تلمود
| یہودیت | |
   | |
|
عقائد
خدا (اسمائے خدا) • دس احکام • برگزیدہ قوم • انبیا • مسیح • بنیادی عقائد تاریخ یہودیت
خط زمانی • خروج • مملکت دا زمانہ • زمانہ اسیری • مرگ انبوہ • اسرائیل مؤثر شخصیتاں
مکاتب فکر
راسخ العقیدہ • اصلاحی • رجعت پسند • قرائیم • تجدیدی یہودیت • حریدی • انسان دوست • ہیمانوت ثقافت و معاشرہ
تقویم • لسان القدس • ستارہ داؤدی • یہودی شادی • اشکنازی • سفاردی • مزراحی تہوار
مقدس تھاں
| |
تلمود (عبرانی תַּלְמוּד) عبرانی زبان دا لفظ اے جس دا مادہ لمد (למד) اے۔ عبرانی وچ لمد دے معنی اوہی ہُندے نيں جو عربی وچ لمذ دے ہُندے نيں، یعنی پڑھنا۔[۱] ايسے توں تلمیذ بمعنی شاگرد وی آندا اے۔
تلمود یہودیت دا مجموعہ قوانین اے، جو یہوددیاں دی زندگی وچ تقدس دا درجہ رکھدا اے تے اسنوں یہودی تقنین وچ دوسرا ماخذ قرار دتا گیا اے۔
تلمود دے دو جزو نيں:
- مشنی۔ (عبرانی משנה) ہالاخا (فقہ یہود) دا سب توں اولین مجموعہ، جو دوسری صدی عیسوی تک زبانی منتقل ہُندا رہیا۔
- جمارہ۔ (آرامی גמרא) یہودی حاخامات نے مشنی دی جو تشریحات لکھی اس دا مجموعہ جمارہ کہلاندا اے۔ مشنی دے اختتام دے بعد یہودی مدراش وچ ایہی رائج سی۔
مشنی تے جمارہ ایہ دونے ناں آپس وچ اک دوسرے دی جگہ وی استعمال ہُندے نيں۔ یہودی ادب وچ مشنی دے مماثل اک ہور کتاب موجود اے، جس دا ناں بریثا (آرامی ברייתא) اے۔ اسنوں مشنی دی تدوین دے بعد تناییم (عبرانی תנאים) نے مدون کيتا سی۔
تریخ
سودھویہودی حاخامات دے نزدیک اللہ تعالیٰ نے طورسینا اُتے موسی علیہ السلام اُتے دو شریعتاں نازل کیتیاں:
- مکتوب شریعت
- زبانی شریعت
اور ایہی زبانی شریعت اصل شریعت اے، جو اللہ دی مراد تے مکتوب شریعت یعنی تورات دی حقیقی تفسیر اے۔
چنانچہ یہود دے اندر دہری شریعت دا آغاز ہويا تے 40 نسلاں تک ایہ سری شریعت زبانی منتقل ہُندی رہی تے یہودی حاخامات زبانی و سری شریعت دی آڑ وچ تورات دی من منی تفسیر کردے رہے۔ زبانی شریعت دے مکتوب نہ ہونے دی وجہ توں یہودی قوم متعین عقائد اُتے متفق نئيں سی۔ ہر یہودی ربی دی اپنی تشریح و تفسیر ہُندی، جس اُتے اس دے خاندان تے متبعین یقین رکھدے سن ۔
