Tiomersal

Tiomersal
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	2-(etylortęciomerkapto)salicylan sodu
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	łac. thiomersalum, natrium aethylhydrargyrithiosalicylicum
inne	mertiolat, merkurotiolanian sodu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C9H9HgNaO2S
Masa molowa	404,81 g/mol
Wygląd	lekki, żółtawobiały, krystaliczny proszek
	Identyfikacja
Numer CAS	54-64-8
PubChem	16682923
DrugBank	DB11590
SMILES
	CC[Hg]SC1=CC=CC=C1C(=O)[O-].[Na+]
Właściwości
	Gęstość
	0,5 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	1000 g/l (20 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	etanol: łatwo
Temperatura rozkładu	234 °C
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2017-10-15]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H300+H310+H330, H373, H410
Zwroty P	P260, P273, P280, P301+P310+P330, P302+P352+P310, P304+P340+P310
Temperatura zapłonu	250 °C (zamknięty tygiel)
Numer RTECS	OV8400000
Dawka śmiertelna	LD50 75 mg/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Podobne związki	etylortęć, dimetylortęć, kwas tiosalicylowy
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	A03BA01, S01FA01
Stosowanie w ciąży	kategoria X
Farmakokinetyka
Działanie	bakteriostatyczne
Procent wchłaniania	b. wysoki
Biodostępność	b. wysoka
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	domięśniowo
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tiomersal – metaloorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu etylortęciotiosalicylowego, odznaczający się znaczną toksycznością. Substancja konserwująca używana w starszych typach szczepionek (stosowanych powszechnie w Polsce^[4]), w niektórych maściach i innych postaciach leku. Ponadto w recepturze aptecznej jako konserwant leków okulistycznych. Bardzo rzadko jako lek przeciwgrzybiczy w dermatologii.

Tiomersal szybko i dobrze wchłania się po podaniu. Jest metabolizowany do etylortęci i kwasu tiosalicylowego, które następnie podlegają dalszym przemianom (ważne znaczenie ma tworzenie kompleksu z cysteiną) i wydaleniu. Etylortęć, w przeciwieństwie do bardziej szkodliwej dimetylortęci, nie wykazuje skłonności do bioakumulacji w organizmie człowieka. Jony rtęciowe Hg2+
, powstałe w wyniku częściowego metabolizmu etylortęci, pozostają w organizmie znacznie dłużej; czas całkowitej eliminacji z organizmu wynosi ok. 120 dni^[5]^[6]. W tym czasie jony te mogą być m.in. metylowane i podlegać innym przemianom w znacznie bardziej toksyczne związki, np. metylortęć^[6].

W jednym z badań przeprowadzonych w Norwegii wykazano występowanie alergii na tiomersal u 1,9% populacji w testach płatkowych^[7], natomiast w badaniu w Niemczech stwierdzono uczulenie kontaktowe wśród 6,6% badanej populacji^[8]. Związek ten wzbudza kontrowersje z powodu podejrzeń o przyczynianie się do rozwoju autyzmu^[9], jednak nie znajduje to potwierdzenia w żadnych badaniach naukowych^[10]^[11].

Przypisy

↑ ^a ^b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d Merthiolate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 492342 [dostęp 2017-10-15] (niem. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Tiomersal (nr T5125) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2017-10-15]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Jakie substancje pomocnicze wchodzą w skład szczepionek? [online], Szczepienia.Info [dostęp 2024-08-19] (pol.).
↑ T.W.T.W. Clarkson T.W.T.W., The three modern faces of mercury, „Environmental Health Perspectives”, 110 (S-1), 2002, s. 11–23, DOI: 10.1289/ehp.02110s111, PMID: 11834460, PMCID: PMC1241144 .
↑ ^a ^b T.W.T.W. Clarkson T.W.T.W., L.L. Magos L.L., The toxicology of mercury and its chemical compounds, „Critical Reviews in Toxicology”, 36 (8), 2006, s. 609–662, DOI: 10.1080/10408440600845619, PMID: 16973445 .
↑ L.K.L.K. Dotterud L.K.L.K., T.T. Smith-Sivertsen T.T., Allergic contact sensitization in the general adult population: a population-based study from Northern Norway, „Contact Dermatitis”, 56 (1), 2007, s. 10–15, DOI: 10.1111/j.1600-0536.2007.00980.x, PMID: 17177703 .
↑ W.W. Uter W.W. i inni, The prevalence of contact allergy differed between population-based and clinic-based data, „Journal of Clinical Epidemiology”, 57 (6), 2004, s. 627–632, DOI: 10.1016/j.jclinepi.2003.04.002, PMID: 15246132 .
↑ S.D.S.D. Sugarman S.D.S.D., Cases in vaccine court--legal battles over vaccines and autism, „The New England Journal of Medicine”, 357 (13), 2007, s. 1275–1277, DOI: 10.1056/NEJMp078168, PMID: 17898095 .
↑ A.A. Doja A.A., W.W. Roberts W.W., Immunizations and autism: a review of the literature, „Canadian Journal of Neurological Sciences”, 33 (4), 2006, s. 341–346, PMID: 17168158 .
↑ B.B. Taylor B.B., Vaccines and the changing epidemiology of autism, „Child: Care, Health and Development”, 32 (5), 2006, s. 511–519, DOI: 10.1111/j.1365-2214.2006.00655.x, PMID: 16919130 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[FPX-1] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[GESTIS-2] Merthiolate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 492342 [dostęp 2017-10-15] (niem. • ang.).

[SA-3] Tiomersal (nr T5125) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2017-10-15]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[4] Jakie substancje pomocnicze wchodzą w skład szczepionek? [online], Szczepienia.Info [dostęp 2024-08-19] (pol.).

[Clarkson-2002-5] T.W.T.W. Clarkson T.W.T.W., The three modern faces of mercury, „Environmental Health Perspectives”, 110 (S-1), 2002, s. 11–23, DOI: 10.1289/ehp.02110s111, PMID: 11834460, PMCID: PMC1241144 .

[Clarkson2-6] T.W.T.W. Clarkson T.W.T.W., L.L. Magos L.L., The toxicology of mercury and its chemical compounds, „Critical Reviews in Toxicology”, 36 (8), 2006, s. 609–662, DOI: 10.1080/10408440600845619, PMID: 16973445 .

[pmid17177703-7] L.K.L.K. Dotterud L.K.L.K., T.T. Smith-Sivertsen T.T., Allergic contact sensitization in the general adult population: a population-based study from Northern Norway, „Contact Dermatitis”, 56 (1), 2007, s. 10–15, DOI: 10.1111/j.1600-0536.2007.00980.x, PMID: 17177703 .

[pmid15246132-8] W.W. Uter W.W. i inni, The prevalence of contact allergy differed between population-based and clinic-based data, „Journal of Clinical Epidemiology”, 57 (6), 2004, s. 627–632, DOI: 10.1016/j.jclinepi.2003.04.002, PMID: 15246132 .

[Sugarman-9] S.D.S.D. Sugarman S.D.S.D., Cases in vaccine court--legal battles over vaccines and autism, „The New England Journal of Medicine”, 357 (13), 2007, s. 1275–1277, DOI: 10.1056/NEJMp078168, PMID: 17898095 .

[Doja-10] A.A. Doja A.A., W.W. Roberts W.W., Immunizations and autism: a review of the literature, „Canadian Journal of Neurological Sciences”, 33 (4), 2006, s. 341–346, PMID: 17168158 .

[Taylor-11] B.B. Taylor B.B., Vaccines and the changing epidemiology of autism, „Child: Care, Health and Development”, 32 (5), 2006, s. 511–519, DOI: 10.1111/j.1365-2214.2006.00655.x, PMID: 16919130 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]