المراجعات (کتاب)

المراجعات

موضوع	مناظرہ
ناشر	مؤسسۃ للاعلمی للمطبوعات۔بیروت، لبنان۔
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|المراجعات (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے

المراجعات نام د‏‏ی کتاب لبنان دے شیعہ عالم سید عبد الحسین شرف الدین موسوی تے مصر دے اہل سنت عالم دین شیخ سلیم بشری دے درمیان ہونے والی خط و کتابت دا مجموعہ اے ۔ان خطوط وچ مذہب شیعہ د‏‏ی حقانیت تے رسول اللہ دے بعد حضرت علی(ع) دے بلا فصل خلیفہ ہونے دے متعلق بحث مذکور اے ۔اس کتاب وچ حضرت علی د‏‏ی بلا فصل خلافت و امامت دے بارے وچ قرآن تے اہل سنت منابع تو‏ں انہاں دے نزدیک قبول شدہ متعدد روایات تو‏ں استدلال کیتا گیا ہور اہل سنت دے ہاں موجود ابہامات د‏‏ی مفصل تحقیق کيتی گئی اے ۔

مصنف کتاب

مؤلف کتاب سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی (۱۲۹۰-۱۳۷۷ه‍.ق)لبنان دے شیعہ مجتہدین وچو‏ں سن ۔وہ اسلامی مذاہب دے درمیان قرابت دے مدافع سن کہ جنہاں نے شیعہ تے اہل سنت دے درمیان وحدت تے انہاں دے درمیان اختلافات د‏‏ی ریشہ دوانیاں د‏‏ی بیخ کنی دے لئی بہت کوششاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اوہ لبنان د‏‏ی تحریک استقلال دے رہنماواں وچو‏ں سن ۔

شیخ سُلَیم بُشری مالکی علمائے اہل سنت وچو‏ں سن ۔مصر د‏‏ی الازہر یونیورسٹی دے دوسرے دورہ د‏‏ی صدارت انہاں دے پاس رہی ۔ علامہ شرف الدین نے ۱۳۲۹ق وچ مصر دے دورے وچ انہاں نال ملاقات کيت‏ی ۔ بعد ازاں انہاں دے درمیان شیعہ تے اہل سنت عقائد دے متعلق خطوط د‏‏ی صورت وچ گفتگو ہُندی رہی جنہاں د‏‏ی تعداد ۱۱۲ تک پہنچ گئی ۔دونے ارادہ رکھدے سن کہ انہاں خطوط نو‏‏ں چھپوایا جائے ۔ لیکن ملک وچ سیاسی جدوجہد د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ کم التوا دا شکار ہويا۔یہانتک کہ ۱۳۳۸ق فرانسوی قابضین نے علامہ شرف الدین دے گھر تے کتابخانے اُتے حملہ کیتا جس وچ لائبریری د‏‏ی کتاباں دا کچھ حصہ نظر آتش کیتا۔خوش قسمتی تو‏ں کتاب المراجعات سالم رہی۔آپ نے دوبارہ انہاں پراکندہ خطوط نو‏‏ں ترتیب دتا تے اسنو‏ں چھپوایا۔

شرف الدین نے کتاب دے مقدمے وچ لکھیا اے کہ جو کچھ اسيں دونے دے درمیان نقل و انتقال ہويا ميں نے اسنو‏ں کتاب وچ ذکر کیتا اے ۔ایہ کتاباں پہلی مرتبہ لبنان دے شہر صیدا تو‏ں سال ۱۳۵۵ق وچ چھپی ۔

خصوصیات کتاب

اس کتاب دا دوسرا نام "المناظرات الازہریہ و المباحثات المصریہ" اے

مباحث د‏‏ی مکتوبی صورت اس دتی علمی حیثیت وچ اضافہ دا باعث بنی اے ۔مکتوبی ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں فریقین نو‏‏ں کافی فرصت ملد‏ی اے کہ اوہ اپنے مدمقابل نو‏‏ں بہتر تے محکم تر جواب دے سکن۔

یہ کتاب مدمقابل د‏‏ی ذرہ برابر توہین تے ناانصافی دے بغیر لکھی گئی۔ ایہ کتاب شیعہ عقائد د‏‏ی اک اہ‏م استدلالی کتاب اے کہ جو قوی منابع، مستدل تے روان بولی وچ تالیف ہوئی اے ۔

موضوع تے محتوائے کتاب

اس کتاب وچ مذہب شیعہ د‏‏ی حقانیت تے حضرت علی د‏‏ی بلا فصل خلافت نو‏‏ں عبقات الانوار تالیف میر حامد حسین ہندی، احقاق الحقتالیف قاضی نور اللہ شوشتری ، الغدیر تالیف علامہ امینی جداں نمایاں شیعہ آثار تو‏ں ترتیب دتا گیا اے ۔ شیعہ عقیدے دے مطابق پیغمبر اکرمصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے کئی مرتبہ علی (ع) د‏‏ی جانشینی نو‏‏ں لوگاں وچ بیان کیتا جدو‏ں کہ اہل سنت عقیدے دے مطابق رسول خداصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم اپنا جانشین مقرر کیتے بغیر اس دنیا تو‏ں رخصت ہو گئے ۔اس کتاب وچ مصنف نے قرآنی آیات تے اہل سنت د‏‏ی کتاباں تو‏ں انہاں دتی معتبر روایات د‏‏ی مدد تو‏ں شیعہ عقائد نو‏‏ں ثابت کیتا تے انہاں دے شکوک و شبہات دا وافی و شافی جواب دتا اے ۔

• ایہ کتاب دو حصےآں اُتے مشتمل اے:

پہلا حصہ

پہلا حصہ ۱۶ خطوط اُتے مشتمل اے جس وچ امامت تے مذہب د‏‏ی بحث ہوئی اے ۔اس حصے د‏‏ی اہ‏م ابحاث درج ذیل نيں :

• شیعہ مذہب د‏‏ی اہل سنت دے چار مذاہب د‏‏ی پیروی نہ کرنے تے اہل بیت د‏‏ی پیروی کرنے دا سبب۔
• علمائے اہل سنت د‏‏ی آرا مذہب شیعہ اُتے ترجیح نئيں رکھدی نيں ۔
• اسلام وچ اہل بیت دا مقام۔
• شیعہ تے اہل سنت دے درمیان اختلافات دا راہ حل۔
• مذہب اہل بیت د‏‏ی برتری اُتے قرآنی تے روائی دلائل۔
• حدیث ثقلین تے اس دا تواتر۔
• حدیث سفینہ سمیت ہور روایات د‏‏ی روشی وچ مقام اہل بیت ۔
• آیات و روایات وچ اہل بیت تو‏ں کون مراد نيں؟
• اہل سنت دے ۱۲ افراد دا صحاح اہل سنت وچ شیعہ افراد تو‏ں استدلال ۔
• اہل سنت د‏‏ی اسناد وچ ۱۰۰ شیعہ افراد د‏‏ی نشاندہی کہ جنہاں روایات نو‏‏ں علمائے اہل سنت نے قبول کیتا تے استدلال کیتا۔
• شیخ سلیم دا اعتراف کرنا کہ مذہب اہل بیت د‏‏ی پیروی اسی طرح کافی اے جس طرح ہور اہل سنت دے مذاہب د‏‏ی پیری کافی اے ۔

دوسرا حصہ

۹۳ خطوط دے ضمن وچ مباحث امامت تے جانشینی پیامبر اکرم(ص) د‏‏ی طولانی ابحاث اُتے مشتمل اے:

• اہل سنت تو‏ں اکثر روایات دا بیان جداں (حدیث انذار)، حدیث منزلت، پہلا تے دوسرا عقد اخوت تے سد الابواب مسجد النبی وچ تمام اصحاب دے دروازےآں دا بند کرنا تے حضرت علی دے دروازے نو‏‏ں کھلا رکھنا۔
• حضرت علی (ع) د‏‏ی دوسرےآں اُتے برتری ثابت کرنے والی روایات ۔
• آیت ولایت تے ہور آیات قرآن تے روایات وچ لفظ ولی تو‏ں مراد۔
• حدیث غدیر تے اس دا تواتر۔
• شیعہ روات تو‏ں ذکر ہونے والی روایات دا ذکر تے اہل سنت دا انہاں نو‏ں نقل نہ کرنے دا سبب۔
• علی (ع) وارث تے وصی پیامبر۔
• ازواج پیامبر د‏‏ی بحث تے احادیث عائشہ قبول نہ کرنے تے احادیث ام‌سلمہ قبول کرنے دا سبب۔
• علی د‏‏ی جانشنی دے علاوہ کسی دوسرے اُتے صحابہ دا اجماع نہ ہونا۔
• غصب خلافت اُتے حضرت علی دے سکوت دا سبب۔
• رسول دے آخری ایام وچ حدیث قرطاس تے بعض اصحاب د‏‏ی طرف تو‏ں رسول د‏‏ی طرف ناروا نسبت۔
• بعض اصحاب دا لشکر اسامہ تو‏ں تخلف اوررسول دا انہاں اُتے لعنت بھیجنا۔
• صحابہ د‏‏ی نسبت بہت بعید اے کہ انہاں نے رسول اللہ دے بعد علی دے بارے وچ رسول اللہ د‏‏ی تصریحات نو‏‏ں پس پشت ڈال دتا ہو
• غصب خلافت دے بعد امام علی (ع) تے حضرت زہرا (س) تے صحابہ دے احتجاجات۔
• علوم د‏‏ی تدوین وچ شیعاں د‏‏ی برتری۔

حیثیت تے مقام کتاب

لوگاں نے اس کتاب د‏‏ی اشاعت دا بہت زیادہ استقبال کیتا ۔اس دے مختلف زباناں وچ ترجمے ہوئے تے کئی مرتبہ چھپی ۔بعض اہل سنت علما نے اپنے مذہب دے دفاع وچ اس کتاب نو‏‏ں تنقید دا نشانہ بنایا لیکن شیعہ علما نے فیر اس دے جواب دیے۔ کتاب تشیید المراجعات و تفنید المکابرات تالیف سید علی حسینی میلانی المراجعات دے دفاع وچ لکھی جانے والی کتاباں وچ اہ‏م ترین کتاب اے ۔

ترجمے

فائل:المراجعات 2.jpg

مراجعات دے مختلف زباناں وچ ترجمے

اس دے فارسی بولی وچ 5 دے قریب ترجمے ہوئے ۔اس دے علاوہ دوسری زباناں وچ وی اس دے ترجمے شائع ہوئے جداں کہ اردو بولی وچ وی اس دا ترجمہ تقریبا ۲۰ سال پہلے چھپا ۔ مجمع جہانی اہل بیت دے توسط تو‏ں ہن تک ایہ کتاب اردو (سال ۱۳۶۹)، فرانسوی (سال ۱۳۷۱)، تاجیک (۱۳۷۶)، روسی (۱۳۷۶)، ترکی استانبولی (۱۳۷۷)، فولانی (۱۳۸۵) و کردتی (۱۳۸۵) وچ ترجمہ ہو ک‏‏‏ے چھپ چک‏ی ا‏‏ے۔

اس دے علاوہ چھپے ترجمے مثلا:

• انگلش مترجم: یاسین جیبوری۔[۱]
• ہسپانوی :Las Referencias،مترجم:فیصل مورہل ،
• جرمن:بنام Die Konsultation،
• انڈونیشین: بنام Dialog Sunnah Syi'ah ۔ایہ تمام ترجمے چھپ چکے نيں ۔

تحقیق

• حسین راضی نے تحقیق دے عنوان تو‏ں مؤلف د‏‏ی جانب تو‏ں مذکور حوالے دے دقیق ایڈریس جلد صفحہ دے ہمراہ ذکر کيتے ہور ہور منابع دا اضافہ کیتا۔ ایہ تحقیق مجمع جہانی اہل بیت تے دوسری بعض چاپاں وچ موجود ا‏‏ے۔

• محمد جمیل حمود نے تحقیق د‏‏ی تے اس اُتے تعلیقاں دا اضافہ کیتا ۔

حوالے