštitu.

=== [[Sport]] ===

Organizirani oblici sportskog života datiraju jos i prije [[1904]]. godine kada se u Tuzli formira Gombolaško drustvo (Gimnastičko društvo). Danas djeluju 74 sportske organizacije, u 19 sportskih grana, sa 6500 aktivnih sportista. [[Atletika|Atletičari]] su ostvarili najveće uspjehe, osvojivši na desetine medalja na međunarodnim takmičenjima. [[Zlatan Saračević]] je bio evropski šampion i rekorder u dvoranskom bacanju kugle. Košarkašice [[KK Jedinstvo-Trocal|Jedinstva]] su [[1989]]. osvojile evropsku šampionsku titulu, pobjedivši u superfinalu petostrukog prvaka Evrope - ekipu italijanskog [[Primigi]]ja. Vrijedni spomena su zapaženi rezultati KBS Sinalco, koji postižu odlične rezultate na medunarodnim takmičenjima. Najveći broj tuzlanskih sportista je decenijama organiziran u 2 sportska društva - [[Sloboda]] i [[Jedinstvo]], a najpoznatiji tuzlanski i, vjerovatno, bosanskohercegovački sportista svih vremena je [[Mirza Delibašić]]. A najpoznatija sportašica Bosne i Hercegovine je Tuzlanka Razija Mujanović, svojevremeno košarkašica Jedinstva iz Tuzle.

== Geografija ==

Površina općine Tuzla 30235 ha ili 303&nbsp;km². Nadmorska visina 231 m/nm. Tuzla je sa sjeverozapada okružena planinskim vijencem [[Majevica]] ([[Medvednik]] 843 m²), sa jugozapada planinama [[Ozren (Bosna i Hercegovina)|Ozren]], [[Konjuh]] i [[Javornik]].

Područje Tuzle svrstava se u periopanansku oblast tj. kontaktnu zonu [[Dinarske planine|Dinarida]] [[Panonska nizija|Panonske nizije]]. [[Kotlina]]sto područje nalazi se na južnoj strani grebena Majevice i odvojenog grebena prema [[Obodnica|Obodnici]]. Sastoji se pretežno od dugih poprečnih potočnih [[dolina]] i [[kosa]] koje se završavaju u dolini rijeke [[Jala|Jale]]. Teren je blago nagnut prema jugu.

Susjedne općine Tuzli su sa sjeverne i sjeveroistočne strane [[Srebrenik]] i [[Lopare]], sa jugoistočne [[Kalesija]], sa južne [[Živinice]] i sa zapadne [[Lukavac]].

Osnovnu mrežu vodotoka čini rijeka Jala sa svojim pritokama, od kojih su najveće [[Solina]] i [[Joševica]], te [[Požarnička rijeka]], [[Grabov Potok|Grabov]] i [[Mramorski potok]].

Jala izvire na području Majevice, na lokalitetu ravni liještak, na [[nadmorska visina|nadmorskoj visini]] od 700 m. Ukupna dužina glavnog toka od izvorišta do ušća u [[Spreča|Spreču]] iznosi 37&nbsp;km.

Šire tuzlansko područje većim dijelom je izgrađeno od geološki mlađih sedimenata ([[neogen]]), značajnih s [[Ekonomija|ekonomskog]] stanovišta ([[ugljen|ugalj]], [[halit|kamena so]], [[kvarcni pijesak]] i dr).

Nastanak [[Tuzlanski bazen|tuzlanskog bazena]] vezan je za više faza koje su se smjenjivale nakon [[mezozoik]]a, a koje su za posljedicu imale stvaranje različitih uvjeta [[taloženje|taloženja]]. U sadejstvu sa polioklimatskim karakteristikama nastale su raznolike i specifične sedimentne tvorevine.

Tuzla ima odlike [[umjereno kontinentalna klima|umjereno kontinentalne klime]]. Određene specifičnosti izazvane su lokalnim [[reljef]]om, općim položajem u odnosu na dominantne regije u okolini (bosanski planinski centralni masiv s jedne, i Panonska nizija s druge strane), vazdušnim strujanjima tropskih i polarnih vazdušnih masa i [[ciklona|ciklonskim]] aktivnostima.

Generalne odlike [[klima|klime]] odnose se na jasnu iz izraženost sva četiri [[godišnje doba|godišnja doba]], relativnu vlažnost i oblačnost, na maksimum padavina u toplijem dijelu godine, i minimum krajem zime.

Srednja godišnja [[temperatura]] u posljednjih pola vijeka je 10,1 stepen C. Najhladniji mjesec je januar sa prosječnom temperaturom od 0,6 stepeni, a najtopliji juli sa 19,4. U ovom nizu najviša temperatura je izmjerena u augustu 1971. i iznosila je +38,4 stepeni, a najniža od –25,8 stepeni u januaru 1963.

Prosječan broj dana u godini s negativnim temperaturama, odnosno mrazom je 91, a godišnje, a godišnje ima 20 dana kada temperatura prelazi 30 stepeni. Sa temperaturom većom od 25 stepeni je 80 dana u godini.

Dnevnih perioda s kišom je 135, s pljuskom 19, s grmljavinom 37, s pojavom magle 69, sa snijegom i sa snježnim pokrivačem 52 (maximalna visina snježnog pokrivača izmjerena u februaru 1984. god 97&nbsp;cm).

Godišnje je prosječno 127 oblačnih i 63 vedra dana. Prosječna količina padavina iznosi 908,6 l/m², vlažnost zraka 79%, a atmosferski [[tlak|pritisak]] 980,2 hPa.

Klimatski faktori su povoljni, jer ih karakterizira pretežna normalnost [[meteorologija|meteoroloških]] parametara, i manji uticaj [[Temperaturna inverzija|temperaturnih inverzija]].
== Naseljena mjesta == 
Andrići, Antunovići, Avdibašići, Badre, Baljkovica, Banj Brdo, Bare, Batva, Bećarevac, Borić, Bosanska Poljana, Brčanska Malta, Brđani, Breške, Breze, Brgule, Bukinje, Bukovčići, Bulevar, Centar, Cerik, Crno Blato, Crvene Njive, Cviljevina, Čajići, Čaklovići Donji, Čaklovići Gornji, Čanići, Čapljak, Delići, Divkovići, Dobrnja, Dokanj, Dolovi, Donji Brđani, Donji Mosnik, Dragodol, Dragunja, Dragunja Donja, Dragunja Gornja, Drežnik, Dubovac, Galešići (Galušići), Gojino Brdo, Goli Brijeg, Gornja Tuzla, Gornji Dolovi, Gornji Mosnik, Grablje, Grabovica, Grabovica Donja, Grabovica Gornja, Grabovica Srednja, Hudeč, Hukići, Husino, Ilinčica, Irac, Jasici, Jedren, Kalebići, Kiseljak, Kojšino, Kolimer, Kolona Lipnica, Kolovrat, Konjikovići, Kosci, Kovačevo Selo, Kovačica, Kozlovac, Krdžalići, Križani, Krojčica, Krtolije, Kukarića Brdo, Kukovina, Kula, Kužići, Lipnica, Lipnica Donja, Lipnica Gornja, Lipnica Srednja, Luke, Ljepunice, Ljubače, Mala Solina, Mandići, Marina Glava, Marinkovići, Matići, Mihatovići, Miladije, Milešići, Moluhe, Moluška Rijeka, Momanovo, Morančani, Mosnik, Mramor, Mramor Novi, Novo Naselje, Obodnica, Obodnica Donja, Obodnica Gornja, Odžačina, Orašje, Osoje, Par Selo Gornje, Pasci Donji, Pasci Gornji, Petrovice Donje, Petrovice Gornje, Piskavica, Plane, Podšići, Pogorioci, Poljice, Poljana, Potraš, Požarnica, Previle, Rapače, Rasovac, Ravna Njiva, Razinoge, Repuševac, Seljublje, Sepetari, Simin Han, Sjenjak, Skojevska, Slana Banja, Slana Bara, Slatina, Slavinovići, Smrečik, Snoz, Solana, Solina, Starača, Stupine, Svojtina, Ševar, Šići, Šićki Brod, Šikara (Šikare), Ši Selo, Teočak, Tetima, Tisovac, Trnovac, Trstje, Tušanj, Tuzla, Udeč, Ušće, Vasići, Veresika (Veresike), Vilušići, Vršani, Zlokovac i Žigići.

== Stanovništvo ==

{{Glavni|Demografija Tuzle|Spisak naseljenih mjesta u Tuzli}}

Po posljednjem službenom popisu stanovništva iz [[2013]]. godine, općina Tuzla imala je 110.979 stanovnika, raspoređenih u 66 naselja.<ref>{{Cite web|url=http://www.statistika.ba/?show=12&id=11088|title=Popis stanovništva|accessdate=2024-07-26}}</ref> Poslije potpisivanja Daytonskog sporazuma općina Tuzla, gotovo u cjelini, ušla je u sastav [[Federacija Bosne i Hercegovine|Federacije Bosne i Hercegovine]]. U sastav [[Republika Srpska|Republike Srpske]] ušao je dio naseljenog mjesta Potraš.

{|
|-
|colspan=7| Nacionalni sastav općina Tuzla, popis [[2013]].
|-
| ukupno
| 110.979
|-
| Bošnjaci
| 80.774 (72,8%)
|-
| [[Hrvati]]
| 15.396 (13,9%)
|-
| [[Srbi]]
| 3.378 (3,0%)
|-
| ostali, neopredijeljeni i nepoznato
| 11.431 (10,3%)
|}

{|
|-
|colspan=7| Nacionalni sastav Grad Tuzla, popis 2013.
|-
| ukupno
| 74.457
|-
| ''[[Muslimani (narod)|Muslimani]]'' ([[Bošnjaci]])
| 56.893 (76,4%)
|-
| [[Hrvati]]
| 6.005 (8,1%)
|-
| [[Srbi]]
| 2.487 (3,3%)
|-
| ostali, neopredijeljeni i nepoznato
| 9.073 (12,2%)
|}

== Privreda ==

Poslije grada Sarajeva i Banja Luke, Tuzla je najveći industrijski centar Bosne i Hercegovine. U gradu ili neposrednoj blizini grada nalaze se mnoge tvornice hemijskih proizveda, industrija hrane i pića te teška industrija.

=== Karakteristike i stanje privrede na području općine Tuzla ===

Grad Tuzla administrativno je sjedište te privredni, kulturni i obrazovni centar [[Tuzlanski kanton|Tuzlanskog kantona]] i ekonomsko-geografske regije sjeveroistočne Bosne.

Prirodni resursi i bogata nalazišta energetskih i mineralnih sirovina bili su opredjeljujući faktor za usmjeravanje dosadašnjeg [[privreda|privrednog]] razvoja ovog područja, a ujedno su i važan oslonac budućeg razvoja.

Predratnu privrednu strukturu tuzlanskog područja karakteriše razvoj bazne industrije i [[energetika|energetike]], kao dominantnih privrednih grana, sa obilježjem ekstenzivnosti.

Industrija općine Tuzla, do početka rata, bila je privredna grana sa najvećim učešćem u ostvarivanju ukupnih privrednih efekata i to u zaposlenosti oko 45%, a u [[Društveni proizvod|društvenom proizvodu]] oko 50%.

Prema društvenom proizvodu p.c. u predratnom periodu Tuzla je bila među najbolje pozicioniranim gradovima u Bosni i Hercegovini, dok je prema [[Stopa zaposlenosti|stopi zaposlenosti]] bila najrazvijeniji regionalni centar.

U okolnostima koji ograničavaju dinamiziranje privrednih aktivnosti i dostizanje prijeratnih pokazatelja privrednog razvoja, kao vrlo jak i nezaobilazan pravac razvoja predstavlja razvoj poduzetničkog sektora ekonomije.

Razvoj [[Mala privreda|male privrede]] jedan je od oblika prestruktuiranja postojećih i organizovanja novih privrednih aktivnosti.

Sve zemlje u našem okruženju, koje su prošle ili prolaze fazu privredne i društvene [[Tranzicija|tranzicije]], uključile su se u aktivnosti koje obezbjeđuju ambijent i podršku za razvoj poduzetništva, osnivanjem inkubacionih centara, poduzetničkih centara, razvojnih agencija, lokalnih poslovnih udruženja, što je uz odgovarajuću finansijsku podršku rezultiralo nastankom velikog broja novih subjekata, novih radnih mjesta i novostvorene vrijednosti.

[[Opština|Općine]], kao jedinice lokalne samouprave, imaju veoma značajnu ulogu u lokalnom ekonomskom razvoju, u kojem se nizom mjera i aktivnosti, na lokalnom nivou, stimuliše poduzetnički sektor i stvara povoljan ambijent za osnivanje i razvoj malih i srednjih preduzeća.

U skladu sa nadležnostima i raspoloživim mogućnostima, općina Tuzla je u tom smislu već poduzela niz aktivnosti, a u narednom periodu se može očekivati i veća ekspanzija aktivnosti i efekata. Od do sada učinjenog općina Tuzla ističe:
skraćenje vremena i povećanje efikasnosti rješavanja zahtjeva za registrovanje djelatnosti, smanjenje općinskih taksi i naknada za samostalne poduzetnike i privredna društva u postupku registrovanja djelatnosti, kontinuirani rad na obezbjedjenju povoljnih lokacija i prostora za osnivanje i razvoj poduzetnika, poduzimanje aktivnosti na uspostavljanju institucionalne regionalne saradnje i uključivanje u projekte koje finansira [[Evropska unija]] u cilju razmjene iskustava i znanja u podršci razvoja malih i srednjih preduzeća.

Tuzla je najstarije ili jedno od najstarijih naselja u [[Evropa|Evropi]], sa kontinuitetom življenja. Arheolozi su otkopali dovoljno arheološkog materijala koji je nedvosmisleno potvrdio da je Tuzla nekada bila veliko i bogato neolitsko naselje na sojenicama. U velikom broju raznolikih keramičkih predmeta, posebno se ističu neolitske posude za proizvodnju soli iz slane vode.

Tuzlu je najstarijim ili jednim od najstarijih naselja u Evropi učinila njena posebna geološka prošlost. Naime, veliki dio [[Evropa|Evrope]], u davnoj geološkoj prošlosti, predstavljao je dno Panonskog mora. I posljednji ostaci ovoga mora povukli su se sa sadašnje površine prije 10 miliona godina. Samo ispod Tuzle ovo more ostavilo je trag u vidu 350 miliona tona slanih stijena i slane vode. Slana voda izbijala je na površinu, ljudi su je prerađivali u so čak u neolitu. Poslije su oformili bunare, koji su postajali sve savremeniji, a slana voda je vremenom postala osnovom hemijske industrije u savremenoj Tuzli.

[[18. 7.|18. jula]] [[2003]]. godine, lokalne vlasti su odlučili da veliku količinu slane vode izvuku na površinu, u prethodno pripremljeno dno, tako je Tuzla danas jedini grad u Evropi koji ima slano jezero i jedini grad na svijetu čije je slano jezero istovremeno i kupalište i plaža u najužoj historijskoj jezgri grada. Voda slanog [[Panonsko jezero|Panonskog jezera]] je navodno i ljekovita.

Tuzla ima veliku industrijsku tradiciju, zasnovanu na bogatim nalazištima soli i uglja.

Tuzla je grad velike tradicije multikulturalnosti. Stoljećima njegovani sklad među razlikama u Tuzli, položio je svaku historijsku provjeru i sva historijska iskušenja. Tuzlanska tolerancija naročito je ispoljavana u [[Drugi svjetski rat|Drugom svjetskom ratu]] i nedavno minulom ratu u Bosni i Hercegovini.

Danas je Tuzla grad nove energije, posljednjih godina doživljava veliku ekspanziju gradnje, naglog i brzog razvoja.

== Saobraćaj ==
{{...}}
[[Datoteka:13.05.11 Tuzla ŽFBH 212.307 (5806033202).jpg|mini|Željeznička stanica u Tuzli]]

== Sportski timovi ==

* Gimnastički klub Tuzla
* [[FK Sloboda|FK Sloboda Tuzla]]
* [[KK Sloboda-Dita]]
* [[KK Jedinstvo-Trocal]]
* Karate klub Tuzla Sinbra
* [[Atletski klub Sloboda Tuzla]]
* [[KK Salinass Fallconss]]
* [[Rukometni klub Sloboda]]
* [[MNK Bosna Kompred Tuzla]]
* Biciklistički klub Zmaj od Bosne 
* Plivački klub Zmaj-Alpamm Tuzla
* Plivački klub Sloboda Tuzla
* Odbojkaški klub Tuzla

== Slavni ljudi ==
<div style="height: 430px; overflow: auto; padding: 3px;text-align: left; border: 1px solid #000000;">{{div col|cols = }}
* [[Meša Selimović]], pisac
* [[Mirza Delibašić]], sportista
* [[Edin Haračić]], vojnik
* [[Faruk Prcić]], atletičar, vojnik i dobitnik najvećeg vojnog odlikovanja "Zlatni Ljiljan"
* [[Ismet Mujezinović]], umjetnik
* [[Muhamed Hevai Uskufi]], pisac i lingvist
* [[Derviš Sušić]], pisac
* [[Svetlana Kitić]], rukometašica
* [[Vlado Kerošević]], glumac
* [[Emir Hadžihafizbegović]], glumac
* [[Dževad Šećerbegović]], poznati fudbaler
* [[Dejan Slavuljica]], likovni umjetnik
* [[Mersed Kovačević]], fudbaler
* [[Nedžad Verlašević]], fudbaler
* [[Damir Mršić]], košarkaš
* [[Mićo Cvjetković]], atletičar
* [[Mustafa Hukić]], bivši fudbaler
* [[Šefik Azapagić]], fudbaler
* [[Enes Mešanović]], fudbaler
* [[Damir Mulaomerović]], košarkaš
* [[Saša Bratić]], sportski menadžer
* [[Eldar Hadžimehmedović]], fudbaler
* [[Asim Paščanović-Pars]], košarkaš
* [[Žarko Vujović]], košarkaš
* [[Jasmin Hukić]], košarkaš
* [[Marjan Mijajlović]] , poznati sportski komentator
* [[Mirza Mešić]], fudbaler
* [[Sanel Redžić]], gitarista
* [[Husneta Tupković]], MISS Federacije Bosne i Hercegovine za 2013.
* [[Amar Selimović]], glumac
* [[Mirsad Dedić]], fudbaler
* [[Muhamed Delić]], atletika
* [[Alisa Marić]], šahovski velemajstor
* [[Goran Ivanković]], bivši sportski radnik
* [[Davor Janjić]], poznati glumac
* [[Planinka Jurišić-Atić]], muzički pedagog
* [[Vladimir Valjarević]], koncertni pijanist
* [[Marijan Beneš]], profesionalni bokser
* [[Fatmir Alispahić]], publicista
* [[Jasmin Imamović]], pisac
* [[Meliha Fakić]], glumica
* [[Denis Karić]], fudbaler
* [[Andrea Petković]], poznata teniserka
* [[Sulejman Dorić]], poznati navijač FK Sloboda
* [[Emir Imamović]], novinar i književnik
* [[Selma Bajrami]], poznata folk pjevačica
* [[Elmina Čivić Minkica]], atletičarka
* [[Igor Mujkanović]], rukometaš
* [[Halid Gazibegović]], atletika
* [[Semir Atić]], novinar i profesor književnosti
* [[Emir Delalić]], slikar-dizajner
* [[Miljka Brđanin-Babić]], poznata glumica
* [[Nedžad Ibrahimović]], profesor, filmski autor
* [[Jasenko Sabitović]], fudbaler
* [[Mirsad Tuka]], poznati glumac
* [[Tomislav Alaupović]], političar pravaškog usmjerenja i kazališni umjetnik
* [[Franjo Leder]], kipar
* [[Vinko Galušić]], atletičar
* [[Salko Zildžić]], profesionalni borac
* [[Dragiša Trifković]], likovni umjetnik
* [[Zoran Čeleketić]], poznati privrednik
* [[Mustafa Hukić]], fudbaler i bivši trener fudbalske reprezentacije BiH
* [[Salih Brkić]], novinar
* [[Ensar Hajder]], plivač
* [[Mile Mijačinović]], poznati rukometaš 
* [[Safet Alibašić]], sjedeća odbojka
* [[Bijader Atić]], šahista i šahovski sudija
* [[Nedžad Salković]], pjevač sevdalinki
* [[Mario Božić]], fudbaler
* [[Vedran Čičak]], ravnatelj Tamburaškog orkestra TV BiH
* [[Fadil Nadarević]], gimnastičar
* [[Hajrudin Trle]], biciklista
* [[Adnan Malkić]], atletičar
* [[Said Husejinović]], nogometaš
* [[Salih Selesković-Sele]], profesor i sportski radnik
* [[Sanja Maletić - Kukić]], poznata folk pjevačica
* [[Sead Mulić]], rukometaš
* [[Armin Ćatić]], poznati glumac;
* [[Miodrag Vujadinović]], rukometaš
* [[Jasminka Guber]], atletičarka
* [[Muhamed Mujkanović]], pjevač
* [[Ibro Pašić]], ljekar, osnivač medicinskog fakulteta u Tuzli
* [[Nađa Avdibašić-Vukadinović]], atletičarka
* [[Jasmina Fočak]], atletičarka
* [[Kada Delić-Selimović]], atletičarka
* [[Jasna Horozić]], atletičarka
* [[Kristijan Botić]], privrednik
* [[Dijana Kojić]], atletičarka
* [[Branko Dešić]], sportski radnik i profesor
* [[Meliha Mulahalilović]], atletičarka
* [[Zlatko Dukić]], novinar
* [[Mara Mićanović-Radojkić]], atletičarka
* [[Selim Bešlagić]], političar
* [[Jasmina Delić]], atletičarka
* [[Džavid Husić]], novinar i publicista
* [[Tanja Ilić - Pavlić]], poznata košarkašica
* [[Senad Fetahagić]], poznati rukometaš i bivši selektor rukometne reprezentacije Bosne i Hercegovine
* [[Nedret Mujkanović]], direktor UKC Tuzla
* [[Miroslav Petrović (novinar)|Miroslav Petrović]], [[Bosna i Hercegovina|bosanskohercegovački]] poznati sportski novinar
* [[Salih Hot]], atletičar
* [[Adnan Krdžalić]], sportski radnik
* [[Rade Milovanović]], šahista
* [[Ivana Perkunić]], glumica
* [[Mehdin Hodžic]], vojnik
* [[Semezdin Mehmedinović]], književnik
* [[Nusret Sarvan]], novinar
* [[Vladimir Ivanek]], stonoteniser
* [[Divan]], muzička grupa
* [[Zoran Nikić]], fudbaler
* [[Jasmina Tinjić]], teniserka
* [[Ibrahim Kozlić]], novinar
* [[Miroslav Tadić]], muzičar 
* [[Maya Sar]], muzičarka, pjevačica, predstavnica BiH na Eurosongu 2012
* [[Mahir Sarihodžić]], muzičar
* [[Lepa Brena]], pjevačica
* [[Miralem Pjanić]], fudbaler
* [[Svetlana Kitić]], rukometašica
* [[Milan Đurić]], fudbaler
{{div col end}}
</div>

== Povezano ==
* [[Počasni doktori nauka Univerziteta u Tuzli]]

== Reference ==
{{reference}}

== Vanjski linkovi ==

{{Koordinate|44_32_17N_18_40_34E_type:city(80302)_region:BA|44° 32' S; 17° 40' I}}
* [http://www.tuzlamap.tk/ MAPA TUZLE - Tuzla map - Karta Tuzle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180810041228/http://www.tuzlamap.tk/ |date=2018-08-10 }} {{Simboli jezika|sh|Srpskohrvatski}}
* [http://www.tuzla-x.ba/ Tuzla-x.ba - Tuzlanski web portal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100723114744/http://www.tuzla-x.ba/ |date=2010-07-23 }} {{Simboli jezika|sh|Srpskohrvatski}}
* [http://www.untz.ba/ Univerzitet u Tuzli] {{Simboli jezika|sh/en|Srpskohrvatski & Engleski}}
* [http://www.forumtz.com Forum građana Tuzle] {{Simboli jezika|sh/en|Srpskohrvatski & Engleski}}
* [http://tuzlanski.ba/ Tuzlanski.ba]
* [http://www.tip.ba/ Tip.ba]
* [http://boljatuzla.ba/ Boljatuzla.ba]
* [http://tuzlalive.ba/ Tuzlalive.ba]
* [http://volimtuzlu.ba/ VolimTuzlu.ba]
* [http://www.tkportal.ba/ TKportal.ba] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140327100932/http://www.tkportal.ba/ |date=2014-03-27 }}
* [http://www.bkctuzla.ba BKC Tuzla]
* [http://www.bportal.ba/ Bportal.ba]
* [http://www.rtvtk.ba RTV TK Tuzla] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101130114811/http://rtvtk.ba/ |date=2010-11-30 }}
* [http://druga.tv Druga.tv] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141224093139/http://www.druga.tv/ |date=2014-12-24 }}
* [http://www.rtv7.ba RTV 7 Tuzla]
* [http://www.tuzlainfo.ba Tuzla Info]
* [http://www.rtvslon.ba RTV Slon]
* [http://www.vladatk.kim.ba Vlada TK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110924075514/http://www.vladatk.kim.ba/ |date=2011-09-24 }}
* [http://www.ukctuzla.ba UKC Tuzla]
* [http://www.bhsrce.ba Centar za srce BH Tuzla] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180307065616/http://bhsrce.ba/ |date=2018-03-07 }}
* [http://tuzlarije.net Forum omladine Tuzle] {{Simboli jezika|sh|Srpskohrvatski}}
{{Administrativna podjela Bosne i Hercegovine}}
{{commonscat|Tuzla}}

[[Kategorija:Gradovi u Bosni i Hercegovini]]
[[Kategorija:Općine Bosne i Hercegovine]]
[[Kategorija:Tuzlanski kanton]]
[[Kategorija:Tuzla]]