Ulica Kamionkowska w Warszawie
| Kamionek | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Kamionkowska przy ul. Rybnej | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
805 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°14′51,2″N 21°03′48,8″E/52,247556 21,063556
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Kamionkowska – ulica w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie, biegnąca z przerwaniem biegu od ul. Bliskiej do ul. Terespolskiej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Ulica powstała około roku 1880 jako droga dojazdowa na zapleczu działek przy ul. Grochowskiej; przez kilkanaście pierwszych lat swego istnienia miała wyłącznie drewnianą zabudowę.
Od 1914 roku pomiędzy ulicami Kamionkowską, Grochowską i Gocławską funkcjonowały Zakłady Elektrotechniczne Bracia Borkowscy[1].
W roku 1886 w pomiędzy ulicami Terespolską, Grochowską i Kamionkowską wzniesiono murowane hale Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Wstążek Gumowych i Taśm R. Zieglera i J. Jägera; innym zakładem, którego zabudowa sięgała Kamionkowskiej była duża fabryka Berlińskiego Towarzystwa Akcyjnego istniejąca od roku 1897 przy ul. Gocławskiej.
Krótko przed wybuchem I wojny światowej rejon Kamionka stał się lokalnym ośrodkiem przemysłu elektrotechnicznego i telekomunikacyjnego; pociągnęło to za sobą budowę licznych drewnianych domów czynszowych, z czasem uzupełnianych murowanymi oficynami, liczącymi nieraz kilka kondygnacji. Pierwszym budynkiem murowanym była zachowana do dziś kamienica wzniesiona około roku 1900 pod nr. 41 (kamienica Aleksandra Köitscha)[2][3].
Po roku 1818 przy ulicy Kamionkowskiej rozwinął się przemysł garbarski: pod nr. 43A/45 działała Garbarnia Skór Chromowych i Galanteryjnych "Gemza", należąca do Bolesława Krassowskiego[4]. Zakład rozbudowano na początku lat trzydziestych XX wieku, wznosząc z szarej cegły nowe budynki biurowe i mieszkalne. W latach 1936-37 pod nr. 51, u zbiegu z ul. Terespolską rozpoczęła działalność konkurencyjna garbarnia Spółki Wytwórczej Polskich Rymarzy i Siodlarzy.
Swe fabryki wzniosły też przy Kamionkowskiej firmy o innym profilu produkcji: pod nr. 22 od roku 1921 działała Fabryka Aparatów Optycznych i Precyzyjnych "H. Kolberg i S-ka"; w roku 1931 firma została przejęta przez państwo i zmieniła nazwę na Polskie Zakłady Optyczne, zaś jej główny budynek wzniesiono w roku 1938 przy ul. Grochowskiej 316/318. W latach dwudziestych XX wieku pod nr. 20 otworzyła swą filię Fabryka Blachy Białej i Wyrobów Blaszanych "Blacha" z ul. Ząbkowskiej 44; zakład zakończył działalność przed rokiem 1935. Liczne zakłady wzdłuż ulicy wybudowały domy mieszkalne dla swych pracowników: pod nr. 18 w latach 1934-36 wzniesiono według projektu Lucjana Korngolda domy zakładowe dla pracowników fabryki "Pocisk". Pod nr. 27 powstała kamieniczka Fabryki Aparatów Elektrycznych Kazimierza Szpotańskiego dla pracowników zakładu z ul. Gocławskiej; do tej ostatniej ulicy był przypisany także gmach szkoły powszechnej wybudowany u zbiegu z Kamionkowską przed rokiem 1933.
Lata 1930–1938 przyniosły budowę serii jedno i dwupiętrowych kamienic.
Okres okupacji niemieckiej przyniósł zniszczenie zabudowy przemysłowej: najbardziej zniszczone zostały budynki Polskich Zakładów Optycznych, garbarnia Spółki Wytwórczej Polskich Rymarzy i Siodlarzy oraz hale Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Wstążek Gumowych i Taśm R. Zieglera i J. Jägera. Ocalało kilkanaście kamienic, jednak sama ulica Kamionkowska została rozdzielona na dwa odcinki podczas powojennej rozbudowy dawnej fabryki Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Wstążek Gumowych i Taśm z ul. Grochowskiej.
W 1989 r. na ścianie budynku przy ul. Kamionkowskiej 51, w którym mieściła się Spółka Wytwórcza Polskich Rymarzy i Siodlarzy, odsłonięto tablicę pamiątkową z okazji 50. rocznicy niemieckiego nalotu, wskutek którego śmierć poniosło 38 pracowników zakładu[5].
Po wojnie w latach 1964-1966 pod nr 36/44 zbudowano budynek szkoły podstawowej nr 255 im. Cypriana Kamila Norwida[6][7].
W XXI wieku zrewitalizowane zostały niektóre pofabryczne budynki, między innymi Fabryka PZO (obecnie kompleks biurowo-mieszkaniowy) oraz dawne Zakłady Elektrotechniczne Bracia Borkowscy (na terenie której znajduje się obecnie kompleks biurowo-usługowy Praga306 oraz siedziba pracowni architektonicznej APA Wojciechowski Architekci)[8][9][10][11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Katalog Warszawskiego Dziedzictwa postindustrialnego tom I by Fundacja Hereditas - Issuu [online], issuu.com, 17 lipca 2011 [dostęp 2024-03-08] (ang.).
- ↑ Ulica Kamionkowska - Praga Południe | Warszawa [online], www.twoja-praga.pl [dostęp 2024-07-22] (pol.).
- ↑ Druga Minoga: Kamionkowska 41 wrzesień po wrześniu [online], Druga Minoga, 4 października 2013 [dostęp 2024-07-22].
- ↑ Michał Krasucki, Warszawskie dziedzictwo postindustrialne, Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 79, ISBN 978-83-931723-5-1 [dostęp 2024-01-16].
- ↑ Spółka Wytwórcza Polskich Rymarzy i Siodlarzy - Fabryki Pragi - Twoja Praga [online], www.twoja-praga.pl [dostęp 2024-03-08] (pol.).
- ↑ Ulica Kamionkowska - Praga Południe | Warszawa [online], www.twoja-praga.pl [dostęp 2024-07-22] (pol.).
- ↑ Warszawa - Ulica Kamionkowska - stare zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2024-07-22].
- ↑ Fabryka PZO, czyli jak teren dawnych zakładów optycznych na Kamionku zaczął tętnić życiem [online], www.propertydesign.pl, 20 lipca 2022 [dostęp 2024-03-08] (pol.).
- ↑ Pracownia APA Wojciechowski w Warszawie [online], architektura.muratorplus.pl [dostęp 2024-03-08] (pol.).
- ↑ Ulica Grochowska 306/308 - Praga Południe | Warszawa [online], www.twoja-praga.pl [dostęp 2024-03-08] (pol.).
- ↑ Tak pracują architekci APA Wojciechowski. Zaglądamy do wnętrz stołecznej siedziby pracowni! [online], www.propertydesign.pl, 10 listopada 2021 [dostęp 2024-03-08] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, tom 5. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 194. ISBN 83-909794-6-2.