Akvileja
Akvileja (lat. Aquileia, tal. Aquileia, sloven. Oglej) je općina (comune) od 3306 stanovnika[1] u Sjevernoj Italiji. Akvileja je uz Ravennu najvažnije arheološko nalazište sjeverne Italije.
Akvileja
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 45°46′N 13°22′E / 45.767°N 13.367°E | |
| Država |  Italija
|
| Regija | Friuli-Venezia Giulia |
| Frazione | Beligna, Belvedere |
| Vlast | |
| - Gradonačelnik | Emanuele Zorino |
| Površina | |
| - Ukupna | 36.8 km²[1] |
| Visina | 5 m[1] |
| Stanovništvo (2017) | |
| - Grad | 3306[1] |
| - Gustoća | 89.76 st/km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 33051 |
| Pozivni broj | 0431 |
| Karta | |
  Akvileja Pozicija Akvileje u Italiji | |
Geografija
urediAkvileja se nalazi sjeverozapadno od Trsta, nedaleko od Jadranskog mora duž rijeke Natisse.[2]
Historija
uredi
Akvileja je osnovana 181. pne. kao Rimska kolonija sa ciljem osiguranja sjeverne Italije od Kelta. Nalazeći se desetak kilometara južno od donjeg toka rijeke Soče i nekih 7 kilometara od mora, Akvileja je predstavljala uporište za zatvaranje uskog pojasa između Alpa i Jadranskog mora. Radi povoljnog položaja prerasla je iz vojnog logora u grad, a bila je i glavna baza za rimske vojne operacije prema rijeci Dunavu. Bila je kanalima povezana s morem, a u nju su vodili i mnogi putovi. U 4. vijeku bila je četvrti grad Italije, poslije Rima, Milana i Capue. Godine 340. car Konstantin II je ubijen ispred gradskih zidina u pokušaju da zauzme grad od svoga brata Konstansa. Godine 381. tu je održan Akvilejski koncil, prvi od mnogih.
Huni su je zauzeli 452. godine poslije tromjesečne opsade i sravnili je sa zemljom. Akvieja se obnovila sve do ponovnog pada pod Langobarde 568 godine. Langobardski vojvoda od Furlanije je vladao Akvilejom i okolicom iz Cividalea sve dok 774. godine Karlo Veliki nije zauzeo Lombardiju i načinio je franačkim vojvodstvom s vojvodom Erikom od Friulija na čelu.
Krajem 8. i početkom 9. vijeka, u Akvileji je postojala patrijarhija pod čijim su nadzorom pokrštavani i panonski Hrvati. S propašču franačke države u 10. vijeku stanovnici su pretrpjeli pljačkaške napade Mađara. Do 11. vijeka, Akvilejska patrijarhija je postala dovoljno snažna da osigura privremenu vlast nad Furlanijom i Akvilejom. Tako je car Svetog Rimskog Carstva dao patrijarhu tu regiju u feudalni posjed. No, patrijarhov autoritet je konstantno bio razlogom teritorijalnih razmirica okolnog plemstva. Akvilejska patrijarhija je naposljetku ukinuta 1751. i taj kraj je potpao pod jurisdikciju biskupija u Udinama i Gorici.
Znamenitosti
uredi
| Arheološka zona i patrijarhalna bazilika u Akvileji | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
| | |
| Italija | |
| Registriran: | 1998. |
| Vrsta: | kulturno dobro |
| Mjerilo: | iii, iv, vi |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Akvileja je bila jedan od najvećih i najbogatijih rimskih gradova. Iskapanja su otkrila jednu ulicu i sjeverozapadni kut gradskih zidina, dok Državni arheološki muzej sadrži preko 20,000 natpisa, skulptura i drugih starina (staklenih posuda, rimskog novca i dr.) iz Akvileje. Većina rimskih ostataka još leži neotkriveno pod livadama Akvileje, čineći veliko arheološko bogatstvo – najveći netaknuti rimski grad.
Patrijarhalna bazilika je veličanstvena građevina s podnim mozaikom, a igrala je ključnu ulogu u pokrštavanju velikog dijela središnje Europe u ranom srednjem vijeku. Ovu baziliku s ravnim krovom podigao je patrijarh Poppo 1031. godine na mjestu starije crkve, a dogradio ju je 1379. godine patrijarh Marquad u gotičkom stilu.
Romaničko-gotička fasada je povezana s dvorištem tzv. Paganske crkve i ostatkom krstionice iz 5. stoljeća. Unutrašnjost je trobrodne bazilike s podnim mozaicima iz 4. stoljeća, dok je drveni krov iz 1526. godine, a freske na zidovima iz različitih doba; u kapeli sv. Petra su iz 4. st., u apsidi su iz 11. stoljeća. Tzv. Kripti freski, ispod prezbiterija, nalazi se ciklus freski iz 12. stoljeća s prikazom korijena kršćanstva u Akvileji i sv. Hermagorasa, prvog biskupa.
Zbog toga su arheološke iskopine i patrijarhalna bazilika upisani na UNESCOv popis mjesta svjetske baštine u Europi 1998. godine.
-
Ostaci rimskog foruma -
Za arheološki lokalitet u Akvileji se vjeruje kako je najveći rimski grad koji tek treba iskopati -
Stara rimska luka -
Pročelje bazilike -
Arheološki muzej Akvileje
Pobratimski gradovi
uredi
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Italy: Friuli-Venezia Giulia” (engleski). City population. Pristupljeno 7. 3. 2019.
- ↑ „Aquileia” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 6. 3. 2019.
