Pampasowiec grzywiasty

Pampasowiec grzywiasty
	Chrysocyon brachyurus
	(Illiger, 1815)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Rodzina	psowate
Rodzaj	Chrysocyon; C.E.H. Smith, 1839
Gatunek	pampasowiec grzywiasty
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pampasowiec grzywiasty^[4], wilk grzywiasty (Chrysocyon brachyurus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych i jej największy przedstawiciel w Ameryce Południowej.

Występowanie i środowisko

Zamieszkuje południową Brazylię (gdzie nazywany jest lobo-guará), Paragwaj i Boliwię^[5] oraz niewielkie obszary Argentyny.

Ewolucja i systematyka

Według najnowszych badań genetycznych nie jest blisko spokrewniony z żadnym z pozostałych psowatych. Wydaje się, że jest pozostałością południowoamerykańskiej plejstoceńskiej fauny dużych ssaków. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju pampasowiec^[4] (Chrysocyon).

Etymologia

Nazwa rodzajowa: gr. χρυσος khrusos „złoto”; κυων kuōn, κυνος kunos „pies”^[6]. Epitet gatunkowy: gr. βραχυς brakhus „krótki”; -ουρος -ouros „-ogonowy”, od ουρα oura „ogon”^[7].

Wygląd

Przypomina nieco lisa, ale ma bardzo długie kończyny. Kończyny przednie są krótsze od tylnych. Sierść dość długa, miękka, ruda, po bokach czarny, krótka na nogach; na grzbiecie sierść czarna, nastroszona; ogon puszysty, może być biały lub czarny; podbrzusze białe. Na szyi i karku sztywna, odstająca grzywa długości ok. 13 cm. Wnętrze małżowiny ucha porośnięte białym włosem.

Wielkość

Wysokość w kłębie: 75–91 cm

Długość ciała bez ogona: ok. 130 cm

Długość ogona: ok. 30 cm

Masa ciała: 20–25 kg

Tryb życia i zachowanie

Aktywny wieczorem i nocą, w dzień odpoczywa w wysokiej trawie lub zaroślach, zwykle w tych samych miejscach. Samce wyraźnie bardziej aktywne od samic. Jego głos to pojedyncze szczeknięcia w sporych odstępach czasu. Poluje jak lis – podkradając się blisko do ofiary. W przeciwieństwie do większości dużych psowatych (wilk szary, likaon) nie tworzy stad. Żyje w parach, terytorium pary wynosi średnio 20–30 km². Chodzi inochodem, co sprawia, że kołysze się lekko na boki.

Rozród

Dojrzałość płciowa w 1 roku życia, ale rozród dopiero w następnym; okres rui trwa 3–5 dni, ciąża trwa 62–66 dni; po tym okresie rodzi się 1–5 szczeniąt, każde o masie ok. 300g.

Pożywienie

Poluje na gryzonie, króliki i ptaki. Duży procent jego diety stanowią owoce; niezbędnym roślinnym składnikiem jego jadłospisu jest tzw. wilcze jabłko, czyli lobeira (nazwa miejscowa) – Solanum lycocarpum z rodziny psiankowatych, bez którego zwierzę to choruje na nicieniowe zapalenie nerek. Wilk grzywiasty jest głównym czynnikiem rozprzestrzeniającym nasiona tej rośliny.

Status

Według IUCN ma status NT „podwyższonego ryzyka”^[3]; jednakże zważywszy, że jego zasięg zmniejszył się znacznie (kiedyś obejmował też Urugwaj i Argentynę) nie można wykluczyć, że wkrótce dołączy do gatunków zagrożonych.

W Brazylii, Argentynie i Urugwaju polowanie na wilka grzywiastego jest prawnie zabronione. Działacze na rzecz ochrony przyrody podejmują również inne kroki, aby zapewnić mu przetrwanie, zwłaszcza że urbanizacja nadal postępuje na terenie jego naturalnego środowiska^[8].

W 2012 roku brazylijscy naukowcy zapowiedzieli sklonowanie zwierząt ośmiu gatunków – w tym pampasowca grzywiastego. Celem tego działania ma być ochrona zagrożonych gatunków przed wymarciem^[9]^[10].

Przypisy

↑ Chrysocyon brachyurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ C.E.H. Smith: Dogs. Cz. 1. Edynburg: W.H. Lizars, 1839, s. 241. (ang.).
↑ ^a ^b R.C.R.C. Paula R.C.R.C., K.K. DeMatteo K.K., Chrysocyon brachyurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-08-15] (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 148. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Chrysocyon brachyurus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 23 października 2009]
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 188, seria: North American Fauna. (ang.).
↑ brachyurus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ Maned wolf is a strange cross between a fox and a deer, and you’ve never seen anything like it [online], www.yahoo.com [dostęp 2023-03-06] (ang.).
↑ Andy Coghlan: Brazil aims to clone endangered animals. New Scientist, 12 listopada 2012. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
↑ Brazylia sklonuje zagrożone zwierzęta. geekweek.pl, 9 listopada 2012. [dostęp 2018-08-18].

[itis-1] Chrysocyon brachyurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Smith-2] C.E.H. Smith: Dogs. Cz. 1. Edynburg: W.H. Lizars, 1839, s. 241. (ang.).

[iucn-3] R.C.R.C. Paula R.C.R.C., K.K. DeMatteo K.K., Chrysocyon brachyurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-08-15] (ang.).

[Cichocki&inni-4] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 148. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[5] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Chrysocyon brachyurus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 23 października 2009]

[Palmer-6] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 188, seria: North American Fauna. (ang.).

[Jobling-7] brachyurus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[8] Maned wolf is a strange cross between a fox and a deer, and you’ve never seen anything like it [online], www.yahoo.com [dostęp 2023-03-06] (ang.).

[9] Andy Coghlan: Brazil aims to clone endangered animals. New Scientist, 12 listopada 2012. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).

[10] Brazylia sklonuje zagrożone zwierzęta. geekweek.pl, 9 listopada 2012. [dostęp 2018-08-18].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]