Rosz ha-Ajin
32°05′42″N 34°57′29″E/32,095000 34,958056 Widok na Rosz ha-Ajin | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Dystrykt | |||
| Burmistrz |
Raz Sagi[1] | ||
| Powierzchnia |
24,4 km² | ||
| Wysokość |
41 m n.p.m. | ||
| Populacja (2008) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy |
+972 3 | ||
| Kod pocztowy |
48092 | ||
Położenie na mapie Dystryktu Centralnego  | |||
Położenie na mapie Izraela  | |||
| 32°05′42″N 34°57′29″E/32,095000 34,958056
| |||
| Strona internetowa | |||
Rosz ha-Ajin (hebr. רֹאשׁ הָעַיִן; arab. روش هاعين) – miasto położone w Dystrykcie Centralnym w Izraelu.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Leży we wschodniej części równiny Szaron na granicy z Szefelą, w otoczeniu miast Petach Tikwa i Kafr Kasim, miasteczka Elkana, moszawów Kefar Sirkin, Newe Jarak i Chagor, oraz kibuców Enat, Giwat ha-Szelosza i Nachszonim. Na zachód od miasta znajduje się baza sił powietrznych izraelskiej armii Kefar Sirkin. Na wschód od miasta przebiega mur bezpieczeństwa oddzielający Izrael od Autonomii Palestyńskiej. Po stronie palestyńskiej znajdują się arabskie wioski al-Zawiya, Rafat i Deir Ballut.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wzmianki o istniejącej w tej okolicy osadzie obronnej Afek pochodzą z XXX wieku p.n.e.[2] Starożytne teksty egipskie z XIX wieku p.n.e. wspominają o tym mieście, tak jak lista topograficzna faraona Totmesa III z XV wieku p.n.e.[3]
Kananejczycy wybudowali tutaj monumentalny pałac. Izraelici pod wodzą Jozuego zdobyli miasto, które jednak później przeszło pod kontrolę Filistynów. Król Dawid przyłączył miasto do Królestwa Izraela. Następne wzmianki o mieście i twierdzy Afek pochodzą z VII wieku p.n.e.[2]
Król Herod Wielki, który rządził regionem w imieniu Cesarstwa Rzymskiego, przemianował miasto na Antipatris, na część swojego ojca Antypatra. Miasto było położone przy ważnej strategicznie drodze z Cezarei Nadmorskiej do Jerozolimy. Miasto zostało zniszczone podczas wojny żydowsko-rzymskiej (66–70). Afek zostało częściowo odbudowane, jednak w 363 zostało ponownie zniszczone przez trzęsienie ziemi[2].
W 1099 r. ziemie te przeszły pod panowanie krzyżowców, którzy w 1152 r. wybudowali tutaj twierdzę Mirabel[4]. W 1166 część tutejszych ziem nadano Kościołowi Św. Jana Chrzciciela w Nablusie[5].
W lipcu 1187 muzułmanie zdobyli, ale nie zniszczyli twierdzę Mirabel[4]. Arabski kronikarz Baha ad-Din odnotował, że w latach 1191–1192 Saladyn wykorzystywał twierdzę do wyprowadzania ataków przeciwko krzyżowcom. W owym czasie Saladyn przebywał w tutejszej twierdzy. W 1226 Mirabel przeszła pod panowanie Ajjubidów. Arabski geograf Jakut al-Hamawi wspomniał o twierdzy, która nazywał się wówczas Majdal Yafa. Przy twierdzy znajdowała się niewielka arabska wioska[6]. Pod koniec XIII wieku twierdza została opuszczona[4].
Gdy w 1517 r. Palestyna przeszła pod panowanie tureckie, wieś Majdal Yaba weszła w skład Sanjak Nablus (dystrykt). Wioska płaciła podatek w postaci pszenicy, jęczmienia, miodu i kóz[6].
W XIX wieku zmieniono nazwę wioski na Majdal al-Sadiq, na cześć beduińskiego szejka Muhammada al-Sadiq al-Jamma’ini, którego plemię wyemigrowało w XVII wieku z terenów dzisiejszej Jordanii do Palestyny[7].
Gdy w 1852 r. amerykański podróżnik Edward Robinson odwiedził wioskę, napisał, że tutejsza twierdza jest odbudowana. Została ona odbudowana pomiędzy 1843 a 1852 r. Nazwano ją Twierdza Rajjan, od nazwy beduińskiego plemienia, które kontrolowało około 25 wiosek w Sanjak Nablus[7]. Wioska Majdal Yaba była główną siedzibą klanu, z obronną twierdzą i rodzinną rezydencją[8]. W tym czasie jednak klan Rajjan wplątał się w wojnę z klanem Qasim, który kontrolował obszar Dżaninu. Do 1860 klan Rajjan został pokonany i utracił wszystkie swoje ziemie. Członkowie klanu mogli nadal zamieszkiwać w Majdal Yaba, musieli jednak płacić daninę zwycięskiemu klanowi[8]. Wioska była wówczas bardzo zaniedbana i doprowadzono na krawędź ruiny[9].
W 1922 r. wioska weszła w skład brytyjskiego Mandatu Palestyny. Brytyjczycy utworzyli w jej pobliżu bazę wojskową. W 1920 otworzono szkołę, a w 1935 r. wybudowano meczet. Tutejsze rolnictwo opierało się na uprawach pszenicy, jęczmienia, warzyw i sezamu[6]. Gdy 29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęła Rezolucję nr 181, wioska Majdal Yaba znalazła się na terenach przyznanych państwu arabskiemu[10].
Podczas wojny o niepodległość w 1948 wieś i opuszczoną brytyjską bazę wojskową zajęły irackie wojska. Następnie 13 lipca 1948 wieś odbiły izraelskie oddziały. Większość domów została wówczas wyburzono, a mieszkańcy deportowani[11].
W 1950 r. teren dawnej brytyjskiej bazy wojskowej wykorzystano do utworzenia obozów dla imigrantów przybywających do państwa Izrael. W tutejszych obozach umieszczono około 35 tys. imigrantów ewakuowanych z Jemenu (operacja Latający Dywan). W 1954 Rosz ha-Ajin otrzymało status samorządu lokalnego, a w 1994 prawa miejskie[12].
12 sierpnia 2003 palestyński terrorysta-samobójca z Brygad Męczenników Al-Aksa wysadził się w centrum handlowym w Rosz ha-Ajin. Zginął 1 Izraelczyk, a 10 osób zostało rannych[13].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2008 roku w mieście żyło 38,4 tys. mieszkańców, z czego 99,8% Żydów[14].
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Rosz ha-Ajin w 2000 było 10 972 zatrudnionych pracowników i 1033 pracujących na własny rachunek. Pracownicy otrzymujący stałe pensje zarabiali w 2000 średnio 6595 NIS, i otrzymali w ciągu roku podwyżki średnio o 11,2%. Przy czym mężczyźni zarabiali średnio 8408 NIS (podwyżka o 7,8%), a kobiety zarabiały średnio 4857 NIS (podwyżka o 13,1%). W przypadku osób pracujących na własny rachunek średnie dochody wyniosły 6853 NIS. W 2000 roku w Rosz ha-Ajin było 628 osób otrzymujących zasiłek dla bezrobotnych i 1057 osób otrzymujących świadczenia gwarantowane.
Populacja miasta pod względem wieku:
| Wiek (w latach) | Procent populacji |
|---|---|
| 0-4 | 9,0% |
| 5-9 | 10,5% |
| 10-14 | 10,4% |
| 15-19 | 8,5% |
| 20-29 | 13,3% |
| 30-44 | 22,2% |
| 45-59 | 17,2% |
| ponad 60 | 8,9% |
Źródło danych: Central Bureau of Statistics.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Na północ od miasta znajduje się strefa przemysłowa Afeq (Afeq Industrial Park), w którym ulokowały się przedsiębiorstwa telekomunikacyjne i informatyczne. Swoją główną siedzibę ma tutaj korporacja telekomunikacyjna TTI Telecom[15].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Wzdłuż południowej i zachodniej granicy miasta przebiega droga nr 444 
, którą jadąc na północ dojeżdża się do węzła drogowego autostrady nr 5 
(Tel Awiw – Ari’el) z autostradą nr 6, natomiast jadąc na południe dojeżdża się do kibuców Enat i Nachszonim. Lokalna droga prowadzi na północ do autostrady nr 5, strefy przemysłowej Afeq i miasta Kafr Kasim. Droga nr 483 
prowadzi na zachód do kibucu Giwat ha-Szelosza i miasta Petach Tikwa.
W północno-zachodniej części miasta, przy strefie przemysłowej Afeq, znajduje się stacja kolejowa Rosz ha-Ajin. Pociągi z Rosz ha-Ajin jadą do Lod, Tel Awiwu, Bene Berak, Petach Tikwa, Kefar Sawa i Riszon le-Cijjon.
Oświata
[edytuj | edytuj kod]W Rosz ha-Ajin znajduje się 15 szkół podstawowych i 11 szkół średnich, w których uczy się 7,1 tys. uczniów. Wśród szkół znajdują się między innymi: HaTora, Bet Ja’akow, Atid, Ohel Sara, Ma’Ajanot, Begin, HaYovel, Neot Ilana, Rambam, Eszkol, Tsurim, Tal, Afek, Gvanim, Neve Dalia, Nofim i Inbalim. Są tu także college Rosz ha-Ajin i Afek Rosz ha-Ajin.
Kultura i sport
[edytuj | edytuj kod]W mieście znajdują się liczne ośrodki kultury i biblioteki. Z obiektów sportowych jest boisko do piłki nożnej, korty tenisowe oraz basen pływacki.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]W odległości 3 km na południowy wschód od miasta wznosi się wzgórze Migdal Afek, na którym znajdują się ruiny twierdzy krzyżowców, Mirabel.
Na zachód od miasta znajduje się Park Narodowy Jarkon zajmujący powierzchnię 1315 ha wokół rzeki Jarkon. Największymi tutejszymi atrakcjami są wzgórze Tel Afek z ruinami dawnego miasta Antipatris i osmańskiej twierdzy Binar Bashi (pochodzi z 1571) oraz obszar źródeł rzeki Jarkon. Pomimo że większa część wody jest pobierana przez krajowy system wodny, to rzeka nigdy nie wysycha i jej brzegi rozkwitają bogactwem fauny i flory[16].
Ludzie związani z Rosz ha-Ajin
[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Praga, Czechy
Vanves, Francja
Kirjat Bialik, Izrael
Al Karak, Jordania
Aachen, Niemcy
Birmingham, USA- Nowy Orlean, USA
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ רז שגיא נבחר לראשות העיר ראש העין. [dostęp 2024-04-15]. (hebr.).
- ↑ a b c Jerome Murphy-O’Connor: The Holy Land: An Oxford Archaeological Guide from Earliest Times to 1700. Wyd. V. Oxford: Oxford University Press, 2008, s. 186. ISBN 0-19-923666-6. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ John Charles Hugh Laughlin: Fifty Major Cities of the Bible: From Dan to Beersheba. Taylor & Francis, 2006, s. 21. ISBN 0-415-22315-6. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ a b c Denys Pringle: Secular Buildings in the Crusader Kingdom of Jerusalem: An Archaeological Gazetteer. Cambridge: Cambridge University Press, 1997, s. 67. ISBN 0-521-46010-7. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ Denys Pringle: The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: A Corpus. Cambridge: Cambridge University Press, 1993, s. 104. ISBN 0-521-39037-0. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ a b c Walid Khalidi: All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948. Washington: Institute for Palestine Studies, 1992, s. 396. ISBN 0-88728-224-5. (ang.).
- ↑ a b Beshara Doumani: Rediscovering Palestine: Merchants and Peasants in Jabal Nablus, 1700-1900. University of California Press, 1995, s. 48. ISBN 0-520-20370-4. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ a b Alexander Schölch: Palästina im Umbruch 1856-1882. Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 1986, s. 173,211. (niem.).
- ↑ Alexander Schölch: Palestine in Transformation, 1856-1882: Studies in Social, Economic, and Political Development. Washinton: Institute for Palestine Studies, 1993, s. 227. ISBN 0-88728-234-2. (ang.).
- ↑ Map of UN Partition Plan. [w:] United Nations [on-line]. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ Welcome To Majdal Yaba. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ Iriyat Rosz ha-Ajin. [w:] Flags Of The World [on-line]. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ Suicide bombing in Rosh Ha-ayin. [w:] Pbase.com [on-line]. [dostęp 2009-03-11]. (ang.).
- ↑ Israel Central Bureau of Statistics. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2008-05-05]. (ang.).
- ↑ Company Overview. [w:] TTI Telecom [on-line]. [dostęp 2009-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 lutego 2009)]. (ang.).
- ↑ Yarkon National Park. [w:] Israel Nature & National Parks Protection Authority [on-line]. [dostęp 2009-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-02)]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcie satelitarne Rosz ha-Ajin Google Maps
- Mapa Rosz ha-Ajin Amudanan
