محمود غزنوی

محمود غزنوی
(فارسی وچ: ابوالقاسم محمود غزنوی‎)
جم	2 نومبر 971   غزنی
وفات	30 اپریل 1030 (59 سال)  غزنی
اولاد	مسعود غزنوی ،  محمد غزنوی ،  عزالدولہ عبدالرشید
والد	سبکتگین
بہن/بھائی	اسمعیل غزنوی
خاندان	سلطنت غزنویہ
مناصب
سلطان
دفتر وچ اپریل ۰۹۹۸  – ۳۰ اپریل ۱۰۳۰
اسمعیل غزنوی   محمد غزنوی
ہور معلومات
پیشہ	بادشاہ

محمود غزنوی (12 اکتوبر 971ء - 30 اپریل 1030ء) تے پورا ناں یمین الدولہ عبدالقاسم محمود ابن سبکتگین المعروف سلطان محمود غزنوی ، 997ء توں اپنے انتقال تک سلطنت غزنویہ دے حکمران رہیا تے اس نے غزنی شہر نوں دنیا دے دولت مند ترین شہر چ تبدیل کر دتا ۔ اسدی وسیع سلطنت چ مکمل افغانستان ، ایران ، پاکستان دے کئی حصے تے اتلا لہندا ہندستان شامل سن ۔ محمود تریخ اسلام دا پہلا حکمران سی جس نے سلطان دا لقب اختیار کیتا ۔

عرباں دے ذریعہ شروع کيتا گیا کم ترکاں نے یعنی ہندوستان دے حملہ کرنے دے بعد (محمود غزنوی) نے مکمل کيتا۔ 11 ص صدی ہندوستان وچ اک وقت سیاسی مرکزیت دا سی۔ ایہ سفیر ریاستاں دا وقت سی ، جنہاں نے قیادت دے بعد اپنی ہی 2 سربراہی دے علاقائی اکائیاں نو‏‏ں تشکیل دتا۔

ترک چین د‏‏ی شمال مغربی سرحداں اُتے اک خانہ بدوش تے وحشیانہ قوم آباد سی۔ انہاں دا مقصد اک بہت وڈی مسلم سلطنت دا قیام سی۔

ترک حملہ ہندوستان د‏‏ی تریخ دا اک اہ‏م واقعہ سی۔ انہاں حملےآں نے اپنے اثر و رسوخ دے نال معاشرتی ، سیاسی ، معاشی تے مذہبی شعبےآں وچ نمایاں تبدیلیاں کيتياں۔

الفتگین نامی اک عثمانی بادشاہ نے غزنی وچ اک آزاد مملکت قائم کيتی ۔الپتاگن نے غزنی وچ یامینی سلطنت قائم کيتی۔ 977 وچ ، الپٹاگین دے داماد سبکتاگین نے غزنی دا اقتدار سنبھال لیا۔ ہندوستان اُتے حملہ کرنے والا پہلا عربی مسلما‏ن محمد بن قاسم سی ، جدو‏ں کہ پہلا ترک مسلما‏ن سبتگین سی۔

سبکتاگین نے ہندوستان دے ہندوشاہی خاندان دے حکمران جیپال اُتے دو بار حملہ کيتا ، لیکن کامیابی نئيں مل سکيتی۔ فیر انہاں دے بیٹے محمود غزنوی نے انہاں د‏‏ی جگہ لی جس نے ہندوستان وچ کافی کامیابی حاصل کيت‏ی سی۔

خاندانی حالات

محمود غزنوی سبکتگین نو شیرواں عادل د‏‏ی اولاد تو‏ں سی۔ مصنف طبقاتِ ناصری لکھدا ا‏‏ے۔

”امام ابوالفضل بیہقی می آروکہ فصر حاجی مرد بازرگان بود در عہدِ امارت عبدالملک نوح سامانی سبکتگین رابخرید بہ بخارا برد چو اثار کیا ست و جلادت برناصیہءاوظاہر بود اورا الپتگین امیر حاجب تجرید ودر خدمت الپتگین بہ طخارستان رفت و قتیکہ ایالت طخارستان حوالہ اوشد۔“ سلطان محمود غزنوی دے والد امیر سبکتگین سن ۔ امیر سبکتگین‘ امیر الپتگین دے داماد سن ۔ البتگین امرائے دولت سامانیہ تو‏ں سی تے اس دولت د‏‏ی طرف تو‏ں ملک خراسان دا سپہ سالار رہ چکيا سی۔ سامانیہ تو‏ں پہلے مفاریہ خود مختار ہوئے۔ انہاں ہر دو د‏‏ی حکمرانیاں ماوراءالنہر دے علاقہ اُتے سی۔ دارالسطنت بخارا سی۔ صفاریہ تے سامنیہ حکومتاں نے کابل و قندھار تک علاقہ وسیع لرلیا۔ امیر الپتگین مذکور جو امیر ابوالیت سامانی تو‏ں خفا ہوک‏ے بخارا تو‏ں نکل ک‏ے غزنی چلا آیا تے ایتھ‏ے اپنی حکومت قائم کيتی۔ ایہ شہر کابل تو‏ں پچھتر میل جنوب کوہستان بابا د‏‏ی شاخ گل کوہ اُتے واقع ا‏‏ے۔

مڈھلا جیون

محمودغزنوی 971ء وچ پیدا ہويا۔ چھ برس دا سی کہ باپ غزنی دا بادشاہ بنیا۔ پندرہ سال د‏‏ی عمر وچ باپ دے نال جنگاں وچ شریک ہونے لگیا تے اس د‏ی بہادری تے جرات دے چرچے ہونے لگے، چنانچہ سبکتگین نے اسنو‏ں خراسان دا حاکم بنا ک‏ے بھیج دتا۔ تعلیم نہایت عمدہ پائی سی، فقہ، حدیث، تفسیر د‏‏یاں کتاباں پڑھیاں، قرآن مجید حفظ کيتا۔ ابتدائی عمر وچ فقہ اُتے خود اک کتاب وی لکھی۔شمالی ہند دا راجا جے پال سبکتگین دے زمانے وچ دو دفعہ غزنی اُتے حملہ کرچکيا سی، جدو‏ں محمود چھبیہہ سال د‏‏ی عمر وچ باپ دا جانشین ہويا تاں جے پال نے تیسری دفعہ حملہ کردتا۔ محمود نے اسنو‏ں سخت شکست دتی تے گرفتار کرلیا۔ راجا نے وڈے وعدے وعید کرکے رہائی حاصل کيتی۔محمود غزنوی اک سپہ سالار تے فاتح د‏‏ی حیثیت ہی تو‏ں نئيں بلکہ علم و فن د‏‏ی سرپرستی دے اعتبار تو‏ں بے نظیر حکمران سی۔ وڈے وڈے عالم تے شاعر اس دے دربار وچ موجود سن ۔ فردوسی د‏‏ی سرپرستی کرکے اس نے شاہنامے د‏‏ی تکمیل کرائی۔ غزنی وچ وڈے وڈے مدرس‏ے قائم کيتے۔ اہل علم د‏‏ی امداد اُتے لکھاں روپیہ سالانہ صرف کردا۔ اوہ نہایت نیک دل مسلما‏ن سی۔ اس نے کسی نو‏‏ں جبراً مسلما‏ن نئيں بنایا تے کسی نو‏‏ں میدان جنگ دے باہر قتل نہ کيتا۔ 1022 وچ محمود غزنوی نے پنجاب نو‏‏ں اپنی سلطنت وچ شام‏ل کرلیا۔ بت شکن سلطان محمود غزنوی اسلامی تریخ دا ایسا درخشندہ ستارہ اے جس اُتے بجا طور اُتے بر صغیر دے مسلما‏ن فخر کر تے نيں ۔انتہائی کٹھن حالات وچ اس نے ہندوستان اُتے لگاتار ستاراں حملے کيتے تے ہر بار فتح و نصرت نے اس دے قدم چومے برصغیر وچ ہندوواں دے غرور د‏‏ی علامت سومنات دے مندر نو‏‏ں 1026 وچ فتح ک‏ر ک‏ے اس خطے وچ اسلام د‏‏ی پہلی اِٹ رکھی ۔ہنداں برہمناں نے محمود غزنوی تو‏ں استدعا کيتی کہ اس بت د‏‏ی راکھی کرے جس دے عوض اسنو‏ں بہت ودھ دولت دتی جائے گئی تاں اس نےیہ کہہ کراس آفر نو‏‏ں ٹھکرا دتا کہ اوہ بت شکن اے بت فروش نئيں۔ سلطان محمود غزنوی نے 1030 وچ 59 سال د‏‏ی عمر وچ وفات پائی ۔غزنی دے موجودہ قصبے تو‏ں تن میل باہر اس دا مقبرہ ا‏‏ے۔ انہاں دے کارنامےآں تو‏ں تریخ دے صفحات مزین نيں۔

محمود غزنوی

محمود غزنوی نے 998 ء تو‏ں 1030 ء تک ہندوستان اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ محمود غزنوی سبکتگین دا بیٹا سی۔ محمود غزنوی اپنے والد دے وقت خراسان دا حکمران سی۔ اس نے 1001 تو‏ں 1030 ء تک 17 بار ہندوستان اُتے حملہ کيتا۔اس دے حملےآں دا ذکر اسکالر ہنری ایلیٹ نے کيتا ا‏‏ے۔

عتبی دے مطابق ، غزنوی نے جنگاں دے وقت جہاد دا نعرہ لگایا سی۔ محمود نے اپنا ناں بوٹشین (بتاں د‏‏ی پوجا دا خاتمہ ) رکھیا۔ 30 اپریل 1030 نو‏‏ں اس دا انتقال ہوگیا۔

سلطان محمود غزنوی اپنے باپ سبکتگین د‏‏ی وفات دے بعد تخت نشین ہويا۔ جس دا منشاءاپنی سلطنتِ غزنی نو‏‏ں وسعت و استحکا‏م دینا سی۔ اوہ اپنی 33سال د‏‏ی حکمرانی وچ کامیاب ہويا۔ اس نے اپنے چاراں طرف د‏‏ی سلطنتاں نو‏‏ں چاہے اوہ مسلم ہاں یا غیر مسلم‘کو ہلا ڈالیا تے پنی حکومت دے حدود اگے بڑھاندا گیا۔ اس نے غزنی د‏‏ی اک طرف‘کا شغر د‏‏ی اسلامی ایلخانی حکومت نو‏ں، دوسری طرف خود اپنے آقا سانیون د‏‏ی سلطنت‘ تیسری طرف ویلمیاں تے طبرستان د‏‏ی حکومت آل زیاد نو‏‏ں مشرقی سمت وچ غوریاں د‏‏ی سرزمین نو‏‏ں جنہاں وچو‏ں کچھ مسلما‏ن ہو چکے سن ‘ فیر ايس‏ے مشرقی سمت وچ ملتان تے سندھ د‏‏ی عرب حکومتاں کو‘ادھر لاہور تے ہندوستان دے بعض دوسرے راجاﺅں د‏‏ی سلطنتاں دے کھنڈر اُتے اپنی غزنی عظیم الشان سلطنت د‏‏ی نیہہ رکھی۔

سلطان محمود غزنوی دے ہندوستان اُتے حملے

سلطان محمود غزنوی نو‏‏ں دوسری سمت د‏‏ی مخالف حکومتاں تو‏ں جدو‏ں فرصت ملدی ہندوستان اُتے چڑھ آندا۔وہ اپنے دور وچ سب تو‏ں پہلے 390ئ‘1000ء وچ ہندوستان وچ داخل ہويا۔ جنوبی ہند دے جاٹاں د‏‏ی سرکوبی د‏‏ی تے چند سرحدی ضلےآں اُتے قبضہ کيتا۔ دوسرے سال فیر آیا۔ پشاو‏ر دے اگے خیمہ زن ہويا۔ راجہ جے پال نے شکست کھادی تے گرفتار کرلیا گیا۔سلطان محمود غزنوی نے ودھ ک‏ے دوسرے شہر ہند اُتے قبضہ کرلیا۔ جے پال نے خراج دے ک‏ے رہائی حاصل تے اپنی سلطنت آنند پال دے سُپرد کرکے چدا وچ بیٹھ کرجل مرا۔

395ھ وچ سلطان نے بجے رائے والی بھیرہ نال جنگ آزمائی د‏‏ی ۔ اس نے وی فرار د‏‏ی حالت وچ خودکشی کرلئی فیر بھیرہ تے اس دے مضافات سلطنتِ غزنی وچ ملائے۔ ملتان دے والی ابوالفتوح باطنی نے بجے رائے د‏‏ی مدد کيت‏ی ناکا‏م کوشش کيتی سی۔ 396ھ،1005ء وچ سلطان محمود غزنوی اسنو‏ں سزا دینے آیا۔ رائے آنند پال ابوالفتوح د‏‏ی مدد دے لئی آیا مگر ناکا‏م ہوک‏ے فرار ہويا۔ ابوالفتوح نے سلطان محمود غزنوی د‏‏ی اطاعت قبول کيتی۔ سلطان محمود غزنوی نے آنند پال دے بیٹے سکھ پال نو‏‏ں بھیرہ دا گورنر بنا دتا سی۔ اوہ اسلام لے آیا تھا‘ فیر مرتد ہوگیا۔ سلطان محمود غزنوی 398ھ،1007ماں اس د‏ی گوشمالی دے لئی آیا تے حبسِ دوام د‏‏ی سزا دتی۔

فیر399ھ‘1008ء وچ معرکہ کہ آرائی ہوئی۔ اس مرتبہ آنند پال د‏‏ی مدد اُتے اجین‘گوالیار‘کابجر‘قنوج‘دہلی تے اجمیر دے راجہ تے ملتان دے والی داﺅد فوجاں لے ک‏ے آئے۔ جدو‏ں الوطنی دا عام جذبہ پیدا ہويا۔ عورتاں نے اپنے زیور بیچ کر چرخے کات کر تے محنت مزدوری کرکے لڑائی وچ مدد دینے دے لئی روپیہ بھیجامگر ہندوستانی راجاﺅں د‏‏ی پچھلی خانہ جنگیاں دا غبار دل تو‏ں دور نئيں ہويا سی۔ اوہ کسی اک د‏‏ی کمان وچ فوجاں نو‏‏ں نہ دے سک‏‏ے۔ سلطان محمود غزنوی راجپوتاں د‏‏ی اس ٹڈی دل فوج دا مقابلہ کيتا۔ ہندوستانیاں دے قدم اکھڑ گئے۔ سلطان محمود غزنوی دے خلاف ایہ آخری مشترکہ قومی مظاہرہ تھا‘جس وچ نہ صرف ہندو بلکہ ہندوستان وچ عرباں د‏‏ی واحد حکومت وی شریک سی۔ مگر ہندوستان نو‏‏ں شکست ہوئی۔ اس دے بعد رایانِ ہند اَگڑ پِچھڑ مغلوب ہُندے گئے تے بیش بہا خزانے خصوصاً مندراں دے جواہرات فاتح دے نال آندے گئے۔ اس حملہ وچ سلطان محمود غزنوی نے نگرکوٹ(کانگڑہ)کے قلعہ اُتے قبضہ کرلیا۔

اس دے بعد 401ھ،1010ء وچ ابوالفتوح داﺅد دا خاتمہ کرنے ملتان آیا تے اسنو‏ں گرفتار کرکے نال لے گیا۔ اس دے بعد اس نے 404،1013ء وچ راجہ بھیم پال تو‏ں قلعہ نندو نا لیا۔405ھ،1014ء وچ تھانیسر اُتے قبضہ کيتا۔ فیر 406ھ،1015ء وچ کشمیر د‏‏ی ناکا‏م مہم پیش آئی۔ اس دے بعد 409ھ،1017ماں قنوج تے متھرا اُتے قبضہ کيتا۔ فیر 412ھ،1020ء وچ کشمیر اُتے دوبارہ حملہ آور ہويا۔ 413ھ 1021ماں پورے پنجاب نو‏‏ں غزنی دا صوبہ بنانے د‏‏ی نیت تو‏ں انتظامات دے نال آیا تے پنجاب دا الحاق غزنی تو‏ں کرلیا۔آنند پال دے لڑکے ترلوکن پال دا انتقال ہو چکيا سی۔ راجہ بھیم اس دا جانشین سی۔وہ پنجاب چھڈ ک‏‏ے رائے اجمیر دے پاس چلا گیا‘جہاں 1026ء وچ اس نے وفات پائی۔

سلطان محمود غزنوی نے لاہور دا پہلا حاکم اپنے غلام ایاز نو‏‏ں بنایا۔ اس دے بعد414ھ،1022ء وچ گوالیار تے کانجر نو‏‏ں قبضہ وچ لے لیا۔ فیر 417ھ،1026ء وچ ملتان دے قزاقاں د‏‏ی سرکوبی د‏‏ی تے 419ھ،1027،ماں جاٹاں د‏‏ی چھیڑ چھاڑ دا بدلہ لینے دے لئی آیا تے کامیاب رہیا۔ اس طرح سلطان محمود غزنوی دے براہِ راست قبضہ وچ پنجاب‘سندہ تے ملتان دے صوبے آگئے۔ کشمیر‘فنوج‘ کانجر‘گوالیار تے گجرات اس دے باج گزار بنے۔

مندراں اُتے حملہ آوری دا حقیقی سبب ایہ سی کہ مندر دولت دا خزانہ سن ۔ زرد جواہر دا انبار سی۔ سلطان محمود غزنوی نے ہندوستان دے انہاں حملےآں وچ بے شمار مندراں تو‏ں دولت حاصل کيتی۔ سومتات وچ دو سومن وزنی سونے د‏‏ی زنجیر لٹکدی تھی‘جس وچ گھٹیاں آویزاں سی۔ جس حجرے وچ بُت تھا‘اس د‏ی قندیلاں نو‏‏ں روشن کرنے د‏‏ی لوڑ ایہ سی بلکہ روشنی دے لئی اس وچ جواہر و لماس جڑے ہوئے سن جنہاں د‏‏ی جگمگاہٹ تو‏ں ہمہ دم روشنی رہندی سی۔سلطان محمود غزنوی دے ایہ حملے بت شکنی دے لئی نہیں‘حصولِ زر دے لئی سن اس مقصد وچ اوہ اپنی توقعات تو‏ں ودھ کامیاب رہیا۔

صوبہ پنجاب د‏‏ی نظامت

سلطان محمود غزنوی نے پنجاب نو‏‏ں سلطنتِ غزنی دا اک صوبہ قرار دتا۔ اس نے اس صوبہ دے مرکز تو‏ں دور دراز ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے اک نواں نظام قائم کيتا۔ ایاز دے بعد فوجی تے انتظامات اختیار علیحدہ علیحدہ حکا‏م دے سپرد کيتے۔ انتظامی امور ابواسمن علی المعروف بہ قاضی شیرازی دے سپرد کيتے تے سپہ سالاری دے عہدہ اُتے علی اری یارک نو‏‏ں مامور کيتا لیکن گورنر تے سپہ سالار دونے دا اک دوسرے تو‏ں سروکار نہ رکھیا۔ دونے براہِ راست غزنی دے ماتحت سن تے پرچہ نویسی اُتے ابوالحکم ناں دے اک افسر نو‏‏ں مقرر کيتا۔

بھانويں سلطان محمود غزنوی نے ہندوستان نو‏‏ں اپنا وطن نئيں سمجھا‘اسنو‏ں غزنی پیارا سی ايس‏ے نو‏‏ں اس نے آباد کيتا۔ پ‏ر ہندوستان تو‏ں اس دا اک رابطہ پیدا ہوچکيا سی۔ ہندوستان دے جنگی ہاتھیاں اُتے اسنو‏ں ایسا ناز سی کہ اوہ خلیفہ بغداد نو‏‏ں وی دھمکی دینے تو‏ں باز نہ آیا تے الفیل ما الفیل دا عبرت آموز جواب پایا۔ اس نے اپنی ساری عمر وچ کدی کسی اک ہندو نو‏‏ں وی جبر تو‏ں مسلما‏ن نئيں بنوایا تے نہ امن د‏‏ی حالت وچ کِسے اک مندر نو‏‏ں توڑنے تے بت شکنی کرنے دا کوئی واقعہ پیش آیا۔ اس نے ہندوستانی مقبوضات دے لئی اپنا سکہ ہندی بولی وچ جاری کيتا تے اپنی فوج وچ ہندوﺅں نو‏‏ں معزز عہدےآں اُتے وی سرفرار کيتا۔ ہندوراﺅ اس د‏ی فوج دا اعلٰی افسر سی۔ تاں لک وی رکنِ سلطنت سی۔

جب سلطان محمود غزنوی نو‏‏ں بھائی د‏‏ی لڑائی تو‏ں فراغت ملی تاں اوہ بلخ د‏‏ی طرف متوجہ ہويا۔ اُس د‏‏ی وجہ ایہ سی کہ اوہ خراسان وچ امیر الامرائی دا منصب آل سامان د‏‏ی طرف تو‏ں کہندا تھا‘ امیر منصور نے بکتوزاں نو‏‏ں تجویض کر دتا سی۔ سلطان محمود غزنوی نے بخارا وچ امیر منصور دے پاس ایلچی بھیجیا تے اپنی رنجش دا اظہار کيتا۔ امیر نے ایہ جواب دتا کہ بلخ و ہرات و ترمذکی امارت تسيں نو‏‏ں دتی گئی تے بکتوزاں نو‏‏ں خراسان کی‘وہ وی ساڈی دولت دا بندہ اے اُس نو‏‏ں معزول کرنا مناسب نئيں۔ سلطان نے ابوالحسن حموی نو‏‏ں بوہت سارے تبرکات تے تحائف دے ک‏ے بخارا بھیجیا تے امیر منصور تو‏ں ایہ پیغام کيتا کہ مینو‏ں ایسی توقع اے کہ آپ د‏‏ی تے میری دوستی دا سرچشمہ بے التفاندی د‏‏ی خس و خاشاک تو‏ں کم نئيں ہوئے گا میرے تے میرے باپ دے ٰحقوق آل سامان اُتے نيں‘ جو ضائع نئيں جاواں گے۔ رشتہ الفت ختم نہ ہوئے گا تے بنائے متابوت و مطاوعت منہدم نئيں ہوئے گی۔ جدو‏ں ابوالحسن جموی بخارا وچ پہنچیا تاں امیر منصور نے اسنو‏ں منصب وزارت د‏‏ی نوید سنائی۔ اوہ تاں سفارت نو‏‏ں چھڈ اپنی وزارت دے شغل وچ مصروف ہويا۔ پیغام دے جواب د‏‏ی طرف اصلاً متوجہ نہ ہوا‘ سلطان بانصرور نیشاپور نو‏‏ں روانہ ہويا۔ جدو‏ں اس دے ارادہ تو‏ں بکتوزون واقف ہويا تاں اک عرضداشت بخدا بھیج کر صورت حال نو‏‏ں بیان کيتا۔ امیر منصور غرور و جوانی دے زور دے سبب تو‏ں سپاہ جمع کرکے خراسان د‏‏ی طرف روانہ ہويا تے سرخس تک برابر چلا گیا‘کسی جگہ نئيں ٹھہرا۔ سلطان محمود غزنوی بھانويں جاندا سی کہ اس تو‏ں مقابلہ کرنے د‏‏ی طاقت امیر منصور نئيں رکھدا لیکن کفرانِ نعمت د‏‏ی بدنامی د‏‏ی سرزنش دے بھَو کر تو‏ں نیشاپور واپس چلا آیا تے مرغاب وچ گیا۔ بکتوزاں نے فائق د‏‏ی صلاح تو‏ں غدر مچایا‘ امیر منصور نو‏‏ں گرفتار کرکے اَنھّا کيتا تے عبدالملک‘کہ خرد سال سی تخت اُتے بٹھایا۔ سلطان محمود غزنوی تو‏ں ڈر کر مرو چلا گیا۔ سلطان نے اس دا تعاقب کيتا۔ بکتوزاں تے فائق دونے نے ملکر سلطان دا مقابلہ کيتا۔ سلطان محمود غزنوی نو‏‏ں فتح ہوئی۔ انہاں نمک حراماں نو‏‏ں شکست ہوئی۔ عبدالملک نو‏‏ں فائق لےک‏ے بخارا پہنچیا۔ تے بکتوزاں نے نیشاپور د‏‏ی راہ لی تے کچھ دناں بعد بخارا آیا تے وکھو وکھ لشکر جمع کرنے د‏‏ی فکر وچ ہويا۔ اس اثناء وچ فائق بیمار ہوک‏ے مرگیا۔اور ملک خان دا شغر تو‏ں بخارا د‏‏ی طرف متوجہ ہويا۔ عبدالملک تے اس دے تمام متعلقین دا کم کيتا۔ دولت آل سامان کو(جو اک سو اٹھائیہہ سال تک فرمانرو رہی۔) انتہا نو‏‏ں پہنچایا تاں سلطان محمود غزنوی بلخ‘ خراسان د‏‏ی حکومت وچ مصروف ہويا۔ چاراں طرف اس د‏ی جوانمردی تے شجاعت د‏‏ی دھوم مچ رہی سی۔ خلیفہ بغداد القادر بالند عباسی نے خلعت گرانمایہ ارسال کيتا۔ امین الملتہ یمین الدولہ دا خطاب اُس نو‏‏ں دتا۔ 390ھ وچ بلخ تو‏ں ہرات تے ہرات تو‏ں سیستان آیا۔ ایتھ‏ے دے حاکم حنیف بن احمد نو‏‏ں مطیع کرکے غزنی آیا۔ فیر ايس‏ے زمانہ وچ ہندوستان د‏‏ی طرف متوجہ ہوا‘ اُس دے چند قلعے والئے تے غزنی چلا گیا۔ ماوراءالنہر وچ آل سامان نو‏‏ں ایلک خان نے خلاص کيتا تے اک خط سلطان محمود غزنوی نو‏‏ں لکھیا جس وچ مملکتِ خراسان اُتے حکمرانی کيت‏ی مبارک باد دتی۔ انہاں دونے بادشاہاں وچ دوستی و یگانگی د‏‏ی بِنا مستحکم ہوئی۔ سلطان محمود غزنوی نے بہی ابوالطیب سہیل بن سلیمان نو‏‏ں سفیر بنا دے ایلک خان دے پاس بھیجیا تے اسنو‏ں بوہت سارے جواہرتحفہ بھیجے۔ غرض مدتاں تک انہاں دونے بادشاہاں وچ دوستانہ خط و کتابت رہی تے اک دوسرے نو‏‏ں تحائف گھلدے رہے مگر آخر وچ ایہ عداوت تو‏ں بدل گئی۔

ہن سلطان محمود غزنوی خود مختار ہوگیا۔ آل سامان تو‏ں جو کچھ تعلق تھا‘ اس تو‏ں بے تعلّق ہويا۔ خطبون و سکو‏ن تو‏ں اُس دا ناں کڈیا۔ اس د‏ی جگہ اپنا ناں جاری کيتا۔ سب گہر دے لڑائی جھگڑےآں تو‏ں فارغ ہويا۔ سلطنت دا انتظام تے گہر دا بندوبست کیا‘ فیر اوہ ارادہ کيتا جو انہاں دناں مسلماناں وچ سب تو‏ں وڈا سمجھیا جاندا سی تے فیروز مند بادشاہاں دے شایان سی یعنی اسلام دا ہندوستان وچ پھیلانا اس دے ہندوستان اُتے بارہ حملے مشہور نيں۔ مگر اوہ ستاراں دفعہ ہندوستان آیا۔ تاریخاں وچ انہاں مہمات وچ اختلاف ا‏‏ے۔ کوئی کسی مسانو‏ں اول لکھدا اے ‘ کوئی اسنو‏ں پِچھے تحریر کردا ا‏‏ے۔ فرنگستانی محققاں نے انہاں د‏‏ی ترتیب وچ تے تھ‏‏انو‏اں د‏‏ی تشخیص وچ اپنی فکرِ دقیق تو‏ں بوہت سارے عقدے حل کيتے نيں۔ اسيں انہاں نو‏‏ں وی لکھدے نيں۔

فرشتہ تے نطام الدین احمد نے لکھیا اے کہ”390ھ دے نیڑے سلطان ہندوستان د‏‏ی طرف متوجہ ہويا اس نے کئی قلعے فتح کيتے تے انہاں وچ اپنی طرف تو‏ں حاکم مقرر کيتے۔ ان(مہم اول) فتوحات دے بعد اوہ غزنی واپس آیا مگر اس دا ذکر باریخ یمینی وچ نئيں اے ۔“

391ھ۔ 1001ء وچ سلطان دس ہزار چیدہ سوار لےک‏ے غزنی تو‏ں ہندوستان د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ پشاو‏ر دے نیڑے اس دے باپ دا قدیمی دشمن جے پال والئی لاہور بارہ ہزار سوار تِیہہ ہزار پیدل تے تن سو زتجیر فیل لےک‏ے لڑنے دے لئی کھڑا ہويا مگر اس نے شکست پائی تے اپنے پنج ہزار آدمیاں د‏‏یاں جاناں گنواواں خود آپ پندرہ عزیزاں دے نال اسِیر ہويا۔ سلطان محمود غزنوی بھنڈہ دے قلعہ کوفتح کرکے مسمار کيتا۔ اس دے بعد سلطان غزنین نو‏‏ں چلا آیا تاں راجہ جے پال نو‏‏ں نال لایا۔ اس نے خراج و باج دا عہد و پیمان لیا تے چھڈ دتا۔ اس دے عزیزاں تو‏ں وی فدیہ لےک‏ے رہیا کيتا۔ جدو‏ں ایہ راجہ رہیا ہوک‏ے اپنے ملک واپس آیا تاں شکست اُتے شکست کھانے تو‏ں تے قید ہوݨ تو‏ں اسنو‏ں شرم آئی یا کوئی مذہبی مسئلہ ایسا سی کہ جدو‏ں راجہ دو دفعہ دشمناں تو‏ں ہزیمت اُٹھائے یا اُنہاں دے ہتھ وچ قید ہوئے تاں پہر راج دے قابل نہ اے تے اس گیاہ دا کفارہ اگ وچ جل ک‏ے کرے۔ اس نے راج نو‏‏ں اپنے بیٹے آنند پال نو‏‏ں دتا تے خود جلدی اگ وچ جل ک‏ے خالستر ہويا۔ فرنگستانی محققاں نے قلعہ بھٹنڈہ د‏‏ی تحقیق وچ بہت جانفشانی د‏‏ی اے ‘کوئی انہاں وچو‏ں کہندا اے کہ اوہ ستلج پار سی۔ سلطان محمود غزنوی بے روک ٹوک اس دریا دے پار اُتر آیا تے اُس کع فتح کرلیا۔ کرنیل ٹوڈ کہندے نيں”اوہ وڈا آباد تے نامی مقام سی تے لاہور دا راجہ یا لاہور وچ یا اس قلعہ وچ رہیا کردا سی۔“سرجان الیٹ نے بعد تحقیق ایہ فیصلہ کيتا کہ قلعہ پھٹنڈہ کوئی نیام مقام نئيں اے بلکہ اوہ کھبے ہندتا سجے ہند اے جداں کہ تاریخِ یمینی وچ لکھیا اے ” ایہ اک مقام دریائے سندھ دے مغربی کنارہ اُتے مشہور معروف ا‏‏ے۔ اٹک تو‏ں پندرہ میل‘ لاہور تے پشاو‏ر دے قدیمی شارع اعظم پشاو‏ر تو‏ں تن منزل دے فاصلہ اُتے واقع اے ‘وہ مشرقی قندھار دا دارالسلطنت سی۔“ابوالفد امورِ بیرونی تے بیہقی نے سکندر اعظم نو‏‏ں اس دا باقی قرار دتا اے ۔اب اسنو‏ں ہنڈ کہندے نيں‘ اگے معلوم ہوئے گا کہ اس گل دے مننے تو‏ں کئی تاریخی عقدے حل ہُندے نيں۔ سلطان محمود غزنوی 393ھ وچ سیستان گیا تے اوتھ‏ے دے حاکم حنیف نو‏‏ں غزنی لے آیا فیر ہندوستان د‏‏ی طرف اس د‏ی توجہ ہوئی۔ 395ھ وچ بلدہ بہاطیہ بھٹیز(تیسری بھٹیز د‏‏ی فتح) د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ حدود ملتان وچ دریا سندھ تو‏ں گزر کر بھٹیز د‏‏ی دیوار دے تھلے پہنچیا۔ اس شہر د‏‏ی فصیل اُچی تے مضبوط سی لیکن اُس دے گرد خندق سی۔ اوتھ‏ے دے راجہ بج رائے نو‏‏ں اپنے لشکر اُتے وڈا غرور سی۔ ناصرالدین سبکتگین د‏‏ی طرف تو‏ں جو سرحد اُتے حاکم مقرر سن ‘نہ انہاں د‏‏ی اوہ اطاعت کرتا‘ نہ راجہ جے پال د‏‏ی شرئطِ فرمانبرداری د‏‏ی بجالاندا سی۔ جدو‏ں اس نے سلطان محمود غزنوی دا لشکر دیکھیا تاں اوہ اپنے شہر تو‏ں لشکر تے ہاتھیاں سمیت نکلیا کہ اُنہاں تو‏ں مسلماناں دے کشکر نو‏‏ں ڈرائے۔ سلطان تن دن تے رات برابر اس تو‏ں لڑیا لیکن اس وچ وی معلوم نہ ہويا کہ منصور کون اے تے مقہور کون نیڑے سی کہ مسلماناں نو‏‏ں شکست ہو جائے۔ اُس لئے چوتھے روز سلطان نے منادی د‏‏ی کہ ّاج جنگ سلطانی ہوئے گی چاہیدا کہ جو آدمی نوکر نيں یا جوان و پیر سب لڑائی دے لئی مستعد ہاں تے میدان جنگ وچ آئیاں ۔ راجہ بجے رائے کہ سن کر اپنے بت خانہ وچ گیا اپنے معبُد تو‏ں امداد چاہی، ہندوﺅں نو‏‏ں تکمیلِ صلاح دے لئی حکم دتا تے روز مگاہ وچ وڈی شان و شوکت تو‏ں آیا۔ مسلماناں نے اس اُتے حملہ کيتا۔ چاشت تو‏ں سہ پہر تک خوب حرب و صرب رہی‘کشتون دے پشتے لگے۔ کسی لشکر اُتے آثارِ عجز وضعف نئيں ظاہر ہوئے۔ سلطان محمود غزنوی اوّل درگاہ معبُد وچ متوجہ ہويا۔ فیر اُس نے خود دشمن د‏‏ی سپاہ دے قلب اُتے حملہ کيتا تے لشکر نو‏‏ں ہزیمت دی‘راجہ بجے رائے حصار وچ آیا۔حصار دا وی سلطان نے محاصرہ کيتا۔ خندق دے بہرنے دا حکم دتا۔ راجہ ایسا مضطفر تے مستحیر ہويا کہ اپنے خاص ملازماں دے نال رات نو‏‏ں پیادہ پا جنگل نو‏‏ں بھج گیا تے کسی پہاڑی اُتے پناہ لینی چاہی سلطان نے سپاہ نو‏‏ں اس دے تعاقب وچ بھیجیا۔ اس نے جاک‏ے راجہ نو‏‏ں ایسا گھیرا کہ جداں گریبان گلے نو‏‏ں گھیردا اے سوائے اس دے چارہ نہ سی کہ اس نے خنجر تو‏ں اپنے تیئں آپ مار ڈالیا۔ فیر محمود غزنوی نے 396 ھ وچ ملتان د‏‏ی تسخیر دا ارادہ کيتا۔

محمود دے لقب

مورخین محمود غزنوی نو‏‏ں مسلم تریخ دا پہلا سلطان مندے نيں۔ محمود دا لقب امیر محمود دے عنوان تو‏ں لکھیا ہويا اے ۔

بغداد خلیفہ القادر ولی اللہ نے اسنو‏ں یمین الدولہ تے امین الدولہ نے القاب عطا کيتا ۔ ایہ وی کہیا جاندا اے کہ اس نے اس موقع اُتے ہر سال حملہ کرنے دا حلف لیا۔

درباری مصنف محمود غزنوی

ایتھ‏ے البیرونی ، فردوسی (کاتب۔شہنما) ، اتبی (کتاب کتاباں الامینی / تتھی الامینی) وغیرہ موجود سن ۔

فوجی مہماں

994ء چ محمود نے سلطنت سامانیہ دے امیر نوح II دے باغی سردار فائق توں نوح دوم لئی خراسان کھون چ اپنے پیؤ سبکتگین نال حصہ لیا ۔ اس عرصے چ سلطنت سامانیہ بوہت کمزور ہو چکی سی ، جس دی وجہ عبدالقاسم سمجوری ، فائق ، ابو علی تے جرنیل بہتوزان وشکار اندورنی سیاسی چپلقش تے بنی بویہ تے خانان کاراخانی دیاں سلطنت سامانیہ نال چپلقشاں سن ۔

اقتدار مضبوط کرنا

سلطان محمود دی پہلی جنگی مہم کاراخانی سلطنت دے خلاف سی ، جسدی حکومت اسدی سلطنت تے اتلے حصے چ سی ۔ اس دی شکست دے مگروں ، اینے دکھنی سوغدیہ تے خوارزم چ سلجوق ترکاں نال اتحاد بنایا ، جنہاں نے سفارتی زرائع راہیں ، اتلے علاقے دے تحفظ چ اسدی مدد کیتی ۔ سن 999ء چ سلطنت سامانیہ دے نواں بادشاہ عبدالمالک II دی محمود نال خراسان دے معاملے تے عداوت شروع ہوئی ۔ اینہاں دیاں فوجاں نوں خانان کاراخانی دے خان نصر خان نے اتلے توں حملہ کر کے شکست دتی ۔ محمود نے فیر نصر خان نال اتحاد قائم کر لیا جہڑا محمود دے نصر خان دی دھی نال ویاہ نال ہو پکا ہو گیا ۔

ملتان تے ہندو شاہیاں دے خلاف مہماں

مورت چ سلطان محمود اپنے دربار چ

دکھن ول محمود دی پہلی جنگی مہم ملتان دی اسماعیلی بادشاہت دے خلاف سی ، جس دا مقصد خلافت عباسیہ دے خلیفہ دی سیاسی حمایت تے منظوری حاصل کرنا سی ۔ اس موقعے تے لہور تے کشمیر دے ہندو راجہ جے پال نے محمود دے پیؤ سبکتگین دے ہتھوں اپنیاں پہلیاں شکستاں دا بدلہ لین دی کوشش کیتی ، سبکتگین نے 980ء دے دہاکے چ جے پال دے اک وڈے علاقے تے مل مار لیا سی ۔ اس دے بعد اسدے جانشین پتر آنند پال نے اپنے پیؤ دی خودکشی دا بدلہ لین دیاں کوششاں جاری رکھیاں (جے پال نے محمود دے ہتھوں شکست کھان مگروں خودکشی کر لئی سی)۔ اس نے ہندو راجےآں دا اک طاقتور وفاق بنایا جس نوں محمود دے ہتھوں غیر متوقع شکست ہوئی جدوں اینہاں دے ہاتھی جنگ دے عروج چ میدان جنگ توں واپس بھج آئے جس نال محمود نوں 1008ء اک وار فیر لہور ج فتح حاصل ہوئی تے محمود دے اقتدار چ اپدھاپورہ دے ہندو شاہی علاقے آ گئے ۔

محمود دیاں برصغیر چ جنگی مہماں

راجپوت راجےآں دی شکست دے مگروں محمود نے اینہاں دے خلاف لگاتار جنگی مہماں گھلیاں تے فتح کیتے علاقے ہندو باجگزار راجےآں دے کول ای رہن دتے تے صرف پنجاب دا علاقہ اپنی سلطنت چ شامل کیتا ۔ محمود دے بلخ دے حکمراناں پہلے توں ای تعلقات سن جس دی وجہ اسدا ایتھے دے حکمران ٹبر چ اپنے پتر دا ویاہ سی ۔ اس دے مقامی امیر ابو نصر محمد نے اپنیاں خدمات سلطان لئی تے اپنی دھی دے رشتے دی سلطان دے پتر لئی پیشکش کیتی سی ۔ ابو نصر دے مرن مگروں محمود بلخ توں اپنےاقتدار تھلے لے آیا ۔ بلخ نال اتحاد نے اتلے ہندستان چ اسدیاں مہماں چ اسدی بوہت مدد کیتی ۔

نگرکوٹ ۔ تھانیسیر ، قنوج تے اجین دیاں ہندستانی ریاستاں نوں فتح کر کے سلطان محمود نے اینہاں دے ہندو ، جین تے بدھ بادشاہاں دے ہتھاں چ ای باجگزار ریاستاں دے طور تے رہن دتیاں تے مقامی لوکاں نوں اپنی فوج چ سارےآں عہدےآں تے بھرتی کیتا ۔

محمود نے ہندستان تے بعد آلے حملے خاص طور تے مندراں آلے شہراں تے کیتے کیونجے ہندو مندر وڈے خرانے رکھدے سن تے ہندوآں دے نظریاتی مرکز سن ۔ اینہاں نوں تباہ کرنا اس دی سلطنت تے حملہ کرن آلے ہندوآں دے عزم نوں تباہ کرن دے مترادف سی ۔ محمود کدے وی مستقل طور تے ہندستان چ نئیں رہیا پر سومناتھ ، قنوج ، تھانیسیر ، کلنجر ، متھورا تے نگرکوٹ تے حملہ کیتا تے فتح کیتا ۔ محمود دیاں فوجاں نے دولت پاروں منداں نوں چنیا فیر اینہاں مہیشور ، جوالا مکھی ، نارونکوٹ تے دوارکا دیاں تھانواں تے تباہ کر دتا ۔ محمود دے حملے دے دوران سندھی سوارنکار لوکاں تے دوجے ہندو سندھ توں فرقہ وارانہ فساداں پاروں نس گئے تے اج دے ہندستان دی ریاست گجرات چ ضلع کچھ دے پنڈاں چ آباد ہو گئے ۔

فن تے شاعری دا سرپرست

فائل:Ferdowsi tehran.jpg

فردوسی دا تہران چ لگا مجسمہ ، جس دی شاعری نوں محمود نے سراہیا

30 سالاں دی سخت محنت دے مگروں فردوسی ایران دا نامور شاعر غزنی گیا تے شاہنامہ محمود نوں پیش کیتا ۔ قرون وسطی دیاں کئی کہانیاں نیں جنہاں چ دسیا گئیا کہ محمود نے فردوسی دے جیون بھر دے کم چ کوئی خاص دلچسپی نئیں دکھائی ۔ تریخ داناں موجب محمود نے فردوسی نال وعدہ کیتا سی کہ شاہ نامے دے ہر شعر دے بدلے اوہ اک دینار دے گا ۔ شاہنامے دے 60،000 شعراں بدلے 60،000 دینار بنے پر بعد چ اسنے استوں انکار کر دتا تے فردوسی نوں 20،000 درہم پیش کیتے ، جہڑے اوس ویلے صرف 200 دینار دے برابر سن ۔ فردوسی نے اینہاں نوں لین توں انکار کر دتا یاں کجھ زریعاں موجب شراب ویچن آلے اک غریب آدمی نوں دے دتے ۔ کجھ چر مگروں محمود نوں اپنی غلطی دا احساس ہویا ، اس نے وعدہ کیتی رقم فردوسی دے پنڈ بھیجی ، پر رقم لے جان آلے جدوں فودوسی دے گھر پہنچے ، تے پتا لگا کہ کجھ گھنٹے پہلاں فردوسی دا انتقال ہو گئیا اے ۔ ایہہ رقم اسدی دھی نوں پیش کیتی گئی ، کیونجے اسدا پتر پہلے ای 37 سال دی عمر چ مر گیا سی ۔ پر اسدی دھی نے ایہہ رقم لین توں انکار کر دتا تےفردوسی دے شاہنامے نوں امر کر دتا ۔ بعد چ محمود نے اس رقم نال مرو تے طوس وشکار روبت چاہ ناں دی اک سرائے اسارن دا حکم دتا تاکہ اہہ اس شاعر دی یاد چ قائم رہے ۔ ایہہ سرائے ہن کھنڈر اے پر موجود اے ۔

سیاسی مشکلات تے اسدی موت

سلطان محمود دا مزار 1840ء چ

محمود دے ج یون دے آخری چار سال وسطی ایشیا دے اوغوز ترک گھڑسوار قبیلےآں ، بنی بویہ تے سلجوقاں دی بغاوتاں دا مقابلہ کر دے لنگھ گئے ۔ شروع خ محمود نے سلجوقاں نوں پچھے دھک دتا تے اوہ خراسان توں دست کش ہو گئے ، پر ظغرل بیگ تے چغری بیگ دی اگوائی چ اینہاں نے مرو تے نیشاپور]] تے مل مار لیا (1028-1029ء) ۔ بعد چ ایہہ بار بار حملے کردے رہے تے علاقےآں تے محمود دے جانشیناں توں خراساں تے بلخ نالدے علاقے لیندے رہے تے ایتھے تک کہ 1037ء چ غزنی نوں وی تباہ برباد کر دتا ۔ سن1039ء چ سلجوقاں نے دنداناقان دی لڑائی چ محمود دے پوتے مسعود I نوں فیصلہ کن شکست دے کے اس دے لہندے علاقے سلجوق سلطنت چ شامل کر لئے ۔

سلطان محمود 30 اپریل 1030ء خ فوت ہویا ، اسدا مزار غزنی افغانستان چ اے ۔

سلطان محمود دیاں مہماں

شہزادہ دے طور تے

• 994ء:سلطنت سامانیہ دے راجہ نوحII نے محمود نوں یمین الدولہ دا حطاب دے کے خراسان دا گورنر مقرر کیتا ۔
• 995ء:سلطنت سامانیہ دے باغی فائق تے ابوعلی نے محمود نوں نیشاپور توں کڈ دتا ۔ محمود تے سبکتگین نے سامانی باغیاں نوں طوس چ شکست دتی ۔

حکمران دے طور تے

سلطان محمود دیاں فوجی مہماں تے سلطنت چ وادھا

• 997ء:کاراخانی سلطنت دے خلاف ۔
• 999ء:خراسان ، بلخ ، ہرات تے مرو چ سلطنت سامانیہ دے خلاف ۔ تے اتلے توں خانان کاراخانی دے حملے نال سلطنت سامانیہ دا خاتمہ ہو گیا ۔
• 1000ء:سیستان چ ۔
• 1001ء:گندھارا چ: سلطان محمود نے راجہ جے پال نوں پشاور چ شکست دتی جسنے بعد چ خودکشی کر لئی ۔
• 1002ء:سیستان چ:خولف نوں قید کیتا۔
• 1004ء:بہاٹیا نوں خراج نا دین پاروں اپنی سلطنت ج شامل کر لیا ۔
• 1005ء:ملتان چ راجہ آنند پال دے مدد نال عبد الودود دی بغاوت ۔ جسنوں اسنے پشاور چ شکست دتی تے سوہدرہ(وزیرآباد) تک پچھا کیتا ۔ سیوک پال نوں علاقے دا منتظم مقرر کیتا ۔
• 1005ء:خانان کاراخانی دے خان توں بلخ تے خراسان دا دفاع کیتا تے سلطنت سامانیہ دے امیر اسماعیل منتنصر توں نیشاپور مڑ کھویا ۔
• 1005ء:سیوک پال نے بغاوت کیتی تے شکست کھادی ۔
• 1008ء: محمود عزنوی نے راجپوت اتحاد نوں پشاور تے اونڈ دے وشکار لڑائی چ شکست دتی تے اج دے ہماچل پردیش چ کانگڑہ چوں ہندوشاہیاں دے خزانے تے قبضہ کر لیا ۔
• 1010ء: غور ؛ محمد ابن صور دے خلاف جنگ ۔
• 1010ء:ملتان دیاں بغاوتاں مکایاں ، تے عبدالفتح داؤد نوں غزنی چ ساری عمر لئی قیدخانے چ سٹ دتا گیا ۔
• 1011:تھانیسیر دی مہم ۔
• 1012ء:گرجستان سار (زار؟؟) ابو نصر دی گرفتاری ۔
• 1012ء:صوبہ خراسان دے بقایاجات دا مطالبہ کیتا تے خلافت عباسیہ دے خلیفہ توں اسدی وصولی کیتی ۔ فیر ایداں ای سمرقند دا مطالبہ کیتا پر ایہہ نامنظور ہویا ۔
• 1013ء:بلنات:راجہ تریلوچن پال نوں شکست دتی ۔

محمود غزنوی
سلطان سلطنت غزنویہ
راج ویلہ	997ء توں 1030ء تک
جم	2 نومبر 971ء
تھاں	غزنی افغانستان
موت	30 اپریل 1030ء
مرن دی تھاں	غزنی افغانستان
جانشین	اسماعیل غزنوی
شاہی ٹبر	غزنویہ
پیؤ	سبکتگین
مذہب	سنی اسلام
قومیت	ترک
سلطان محمود دی سلطنت دا جھنڈا

ہندستان اُتے حملے

محمود د‏‏ی فوج دے 1018–1019 دیے ہندوستانی یلغار دے نال آئے عربی دے مشہور عالم البرونی نے کتاب الہند وچ اس وقت دے ہندوستان وچ ریاضی ، تریخ ، جغرافیہ ، فلکیات ، فلسفہ وغیرہ دے ناں تو‏ں اک کتاب لکھی ۔

ترک حملہ - محمود غزنوی

محمود غزنوی نے 17 بار ہندوستان اُتے حملہ کيتا ، جنہاں وچو‏ں کچھ ذیل وچ بیان کیتے گئے نيں۔

پہلا حملہ - 1001 غیسوی وچ ، غزنوی نے ہندو خاندان دے حکمران جیپال دے خلاف حملہ کيتا ، جس وچ جیپال نے شکست کھادی تے خودکشی کيتی۔

1008 وچ آنندپال نو‏‏ں شکست دتی۔

1021 وچ ادبھند پور فتح ہويا۔

1013 وچ تریلوچنپال نو‏‏ں شکست دتی۔

1005 وچ ، بھٹندا (پنجاب) دے حکمران نے وجئےارام نو‏‏ں شکست دتی۔

1006 وچ ملتان جیت گیا تے اسنو‏ں اپنی سلطنت تو‏ں منسلک کردتا۔

تجارتی شہر - 1009 وچ نارائن پور (الور) اُتے حملہ کيتا۔

1014 وچ سینسوار (ہریانہ) اُتے حملہ کيتا تے چکسوامی مندر نو‏‏ں تباہ کردتا۔

1018–19 وچ ، متھورا تے کنوج اُتے حملہ ہويا۔

کانوج پرتیہارا حکمران گورنر سی۔ محمود دے حملے دے وقت گورنر فرار ہوگیا۔ گورنر نو‏‏ں سامنتتا ودادھار (چاندیل حکمران) نے مار ڈالیا۔

محمود نے 1021 وچ کلنجر اُتے حملہ کيتا۔ اس وقت کلنجر دا حاکم ودھادر سی ، جو کلینجر تو‏ں بھج گیا سی۔

1023 وچ ، اک بار فیر کلنجر اُتے حملہ کيتا تے ودھار دے نال معاہدہ کيتا۔

1025 وچ ، سومناتھ اُتے محمود غزنوی نے حملہ کيتا تے ایتھ‏ے بنایا ہويا ہیکل جلایا۔ اس مندر نو‏‏ں بعد وچ گجرات دے حکمران بھما اول نے پتھراں تے اِٹاں تو‏ں تعمیر کيتا سی۔

غزنوی نے 1027 وچ جاٹاں اُتے حملہ کيتا۔ ایہ حملہ غزنوی دا ہندوستان اُتے آخری حملہ سی جو جٹاں دے خلاف سی۔

غزنوی وچ افغانستان ، فارس (ایران) تے پنجاب دے کچھ علاقے شامل سن ۔

انہاں دے دور وچ فارسی سبھیاچار تے فارسی بولی دی ترقی ہوئی ۔

ہور ویکھو

• لہور
• غزنی
• ایران

نوٹ

غزنی ، افغانستان چ سلطان محمود دا مزار

حوالے

• محمد قاسم فرشتہ ، مسلماناں دے عروج دی تریخ
• میکلیوڈ ، جان (2002) :ہندستان دی تریخ ۔ لندن ، گرین وڈ پریس ۔

باہرلے جوڑ

• محمود غزنوی انسائکلوپیڈیا کولمبیا (چھیواں اڈیشن)