Rydwągi

Rydwągi

wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Liczba ludności (2011)	353
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-700
Tablice rejestracyjne	NMR
SIMC	0483458
Położenie na mapie gminy wiejskiej Mrągowo Rydwągi
Położenie na mapie Polski Rydwągi
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rydwągi
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego Rydwągi
53°58′33″N 21°18′19″E

Rydwągi (niem. Rudwangen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość leży około 12 km od Mrągowa, przebiega przez nią droga wojewódzka nr 591. Atrakcją turystyczną jest jezioro Rydwągi.

Historia

Rydwągi uchodzą za najstarszą wieś w powiecie mrągowskim. Wielki mistrz Winryk von Kniprode nadał w 1367 roku Heinzowi Gropemu, Janowi karczmarzowi (Hans Kreczmar) oraz Jankowi (Hanicke) bratankowi Gilera po 11 włók na prawie chełmińskim i zobowiązał każdego z nich do jednej służby w ciężkiej zbroi. Obdarzeni mieli 15 lat wolnizny. Pierwotna nazwa wsi brzmiała: Reunewange (lub Rauwewange), ale później zapisywana była jako Rawewang (1367), Ruwewange (1419) i w XVII w. – Rudwangen. Nazwa jest pochodzenia pruskiego i składa się z dwóch członów: "rawys" – rów i "wangus" – dąbrowa, było więc "rów na dąbrowie".

W 1437 r. w Rydwągach istniały 4 dobra służebne. Przywilej dla bartników wójta von Drauschwitza z 1482 roku wymienia, że Rydwągi zamieszkiwało na prawie pruskim czterech bartników, którzy wraz z bartnikami innych osad otrzymali od prokuratora szestneńskiego Ottona von Drauschwitza przywilej zakładania barci, polowań i połowu ryb w puszczy dla swoich własnych potrzeb. Według rejestru starostwa w Szestnie z lat 1651–1651 Rydwągi miały 44 włóki i 18 gospodarstw chłopskich.

W 1740 r. istniała we wsi jednoklasowa szkoła. W 1785 roku było w Rydwągach 27 domów, w 1815 roku – 33 domy i 192 osoby. W 1818 do tutejszej szkoły uczęszczało do niej 45 dzieci, które uczył po polsku Andrzej Bierfreud. W 1823 r. we wsi były 33 domy i 192 mieszkańców, a w 1838 roku – 36 domów i 280 mieszkańców. W 1849 r. pojawia się równorzędna polska nazwa wsi Ridwongy, a wieś określana jest jako wieś chełmińską, 1icząca 34 chałupy i 272 mieszkańców. Przed wojną francusko-pruską (1870 r.) powstała droga łącząca wieś z Mrągowem (Sensburg), a następnie z Kętrzynem (Rastenburg). W tymże czasie we wsi mieszkało 300 osób.

Na początku XX w. istniała we wsi stara karczma. W 1904 r. jedno z większych gospodarstw miało 12 włók, należące do Jakubowskiego, który specjalizował się w hodowli bydła i koni rasowych. W 1928 r. Rydwągi określano jako wieś i wybudowanie (osada traktowana jako samodzielna gmina od 1928 r. – Barwik)) z liczbą 341 mieszkańców. W roku 1935 do jednoklasowej szkoły chodziło 70 uczniów .Rydwągi należały do parafii w Szestnie. Do sołectwa Rydwągi należały miejscowości Barwik (Bärenwinkel) oraz Ruska Wieś Mała (Klejn Reuschendorf). W okresie międzywojennym hodowcą bydła zarodowego i wysokiej klasy koni wyścigowych był Hans Paul. Jeden z jego koni zdobył złoty medal na Olimpiadzie berlińskiej w 1936 r. W 1939 roku we wsi mieszkało 327 osób i było 73 gospodarstwa domowe, w tym 16 gospodarstw chłopskich o wielkości 20-100 ha, i dwa o wielkości ponad 100 ha.

Po II wojnie światowej wyludniona wieś została podzielona na dwie części. W południowej utworzone zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne, a północną z gospodarstwami indywidualnymi zajęła ludność napływowa z centralnej Polski.

Do sołectwa Rydwągi w latach 70 XX wieku należała jeszcze osada Barwik (Bärenwinkel) oraz wybudowanie Ruska Wieś Mała.

Bibliografia

• "Mrągowo z dziejów miasta i powiatu" (praca zbiorowa) wydawnictwo olsztyńskie "Pojezierze" 1975, (str. 185-6 Dzieje wsi)
• Historia miejscowości Gminy Mrągowo (dostęp 1.08.2013)