Przejdź do zawartości

Ulica Powstańców w Mysłowicach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Powstańców
Stare Miasto
Ilustracja
Fragment ulicy Powstańców w rejonie mysłowickiego dworca kolejowego (2016)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Mysłowice

Długość

520 m

Przebieg
↑ ul. K. Szymanowskiego
0 m pl. Wolności →
270 m ul. Strażacka →
520 m ↓ ul. Promenada
Położenie na mapie Mysłowic
Mapa konturowa Mysłowic, u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Powstańców”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Powstańców”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Powstańców”
Ziemia50°14′22,7″N 19°08′30,8″E/50,239639 19,141889
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Powstańców w Mysłowicach – ulica w Mysłowicach, położona w północnej części miasta, na terenie dzielnicy Stare Miasto.

Łączy ona plac Wolności z mysłowickim dworcem kolejowym. Ulica charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem zabudowy (po części zabytkowej), a jej rozwój nastąpił po doprowadzeniu w 1846 roku do Mysłowic linii kolejowej. Przy ulicy Powstańców siedzibę ma m.in. Urząd Miasta Mysłowice czy parafia ewangelicka.

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

Ulica Powstańców przebiega przez teren Mysłowickiej dzielnicy Stare Miasto na całej swojej długości[1].

Numeracja budynków rozpoczyna się od strony północnej, przy placu Wolności. Stamtąd droga biegnie na znacznej długości prostolinijnie w kierunku zbliżonym do południowego. Kończy się ona przy wjeździe do parku Promenada (ul. Promenada), krzyżując się po drodze jedynie z ulicą Strażacką po swojej lewej stronie[2].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]
Budynek dworca kolejowego (2011)
E1 na ulicy Powstańców (2021)

Ulica Powstańców na odcinku od placu Wolności do ulicy Strażackiej to droga powiatowa nr 8806S o klasie drogi lokalnej (L). Na tym odcinku posiada nawierzchnię bitumiczną o szerokości jezdni 6,5 m, na odcinku do Promenady szerokość jezdni wynosi 4,8 m[3]. Łączna jej długość wynosi 520 m[4]. W systemie TERYT ulica Powstańców widnieje pod numerem 17354[5], a kod pocztowy dla adresów wzdłuż niej to 41-400[6].

Ulicą kursują pojazdy miejskiego transportu zbiorowego Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). Do mysłowickiego dworca kolejowego prowadzi linia tramwajowa kierująca się w dwóch kierunkach: przez Piasek do Katowic i do Sosnowca[7][8].

Przy ulicy Powstańców znajduje się stacja kolejowa Mysłowice. Sam dworzec kolejowy położony jest od strony ulicy. Na stacji krzyżują się linie kolejowe: nr 134 w kierunku Jaworzna Szczakowy i nr 138 Katowice – Mysłowice – Oświęcim[9]. Według rozkładu jazdy na okres 2023/2024 na niej zatrzymywały się pociągi Kolei Śląskich, PKP Intercity i Polregio, kursujące m.in. w kierunku: Gliwic, Katowic, Krakowa, Oświęcimia, Poznania, Przemyśla czy Wrocławia[10].

Wzdłuż ulicy Powstańców na całej swojej długości biegnie czerwony szlak turystyczny – Szlak im. Mariana Kantora-Mirskiego[11], a na odcinku od mysłowickiego dworca kolejowego w kierunku parku Promenada i dalej do Dziećkowic ciągnie się zielony szlak rowerowy[12]. Na końcowym fragmencie ulicy Powstańców znajduje się ciąg pieszo-rowerowy o nawierzchni bitumicznej, biegnący dalej wzdłuż Promenady[12].

Zabudowa wzdłuż ulicy Powstańców pochodzi zasadniczo z przełomu XIX i XX wieku[13] i charakteryzuje się dużą różnorodnością stylów architektonicznych – na całej swej długości występuje przemieszanie pięciu stylów, z czego najwięcej jest obiektów modernistycznych (7 budynków)[14].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Kościół Ap. Piotra i Pawła z lat 70. XIX wieku (ul. Powstańców 5)

Rozwój ulicy Powstańców w Mysłowicach ma związek z doprowadzeniem do miasta linii kolejowej Kolei Górnośląskiej. Linia kolejowa do Mysłowic otwarta 1 października 1846 roku[15] wprowadziła znaczące zmiany w układzie przestrzennym miasta i wywarła w następnych latach spory wpływ na jego zabudowę[16]. W 1853 roku urządzono w Mysłowicach nowy plac targowy zwany Nowym Rynkiem – późniejszy plac Wolności. Prowadziła z niego droga w kierunku mysłowickiego dworca kolejowego, która była wówczas niezabudowana, a pierwsze budynki mieszkalne znajdowały się dopiero w rejonie dworca kolejowego. W jego sąsiedztwie w 1853 roku powstał Labaszynski Hotel, a w 1859 roku firma spedycyjna Weichmanna. W tym czasie znajdowały się też dwa budynki mieszkalne[17].

Jeszcze w latach 50. XIX wieku ulicę Powstańców wybrukowano, a w 1872 roku wymieniono jej nawierzchnię[18].

W związku ze wzrostem liczby osób wyznania ewangelickiego w Mysłowicach, w 1857 roku erygowano gminę ewangelicką obejmującą m.in. Mysłowice, a w latach 70. XIX wieku przystąpiła ona do budowy kościoła Apostołów Piotra i Pawła[19].

Ówczesna Bahnhofstrasse do końca XIX wieku stała się ekskluzywną ulicą, przy której wzniesiono ratusz, kościół ewangelicki, dwa budynki mieszkalne pracowników kolei i budynek hotelowo-gastronomiczny. Od hotelu do Promenady rozciągała się Poststrasse, przy której powstał gmach poczty, willa gminy ewangelickiej, fabryka Schneidera i kamienica Maxa Weichmanna[20].

Przewiązka (tzw. „Most Westchnień”) nad ulicą Powstańców, która łączyła stację rejestracyjną z peronem mysłowickiej stacji kolejowej

Utworzenie w 1894 roku w Mysłowicach agentury emigracyjnej, która od 1900 roku miała swoja siedzibę przy późniejszej ulicy Powstańców 23 otworzyło przed miastem nowe szanse rozwoju. Agentura była odpowiedzialna za przyjmowanie emigrantów, ich rejestrację i przygotowanie do transportu do Stanów Zjednoczonych i Kanady. W całej swojej historii biuro odprawiło ponad 1,5 mln osób, co stanowiło 27% liczby emigrantów z Europy[21]. Dodatkowo położenie miasta na pograniczu trzech mocarstw europejskich sprawiło, że miasto stało się atrakcyjnie turystycznie, odwiedzane od lat 80. XIX wieku do wybuchu I wojny światowej przez rzeszę turystów. Największe zainteresowanie budziła trasa biegnąca wzdłuż późniejszej ulicy Powstańców, prowadząca od dworca kolejowego do Trójkąta Trzech Cesarzy i stacja rejestracyjna emigrantów[16].

Pod koniec XIX wieku przygotowano pierwsze plany poprowadzenia do Mysłowic linii tramwajowej. Trasę z Hajduk Wielkich (Chorzowa-Batorego) do Mysłowic przez Katowice i Szopienice oddano do użytku 31 października 1900 roku. Poprowadzono ją przez Piasek i dalej wzdłuż ulicy Bytomskiej, a następnie w kierunku ulic Krakowskiej, Grunwaldzkiej i Powstańców do dworca kolejowego[22].

Okres znaczącego rozwoju miasta został przerwany w 1914 roku wraz z wybuchem I wojny światowej[23]. W 1922 roku Mysłowice zostały włączone do Polski[24], a do tego czasu na odcinku do dworca kolejowego ulica nosiła nazwę Bahnhofstrasse[17], a odcinek ulicy do Promenady nosił nazwę Poststrasse[20]. W okresie międzywojennym przemianowano je kolejno na ulicę Dworcową i ulicę Pocztową[25][26]. W późniejszych latach zostały one połączone w jedną ulicę[27].

Budynek dawnej hali walcowni cynku „Kunegunda” (2010)

W latach międzywojennych historyczny układ urbanistyczny Mysłowic pozostawał bez zmian, a jego główna oś biegła od ulicy Bytomskiej przez Rynek, ulicę Grunwaldzką i ulicę Powstańców do dworca kolejowego[28]. W latach międzywojennej przy późniejszej ulicy Powstańców funkcjonowało kilka zakładów przemysłowych: Zakład Mechaniczny i Wytwórnia Narzędzi Rzemieślniczych „Spielmann”, Fabryka Wełny „Czesanka” i Walcownia Cynku „Kunegunda”[29]. Pod nr. 23 funkcjonował Zakład Mechaniczny „Minerva”, w którym produkowano części do maszyn dla kopalń węgla kamiennego, hut żelaza i kolei wąskotorowych oraz maszyny dla użytku domowego[30]. Pod nr. 9 działał wówczas hotel „Köhler”, a pod nr. 23 hotel „Francuski”[31]. W budynku przedwojennej stacji emigracyjnej przy późniejszej ulicy Powstańców 25 w latach międzywojennej działał Państwowy Urząd Emigracyjny, a także Generalne Towarzystwo Emigracyjne[32].

W 1929 roku przebudowano mysłowicki odcinek linii tramwajowej – linia, którą przekuto na normalny tor, kończyła się w rejonie skrzyżowania ulic Starokościelnej i Krakowskiej, nie dochodząc już do dworca kolejowego[33]. W 1938 roku władze miasta Mysłowice podjęły uchwałę o urządzeniu Miejskiej Hali Targowej i w tym celu wykupiono halę po unieruchomionej walcowni „Kunegunda” przy ulicy Powstańców 6[34].

Ulica Powstańców w czasach okupacji niemieckiej

W czasach niemieckiej okupacji ulica nosiła nazwę Hermann Göring Strasse[35], a po II wojnie światowej przemianowano ją na ulicę Powstańców[36].

W latach 50. XX wieku tramwaj z Katowic ponownie zaczął docierać do mysłowickiego dworca kolejowego, a w 1954 roku oddano do użytku odcinek linii z Sosnowca[37]. Najprawdopodobniej w drugiej połowie XX wieku doszło do połączenia ulicy Powstańców z ulicą Strażacką, w wyniku czego rozebrano niektóre budynki znajdujące się w przebiegu osi odcinka łączącego obie ulice[38].

Plac przed dworcem kolejowym w 2013 roku należał do najsilniej zdegradowanych terenów miejskiej przestrzeni publicznej Starego Miasta w Mysłowicach. Również w złym stanie technicznym była wówczas cała ulica Powstańców i połowa budynków wzdłuż niej[39]. 20 maja 2021 roku podpisano umowę na przebudowę ciągu ulic: Bytomskiej, Starokościelnej, K. Szymanowskiego i Powstańców, w ramach której przewidziano m.in. przebudowę linii tramwajowej na odcinek dwutorowy, a wraz z tym modernizację innych elementów infrastruktury, w tym jezdni i chodników, a także całej infrastruktury podziemnej[40]. Prace budowlane rozpoczęły się na początku sierpnia tego samego roku[41]. W 2022 roku zmodernizowano kamienicę pod nr. 15[42], a na ścianie budynku pod nr. 12 powstał mural[43].

Obiekty zabytkowe i miejsca pamięci

[edytuj | edytuj kod]
Zabytkowy ratusz pod nr. 1
Kamienica pod nr. 3
Willa Kuderów pod nr. 13

Obiekty zabytkowe i historyczne:

Miejsca pamięci:

Gospodarka i instytucje

[edytuj | edytuj kod]
Siedziba mysłowickiego oddziału Poczty Polskiej (ul. Powstańców 11)

Na początku 2024 roku w systemie REGON zarejestrowanych było około 120 podmiotów gospodarczych z siedzibą przy ulicy Powstańców. Siedzibę miały tutaj wówczas następujące urzędy i instytucje: Urząd Miasta Mysłowice (ul. Powstańców 1), Zarząd Oddziału Powiatowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Mysłowicach (ul. Powstańców 1), Miejski Zespół Obsługi Placówek Oświatowych w Mysłowicach (ul. Powstańców 6a), Koło w Mysłowicach Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (ul. Powstańców 9)[58], Urząd Pocztowy Mysłowice 1 Poczty Polskiej (ul. Powstańców 11)[59], Kościół Zielonoświątkowy Zbiór „Genezaret” w Mysłowicach (ul. Powstańców 14), Parafia Ewangelicko-Augsburska w Mysłowicach (ul. Powstańców 17), Publiczna Szkoła Podstawowa Jezuitów w Mysłowicach (ul. Powstańców 19), UKS Chromik Mysłowice (ul. Powstańców 23) i KS Lechia 06 Mysłowice (ul. Powstańców 23)[58].

Ponadto w tym okresie działały tutaj m.in.: żłobek, placówki ubezpieczeniowe i finansowe, placówki edukacyjne, firmy remontowo-budowlane, wspólnoty mieszkaniowe, kancelarie notarialne i adwokackie, przedsiębiorstwa wielobranżowe, gabinety lekarskie, salon fryzjerski, obiekty gastronomiczne, związki zawodowe, stowarzyszenia i inne[58].

Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Powstańców przynależą do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa[60].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Urząd Miasta Mysłowice: Zintegrowany System Informacji Przestrzennej Miasta Mysłowice – CRD MIIP. zsip.myslowice.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  2. ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  3. ↑ Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  4. ↑ Dragan 2016 ↓, s. 71.
  5. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  6. ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka kodów pocztowych (Pocztowych Numerów Adresowych). kody.poczta-polska.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  7. ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-12-06]. (pol.).
  8. ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 2023-06-09. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  9. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap - mapa kolejowa. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  10. ↑ PKP Polskie Linie Kolejowe.: Plakatowy rozkład jazdy - relacyjny roczny. Mysłowice. 10 XII 2023 – 14 XII 2024. portalpasazera.pl, 2023-12-30. [dostęp 2024-01-06]. (pol.).
  11. ↑ Śląska Organizacja Turystyczna: Szlak pieszy - Czerwony - Katowice – Mysłowice im. M. Kantora-Mirskiego. www.slaskie.travel. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  12. ↑ a b Velomapa: Mapa infrastruktury rowerowej (Ścieżki Rowerowe). velomapa.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  13. ↑ Gminny… 2021 ↓, s. 71.
  14. ↑ Dragan 2016 ↓, s. 73.
  15. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 29.
  16. ↑ a b Gminny… 2021 ↓, s. 30.
  17. ↑ a b Sulik 2017a ↓, s. 248.
  18. ↑ Sulik 2017a ↓, s. 275.
  19. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 33-34.
  20. ↑ a b Sulik 2017a ↓, s. 252.
  21. ↑ Gminny… 2021 ↓, s. 31.
  22. ↑ Gminny… 2021 ↓, s. 32.
  23. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 28.
  24. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 12.
  25. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 16.
  26. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 105.
  27. ↑ Dragan 2016 ↓, s. 89.
  28. ↑ Gminny… 2021 ↓, s. 33.
  29. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 65.
  30. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 67.
  31. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 106.
  32. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 49.
  33. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 114.
  34. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 100.
  35. ↑ Sulik 2017b ↓, s. 341.
  36. ↑ Śląska Organizacja Turystyczna: Zabytkowa zabudowa ulicy Powstańców w Mysłowicach. www.slaskie.travel. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  37. ↑ Dragan 2016 ↓, s. 95.
  38. ↑ Dragan 2016 ↓, s. 91.
  39. ↑ Dragan 2016 ↓, s. 77.
  40. ↑ Tramwajowa rewolucja w Mysłowicach – umowa podpisana. www.myslowice.pl, 2021-05-20. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  41. ↑ Ruszyła przebudowa linii tramwajowej nr 14 – zmiany w organizacji ruchu. www.myslowice.pl, 2021-08-04. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
  42. ↑ Aleksandra Olszewska: Nowe życie kamienicy przy Powstańców 15. itvm.pl, 2022-03-15. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  43. ↑ Aleksandra Olszewska: Kamienicę przy Powstańców 12 ozdobił kolejowy mural. itvm.pl, 2022-11-30. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  44. ↑ a b c Witecka 2008 ↓, s. 111.
  45. ↑ a b c d Studium… 2021 ↓, s. 59.
  46. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Studium… 2021 ↓, s. 66.
  47. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 108.
  48. ↑ a b c d Studium… 2021 ↓, s. 68.
  49. ↑ Agnieszka Czarnota; Leonard Czarnota: Walcownia cynku Kunegunda. www.mdhmyslowice.pl. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  50. ↑ Hotel Francuski. www.mdhmyslowice.pl, 2013. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  51. ↑ a b Witecka 2008 ↓, s. 112.
  52. ↑ a b Historia. przewiazka.pl. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  53. ↑ Sulik 2017a ↓, s. 319.
  54. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 37.
  55. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 94.
  56. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 96.
  57. ↑ Witecka 2008 ↓, s. 95.
  58. ↑ a b c Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2024-01-08]. (pol.).
  59. ↑ Urząd Pocztowy Mysłowice. m-ce.pl. [dostęp 2024-01-12]. (pol.).
  60. ↑ Katalog… 2005 ↓, s. 444.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Wybrane ulice i place w Mysłowicach
Ulice
Place i skwery

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Powstańców_w_Mysłowicach&oldid=72942576”