Reykjavík
64°08′N 21°56′W/64,133333 -21,933333 Reykjavík | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Okręg wyborczy | |||||
| Region | |||||
| Okręg historyczny |
niezależne miasto | ||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
874[1] | ||||
| Prawa miejskie |
1786[1] | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
273 km² | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+354 | ||||
| Kod pocztowy |
101-155 | ||||
Położenie na mapie Islandii  | |||||
Położenie na mapie Europy  | |||||
| 64°08′N 21°56′W/64,133333 -21,933333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Reykjavík (dawny polski egzonim: Rejkiawik[3]) – stolica oraz największe miasto Islandii, położone w jej południowo-zachodniej części nad Zatoką Faxa, najbardziej wysunięta na północ stolica świata. Na północ od Reykjavíku w odległości 10 km góruje masyw Esja[4].
Ludność islandzkiej stolicy wynosi 131,1 tys. mieszkańców (2020). Miasto wchodzi w skład gminy Reykjavíkurborg, która oprócz stolicy obejmuje jej okolice oraz tereny położone po drugiej stronie zatoki Kollafjörður. Całą gminę zamieszkuje 126,0 tys. osób (2018). Zespół miejski Wielkiego Reykjavíku (Stór-Reykjavík), obejmujący stolicę i sąsiednie miasta skupia 217,7 tys. (2018), a cały region stołeczny Höfuðborgarsvæðið 222,5 tys. (2018), czyli około 2/3 ludności kraju[5].
Klimat
[edytuj | edytuj kod]30 lipca 2008 roku został pobity rekord ciepła dla tego miasta – obecnie wynosi +26,2 °C. Najniższa zanotowana temperatura wynosi –24,5 °C (21 stycznia 1918). Od 30 stycznia 1971 temperatura nigdy nie spadła poniżej –20 °C.
Klimat subarktyczny (Dfc), zgodnie z klasyfikacją Wladimira Köppena, ale pod wpływem ciepłego oceanicznego Prądu Północnoatlantyckiego.
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 3,8 | 3,8 | 4,8 | 7,3 | 10,2 | 13,5 | 15,2 | 14,7 | 11,8 | 8,0 | 5,3 | 4,2 | 8,6 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 0,9 | 0,7 | 1,7 | 3,9 | 6,8 | 10,2 | 12,0 | 11,5 | 8,9 | 5,0 | 2,4 | 1,1 | 5,5 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | -1,9 | -2,4 | -1,4 | 0,5 | 3,3 | 7,1 | 9,0 | 8,4 | 5,9 | 2,1 | -0,6 | -1,7 | 2,4 |
| Opady [mm] | 75,6 | 71,8 | 81,8 | 58,3 | 43,8 | 50,0 | 51,8 | 61,8 | 66,5 | 85,6 | 72,5 | 78,7 | 798 |
| Średnia liczba dni z opadami | 13,3 | 12,5 | 14,4 | 12,2 | 9,8 | 10,7 | 10,0 | 11,7 | 12,4 | 14,5 | 12,5 | 13,9 | 148 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 20 | 60 | 109 | 164 | 201 | 174 | 168 | 155 | 120 | 93 | 41 | 22 | 1326 |
| Źródło: climatebase.ru[6] (temperatury, od 2000 roku), WMO (opady, liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, 1961-1990) | |||||||||||||
Historia
[edytuj | edytuj kod]| 1786 | 167 |
|---|---|
| 1801 | 600 |
| 1860 | 1450 |
| 1901 | 6321 |
| 1910 | 11 449 |
| 1920 | 17 450 |
| 1930 | 28 052 |
| 1940 | 38 308 |
| 1950 | 55 980 |
| 1960 | 72 407 |
| 1970 | 81 693 |
| 1980 | 83 766 |
| 1985 | 89 868 |
| 1990 | 97 569 |
| 1995 | 104 258 |
| 2000 | 110 852 |
| 2005 | 114 800 |
| 2007 | 117 721 |
| 2010 | 118 326 |
| 2012 | 119 475 |
| 2018 | 124 847 |
W miejscu dzisiejszej stolicy Islandii powstała najstarsza, założona z myślą o stałym osadnictwie, osada na wyspie. Założył ją w 874 roku norweski wiking Ingólfur Arnarson. Nazwał to miejsce Reykjavík, co po islandzku znaczy „dymiąca zatoka”, od znajdujących się tu gorących źródeł i gejzerów. Osada rozwijała się później dzięki założonemu w pobliżu w 1226 roku klasztorowi augustiańskiemu. W połowie XVIII wieku lokalny przedsiębiorca próbował rozwinąć drobny handel i przemysł, by przełamać duński monopol handlowy.
18 sierpnia 1786, liczącej 167 mieszkańców osadzie przyznano prawa miejskie. Wkrótce miasto zostało siedzibą protestanckiego biskupa Islandii, a także islandzkiego parlamentu Althing. Od tej pory Reykjavík ciągle rozwija swój potencjał ludnościowy – w XX wieku zwiększył liczbę mieszkańców blisko 10-krotnie. W 1911 założono tu pierwszy w Islandii uniwersytet Háskóli Íslands (Uniwersytet Islandzki).
W 2000 r. Reykjavík był jednym z dziewięciu Europejskich Miast Kultury.
Zabytki i atrakcje turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Śródmieście usytuowane jest w północnej części miasta, jego punktem charakterystycznym jest jezioro Tjörnin, nad którym wybudowano postmodernistyczny ratusz w Reykjavíku[4]. Neoklasyczny budynek siedziby parlamentu Islandii, nazywany z islandzkiego Alþingishúsið, oddano do użytku w 1881, sąsiaduje on z luterańską katedrą Dómkirkjan wzniesioną w mieście w XVIII wieku[4]. Najstarszy zachowany dom w Reykjavíku pochodzący z 1762, stoi przy ulicy Aðalstræti 10[7].
Nad miastem góruje charakterystyczna bryła kościoła Hallgrímskirkja (drugi w kraju najwyższy budynek), na którego wieży znajduje się punkt widokowy. W 1929 ukończono budowę katolickiej katedry Chrystusa Króla, według projektu Guðjóna Samúelssona. W dzielnicy Laugardalur w 1961 założono ogród botaniczny Grasagarður Reykjavíkur, prezentujący około 5 tysięcy gatunków roślin.
Na położonej na północ od miasta wyspie Viðey, wchodzącej w skład gminy stołecznej, znajdują się dwa historyczne budynki z XVIII wieku – rezydencja Viðeyjarstofa i kościół Viðeyjarkirkja[8].
Muzea
[edytuj | edytuj kod]- Narodowe Muzeum Islandii (isl. Þjóðminjasafn Íslands) otwarte w 1863, muzeum prezentuje m.in. w formie multimedialnej dzieje Islandii, od czasów przybycia pierwszych ludzi na wyspę po współczesność[9][4].
- Narodowa Galeria Islandii, gromadząca zbiory sztuki islandzkiej z XIX i XX wieku, wśród wystawianych prac są dzieła islandzkiego malarza Asgrimura Jónssona, a także m.in. Pablo Picassa oraz Edwarda Muncha[4].
- Þjóðmenningarhúsið (Dom Kultury) z wystawą dziedzictwa narodowego Islandii, prezentowany jest m.in. zbiór sag i opowieści z XIV wieku, średniowieczne manuskrypty, a także szereg staroislandzkich rękopisów[4].
- Muzeum Morskie, otwarte w 2005 z wystawą m.in. modeli trawlerów i statków[4].
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]
Reykjavík podzielony jest na 10 dzielnic:
- Vesturbær
- Miðborg (Śródmieście, Centrum)
- Hlíðar
- Laugardalur
- Háaleiti og Bústaðir
- Breiðholt
- Árbær
- Grafarvogur
- Kjalarnes
- Grafarholt og Úlfarsárdalur
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W mieście rozwinął się przemysł spożywczy, stoczniowy, chemiczny, włókienniczy oraz skórzany[1].
Transport
[edytuj | edytuj kod]
Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]
Reykjavík – Borgarnes
Reykjavík – Garðabær
Reykjavík – Keflavík (międzynarodowy port lotniczy)
Reykjavík (droga na terenie miasta)
Reykjavík – Kópavogur
Burmistrzowie Reykjavíku
[edytuj | edytuj kod]- Dagur B. Eggertsson (od 16 czerwca 2014)
- Jón Gnarr (15 czerwca 2010 – 16 czerwca 2014)
- Hanna Birna Kristjánsdóttir (21 sierpnia 2008 – 15 czerwca 2010)
- Ólafur F. Magnússon (24 stycznia 2008 – 21 sierpnia 2008)
- Dagur B. Eggertsson (2007 – 2008)
- Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson (2006 – 2007)
- Steinunn Valdís Óskarsdóttir (2004 – 2006)
- Þórólfur Árnason (2003 – 2004)
- Ingibjörg Sólrún Gísladóttir (1994 – 2003)
- Árni Sigfússon (1994 – 1994)
- Markús Örn Antonsson (1991 – 1994)
- Davíð Oddsson (1982 – 1991)
- Egill Skúli Ingibergsson (1978 – 1982)
- Birgir Ísleifur Gunnarsson (1972 – 1978)
- Geir Hallgrímsson (1960 – 1972)
- Auður Auðuns i Geir Hallgrímsson (1959 – 1960)
- Gunnar Thoroddsen (1947 – 1960)
- Bjarni Benediktsson (1940 – 1947)
- Pétur Halldórsson (1935 – 1940)
- Jón Þorláksson (1932 – 1935)
- Knud Zimsem (1914 – 1932)
- Páll Einarsson (1908 – 1914)
Sport
[edytuj | edytuj kod]Miasto gościło uczestników finału C2 pucharu Europy w lekkoatletyce 1985[10], zawodów grupy A II ligi tych rozgrywek w 2004[10] oraz III ligi drużynowych mistrzostw Europy w lekkoatletyce w 2011[11]. Corocznie w mieście od 1964 odbywa się szachowy turniej Reykjavík Open, a od 1984 bieg maratoński[12].
W Reykjavíku działa 10 klubów piłkarskich:
- Africa Reykjavík
- Fjölnir
- Fram
- Fylkir
- IR Reykjavík
- Reykjavíkur
- Leiknir Reykjavík
- Valur Reykjavík
- Víkingur Reykjavík
- Þrottur Reykjavík
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Fragment panoramy miasta -
Najstarszy zachowany dom w Reykjavíku, pochodzący z 1762 -
Park miejski przy jeziorze Tjörnin -
Ulica Skólavörðustígur (2014) -
Reykjavík, port -
Harpa – hala koncertowa i centrum konferencyjne
Polonica
[edytuj | edytuj kod]- W 1942 roku na cmentarzu Fossvogur w Reykjaviku pochowano 12 polskich marynarzy, którzy utonęli po katastrofie w zatoce Faxa statku SS Wigry – polskiego frachtowca Bałtyckiej Spółki Okrętowej. W pogrzebie uczestniczyli marynarze z polskich statków „Hel” i „Batory”. Grób załogi „Wigier”, odnowiony został przez polskich marynarzy na początku lat 60.
- W mieście ma siedzibę Towarzystwo Przyjaźni Islandzko-Polskiej.
- W 2014 Polacy stanowili najliczniejszą grupę imigrantów w Reykjavíku, głównym kierunkiem zatrudnienia jest przemysł rybny[13].
- 7 kwietnia 2017 roku miastem partnerskim Reykjavíku został Wrocław.
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Baku (Azerbejdżan)
Caracas (Wenezuela)
Helsinki (Finlandia)
Kingston upon Hull (Wielka Brytania)
Kopenhaga (Dania)
Nuuk (Grenlandia)
Oslo (Norwegia)
Seattle (Stany Zjednoczone)
Strumica (Macedonia Północna)
Sztokholm (Szwecja)
Thorshavn (Wyspy Owcze)
Wilno (Litwa)
Winnipeg (Kanada)
Zevenaar (Holandia)
Wrocław (Polska)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- 101 Reykjavik – komedia filmowa z 2000 r.
- Architektura i urbanistyka Reykjavíku
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Reykjavík, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-08-08].
- ↑ Mannfjöldi eftir sveitarfélögum, kyni, ríkisfangi og ársfjórðungum 2010-2023 2010-2016 [online] [dostęp 2024-07-16].
- ↑ KSNG, Wykaz nazw państw świata, ich stolic i mieszkańców, str. XII.
- ↑ a b c d e f g Reykjavik co zobaczyć [online], gazeta.pl [dostęp 2016-02-17] (pol.).
- ↑ Municipalities and urban nuclei. Hagstofa Íslands. [dostęp 2018-07-20]. (ang.).
- ↑ Reykjavik, Iceland – climatebase.ru.
- ↑ Uppbyggingu elsta húss miðborgar Reykjavíkur lokið, „MBL”, www.mbl.is [dostęp 2016-03-11].
- ↑ About Viðey. Reykjavík City Museum. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).
- ↑ About the Museum | Þjóðminjasafn Íslands [online], www.thjodminjasafn.is [dostęp 2016-03-23].
- ↑ a b European Cup C Final and Second League [online], gbrathletics [dostęp 2013-12-02] (ang.).
- ↑ Calendar 2011 [online], european-athletics.org [dostęp 2011-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-02] (ang.).
- ↑ Reykjavik Marathon [online], ARRS [dostęp 2013-12-02] (ang.).
- ↑ Maciej Sibilak, Nad Islandią zaświeciło słońce [online], Onet.pl, 20 lipca 2017 [dostęp 2016-03-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-25].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona Reykjavíku (isl.)
|
